Tatarca veya İdil Tatarcası, Türk dillerinin Kıpçak grubuna bağlı bir dildir. Aynı aileden bir lehçe olan Kırım Tatarcasından ayırmak için “Kazan Tatarcası” olarak da adlandırılır. Çoğunluğu, Rusya Federasyonu içindeki Tataristan'da yaşayan Tatarlar tarafından konuşulur. Tataristan Cumhuriyeti'nin Rusça ile birlikte iki resmî dilinden biridir.
Kırım Tatarları ya da Kırımlılar, anayurtları Karadeniz'in kuzeyindeki Kırım yarımadası olan Türkî halktır. 1783'te Kırım Hanlığı'nın Rusya tarafından ilhak edilmesiyle birlikte Osmanlı Devleti'ne zorunlu göçe tabi tutulmuşlar ve kendi vatanlarında azınlığa düşmüşlerdir. SSCB döneminde Stalin'in emriyle 18 Mayıs 1944'te sürgüne uğrayarak nüfuslarının yarısını yitirmişlerdir. SSCB'nin yıkılmasıyla sürüldükleri topraklardan Kırım'a geri dönmeye başlayan halk, Ukrayna'nın ana Müslüman unsurunu oluşturur.
Tataristan Cumhuriyeti, Rusya'ya bağlı ve Volga Federal Bölgesi'nin coğrafi sınırları içinde bulunan federal yapıdır. Rusya Federasyonu 2010 yılı nüfus sayımına göre 3.786.488 nüfusu ve 67.836 km2 alanı olan petrol ve maden zengini devlettir.
Mari El Cumhuriyeti, Rusya'ya bağlı özerk bir cumhuriyettir.
Kırım Tatarcası ya da Kırımca, Türk dillerinin Kıpçak koluna ait bir dildir. Ancak bazı Oğuz grubuna ait özelliklere de sahiptir. Romanya'nın Dobruca yöresinde konuşulan şekline Dobruca Tatarcası adı verilir.
Kazan, Rusya'ya bağlı Tataristan'ın en büyük şehri ve başkentidir. Volga ve Kazanka Nehirlerinin birleştiği noktada yer alan şehir, 425,3 kilometrekarelik bir alanı kaplamakta olup, nüfusu 1,3 milyonun üzerinde ve büyük metropol bölgesinde yaklaşık 2 milyona ulaşmaktadır. Kazan, Volga Federal Bölgesi'nin yanı sıra Volga üzerindeki en kalabalık şehir olarak Rusya'nın beşinci büyük şehridir.
Tatarlar veya Tatar Türkleri, "Tatar" ismini taşıyan farklı Türki etnik gruplar için kullanılan bir şemsiye terimdir.
Kırım Özerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti veya Kırım ÖSSC, Kırım Yarımadası'nda Rusya SFSC'ne bağlı olarak kurulan Özerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti'dir. Cumhuriyetin başkenti Akmescit (Simferopol). Resmi dilleri Kırım Tatarcası ve Rusçadır.
Çirmişler - - esasen Rusyada yaşayan Fin-Ugor halklarından biridir. Sayıları 604.000 kişi (2002), bu cümleden Mari El Cumhuriyetinde 324.400, Başkurdistanda 105.829, Tataristan'da 19.500 kişi.
Kırım Tatar Sürgünü veya Kırım Tatar Soykırımı, Sovyet hükûmeti tarafından yürütülen ve Josef Stalin adına hareket eden NKVD Başkanı Lavrenti Beriya tarafından organize edilen 18-20 Mayıs 1944'te en az 191.044 Kırım Tatarının etnik temizliği ve kültürel soykırımıdır. NKVD üç gün içinde çoğunlukla kadınları, çocukları, yaşlıları, hatta komünistleri ve Kızıl Ordu üyelerini, bin kilometre uzaklıktaki Özbek SSC'ye sınır dışı etmek için sığır trenlerini kullandı. Kırım Tatarları, Stalin'in Sovyetler Birliği'ndeki nüfus transferi politikası tarafından kapsanan birkaç etnik gruptan biriydi.
Kırım Özerk Cumhuriyeti,, Ukrayna'nın özerk cumhuriyeti. Sovyetler Birliği döneminde varlık gösteren Kırım Oblastı ile aynı sınırlara sahiptir. Kırım Oblastı 1954'te Rusya SFSC'den Ukrayna SSC'ye geçti. 20 Ocak 1991'deki referandumdan sonra Ukrayna SSC içerisinde bir özerk cumhuriyet hâlini aldı. Sovyetler Birliği dağıldığında ve Ukrayna bağımsızlığını elde ettiğinde, Kırım yeni kurulan Ukrayna'nın parçası olarak kaldı.
Kırım, Doğu Avrupa'da, Karadeniz'in kuzey kıyısında yer alan ve Karadeniz ile Azak Denizi tarafından çevrelenen Ukrayna’da bulunan bir yarımada. Ukrayna'nın Herson Oblastı'nın güneyinde ve Rusya'nın Kuban bölgesinin batısında bulunmaktadır. Perekop Kıstağı ile Herson Oblastı'na bağlanmaktadır ve Kerç Boğazı ile Kuban'dan ayrılmaktadır.
Sovyetler Birliği'nde Kırım Tatarları, Sovyetler Birliği sınırları içerisinde içinde yaşayan Kırım Tatarı kişi veya grupları betimler.
Yuri Bekiroviç Osmanov Kırım Tatarı kökenli bir bilim adamı, mühendis, Marksist-Leninist ve sivil haklar aktivistidir. Kırım Tatar halkının tümüyle vatanlarına dönüşü ve Kırım ÖSSC'nin restorasyonu için tüm haklarını arayan Kırım Tatarları Ulusal Hareketi'nin kurucularından biridir.
Ayshe Seitmuratova Kırım Tatar sivil haklar aktivistidir. Kırım Tatar sürgününden kısa bir süre önce Kırım'da doğdu. Çocuk olduğu için sınır dışı edilmedi ve uzun yıllar " özel yerleşimci " statüsü ile yaşadı. Ancak bu durum onun ikinci sınıf bir vatandaş olarak görülmesine yol açtı. Karşısına çıkan bazı akademik fırsatlar, etnik kökeninden dolayı uygulanan “özel yerleşimci” statüsü nedeniyle reddedildi. Sonrasında Kırım Tatar sivil haklar hareketinin aktif bir üyesi oldu. Kırım Tatarlarının sivil haklarına getirilen sert kısıtlamalardan bazılarının kaldırılmasını savundu. Bu konuda Sovyet liderleriyle görüşülmesi gerektiğini savundu. Daha sonra sürgün edilmişlerin Kırıma dönüş hakkı için Moskova'da lobi yapmaya devam etti Sürgünden dönüş hakkı aslında diğer sınır dışı edilen ulusların çoğuna verilmiş, ancak Kırım Tatarlarına verilmemişti. Sovyet yetkilileri tarafından birçok kez göz altına alındı ve hapsedildi. Uzun mücadelelerin ardından Kırım'a geri dönmeden önce, Başkan Ronald Reagan ile tanıştı ve birçok insan hakları konferansına katıldı. Rusya'nın Kırım'ı ilhakını desteklememesine rağmen, Mustafa Dzhemilev ve Mejilis grubunun bazı eylemlerini eleştirdi.
Tataristan'da İslam, onuncu yüzyıldan önce vardı, ancak 922'de Bulgar hükümdarı Almış Han'ın İslamiyeti kabul etmesiyle büyük bir büyüme başladı. Bu durumu, İdil Bulgarları'ndaki misyonerlik faaliyetlerindeki artış izledi. İslam, Moğol istilası ve ardından Kazan Hanlığı aracılığıyla baskın din olarak kaldı. 1552'de bölge nihayet Rusya tarafından işgal edildi ve Orta Volga'daki Tatarları ve Başkurtları Çarlığa dahil etti. Rus yönetimi altında İslam, önce Çarlık ve İmparatorluk döneminde ve daha sonra Sovyet döneminde olmak üzere yıllarca bastırıldı. Bugün, İslam'a inananlar, tahmin edilen 3,8 milyonluk nüfusun %53'üne denk gelmektedir ve bu durum İslam'ı Tataristan'da en büyük din haline getirmektedir.
1921–22 Tataristan Kıtlığı, 500.000 ila 2.000.000 köylünün öldüğü savaş komünizmi politikasının bir sonucu olarak Tataristan ÖSSC'de yaşanan kitlesel açlık ve kuraklık dönemiydi. Olay Sovyetler Birliği'nin diğer kısımlarını etkileyen ve toplamda 5.000.000 kadar insanın öldüğü 1921-22 Rus Kıtlığının bir parçasıydı. Rus ve Doğu Avrupa tarihi profesörü Roman Serbyn'e göre, Tataristan kıtlığı Sovyetler Birliği'ndeki ilk insan yapımı kıtlıktı ve İdil Tatarları ve Volga Almanları gibi etnik azınlıkları sistematik olarak hedef aldı.
Kırım'ın Tatarsızlaştırılması,(Kırım Tatarcası: Qırımnıñ tatarsızlaştırıluvı, Rusça: Детатаризация Крыма) Sovyetler Birliği ve Rusya'nın yerel Kırım Tatar varlığının izlerini yarımadadan kaldırmaya yönelik çabalarıdır. Tatarsızlaştırma, 1920'lerde Kırım Tatar kitaplarının yakılması gibi görece küçük olaylardan, 1944'te Kırım Tatarlarının büyük ölçekli sürgününe kadar, tarih boyunca çeşitli şekillerde kendini gösterdi.
Ayrıca Tatar Sosyal Merkezi olarak bilinen Tüm-Tatar Halk Merkezi, (TTHM, BTİÜ), milliyetçi bir gündemi olan bir Tatar sosyal örgütüdür. TTHM genel merkezi Kazan, Tataristan'dadır.
Rusya Federasyonu'na bağlı bir cumhuriyet olan Tataristan toprakları, tarih öncesi dönemde farklı gruplar tarafından iskan edilmiştir. İtil Bulgar Devleti bir süre Hazarlara tabi olmuştur. İtil Bulgarları Müslüman olup çeşitli Türk halklarını bünyelerine katınca İtil Tatarları olarak anılmaya başlandı.