İçeriğe atla

Tarık Zafer Tunaya

Tarık Zafer Tunaya
Tunaya'nın İzmir'deki büstü.
Doğum1916
İstanbul, Osmanlı İmparatorluğu
Ölüm29 Ocak 1991 (75 yaşında)
İstanbul, Türkiye
Defin yeriAşiyan Mezarlığı, İstanbul
MeslekHukukçu, akademisyen, yazar
Alma materİstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi
Önemli eserTürkiye'de Siyasal Partiler
EvlilikMelahat Tunaya

Tarık Zafer Tunaya, (1916, İstanbul - 29 Ocak 1991, İstanbul), Türk anayasa hukukçusu.

Hayatı ve kariyeri

1916'da İstanbul'da doğdu. Orta mektebi Galatasaray Lisesi'nde, liseyi Saint Benoît Fransız Lisesi'nde tamamladı. 1940'ta İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi'nden mezun olarak Esas Teşkilat (Anayasa) Hukuku kürsüsünde asistanlığa başladı. Müessese Teorisinde Fikir Unsuru ve bazı Hususiyetleri başlıklı teziyle hukuk doktoru, Amme Hukukumuz Bakımından İkinci Meşrutiyet'in Fikir Cereyanları başlıklı çalışmasıyla doçent oldu. 1959'da profesör unvanı alarak Anayasa Kürsüsü'ndeki görevine devam etti. İktisat Fakültesi ile Gazetecilik Enstitüsü'nde de dersler verdi.

1952 yılında yayınlanan Türkiye'de Siyasî Partiler başlıklı incelemesiyle birlikte kamuoyunun da dikkatini çekti. Bu kitap zaman içinde alanının temel başvuru kaynağı haline geldi.

Tarık Zafer Tunaya Kültür Merkezinden bir görünüm (Aralık 2013)

1953-54'te Avrupa ve Amerika'da mesleki incelemeler yaptı. 27 Mayıs Darbesi'nde askerlerin meşruiyetini kaybetmiş bir iktidara karşı haklılığını belirten 28 Mayıs 1960 tarihli raporu imzalayan 7 kişilik bilim heyetinde yer aldı. Kurucu meclis İstanbul ili temsilciliği ile 1961 Anayasası'nın hazırlanmasında komisyon üyeliği yaptı. Komisyon başkanı Sıddık Sami Onar'la anlaşamadı ve komisyondan çıkartıldı.[1] Ekim 1960'ta Milli Birlik Komitesi, tarihe 147'ler olarak geçecek olan, aralarında Tarih Zafer Tunaya ile birlikte Ali Fuat Başgil, Haldun Taner, Mîna Urgan ve Sabahattin Eyüboğlu gibi Türkiye tarihinde önemli yere sahip birçok entelektüel ve aydının bulunduğu 147 öğretim üyesini üniversitelerden ihraç etme kararı aldı. MBK tarafından Paris'te NATO emrinde görevlendirdi.

1965'te Melahat Hanım'la evlendi, yeniden üniversiteye döndü. İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi'nin dekanı, ardından kurucusu olduğu İstanbul Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi'nin dekanı oldu. 12 Eylül Darbe rejimi tarafından görevden alındı. 1402'likler listesinde yer aldı. 1982 yılında yine aynı fakülteye dekan olarak atandı ve 1983 yılında yaş haddinden emekli oldu.

1980 yılında Légion d'honneur nişanını aldı. 1983 yılında Balıkesir Barosu tarafından "Anıtlaşmış On Hukukçudan Biri" seçildi. 1989 yılında da Sedat Simavi Sosyal Bilimler Ödülü'nü kazandı.

Tarık Zafer Tunaya'nın Aşiyan'daki mezarı

29 Ocak 1991 tarihinde İstanbul'da yaşamını yitirdi.[2][3]

1993 yılında Beyoğlu'nda anısına, İstanbul Büyükşehir Belediyesi'ne bağlı Tarık Zafer Tunaya Kültür Merkezi açıldı.[4]

Laiklik hassasiyeti

Din sömürüsünden yakınan Tunaya, Atatürk İlkelerinden ödün veren hükûmetleri sıkça eleştirmiştir. 1950'lerde "İslam dininin devletin resmî dini" olması gereğinden söz eden milletvekillerine karşı çıkarak yanıtlar vermiştir. Türkiye'de laikliğin bütün saldırılara karşı yıkılmayan bir devrim ilkesi olduğunu ve devrim ilkelerinin Türkiye'nin kuruluş ve kurtuluş yolu olduğunu savunmuştur. Din propagandasına hemen hemen bütün siyasal iktidarların iltifat ettiklerinden yakınan Tunaya, oy toplamak için dini sömürme politikasının revaçta olduğu bir ülkede, laikliğin devrimci bir anlam kazanacağını yazmıştır.[3][5]

Eserleri

  • Amme Hukukumuz Bakımından İkinci Meşrutiyetin Fikir Cereyanları, 1948.
  • Türkiye'de Siyasi Partiler 1859-1952, 1952.
  • Hürriyetin İlanı, 1959.
  • Türkiye'nin Siyasi hayatında Batılılaşma Hareketleri, 1960.
  • İslamcılık Cereyanı, 1962.
  • Devrim Hareketleri İçinde Atatürk ve Atatürkçülük, 1964.
  • Siyasi Müesseseler ve Anayasa Hukuku, 1964.
  • Türkiye'nin Siyasi Gelişmeleri, 1970.
  • Türkiye'de Siyasal Partiler, 3 cilt, 1984, 1986, 1989.
  • İnsan Derisiyle Kaplı Anayasa, 1979.
  • Medeniyetin Bekleme Odasında, 1989.

Kaynakça

  1. ^ Doğan, Av. Galip (Nisan 2010). "Prof. Dr. Tarık Zafer Tunaya". Terazi Hukuk Dergisi. s. 177. 
  2. ^ "Tarık Zafer Tunaya". biyografi.net. 12 Kasım 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Kasım 2018. 
  3. ^ a b Karagündostu, Selin (2010). "Kültür & Sanat - Tarık Zafer Tunaya" (pdf). Hukuk Gündemi Dergisi, 2. Ankara Barosu. ss. 66-67. 12 Kasım 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 11 Kasım 2018. 
  4. ^ "Tarık Zafer Tunaya Kültür Merkezi". İstanbul Büyükşehir Belediyesi. 12 Kasım 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Kasım 2018. 
  5. ^ Özturanlı, İskender (Haziran 2004). Büyük Hukukçular. Toplumsal Dönüşüm Yayınları. ss. 64-65. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">İstanbul Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi</span>

İstanbul Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi, İstanbul Üniversitesi'ne bağlı, 1979'da Siyasal Bilimler Fakültesi adı altında eğitim vermeye başlayan bir fakülte.

<span class="mw-page-title-main">Türkiye'de laiklik</span> Din ve devlet işlerinin birbirinden ayrılması

Türkiye'de laiklik, Osmanlı İmparatorluğu zamanında yargı ve devlet yönetiminde kısmen kendini göstermeye başlamış, Cumhuriyet devrimi ile anayasanın temel unsurlarından biri haline gelmiş, din ve siyasetin birbirine karışmaması ilkesidir. Laiklik terimi Fransızcadaki karşılığı Laïcité kelimesinden Türkçeye uyarlanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Ali Fuad Başgil</span> Türk hukukçu ve siyasetçi (1893-1967)

Ali Fuad Başgil,, Türk hukukçu ve siyasetçi. İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi anayasa profesörü, senatör ve milletvekili. Cumhuriyet tarihinin ilk liberal kuruluşu sayılan "Hür Fikirler Cemiyeti" kurucu başkanı ve derneğin aylık yayın organı Hür Fikirler dergisinin sahibi.

Yekta Güngör Özden, Türk hukukçu, yazar ve şair. Ankara Barosu Başkanlığı (1972-1974), Anayasa Mahkemesi Başkanlığı (1991-1998) ve Atatürkçü Düşünce Derneği Genel Başkanlığı (1998-2000) yapmıştır.

Yavuz Abadan, Türk hukukçu, siyasetçi ve yazar.

İbrahim Nami Çağan, Türk akademisyen ve siyasetçi.

İttihad-ı Muhammedî Fırkası, Osmanlı İmparatorluğu'nda İkinci Meşrutiyet döneminde faaliyet gösteren İslamcı siyasi parti.

<span class="mw-page-title-main">Osmanlı Ahrar Fırkası</span> Osmanlı İmparatorluğunda siyasi parti

Osmanlı Ahrar Fırkası, Osmanlı İmparatorluğu'nun İkinci Meşrutiyet döneminde etkinlik gösteren siyasî parti.

Tahsin Bekir Balta, Türk hukukçu ve siyasetçi.

<span class="mw-page-title-main">Türkiye Cumhuriyeti Anayasası (1961)</span> Türkiye Cumhuriyetinin anayasası (1961–1982)

Türkiye Cumhuriyeti Anayasası veya 1961 Anayasası, 9 Temmuz 1961 tarihli referandum ile kabul edilen ve 12 Eylül Darbesi'ne kadar yürürlükte olan anayasadır.

Turan Emeksiz, Demokrat Parti tarafından önerilen Tahkikat Komisyonu'nun kurulmasına dair kanunun kabul edilmesi üzerine 28 Nisan 1960 sabahı İstanbul Üniversitesi bahçesinde düzenlenen protesto mitingi sırasında öldürülen üniversite öğrencisidir.

Bu madde Osmanlı Devleti'nde kurulmuş siyasi partiler hakkındadır.

Türkiye'de nüfusun %95'e yakını İslam dinine mensuptur. Ülkedeki Müslümanların çoğunluğu Sünniliğin Hanefi mezhebine bağlıdır. Günümüzde modern Türkiye'yi oluşturan bölgede İslam'ın yerleşik varlığı, Selçukluların Doğu Anadolu'ya doğru genişlemeye başladığı 11. yüzyılın son yarısına kadar uzanmaktadır.

Tolga Şirin, Türk avukat ve akademisyen. Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesinde Anayasa Hukuku dersleri vermekte ve T24 gazetesinde köşe yazıları yazmaktadır.

Lâik hukuk insanların bir toplum olarak birlikte yaşama ihtiyacından doğan, kaynağını doğrudan insan aklından alan, toplumsal gereksinimlere göre değişebilen, evrensel nitelikte genel geçerliliğe sahip olduğu kabul edilen hukuk anlayışıdır.

<span class="mw-page-title-main">Osmanlı İmparatorluğu'nda sosyalizm</span>

Osmanlı İmparatorluğu'nda sosyalizm hareketi II. Meşrutiyet sonrasındaki siyasi atmosferde cereyan etmeye başladı. İmparatorluk zayıflayıp çöküş sürecine girdiğinde tıpkı Osmanlı liberalleri ve diğer düşünce akımlarına haiz olanlar gibi sosyalistler de "bu ülke nasıl kurtulur" sorusuna kendi içlerinde cevap aradılar. Çeşitli fikir cereyanlarında sosyalistler en zayıf görünümde olanlardı. İlk sosyalist parti olan Osmanlı Sosyalist Fırkası 1910 yılında kurulmuştu. İştirak dergisi sosyalistlerin fikirlerini beyan ettikleri bir dergiydi. Aynı zamanda sosyalizm eğiliminde kısa ömürlü birçok yayın organları da bulunmaktaydı. Dr. Refik Nevzat da Beşeriyet'i çıkardı.

Türkiye'de Siyasi Partiler 1859-1952, Tarık Zafer Tunaya'nın Türkiye'de partileşmeleri ele aldığı 1952 tarihli kaynak eseridir. Türkiye'nin 100 yıllık siyasal parti geleneği etraflı bir bibliyografya ile ele alınmaktadır. Osmanlı-Cumhuriyet sürekliliğinin vurgulandığı eser, Türkiye'de bu alanda yapılmış en kapsamlı eserdir. Mete Tunçay kendi kuşağı ve Sina Akşin, Selim İlkin, Zafer Toprak ve Şükrü Hanioğlu gibi sonraki tarihçilerin bu eserden çıktığı benzetmesini yapmaktadır. Tunçay ve Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi'nde bu eseri kritik eden Tarih Vakfı başkanı Mehmet Ö. Alkan, Tunaya'nın bu eserinin Türk tarihçileri üzerindeki etkisini Nikolay Gogol'un Palto'sunun Rus edebiyatçıları üzerinde yaptığı etkiye benzetmektedir. Zafer Toprak da eseri opus magnum olarak nitelemektedir.

<span class="mw-page-title-main">Turan Aydoğan</span>

Turan Aydoğan, siyasetçi ve avukattır. Köy Enstitülü bir babanın ve ev kadını bir annenin oğlu olarak dünyaya gelen Aydoğan, 24 Haziran 2018 Genel Seçimleri'nde Cumhuriyet Halk Partisi'nden İstanbul Milletvekili olarak Türkiye Büyük Millet Meclisine girmiştir. Orta derecede İngilizce ve Almanca bilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Lütfi Fikri Bey</span> Türk Hukukçu ve siyaset adamı

Lütfi Fikri Bey (1872-1934), Türk hukukçu ve siyaset adamı.

Osmanlı Hürriyetperver Avam Fırkası, İttihat ve Terakki Fırkası'ndan istifa eden devlet görevlisi ve siyasiler tarafından mütareke döneminde Ali Fethi Bey öncülüğünde kurulan siyasi bir partidir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.