İçeriğe atla

Tarançiler

"Tarançi Camii Gulca'da" (şimdi Yining), Henri Lansdell'lin 1885 yılında yazdığı kitabından, 1882 yılında buraları gezmiştir.

Tarançiler Çin'in Sincan Uygur Özerk Bölgesi'nde İli Kazak Özerk İli'nde yaşarlar. Adları "tarımcı" anlamındaki "tarancı"'dan gelmektedir. Tarançi boyunu Radloff da araştırmıştır. Araştırma sonuçlarını meşhur "Пробен" (Proben) adlı eserinde toplamıştır.Tarnçileri İli yöresine Çinliler yerleştirmiştir.

Tarançi, müslüman olan bugünkü Sincan veya, doğu Türkistan'da, Tarım Havzasında civarındaki vahalarda yaşayan anadili Türkçe olan, Karluk dalı (bakınız Türk dilleri) ve İran ve Tocharian kökenli daha sonra Karluk, Uygur, Yağma ve Moğol kabileleri ile karışmış Orta Çağa özgü göçebelere verilen bir isimdir. Aynı isim - basit Çağatayca'da "bir çiftçi" demektir - Fergana Vadisinde ve tüm Ana asya'daki Türkistan'da tarımla uğraşan halka verilen isimdir.

Aynı isimde günümüz Afganistan, Kırgızistan, Özbekistan, Kazakistan ve Çin'de Sincan eyaletinde konuşulan Uygur lehçesidir.[1]

Tarım Havzası'na rağmen (Kaşgar, Kumul, Hotan ve Turfan gibi vahalar) Tarım-Tarançi'lerin "geleneksel Yurdu"'dur, onlar Ming ve Qing Hanedanlığı zamanında Çin'de, her yerde şimdiki Urumçi ve İli gibi bölgelere yerleştiler.

Notlar

  1. ^ Çin'deki Uygur dilleri 24 Nisan 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce)

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Özbekler</span> Orta Asyada yaşayan bir Türk halkı

Özbekler, Batı Türkistan'da Harezm'den Fergana'ya kadar uzanan bölgede yaşayan ve Orta Asya'daki en kalabalık Türk halkıdır. Özbeklerle ilgili tarihî kaynaklarda "Türk" ve "Sart" şeklinde adlandırıldıkları da görülmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Sincan Uygur Özerk Bölgesi</span> Çin Halk Cumhuriyetinde özerk bölge

Sincan veya Şincan Uygur Özerk Bölgesi, Türkiye Türkçesinde yazılmış resmi Çin devlet kaynaklarında Xinjiang Uygur Özerk Bölgesi veya sadece Xinjiang olarak geçer, Çin'in kuzeybatısında bulunan bir özerk bölge. Güneyde Tibet Özerk Bölgesi, güney doğuda Çinghay ve Gansu eyaletleri, doğuda Moğolistan, kuzeyde Rusya, kuzeybatıda Kazakistan ve batıda Kırgızistan, Tacikistan, Afganistan, Pakistan ve Hindistan kontrolündeki Keşmir bölgesiyle komşudur. 1.664.897,17 km² yüzölçümü ile Çin Halk Cumhuriyeti'nin en geniş idari bölgesidir. Başkenti Urumçi, resmî dilleri Uygurca ve Standart Çincedir.

<span class="mw-page-title-main">Hotan (şehir)</span> Sincan Uygur Özerk Bölgesi, Çinde bir şehir

Hotan (şehir), Çin'e bağlı Sincan Uygur Özerk Bölgesi'nin güney batısında İpek Yolu'nun Taklamakan güney güzergâhı üzerinde yer alan tarihi bir vaha şehridir.

<span class="mw-page-title-main">Doğu Türkistan İslâm Cumhuriyeti</span> eski bir özerk devlet

Doğu Türkistan İslâm Cumhuriyeti, bugünkü Çin'in Sincan Uygur Özerk Bölgesi'nde kurulmuş cumhuriyet.

<span class="mw-page-title-main">İli (il)</span>

İli Kazak Özerk İli, Çin'in Sincan Uygur Özerk Bölgesinin kuzey ve kuzeydoğusunda, Özerk bir ildir. İsmini İli Nehrinden almıştır. Gulca (Yining) başşehridir.

<span class="mw-page-title-main">Bortala (il)</span>

Bortala Moğol Özerk İli, Çin'in Sincan Uygur Özerk Bölgesi'nin kuzeybatısında, Moğol Özerk İli'dir. Başşehri Bortala'dır. Bu İl'de Sayram Gölü vardır.

<span class="mw-page-title-main">Akto İlçesi</span>

Akto İlçesi, Çin'in Sincan Uygur Özerk Bölgesi'nin batısında, Kızılsu Kırgız Özerk İli'ne bağlı bir ilçedir.

<span class="mw-page-title-main">Ara Türük İlçesi</span>

Ara Türük İlçesi,, Çin'in Sincan Uygur Özerk Bölgesi'nin doğusunda, Kumul İli'ne bağlı bir ilçedir.

<span class="mw-page-title-main">Lopnur İlçesi</span>

Lopnur İlçesi, Çin'in Sincan Uygur Özerk Bölgesi'de güneydoğusunda, Bayangolin Moğol Özerk İli'inde bir ilçedir.

<span class="mw-page-title-main">Hotan İlçesi</span>

Hotan İlçesi, Çin'de Sincan Uygur Özerk Bölgesi'nin güneyinde, Hotan İli'inde bir ilçedir.

<span class="mw-page-title-main">Saybağ Bucağı</span>

Saybağ Bucağı,, Çin Sincan Uygur Özerk Bölgesinde, başkent Urumçi şehrine bağlı bir bucaktır.

<span class="mw-page-title-main">Yenişehir Bucağı</span>

Yenişehir Bucağı, Çin Sincan Uygur Özerk Bölgesinde, başkent Urumçi şehrine bağlı bir bucaktır.

<span class="mw-page-title-main">Şuymogu Bucağı</span>

Şuymogu Bucağı, Çin Sincan Uygur Özerk Bölgesinde, başkent Urumçi şehrine bağlı bir bucaktır.

<span class="mw-page-title-main">Tudun Haba Bucağı</span>

Tudun Haba Bucağı,, Çin Sincan Uygur Özerk Bölgesiinde, başkent Urumçi şehrine bağlı bir bucaktır.

<span class="mw-page-title-main">Tapançeng Bucağı</span>

Tapançeng Bucağı,, Çin Sincan Uygur Özerk Bölgesinde, başkent Urumçi şehrine bağlı bir bucaktır.

<span class="mw-page-title-main">Mitung Bucağı</span>

Mitung Bucağı,, Çin Sincan Uygur Özerk Bölgesinde, başkent Urumçi şehrine bağlı bir bucaktır.

Lop, Çin'in Sincan Uygur Özerk Bölgesi'nin Lop İlçesi yöresinde konuşulan dildir.

<span class="mw-page-title-main">Yedisu bölgesi</span>

Yedisu bölgesi, Orta Asya'da günümüzde Kazakistan'nın güney-doğu parçası olan bir bölgedir. İsmini, İli, Karatal, Bien, Aksu, Lepsi, Baskan ve Sarkand gibi yedi ana nehirlerden almıştır.

<span class="mw-page-title-main">Doğu Türkistan bağımsızlık hareketi</span>

Doğu Türkistan bağımsızlık hareketi veya Uygur bağımsızlık hareketi, Çin'in Sincan Uygur Özerk Bölgesi'nin Doğu Türkistan adıyla Uygur halkının anavatanı olarak bağımsızlığını isteyen siyasi ve sosyal bir harekettir. Sincan bölgesi, Çin Halk Cumhuriyeti tarafından Çin Cumhuriyeti'nin Sincan Eyaleti'ni Çin Halk Cumhuriyeti yönetimine geçmesinden bu yana sürekli kontrol edilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Çin Tacikleri</span>

Çin Tacikleri, ağırlıklı olarak Çin'in Sincan Uygur Özerk Bölgesi'nde, bilhassa Taşkurgan Tacik Özerk İlçesi'nde yaşayan bir etnik grup. Çin Tacikleri, Çin Halk Cumhuriyeti devletinin resmî olarak tanıdığı 56 etnik gruptan biridir. Bu gruba atfen "Tacik" teriminin kullanılmasına rağmen, bu gruba ait insanlar günümüz Tacikistan ülkesinde yaşayan ve Batı İran dil grubuna ait Tacik dilini konuşan Tacikler ile aynı değiller; Çin'deki bu "Tacikler" aslında Doğu İran dil grubuna ait Pamir dillerini konuşan Pamir etnik grubunun alt gruplarına ait insanlardır; çoğunluğu Sarıkol dilini konuşan Sarıkollar, azınlığı ise Vahan dilini konuşan Vahanlılardan oluşur. Çin Tacikleri tarafından konuşulan dillerin resmî yazı sistemleri yoktur.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.