İçeriğe atla

Tarık el-Haşimi

Tariq al-Hashimi, 2009

Tarık el-Haşimi (Arapça:طارق الهاشمي) (d. 1942)[1][1]Irak İslam Partisi'nin (IIP) Mayıs 2009'a kadar genel sekreteri olarak görev yapan Iraklı bir siyasetçi. 2006'dan 2012'ye kadar Irak cumhurbaşkanı yardımcısı olarak görev yaptı. Bir sünni olarak, sünni siyasetçi arkadaşı Gazi Meşal Acil el-Yaver'in yerine göreve geldi. Haşimi, Aralık 2011'de cinayet suçlamasıyla tutuklanmamak için Irak Kürdistanı'na kaçtı. Irak Merkez Ceza Mahkemesi 9 Eylül 2012 tarihinde onu gıyaben idama mahkûm etti. Haşimi, Nisan 2012 itibarıyla iade edilmeyeceğine dair güvence alarak Ankara'da yaşamaktadır.[2]

Erken dönemi

Tarık el-Haşimi, 1942'de Irak'ın Bağdat şehrinde Meşhadan kabilesinde doğdu. 1959'dan 1962'ye kadar Bağdat Askerî Akademisi'nde okudu. 1962'de bir zırhlı tugayın topçu taburunda teğmen olarak görevlendirildi. 1969'da Al-Mustansiriya Üniversitesi'nden ekonomi alanında lisans, 1978'de yüksek lisans derecesi aldı. 33 yaşında Irak Ordusundan ayrıldı ve Irak İslam Partisi'nde (IIP) faaliyete geçti ve planlama komitesinde görev yaptı. 27 Nisan 2006'da öldürülen Maysoon el-Hashemi'nin[3] ve 9 Ekim 2006'da öldürülen Amir al-Hashimi'nin[4] kardeşidir.

Siyasi kariyeri ve görüşleri

Haşimi, Irak İslam Partisi (IIP) liderliğindeki en büyük Sünni bloğu olan Irak Mutabakat Cephesinin lideriydi. Blok 2005 seçimlerine girdi ancak daha sonra geri çekildi.[5] Haşimi federalizme karşı çıkıyor, petrol gelirlerinin nüfusa göre dağıtılmasını, Baasifikasyonun geri alınmasını ve yeni ordu ve poliste daha fazla Sünni olmasını istiyor.[6]

USA Today Aralık 2006'da Haşimi'nin Mukteda el-Sadr'ın siyasi etkisine karşı ABD Başkanı George W. Bush'un teşvikiyle Başbakan Nuri el-Maliki hükûmetinin yerine çok mezhepli bir ittifak oluşturmaya dahil olduğunu bildirdi.[7] 2007 yılında Türkiye Başbakanı Recep Tayyip Erdoğan ile yaptığı görüşmede Haşimi, Irak hükûmetinin Türkiye'nin Kürt İşçi Partisi ile mücadelesinde Türkiye ile işbirliği yapmaya hazır olduğunu söyledi.[8]

2007'de Haşimi, her türlü aşırılığı ve mezhep ayrımcılığını kınayan 25 maddelik bir ilkeler beyanı olan "Irak Ulusal Sözleşmesi" ni hazırladı. Sözleşme, Irak'taki fraksiyonlar arasında ciddi diyalog çağrısında bulunuyordu. Haşimi, söz verilen anayasa değişiklikleri yapılmadığı takdirde siyasi bloğunu hükûmetten çekip 15 Mayıs'ta başkan yardımcılığından istifa etmeyi planladığını duyurdu. İstifa niyetinin bir diğer nedeni de Haşimi'ye göre Maliki'nin Sünnileri karar verme dışında bırakmasıydı.

Haşimi, Cumhurbaşkanı Yardımcısı olarak görev yaptığı süre boyunca Bağdat'ın Yermuk semtinde bulunan bir ofisinde görevini sürdürdü.

Hashimi, Mayıs 2009'da IIP'nin genel sekreterliğinden istifa etti ve görevi yerine getirmek için Usame al Tikriti seçildi. Daha sonra Haşimi mezhepsel olmayan Tajdeed (Yenileme) Listesini oluşturdu.

Tutuklama emri

15 Aralık 2011'de, hükûmet güçleri Tarık el-Haşimi'nin Yeşil Bölge'deki evini kuşattı ve korumalarından ikisi gözaltına alındı ve dövüldü.[9][10] 18 Aralık'ta beş koruması daha tutuklandı. Irak hükûmeti onun yurtdışına seyahat etmesini yasakladı. Ayrıca, 19 Aralık 2011'de Irak Yargı Konseyi, Haşimi için onu bombalı saldırıları düzenlemekle suçlayan bir tutuklama emri çıkardı. Tutuklama emri, korumalarının ifadesine dayanıyordu ve ABD birliğinin kalan güçlerin Irak'tan son çekilmesinden sadece bir gün sonra geldi. Hashimi’nin korumalarının itirafları yayınlandı ve başkan yardımcısının terörist faaliyetlere karıştığını iddia ettiler. Daha spesifik olarak Haşimi, bir suikast timi yönetmek ve Şii hükûmet yetkililerini öldürmekle suçlandı. Bir gün sonra Haşimi, tutuklama emri çıkmadan önce orada bulunduğu için Kürt bölgesel başkenti Erbil'de düzenlediği basın toplantısında kendisine yöneltilen tüm suçlamaları reddetti. Aslında Haşimi hakkında tutuklama kararı alındıktan sonra 18 Aralık 2011'de Erbil'e gitti. Sünni Müslüman Haşimi ile Başbakan Maliki'nin esas olarak Şii yönetimi arasındaki anlaşmazlık, devam eden mezhep çatışması ortasında genç Irak hükûmetinin istikrarı konusunda endişelere neden oldu. Tutuklama emrinin ardından, parlamentoda 91 sandalyeli Sünni/Şii Irakiye partisi, hükûmeti durduran bir boykot başlattı. Bu boykot, ABD'nin yoğun diplomatik baskısı ve çabalarının bir sonucu olarak, ancak 2012 Ocak ayı sonlarında sona erdi.

8 Ocak 2012'de Irak İçişleri Bakanlığı, Kürt bölgesi İçişleri Bakanlığı'ndan Haşimi'yi Bağdat'a iade etmesini istedi. Aynı dönemde Haşimi'nin Bağdat'taki ofisi, korumalarından ve çalışanlarından elli üçünün Irak makamları tarafından gözaltına alındığını açıkladı. Haşimi, güvenlik endişeleri ve adil yargılanma olasılığının yüksek olması nedeniyle duruşmasının Bağdat yerine Kerkük'te yapılmasını resmen talep etti. Ancak talebi federal mahkeme tarafından 15 Ocak'ta reddedildi. Kürdistan Devlet Başkanı Mesud Barzani Mart 2012'de, Kürdistan Bölgesel Hükûmeti'nin Haşimi'yi Irak makamlarına teslim etmeyeceğini, çünkü Kürt ahlakının bunu yapmalarını engellediğini açıkladı. Hashimi tüm suçlamaları reddetti ve savcılıktan anayasal dokunulmazlık talep etti. Ardından Haşimi, Katar, Suudi Arabistan ve Türkiye olmak üzere üç ülkeye ziyaretlerine başladı. Her ziyaretinde Irak başkan yardımcısı olarak kabul edildi.

1 Nisan 2012'de Haşimi, Kürdistan'daki yetkililer tarafından Katar yönetiminin resmi diplomatik ziyaret olarak nitelendirdiği Şeyh Hamad bin Halife Al Thani ile görüşmek üzere Katar'a gitmesine izin verildi. Irak başbakan yardımcısı Hüseyin el-Şehristani, ziyareti Katar açısından kabul edilemez olarak kınadı ve Haşimi'nin derhal teslim edilmesi çağrısında bulundu. Ancak Katar, Irak hükûmetinin Haşimi'yi iade etme talebini iade etmenin diplomatik normlara aykırı olacağını belirterek reddetti. Haşimi daha sonra Suudi Arabistan'a gitti ve Suudi Dışişleri Bakanı Prens Suud El Faysal ile görüştü.[11] Daha sonra 10 Nisan'da Haşimi Türkiye'ye gitti ve ailesiyle birlikte sığındı.

8 Mayıs 2012 tarihinde Interpol, Irak hükûmetinin talebi üzerine tutuklanması için kırmızı bülten yayınladı.[12][13] Türk başbakan yardımcısı Haşimi'nin iade edilmeyeceğini söyledi. Türk hükûmeti Haşimi'ye oturma izni verdi.[14]

8 Ekim 2013 tarihinde INTERPOL, El Haşimi aleyhindeki kırmızı bülteni iptal etti ve kararı tüm üye devletlere dağıttı. INTERPOL'ün kararında "Uluslararası Kriminal Polis Teşkilatı Sekreterliği, Tareq Al Hashimi aleyhindeki iddiaları tam olarak araştırdı. Örgüt Sekreterliği, Irak hükümetinin talebinin yasal gerekçeden yoksun olduğuna inanıyor. Irak hükümeti, niteliksiz bilgi ve belgeler sundu. Bu nedenle; Sekreterlik 8 Ekim 2013 tarihinde El Haşimi aleyhindeki kırmızı bülteni iptal etme ve kararı tüm üye Devletlere dağıtma kararı aldı."[15]

Yargılanması

Hashimi, Irak İçişleri Bakanlığı üst düzey bir yetkilisine suikast düzenlenmesi planına karıştığı için Kasım 2012'de ikinci kez gıyaben yargılandı.[16] Yine gıyaben ölüm cezasına çarptırıldı. Ayrıca Hashimi, Aralık 2012'de üç kez gıyaben idam cezasına çarptırılarak idam cezasının sayısı 5'e yükseldi.[17]

Kaynakça

  1. ^ a b "Biography for Tariq al-Hashimi". Silobreaker. 15 January 2009. 31 October 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 April 2012. 
  2. ^ "Iraqi vice president al-Hashemi rejects murder conviction". The Telegraph. 10 Eylül 2012. 11 Eylül 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Eylül 2012. 
  3. ^ Muir, Jim (28 Nisan 2006). "Woman's leader shot dead in Baghdad". The Telegraph. 4 Mart 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Eylül 2020. 
  4. ^ "Iraqi vice-president's brother assassinated". The Guardian. 28 Nisan 2006. 26 Eylül 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Eylül 2020. 
  5. ^ Katzman, Kenneth (12 Temmuz 2007). "Iraq: Government Formation and Benchmarks". Congressional Research Service. 8 Nisan 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Eylül 2012. 
  6. ^ "Iraq Study Group Report". USIP. 15 June 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Eylül 2012. 
  7. ^ Slavin, Barbara (14 Aralık 2006). "Iraqi VP says Bush wants coalition to counter al-Sadr". USA Today. 3 Eylül 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Eylül 2012. 
  8. ^ "Iraqi VP vows to cooperate with Turkey against PKK". Xinhua. 17 October 2007. 24 Ağustos 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Eylül 2012. 
  9. ^ Mardini, Ramzy (19 Aralık 2011). "Iraq's first post-withdrawal crisis" (PDF). ISW. 29 March 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 15 Eylül 2012. 
  10. ^ Mardini, Ramzy (15 Şubat 2012). "Iraq's Recurring Political Crisis" (PDF). ISW. 8 March 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 15 Eylül 2012. 
  11. ^ "Iraq's fugitive vice president arrives in Turkey". Bağdat: Fox News. AP. 10 Nisan 2012. 30 Nisan 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Eylül 2012. 
  12. ^ Healy, Jack (8 Mayıs 2012). "Interpol Joins Effort to Find Iraq Official". New York Times. 1 Temmuz 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Şubat 2017. 
  13. ^ "Turkey refuses to extradite Iraqi Vice-President Tariq al-Hashemi". BBC. 9 Mayıs 2012. 11 Haziran 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Eylül 2012. 
  14. ^ Şardan, Tolga (30 Temmuz 2012). "Haşimi'ye Ankara oturma izni verdi (Ankara granted residence permit to Hasimi)". Milliyet. 1 Ağustos 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Temmuz 2012. 
  15. ^ "INTERPOL cancels Red Notice against Iraq's former VP – Al Hashimi". middleeastmonitor.com. Alamatonline. 17 Şubat 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Şubat 2015. 
  16. ^ "Iraqi Vice President Sentenced To Death On Second Charge". Radio Free Europe. 1 Kasım 2012. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  17. ^ Whittle, Thomas (14 Aralık 2012). "Iraqi court issues 5th death verdict against fugitive VP Hashimi". NZweek. 17 Haziran 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Aralık 2012. 

Dış bağlantılar

Wikimedia Commons'ta Tarık el-Haşimi ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Irak Türkmenleri</span> Iraktaki üçüncü büyük etnik grup

Irak Türkmenleri ya da Irak Türkleri Irak'ın üçüncü büyük etnik grubudur. Türk kökenlidirler ve çoğunlukla Türk mirasına ve kimliğine bağlıdırlar. Irak'a Türk göçü 7. yüzyılda, ardından 1055 yılında Büyük Selçuklu'nun bölgedeki fethiyle başlarken, bugün Irak Türkmenlerinin çoğu, 1535-1919 yılları arasında Osmanlı İmparatorluğu'nun yönetimi sırasında Anadolu'dan Irak'a getirilen Osmanlı askerlerinin, tüccarlarının ve memurlarının torunlarıdır. Irak Türkmenleri, Bulgaristan, Kıbrıs, Yunanistan ve Suriye de dahil olmak üzere Osmanlı sonrası diğer modern ulus devletlerdeki Türk topluluklarının yanı sıra Türkiye'deki Türk halkıyla yakın kültürel, tarihi, dilsel ve dini bağları paylaşmakta; bu nedenle kendilerini Türkmenistan ve Orta Asya Türkmenleriyle özdeşleştirmemektedirler.

<span class="mw-page-title-main">Mesud Barzani</span> Kürt siyasetçi ve KDP genel başkanı

Mesud Barzani, Kürt siyasetçi. 2005-2017 yılları arası Kürdistan Bölgesel Yönetimi başkanı olarak görev aldı. 1 Nisan-30 Nisan 2004 tarihleri arasında Irak Başbakanlığı görevinde bulunan Barzani, Kürdistan Demokratik Partisi'nin 1979 yılından beri başkanlık görevini sürdürmektedir.

2011 Irak protestoları, Irak'ta Irak Savaşı'nın başladığı 2003 yılından beridir süren şiddetin ortasında gerçekleşen 2010-2011 Arap dünyası protestolarının bir parçası olan protesto gösterileri. Gösterilerde 6 kişi öldü, 140 kişi yaralandı.

<span class="mw-page-title-main">Irak Temsilciler Meclisi</span> Irakın yasama organı

Temsilciler Meclisi, genellikle basitçe Parlamento olarak anılır, Irak Cumhuriyeti'nin tek meclisli yasama organıdır. 2020 itibarıyla 329 sandalyeden oluşuyor ve Bağdat'ta Yeşil Bölge'de bulunur.

<span class="mw-page-title-main">Fuad Masum</span> 7. Irak cumhurbaşkanı

Fuad Masum tam adı ile Muhammed Fuad Masum Havrami, Iraklı Kürt politikacı ve 7. Irak Cumhurbaşkanı. 24 Temmuz 2014'te Irak Temsilciler Konseyi'nde yapılan oylama sonucu 211 milletvekilinin oyunu alarak yeni Irak Cumhurbaşkanı seçildi.

<span class="mw-page-title-main">Haydar el-İbadi</span> Eski Irak Başbakanı

Haydar Cevad Kazım el-İbadi Iraklı siyasetçi. Cumhurbaşkanı Fuad Masum tarafından 11 Ağustos 2014 tarihinde Irak Başbakanlığı için aday gösterildi. 8 Eylül 2014 tarihinde Irak Başbakanı olarak atandı.

<span class="mw-page-title-main">Irak İç Savaşı (2013-2017)</span>

Irak İç Savaşı (2013-2017), IŞİD'in Musul'a saldırmasıyla başlayan iç çatışmaları kapsamaktadır. IŞİD ve IŞİD'e destek veren eski Baas partisi mensupları, Sünni Arap aşiretleri ve diğer radikal örgütler ile Irak Ordusu, Peşmerge, İran destekli Şii milisler, Süryani/Asuri/Yezidi azınlık savaşçıları ve merkezi hükûmete destek veren Sünni ve Şii Arap, Kürt ve Türkmen aşiretleri arasındaki çatışmalar günümüzde de devam etmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Felluce Kuşatması</span>

Felluce Kuşatması, Irak Ordusu'nun IŞİD'i Felluce şehir merkezinde kuşattığı çatışmalardır.

<span class="mw-page-title-main">Irak İslam Devleti</span> silahlı cihatçı Selefi örgüt (2006-2013)

Irak İslam Devleti, el-Kaide'ye bağlı olarak Irak'ta faaliyet gösteren silahlı cihatçı Selefi örgüttür.

<span class="mw-page-title-main">Arap Federasyonu</span> 1958 yılında kısa ömürlü Irak ve Ürdün konfederasyonu

Haşimi Arap Federasyonu, 1958'de Irak ve Ürdün Haşimi Krallıkları arasındaki birlikten kurulan kısa ömürlü bir ülkeydi. Adı federal bir yapıyı ima etse de, fiilen bir konfederasyondu.

<span class="mw-page-title-main">Irak başbakanı</span> Irakın hükûmet başkanı

Irak başbakanı, Irak hükûmetinin başıdır. Irak Anayasası'nın koyduğu hükümler gereğince; Irak vatandaşı olan Şii Müslümanların arasından seçilir. Mevcut başbakan, 27 Ekim 2022 tarihinden beri Muhammed Şiya es-Sudani'dir.

Haşdi Şabi Türkçe adıyla Halk Seferberlik Güçleri çoğunlukla Şiilerden oluşan, Sünni, Hristiyan ve Yezîdîleri de içeren yaklaşık 40 farklı gruptan oluşan, Irak hükûmetinin de desteklediği ortak politik cepheyi barındıran örgüt.

<span class="mw-page-title-main">Irak'ta turizm</span>

Irak'taki turizm, Batı Asya ülkesi Irak'taki turizmi ifade eder. Başkent Bağdat, Kahire'den sonra Arap dünyasının en büyük ikinci şehridir. Irak'ın Şii İslamı ile ilgili birçok İslami hac yeri bulunmaktadır. Irak, ekoturizm için potansiyel bir yer olarak görülüyor. Erbil, 2014 yılında Arap Turizm Komitesi tarafından "Arap Turizm Sermayesi" seçildi. Oysa Kerbela ve Necef kentleri, ülkedeki dini alanların konumu nedeniyle Irak'taki en popüler turistik yerlerdir.

Ebu Ömer el-Bağdadi, Ebu Hamza el-Bağdadi veya doğum adı olan Hamid Dawud Mohamed Khalil al Zawi adlarıyla da bilinir. 7 islamcı örgütün birleşerek oluşturduğu Mücahit Şura Meclisinde liderlik yapan kişilerden birisiydi, Mücahit Şura Meclisinin lağvedilmesinden sonra kurulan Irak İslam Devleti'nin liderliğini yapmıştır.

<span class="mw-page-title-main">14 Temmuz Devrimi</span> 1958de Irakta monarşiyi deviren askeri darbe

1958 Irak askerî darbesi olarak da bilinen 14 Temmuz Devrimi, 14 Temmuz 1958 tarihinde Irak'ta gerçekleşen ve Kral II. Faysal'ın devrilmesi ve Haşimi liderliğindeki Irak Krallığı'nın yıkılmasıyla sonuçlanan bir darbedir. Bu darbenin ardından kurulan Irak Cumhuriyeti, altı ay önce Irak ve Ürdün arasında kurulan Haşimi Arap Federasyonu'nun sonunu getirmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Ensaru'l İslam</span> Irak merkezli olan cihatçı Selefi silahlı örgütt

Kürdistan'da Ensaru'l İslam, veya Ensaru'l İslam veya Kürt Talibanı Irak merkezli, Suriye ve Irak'ta faaliyet gösteren Kürt cihatçı Selefi ve silahlı bir örgüttür. Şeriat kanunlarına göre bir İslam devleti kurmak, Kürtleri korumak ve haklarını elde etmek ve korumak için kuruldular. Ebu Abdullah eş-Şafii'nin liderliğini yaptığı Cundu'l Şam ile Kürdistan İslami Hareketi'nden ayrılan Fatih Krekar liderliğindeki bir grup tarafından Krekar'ın liderliğinde Eylül 2001'de, Irak Kürdistanı'nda yer alan Hemrin Dağları'nda kuruldu. 2003 Irak askerî müdahalesi sırasında, koalisyon güçleri ile Peşmerge'ye karşı savaştı. Koalisyon güçlerinin çekilmesinin ardından da Irak ve Kürdistan Bölgesel Yönetimi hükûmetleriyle savaşmaya devam etti. 29 Ağustos 2014'te, örgütün 50 lideri ve üyesi tarafından yapılan açıklamayla örgütün feshedilerek Irak ve Şam İslam Devleti'ne tâbi olduğu ifade edildi. Ancak örgüt içindeki görece daha küçük bir grup, bu birleşmeyi kabul etmeyerek Ensaru'l İslam'ın bağımsız olarak faaliyetlerini sürdüreceğini bilirdi.

<span class="mw-page-title-main">Arap Sosyalist Baas Partisi - Irak Bölgesi</span> Bölünme sonrası Irak Baas Partisi

Arap Sosyalist Baas Partisi - Irak Bölgesi, resmi olarak Irak Bölgesel Şubesi, 1951 yılında Fuad er-Rikabi tarafından kurulmuş bir Irak Baasçı siyasi partisidir. Orijinal parti içindeki 1966 bölünmesinin ardından Irak egemenliğindeki Baas hareketine olan bağlılığını değiştirmeden önce, orijinal Baas Partisi'nin Irak bölgesel şubesiydi. Parti, 2003 yılında Amerika'nın Irak'ı istilasından sonra resmen yasaklandı, ancak buna rağmen hâlâ yeraltında çalışmaya devam ediyor.

Kerkük statü referandumu, Kuzey Irak'ın tartışmalı bölgelerinin Kürdistan Bölgesi'nin bir parçası olup olmayacağına karar vermek için planlanan bir halk oylamasının Kerkük parçasıydı. Referandum başlangıçta 15 Kasım 2007 için planlanmıştı, ancak defalarca ertelendi ve sonuçta hiçbir zaman gerçekleşmedi.

<span class="mw-page-title-main">Revaz Faik</span> Iraklı Kürt siyasetçi

Revaz Faik, Kürt siyasetçi. Kürdistan Parlamentosu'nun başkanlığını yapan Faik, Kürdistan Yurtseverler Birliği üyesidir.

Mustafa Said Kadir, Kürdistan Bölgesel Yönetimi başkan yardımcısıdır. Değişim Hareketi üyesidir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.