İçeriğe atla

Tarım Nehri

Tarım Nehri
Tarım nehri boyunca Fıratkavakları (Populus euphratica)
Tarım nehri boyunca Fıratkavakları (Populus euphratica)
Konum
Ülke(ler)Tarım Havzası
Çin Çin
Genel bilgiler
KaynakAksu, Yarkent ve Kaşgar Nehri
güneyden Hotan Nehri
AğızLop Nur Çölü
Uzunluk2030 km
Havza alanı400.000 km² ile 1 milyon km² arasında
Debi4-6 trilyon m³

Tarım Nehri, (Mandarin: Tǎlǐmù Hé, 塔里木河; Tǎrǐm Hé, Uygurca: تارىم دەرياسى, Tarım Däryası, Putonghua: Talimu He) Çin'in Sincan Uygur Özerk Bölgesi'nde ortalama 2.030 km uzunluğunda bir nehir.

İsim kökeni

Kâşgarlı Mahmud, Türk Dili'nin en eski ve değerli sözlüklerinden Divân-ı Lügati't-Türk'te; "ترم Tarım" "Uygur sınırında, "Küçe" yanında, bir yer adı, burada akan derenin adı."[1] ve "اسمى ترم Usmı Tarım" İslam diyarlarından Uygur iline dek akan büyük bir dere. Bu dere Uygur ilinde kumlara karışır."[2] şeklinde tanımlanmıştır.

Doğal yapısı

Orta Asya'nın en uzun nehrinin, ana kaynağı Sincan Uygur Özerk Bölgesinde Çin'in en batısında bulunur, Aksu şehrinin güneydoğusundan sonra Aksu, Yarkent ve Kaşgar nehirleri ile birleşir; ayrıca güneyden gelen Hotan Nehri'nin (Khotan Darya) çok suyu olduğunda oda katılır. Daha sonra Tarım Havzası'ından Taklamakan Çölü'nün kuzey kısmından doğuya doğru akar ve Taklamakan Çölünün en doğusunda konumlanan Lop Nur Çölünde suları kumlara karışır. Çin'in de en uzun nehri olan Tarım, yıllık 4-6 trilyon m³ suyu akar. Tarım vadisi 10 milyon Uygur, Çinli, Moğol ve diğer etnik azınlıkların memleketidir.

Bitki örtüsü

Tarım Havzası'nın Tarım nehri boyunca Kavak (Populus diversifolia, Populus euphratica), Söğüt (Salix × sepulcralis), Yalancı iğde (Hippophae rhamnoides) ve çok sık çalılık kendir ve kenevir gibi bitki örtüsü vardır. Tarım vadisi boyunca ince bir Kavak ormanları yetişir.

Balık türleri

Tarım Nehrinde, (Abbottina rivularis),[3] (Abbottina rivularis),[3] Sazangiller Cyprininae alt-familyasından (Ctenopharyngodon idella),[4] (Cyprinus carpio haematopterus),[5] (Diptychus maculatus),[6] (Gobio cynocephalus),[7] (Carassius carassius)[8] gibi tatlı su balık türleri yaşar.

Ayrıca bakınız

  • Dünyanın en uzun nehirleri

Kaynakça

  1. ^ Atalay, Besim (2006). Divanü Lügati't - Türk. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi. ISBN 975-16-0405-2, Cilt I, sayfa 396.
  2. ^ Atalay, Besim (2006). Divanü Lügati't - Türk. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi. ISBN 975-16-0405-2, Cilt I, sayfa 130, 396
  3. ^ a b Abbottina rivularis in China (İngilizce)
  4. ^ Ctenopharyngodon idella in China (İngilizce)
  5. ^ Cyprinus carpio haematopterus in China (İngilizce)
  6. ^ Diptychus maculatus in China (İngilizce)
  7. ^ Gobio cynocephalus in China (İngilizce)
  8. ^ Carassius carassius in China (İngilizce)

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Taklamakan Çölü</span> Dünyanın ikinci, Çinin en büyük kum çölü

Taklamakan Çölü,, Rub' ul-Hali'den sonra Asyanın ikinci büyük aynı zamanda Çin'deki en büyük Kum çölüdür. Anaasya'dan kuzeybatı Çin'in Sincan Uygur Özerk Bölgesi'nden Tarım Havzasının batı bölgesinden 218 numaralı Anayola kadar uzanır. Bu anayolun doğusunda Tarım Havzasının en derin yeri olan Lop Nur Çölü bulunur. Önceleri Taklamakan Çölü ve Lop Nur Çölü Tarım Nehri, Konçe Derya ve Çerçen Derya nehirleri ile ayrılırdı, fakat Tikenlik'in güneyi son on yıldan beri kurudu.

<span class="mw-page-title-main">İli Nehri</span>

İli,, Orta Asya'da Kazakistan ve Uygur Özerk Bölgesi'nin batı bölümlerinden geçen bir nehirdir. 815 kilometresi Kazakistan sınırlarında olmak üzere, toplam 1439 kilometre uzunluğundadır.

Tarım Havzası, 910,000 km² yüzölçümüne sahip Çin'in uzak batısında Sincan Uygur Özerk Bölgesinde, doğudan batıya 1,000 km boyunca uzanan büyük bir elips şeklinde çökelti havzadır.

<span class="mw-page-title-main">Yağma</span> Orta Çağda yaşamış bir Türk boyu

Yağma, Orta Çağ'daki bir Türk boyudur, bu boy günümüz Uygurlar'ın ve Özbekler'in atalarıdır. Bu boy bir kolu olan ve Üç Oğuzlar denilen birlik, Yağma, Karluk ve Çiğil boylarından oluşmuştur. 7. yüzyıldan itibaren Karahanlılar dönemi boyunca Yağma boyu Müslüman Araplar ve Çinliler tarafından kuvvetli ve kudretli siyasi varlıklar olarak Tarım Havzası, Cungarya havzası ve Yedinehir (Yedisu) bölgesinde göze çarpmışlardır.

<span class="mw-page-title-main">İrtiş</span> Asyada bir nehir

İrtiş Irmağı, Sibirya'da bir nehir, ana kaynağı Obi Nehri'dir. İrtiş ismi Beyaz anlamına gelir.

Altun Dağları, batı tarafının büyük bir kısmı olan Nanşan sıradağlarının bir parçası olup, tahminen 700 km uzunluğunda ve 200 km eninde, güneydoğu ve doğu Sincan Uygur Özerk Bölgesinden Qinghai ve Gansu Eyaletlerine kadar uzanır. Güney'den Altun dağları Kunlun dağlarının orta parçası, ayrıca batı ve kuzey'den Tarım Havzası ve Taklamakan Çölüne kadar uzanır. Güneybatı'da karlarla kaplı tepeleri 6100 metre, buna karşın ortalarda incelip ortalama 4000 metre ve Nanşan'a yaklaştıkça ortalama 5000 metreye kadar yükselir.

Basmil veya Basmıl göçebe bir Türk boyu 7.- 8. yüzyıllarında Cungarya Havzası denilen bölgede yaşamışlardır. Basmiller Doğu Türk Kağanlığı zamanında çok önemli rol oynamışlardır hatta bir devir Kağanlar bu boydandır. Göktürk Kağanlığına karşı direnmişlerdir. Ancak belli bir süre sonra yok olup, öbür Türk kavimleriyle karışmışlardır. Güçlü bir boy olan Basmiller, tarihe izlerini fazla bırakamamışlardır. Bugünkü Türk cumhuriyetlerinde Basmiller'in hâlâ yaşadığı konusunda bir delil yoktur. Ancak bugünkü Türk boylarının içinde Basmil boyuyla karışmış olan mutlaka bulunur. Çünkü bir halk ya da boy ancak karışarak ve asimile olarak yok olabilir.

<span class="mw-page-title-main">Atuş</span>

Atuş İlçesi,, Sincan Uygur Özerk Bölgesinde Kızılsu Kırgız Özerk İli'nde bir şehir. Bu bölge 15.509 km² ve toplam nüfusu yaklaşık 200.000 (2002) kişidir. Şehir yıllık ortalama sıcaklığı 12 ℃, ortalama yağış 80 milimetredir.

<span class="mw-page-title-main">Kuçar İlçesi</span>

Kuçar İlçesi,, eskiden Budizm dini yaygın olan şehir, Taklamakan Çölü'nün kuzey kenarından geçen İpek Yolu güzergâhı üzerinde konak yeridir.

<span class="mw-page-title-main">Çerçen İlçesi</span>

Çerçen İlçesi, Çin Sincan Uygur Özerk Bölgesinin güneyinde, Bayangolin Moğol Özerk İli'inde bir ilçedir.

<span class="mw-page-title-main">Bay İlçesi</span> Sincan Uygur Özerk Bölgesi, Çin Halk Cumhuriyetinde bir ilçe

Bay İlçesi, Çin'de Sincan Uygur Özerk Bölgesi'nin kuzeyinde, Aksu İli'inde bir ilçedir.

<span class="mw-page-title-main">Bosten Gölü</span>

Bosten Gölü veya Bağraş Gölü, Çin'in Sincan Uygur Özerk Bölgesi'nde, Bayangolin Moğol Özerk İlinde Korla şehrinin 57 km kuzey doğusunda, Bağraş İlçesi toprakları içinde ve Orta Asya'nın en büyük gölüdür. Deniz'den yüksekliği ortalama 1,048 metredir.

<span class="mw-page-title-main">Ulungur Gölü</span>

Ulungur Gölü, Çin'in Sincan Uygur Özerk Bölgesinin kuzeyinde, Altay İli'ne bağlı Burultokay İlçesi toprakları içinde bulunur. Çin'nin on en büyük tatlı su gölünden biridir.

<span class="mw-page-title-main">Orhun Nehri</span> 1.124 km uzunluğunda Moğolistan nehri

Orhun Nehri Moğolistan'da uzunluğu 1.124 kilometre, tarihi ve kültürel önemi çok olan bir nehirdir.

<span class="mw-page-title-main">Hotan Nehri</span>

Hotan Nehri veya Ho-t’ien Nehri, Beyaz Yeşim (Yurungkaş) ve Kara Yeşim (Karakaş) nehirlerinin birleşmesi ile oluşur ki kuzey Kunlun Dağlarından kuzey Çindeki Taklamakan Çölüne doğru akar. İki nehir çölün ortasında, ortalama 145 km Hotan şehrinin kuzeyinde birleşir. Nehir sonra 290 kilometre çölün içinden kuzeye doğru akar ve Tarım Nehrine sularını boşaltır. Dağlarda eriyen kar sularıyla beslenen nehir, yaz aylarında tamamen kurur. Tarım Havzasında su ileten tek Hotan nehir yatağıdır.

<span class="mw-page-title-main">Yurungkaş Nehri</span> Çinde bir nehir

Yurungkaş Nehri veya Yorungkax, güney Sincan Uygur Özerk Bölgesi'nde bir nehirdir.

<span class="mw-page-title-main">Karakaş Nehri</span>

Karakaş Nehri veya Karakax, Karakurum Dağlarından doğan, güney Sincan Uygur Özerk Bölgesinde bir nehirdir.

<span class="mw-page-title-main">Son Göl</span> Kırgızistanda, Issık Gölün güneybatısında, ülkenin ikinci büyük kapalı havza bir dağ gölü

Son Göl, veya Son Kul, Songköl, Song-Köl, Songköl de denilen Kırgızistan'da Narin İli'nin kuzeyinde Issık Göl'ün güneybatısında, ülkenin ikinci büyük kapalı havza bir dağ gölüdür. Divân-ı Lügati't-Türk'te Sidinğ köl veya Sidhinğ köl "Koçnğar başı’na yakın bir göl" şeklinde tanımlanan bu göldür. Son Göl'ün güney kıyısında, Taş Tulga denilen bir antik taş halka vardır ki destan kahramanı Manas ile ilişkili olduğuna inanılır.

<span class="mw-page-title-main">Özçent</span>

Özçent veya Özçend, Türk Dili'nin en eski ve değerli sözlüklerinden Divânu Lügati't-Türk'te;

<span class="mw-page-title-main">Efrasiyab</span> Türklerin efsane kahraman yiğit atası

Efrasiyab veya Afrasiyab, Şehnâme'nin karakterlerinden efsanevi kral ve Turan kahramanı.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.