İçeriğe atla

Tataristan (1990-1994)

Tataristan Cumhuriyeti
1990-1994
bayrağı
BaşkentKazan
HükûmetCumhuriyet
• 1990
Mintimer Şeymiyev
Tarihçe 
• Kuruluşu
1990
• Dağılışı
1994
Öncüller
Ardıllar
Tataristan Özerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti
Tataristan

Tataristan Cumhuriyeti, Sovyetler Birliği'nde 30 Ağustos 1990'da bağımsızlığını ilan etmiş,[1][2][3] 15 Şubat 1994'te yıkılan tarihte tanınmayan bir devlettir.

Sovyetler Birliği'nin dağılması sürecinde Tataristan 30 Ağustos 1990'da bağımsızlığını tüm dünyaya ilan ettiğini duyurdu. Bu karara Rusya Parlamentosu ret cevabı verdi. Bu bağımsızlık hiçbir devlet tarafından tanınmamıştır. 1992 yılında ülkede referandum ile yeni anayasa oylanmış ve %62 kabul oyu ile kabul edilmiştir.[4] 15 Şubat 1994 tarihinde Tataristan Cumhuriyeti ve Rusya Federasyonu arasında kurumların konu ve yetkilerinin sınırlandırılmasına dair antlaşma imzalanmıştır.[5] O tarihten sonra Tataristan'ın bağımsızlığı ortadan kalkmış, Rusya Federasyonu'nun bir cumhuriyeti haline gelmiştir.

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ Yalquzaq 17 Temmuz 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Bağımsızlık ilanı: 30 Ağustos 1990
  2. ^ HaberAkademi[] Bağımsızlık tarihi bilgisi
  3. ^ Declaration on the State Sovereignty of the Tatar Soviet Socialist Republic 19 Ocak 2000 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Tataristan Cumhuriyeti Resmî Sitesi - Bağımsızlık Bildirgesi
  4. ^ Tatarstan Respublikası Konstitutsiyesi[] Anayasa {Tatarca}
  5. ^ Tataristan Cumhuriyeti Resmî Sitesi - Antlaşma 14 Mart 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. {İngilizce}

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Tatarca</span> Tatarlar tarafından konuşulan Türk dili

Tatarca veya İdil Tatarcası, Türk dillerinin Kıpçak grubuna bağlı bir dildir. Aynı aileden bir lehçe olan Kırım Tatarcasından ayırmak için “Kazan Tatarcası” olarak da adlandırılır. Çoğunluğu, Rusya Federasyonu içindeki Tataristan'da yaşayan Tatarlar tarafından konuşulur. Tataristan Cumhuriyeti'nin Rusça ile birlikte iki resmî dilinden biridir.

<span class="mw-page-title-main">Tataristan</span> Doğu Avrupa ve Kuzey Asyada yer alan federe yapı

Tataristan Cumhuriyeti, Rusya'ya bağlı ve Volga Federal Bölgesi'nin coğrafi sınırları içinde bulunan federal yapıdır. Rusya Federasyonu 2010 yılı nüfus sayımına göre 3.786.488 nüfusu ve 67.836 km2 alanı olan petrol ve maden zengini devlettir.

<span class="mw-page-title-main">Moskova Antlaşması (1921)</span> Rusya Sovyet Federatif Sosyalist Cumhuriyeti ile TBMM Hükûmeti arasında 16 Mart 1921de imzalanan antlaşma

Moskova Antlaşması, Rusya Sovyet Federatif Sosyalist Cumhuriyeti ile Türkiye Büyük Millet Meclisi Hükûmeti arasında 16 Mart 1921'de imzalanan antlaşmadır. Bu antlaşma ve devamı niteliğindeki antlaşmalarla belirlenmiş olan sınırlar günümüzde Türkiye, Gürcistan, Ermenistan ve Azerbaycan arasında hâlen geçerlidir.

Rusya Federasyonu, 85 federe yapıya, birliğe dahil birime, bölünmüştür. Bu yapılanmanın 22 tanesi cumhuriyetlerden oluşur. Cumhuriyetlerde, toplumun çoğunluğunu etnik kökeni Rus olmayan halk oluşturur, fiziki sınırlar bu şekilde belirlenmiştir. Bir cumhuriyette yerel halkın etnik kökeni cumhuriyete isim veren milliyet olarak bilinir. On yıllarca süren Rusya içi göçler nedeniyle artık bu milliyet o cumhuriyetin nüfusunda çoğunluğu temsil etmeyebilir ama yine de o belirli etnik milliyetin cumhuriyeti olarak kabul görür.

<span class="mw-page-title-main">Başkurtlar</span> Türk halkı

Başkurtlar Rusya'ya özgü bir Kıpçak Türk etnik grubudur. Rusya Federasyonu Cumhuriyeti Başkurdistan'da ve Doğu Avrupa'nın Kuzey Asya ile buluştuğu Ural Dağları'nın her iki tarafını da kapsayan daha geniş tarihi Badzgard bölgesinde yoğunlaşmışlardır. Başkurtların daha küçük toplulukları da Tataristan Cumhuriyeti'nde, Perm Bölgesi, Çelyabinsk, Orenburg, Tümen, Yekaterinburg ve Kurgan bölgelerinde ve Rusya'nın diğer bölgelerinde yaşamaktadır; Kazakistan ve Özbekistan'da oldukça büyük azınlıkları vardır.

<span class="mw-page-title-main">Gürcistan-Güney Osetya çatışması</span>

Gürcistan - Güney Osetya Sorunu, Gürcistan ve de facto olarak bağımsızlığını ilan eden Güney Osetya arasında, 1991 yılında Sovyetler Birliği'nin dağılması ile başlayan ihtilaflardır.

<span class="mw-page-title-main">Tiraspol</span> Moldovada şehir

Tiraspol, Moldova'nın en büyük ikinci şehri ve Transdinyester Cumhuriyeti'nin başkentidir. Şehir Dinyester nehrinin doğusunda bulunmaktadır. Tiraspol, mobilya ve elektrik üretimi gibi hafif sanayinin bölgesel merkezidir.

<span class="mw-page-title-main">1991 Sovyetler Birliği darbe girişimi</span> Sovyetler Birliği hükûmeti üyesi bir grup tarafından yapılan başarısız darbe girişimi

1991 Sovyetler Birliği darbe girişimi, Sovyetler Birliği hükûmeti üyesi bir grubun ülkede denetimi Sovyet Cumhurbaşkanı Mihail Gorbaçov'dan alma teşebbüsüdür. Darbeciler Sovyetler Birliği Komünist Partisinin sol kanadında yer almakta ve Gorbaçov'un reform programının çok ileri gittiğini düşünerek yeni imzalanacak olan birlik antlaşmasının ülkenin sonunu getirdiğine kanaat getirmişlerdi. Darbe sadece 3 gün sürdükten sonra Gorbaçov tekrar iktidara dönse de olay Sovyetler Birliği'ndeki dengeleri altüst edecek ve hem ülkenin hem de SBKP'nin sonunu getirecektir.

<span class="mw-page-title-main">Kırım Özerk Cumhuriyeti</span> Ukrayna yasalarına göre Kırım Anayasası tarafından yönetilen özerk bir cumhuriyet

Kırım Özerk Cumhuriyeti,, Ukrayna'nın özerk cumhuriyeti. Sovyetler Birliği döneminde varlık gösteren Kırım Oblastı ile aynı sınırlara sahiptir. Kırım Oblastı 1954'te Rusya SFSC'den Ukrayna SSC'ye geçti. 20 Ocak 1991'deki referandumdan sonra Ukrayna SSC içerisinde bir özerk cumhuriyet hâlini aldı. Sovyetler Birliği dağıldığında ve Ukrayna bağımsızlığını elde ettiğinde, Kırım yeni kurulan Ukrayna'nın parçası olarak kaldı.

<span class="mw-page-title-main">1991 Sovyetler Birliği referandumu</span>

Sovyetler Birliği'nde 1991 Referandumu, 17 Mart 1991'de Sovyetler Birliği’nin korunması için yapılan referandum. Referandumda halka "eşit ve egemen cumhuriyetlerin yenilenmiş federasyonu olarak Sovyetler Birliği’nin korunmasını uygun görüyor musunuz?" sorusu yöneltilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Rusya Anayasası</span>

Günümüz Rusya Federasyonu Anayasası, 12 Aralık 1993'te yapılan referandumla kabul edildi. Rusya Anayasası yayımlandığı tarih olan 25 Aralık 1993'te yürürlüğe girdi ve Sovyet cumhuriyeti sistemini yürürlükten kaldırdı. Günümüz anayasası, 1936 Sovyet Anayasasından sonra Rusya tarihinin en uzun süre yürürlükte kalmış olan anayasasıdır.

<span class="mw-page-title-main">Rusya Halk Vekilleri Kongresi</span>

Rusya Sovyet Federatif Sosyalist Cumhuriyeti Halk Vekilleri Kongresi ya da 1991 yılından sonraki adıyla Rusya Federasyonu Halk Vekilleri Kongresi, 16 Mayıs 1990 ile 21 Eylül 1993 tarihleri arasında Rusya Sovyet Federatif Sosyalist Cumhuriyeti'nin ve Rusya'nın ve en yüksek devlet kurumu. 4 Mart 1990 tarihinde 5 yıllığına seçilmiş, fakat 1993 Rusya anayasa krizi sonrası anayasal olmayan yolla Devlet Başkanlığı kararnamesiyle Boris Yeltsin tarafından lağvedilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Sovyetler Birliği Kuruluş Antlaşması</span> Sovyetler Birliğinin kurulduğu 1922 tarihli belge

Sovyetler Birliği Kuruluş Antlaşması, genellikle Sovyetler Birliği olarak bilinen Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği'nin (SSCB) resmi olarak kurulduğu anlaşmadır. De jure birkaç Sovyet cumhuriyetinin birliğini yasalaştırdı ve yeni bir merkezileştirilmiş federal hükûmet kurdu burada anahtar işlevler Moskova'da merkezileştirildi.

Tataristan Cumhuriyeti Komünist Partisi, 14 Aralık 1991 tarihinde Sovyetler Birliği'nden bağımsızlığını ilan eden Tataristan Cumhuriyeti'nde kurulan komünist parti. 1994 tarihinden itibaren Rusya’nın özerk cumhuriyeti haline gelen Tataristan’da faaliyet göstermeye devam etmiştir. 2002 yılında Rusya Federasyonu Komünist Partisi ile birleşmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Tataristan cumhurbaşkanı</span> Tataristanın devlet başkanı

Tataristan Cumhuriyeti cumhurbaşkanı, Tataristan Cumhuriyeti'nin başkanı.

Gaynullina Alsu Askarovna (24 Şubat 1954'te, Drozhzhanovsky bölgesi, TASSR, SSCB, Drozhzhanoe köyünde doğdu) - I. G. Kamala üyesi. TASSR Onur Sanatçısı (1980), TASSR Halk Sanatçısı (1986), Rusya Federasyonu Halk Sanatçısı (1996). RSFSR Devlet Ödülü sahibi

Hukuk Savaşı, Sovyetler Birliği'nin son yıllarında Sovyetler Birliği'nin merkezi hükûmeti ile Sovyet Rusya ve diğer Sovyet cumhuriyetlerinin hükûmetleri arasındaki "Egemenlik geçit töreni" sırasında yaşanan çatışmalar dizisiydi. Çatışmalar, Sovyetler Birliği'nin dağılmasına katkıda bulundu. Sovyet Genel Sekreteri Mihail Gorbaçov ve Sovyetler Birliği Komünist Partisi, Sovyet Sosyalist Cumhuriyetleri üzerindeki kontrollerini resmen serbest bırakmaya karar verdiklerinde, tek tek hükûmetler kendi bölgelerinde kendi egemenliklerini ve hakimiyetlerini yeniden savunmaya başladılar. Bu, kendi yasalarını Sovyet merkezi hükûmetinin yasalarından ayırmayı ve vergi ödemeyi reddetmeyi içeriyordu. Bu olaylar Sovyetler Birliği'nin ekonomik olarak daha da kötüleştirdi ve özellikle bu durum 1991'deki çöküşünde önemli bir rol oynadı.

<span class="mw-page-title-main">Tüm-Tatar Halk Merkezi</span>

Ayrıca Tatar Sosyal Merkezi olarak bilinen Tüm-Tatar Halk Merkezi, (TTHM, BTİÜ), milliyetçi bir gündemi olan bir Tatar sosyal örgütüdür. TTHM genel merkezi Kazan, Tataristan'dadır.

<span class="mw-page-title-main">Tataristan Tarihi</span>

Rusya Federasyonu'na bağlı bir cumhuriyet olan Tataristan toprakları, tarih öncesi dönemde farklı gruplar tarafından iskan edilmiştir. İtil Bulgar Devleti bir süre Hazarlara tabi olmuştur. İtil Bulgarları Müslüman olup çeşitli Türk halklarını bünyelerine katınca İtil Tatarları olarak anılmaya başlandı.