İçeriğe atla

Tarihî coğrafi bilgi sistemleri

Tarihi coğrafi bilgi sistemleri (aynı zamanda Tarihi CBS, TCBS), geçmişe ait verileri depolayan, görüntüleyen, analiz edebilen ve zaman içerisindeki değişiklikleri ortaya koyabilen bilgi sisteminin adıdır.[1]

Tarihi CBS, tarihi araştırmacılara farklı dönemlerden tarihsel haritaları tarayarak, coğrafi referanslarla, yeniden projelendirip, ölçeklendirerek ve katmanlaştırarak ve bu haritaları hem doğal hem de kültürel özelliklerin güncel konumlarını gösteren haritalarla karşılaştırarak zaman içindeki değişiminin haritalanması yeteneği verir.[2]

Tanım ve İsimlendirme

Tarihi CBS, geçmişin coğrafyalarını araştırmak için Coğrafi Bilgi Sistemlerini kullanan ve gelişmekte olan bir alandır. Tarihi coğrafyanın bir alt alanı olarak kabul edilen TCBS, geçmiş coğrafyaların verilerini görüntüler, depolar, analiz eder ve zaman içindeki değişiklikleri izler.[2] Tarihi Coğrafi Bilgi Sistemleri, çağdaş bilgi ve yöntemlerin kullanılarak geçmişin yeniden inşasını oluşturmak için tarih ve coğrafya alanına sentezlenen ve geçmişin coğrafyasını CBS teknikleri ile açıklamaya çalışan, geçmişe ait verileri görüntüleyen, depolayan, analiz eden ve zaman içindeki değişimleri ortaya koyan bir bilgi sistemidir.

Tarihsel Gelişim

1990’lara kadar diğer disiplinlere nazaran tarih araştırmalarında CBS kullanımı fazla yaygın değildi. O zamandan bu yana, TCBS’nin yeni bir alan olarak ortaya çıkmasına vesile olacak bir şekilde CBS’nin tarihsel araştırmalardaki potansiyeli konusunda hızlı bir gelişme olmuştur. CBS’nin, 1990'lardan bu yana kullanımı, alanın Tarihi CBS olarak bilinmesi için giderek artan bir şekilde tarihsel araştırmalara yayılmıştır. Bu yayılmanın orijinal tezahürlerinden biri, Büyük Britanya Tarihi CBS (Great Britain Historical GIS) ve ABD Ulusal Tarihi CBS (National Historical Geographic Information System) gibi Ulusal Tarihi CBS'lerin yaratılmasıdır.[3]

Tarihi CBS'nin Önemi

Gregory ve diğ. (2001) CBS'nin tarihsel araştırmalarda kullanılmasının üç avantajını belirlemiştir. Birincisi, konumsal veriler (Coğrafi bilgi sisteminde bir coğrafi varlığın veya bir detayın belli bir referans sistemine göre yerini ve biçimini belirten koordinat veya piksel değerleri.) bize verilerin konumlarını belirttiğinden, bir veri tabanı yapılandırmak için kullanabilir ve dünya üzerinde birbirine uyumsuz görülen verileri kolayca birleştirmek için kullanabiliriz. İkincisi, verilerin haritalar, animasyonlar ve sanal manzaralar gibi daha gelişmiş teknikler kullanılarak görüntülenmesini sağlar. Üçüncüsü, CBS mekânsal analiz yapmayı mümkün kılar. Dolayısıyla tarihi coğrafya çalışan bir araştırmacı bu kolaylıklardan yararlanmaktadır.[4]

Oldukça yoğun emekle gerçekleştirilen tarihi CBS sayesinde, uzun bir süreçte coğrafi değişimin yorumlanması mümkündür. Tarihi CBS’nin oluşturulması ve kullanılmasının sadece coğrafyacılar için değil, aynı zamanda coğrafyacıların bilimsel toplantılarda gerçekleştirdikleri sunumları gören tarihçiler arasında da giderek cazip hale gelmektedir. Zira tarihi CBS heyecan verici ve meydan okuyan gelişmelere sahiptir. Tarihi CBS nitel ve nicel büyük veri setlerinin mekansal entegrasyonunu mümkün kılar ve uzun zaman periyotlarındaki mekansal karşılaştırmalarının standardizasyonuna izin verir. Böylece tarihi CBS, tarih ve coğrafyanın yakınlaşmasını teşvik eden, zaman ve mekân vasıtasıyla ortaya çıkan kültürel değişim yapısını ortak ilgi alanı seçen iki disiplin arasındaki iletişimin gelişmesine de katkı sağlayan analitik bir araçtır.[5]

Kaynakça

  1. ^ Tsinaraki, C.-Kozasis, F.-Tarantilis, N.-Gioldasis, N.-Christodoulakis, S. (2014). “Spatiotemporal Event Visualization on Top of Google Earth”, Semantic Multimedia Analysis and Processing, CRC Press, London, s. 164-184.
  2. ^ a b Padilla, C. (2008). Historical GIS: Mapping the Past to Understand the Future. Online, 32-36.
  3. ^ Gregory, I., & Ell, P. (2007). GIS And İts Role İn Historical Research: An İntroduction. I. Gregory, & P. Ell içinde, Historical GIS Technologies, Methodologies And Scholarship (s. 1-20). Cambridge: Cambridge University Press.
  4. ^ Gregory, I., & Healey, R. (2007). Historical GIS: Structuring, Mapping And Analysing Geographies Of The Past. Progress İn Human Geography, 638-653.
  5. ^ Baker, A. R. H. (2003). Geography and History Bridging and Divide, Cambridge University Press, UK.

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Coğrafya</span> karasal yüzeyi, bu yüzeyler içerisinde yaşayan toplulukları ve birbirleriyle etkileşim halinde olan bölgeleri, yerleri ve konumları inceleyen bilim

Coğrafya; beşerî (insanî) sistemleri ve yeryüzünü araştıran, bunlar arasındaki ilişkiyi neden-sonuç ve dağılış ilkesine bağlı olarak inceleyen ve sorgulayan bir bilim dalıdır. Yer ve insanlar arasındaki ilişkiler coğrafyanın konusunu oluşturur. Coğrafya sözcüğü Yunanca “γεωγραφία” gaia (yer) ve gráphein sözcüklerinden türemiştir. Türkçesi yerçizim sözcüğüdür. Zamanımızdan 2200 yıl önce coğrafya terimini ilk kullanan kişi Eratosthenes olmuştur. Gregg ve Leinhardt (1994), coğrafyayı 4 özellikle karakterize edilen bir disiplin olarak tanımlamaktadırlar:

Harita mühendisliği, yeryüzünün tamamının veya bir parçasının çeşitli tekniklerle metrik anlamda ölçülmesi ve elde edilen mekansal verilerin bilgisayar ortamında işlenip değerlendirilmesi sonrası belirli standartlara veya prensiplere göre harita ve planlara dönüştürülmesi, ayrıca konum ve mekanla ilgili her türlü ölçüm, hesaplama, analiz ve görselleştirme çalışmaları ile ilgilenen mühendislik dalıdır.

<span class="mw-page-title-main">Fiziki coğrafya</span> coğrafyanın iki önemli alt alanından biri

Fiziki coğrafya coğrafyanın büyük alanlarından biridir. Fiziki coğrafya; insan coğrafyasının alanı olan kültürel çevre aksine, atmosfer, hidrosfer, biyosfer ve jeosfer gibi doğal çevrelerin süreç ve değişimlerini inceleyen doğa bilimi dalıdır.

<span class="mw-page-title-main">Coğrafi bilgi sistemi</span>

Coğrafi bilgi sistemi (CBS); Dünya üzerindeki karmaşık sosyal, ekonomik, çevresel vb. sorunların çözümüne yönelik mekana/konuma dayalı karar verme süreçlerinde kullanıcılara yardımcı olmak üzere, büyük hacimli coğrafi verilerin toplanması, depolanması, işlenmesi, yönetimi, mekansal analizi, sorgulaması ve sunulması fonksiyonlarını yerine getiren donanım, yazılım, personel, coğrafi veri ve yöntem bütünüdür.

<span class="mw-page-title-main">Kartografya</span> harita yapma bilimi

Kartografya, harita yapımı ve kullanımı bilim, sanat ve teknolojisidir. Harita kavramı geniş kapsamlı olup, coğrafi/mekansal referanslı bilgileri sunan çeşitli grafik gösterimleri ve materyalleri de kapsamaktadır. Bu tanım hâlen geçerli olmasına rağmen güncel bir kartografya tanımı aşağıdaki gibi yapılabilir: Kartografya, mekansal bilgileri analog ya da sayısal biçimde toplayan, modelleyen, yapılandıran, değerlendiren, saklayan, çeşitli ortamlarda anlaşılır ve yansız (objektif) biçimde sunan bir disiplindir.

<span class="mw-page-title-main">Yer bilimleri</span> Dünya gezegeni ile ilgili bilim alanları

Yer bilimleri, Dünya'nın ve atmosferinin fiziksel ve kimyasal yapısıyla uğraşan bir bilim dalı olup, Dünya gezegenine ait bütün doğa bilimi alanlarını kapsar. Yer bilimleri gezegen biliminin bir dalı olarak düşünülebilir ancak tarihi daha eskiye dayanır. Yer bilimleri, her biri kendi içinde daha özelleşmiş alanlara ayrılabilen dört ana çalışma alanından oluşur; bunlar sırasıyla litosfer, hidrosfer, atmosfer ve biyosferdir.

Peyzaj tasarımı, bir tasarım ve sanat geleneği olan doğa ve kültürü birleştiren peyzaj tasarımcıları tarafından uygulanan profesyonel bir meslektir.

CBS veya Coğrafi Bilgi Sistemleri, son 10 yılda arkeoloji için önemli bir araç haline gelmiştir. CBS ve arkeoloji kombinasyonu mükemmel bir ikili oluşturmaktadır ve arkeoloji zaman içinde insan davranışının mekansal boyutu çalışmasını gerektirir.

<span class="mw-page-title-main">Tarihî coğrafya</span>

Tarihî coğrafya, modern coğrafya ilke ve yöntemlerini kullanarak bir sahayı geçmiş bir zaman diliminde araştıran disiplinler arası coğrafya bilim koluna verilen isimdir.

<span class="mw-page-title-main">QGIS</span>

QGIS, veri görüntüleme, düzenleme ve çözümleme yetenekleri sağlayan çoklu platform destekli özgür ve açık kaynaklı bir coğrafi bilgi sistemi (CBS) yazılımıdır.

<span class="mw-page-title-main">Roger Tomlinson</span>

Roger Tomlinson, İngiliz Coğrafyacı, profesör. Modern Bilgisayarlı haritalamanın öncüsüdür. Coğrafi Bilgi Sisteminin kurucusu olarak kabul edilir.

Bir uzamsal (mekansal) veri tabanı verileri depolamak ve bir geometrik uzayda/uzamda/mekanda tanımlanmış nesneleri temsil için sorgu verileri ile en uygun hale getirilmiş bir veri tabanıdır. En gelişmiş uzamsal veri tabanları, noktalar, çizgiler ve çokgenler gibi basit geometrik nesnelerin temsiline izin verir. Bazı uzamsal veri tabanları, 3D nesneler, topolojik kapatıcılık, doğrusal ağlar ve Üçgenlenmiş Düzensiz Ağ gibi daha karmaşık yapıları işlemektedir. Özgün veri tabanları çeşitli sayısal veriler ve karakter tiplerini yönetmek için tasarlanmış olsa da veri tabanlarına etkin uzamsal veri türlerini işlemek için ek işlevsellik eklenmesi gerekiyor. Bunlara genellikle geometri veya özellik denir. Open Geospatial Consortium basit özelliklerin belirtimini oluşturdu ve veri tabanı sistemlerinde uzamsal işlevsellik eklemek için ölçütleri belirliyor.

GRASS GIS taramalı, vektör topolojisi destekli, görüntü işleme ve grafik verileri işleme kapasitesine sahip bir ücretsiz, açık kaynak coğrafi bilgi sistemi (GIS)'dir.

<span class="mw-page-title-main">Jeo uzamsal çözümleme</span>

Jeo uzamsal çözümleme bir takım teknikler uygulayarak istatistiksel çözümleme için ve bir coğrafi veya coğrafi yönlü veriye diğer bilgilendirme teknikleri ile erişimde bir yaklaşımdır. Böyle bir çözümleme genelde, coğrafi temsil ve işleme yeteneğine sahip yazılımlar ile olur ve coğrafi bilgi sistemleri ve Geomatikte kullanımı da dahil olmak üzere karasal veya coğrafi veri setlerine analitik yöntemler uygulanır.

Bir Jeo uzamsal içerik yönetim sistemi nesneler ve bir çevrimiçi etkileşimli harita üzerinde görüntülenecek bir enlem, boylam ve konuma sahip bir içerik yönetim sistemidir. Ayrıca çevrimiçi haritaları temsil edilen veriler üzerinde bilgi sayfaları bağlantıları vardır. Bazı Jeo uzamsal içerik yönetim sistemleri (GeoCMS) ayrıca, kullanıcıların içerik nesnelerinin bir parçası olarak mekansal verileri düzenlemesine izin verir. Mekansal veri içerikleri bu ölçüt çerçevesinde WMS veya WFS gibi standart arayüzleri kullanarak GeoCMS tarafından yayımlanır.

Anahtar Deliği Biçimlendirme Dili Internet tabanlı, iki boyutlu haritalar ve üç boyutlu Dünya tarayıcılar içinde coğrafi şerhi ve görselleştirme ifade etmek için bir XML gösterimdir. KML başlangıçta Anahtar Deliği Dünya Görüntüleyicisi olarak seçildi, Google Earth ile kullanılmak üzere geliştirilmiştir. 2004 yılında Google tarafından satın alınan Keyhole, Inc tarafından yaratıldı. KML 2008'de Open Geospatial Consortium tarafından uluslararası bir ölçüt haline getirilmiştir. Google Earth'te görüntüleyebilirsiniz ve grafiksel KML dosyalarını düzenlenmesi mümkün olan ilk program olmuştur. Bu tür Marble gibi diğer projeler de KML desteği geliştirmeye başlamıştır.

Konum istihbaratı (Kİ), belirli bir sorunu çözmek için coğrafi veri ilişkilerinden anlamlı fikir türetilmesi işlemidir. Bu, bir harita üzerinde kolay referans için, mekansal ve/veya kronolojik birden fazla veri setleri katmanları içerir ve uygulamaları sanayileri yayılmış, kategoriler ve kuruluşların genellikle tüm verilerin %80'inden fazlası bir konum öğesi vardır ve bu konumu doğrudan birçok bilgi setleri ile çizmek olabilecek anlayışları türlü etkilediği kabul edilmektedir. Haritalar, çağlar boyunca bilgi temsil etmek için kullanılmıştır, ama gerçek konum 'istihbaratı' ilk örneği olarak referans olabilir, 1854 yılında Londra'da yapıldı. Ne zaman John Snow haritasını kaplayan kolera yayılması hakkında teoriler ile putları kırmayı başardı. Su pompalarının konumu ile bölgenin tek su pompasına kaynak daraltmak mümkün oldu. Bir harita üzerinde bilgilerin bu tabakalama işlemi, ilişkileri belirlenmesi mümkün oldu ve dönüş içgörülerinin aksi anlaşılmıştır. Bu konum istihbaratının çekirdeğidir bugün.

Esri uluslararası bir coğrafi bilgi sistemi ve uzamsal veritabanı uygulaması. Jack Dangermond ve eşi Laura Dangermond tarafından 1969 yılında kurulmuştur. Şirket CBS çözümleri sunmaktadır

National Historical Geographic Information System ya da Ulusal Tarihsel Coğrafi Bilgi Sistemi , IPUMS, dünyanın dört bir yanından zaman ve mekana entegre edilmiş nüfus sayımı ve anket verileri sağlar. IPUMS entegrasyonu ve dokümantasyonu, değişimi incelemeyi, karşılaştırmalı araştırma yapmayı, veri türleri arasında bilgileri birleştirmeyi ve aile ve topluluk bağlamındaki bireyleri analiz etmeyi kolaylaştırır. Veri ve hizmetler ücretsiz olarak kullanılabilir.

Rüzgâr kaynağı değerlendirmesi, rüzgâr enerjisi geliştiricilerinin bir rüzgâr çiftliğinin gelecekteki enerji üretimini tahmin etme sürecidir. Rüzgar kaynaklarının doğru olarak değerlendirmesi, rüzgar çiftliklerinin gelişiminde çok önemlidir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.