İçeriğe atla

Tamaz Gamkrelidze

Tamaz Gamkrelidze
თამაზ გამყრელიძე
Doğum23 Ekim 1929 (94 yaşında)
Kutaisi, Gürcistan SSC, Sovyetler Birliği
Ölüm10 Şubat 2021 (91 yaşında)
VatandaşlıkSovyetler Birliği
Gürcistan
Mezun olduğu okul(lar)Tiflis Üniversitesi
Tanınma nedeniDilbilimci, Oryantal
Ödüller
Kariyeri
DalıDilbilimci
Çalıştığı kurumTiflis Üniversitesi
Doktora
danışmanı
İgor Dyakonov

Tamaz Valerianis dze Gamkrelidze (Gürcüce: თამაზ ვალერიანის ძე გამყრელიძე; 23 Ekim 1929, Kutaisi - 10 Şubat 2021) Gürcü dilbilimci, oryantalist ve Hititolog. Hint-Avrupa dilbilimi, antik diller, teorik dilbilim, yapısal ve uygulamalı dilbilim ve Kartveloloji alanlarında birçok seçkin eserin yazarıdır. 2005-2013 yılları arasında Gürcistan Bilimler Akademisi'nin başkanlığını yapmıştır.

Hayatı

Gamkrelidze, Gürcistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti'ne bağlı Kutaisi'de doğdu.

1952'de Tiflis Üniversitesi (TSU) Oryantal Çalışmaları Fakültesi'nden mezun oldu.[1] 1964'ten beri bu üniversitede profesör ve 1966'dan beri Yapısal ve Uygulamalı Dilbilim Kürsüsü başkanı olarak çalıştı. 1973-2006 yılları arasında Tsereteli Doğu Çalışmaları Enstitüsü'nün (Tiflis) direktörlüğünü yaptı.

1988-1995 yılları arasında Rusya Bilimler Akademisi dergisi "Voprosi Yazikoznanya"nın editörlüğünü yaptı. ABD Ulusal Bilimler Akademisi Yabancı Asistanı (2006), Amerikan Sanat ve Bilim Akademisi Yabancı Onursal Üyesi, İngiliz Akademisi Muhabiri, Avrupa Dilbilim Derneği Üyesi (1986-1988 yılları arasında dernek başkanı), Avusturya Bilimler Akademisi'nin sorumlu üyesi, Rusya Bilimler Akademisi akademisyeni, Dünya Sanat ve Bilim Akademisi üyesi (2006) ve Amerika Dil Derneği onursal üyesi'dir. Bonn Üniversitesi ve Chicago Üniversitesi tarafından Gamkrelidze'ye fahri doktora unvanı verilmiştir. Tamaz Gamkrelidze, Ağustos 1991'de Tiflis Devlet Üniversitesi rektörü olarak atandı, ancak bu görevi çok kısa süreliğine icra etti.[2] Gamkrelidze, 1992-2005 yılları arasında Gürcistan Parlamentosu üyesiydi.

2000 yılından beri Tiflis'in onursal vatandaşıdır.[3] Gamkrelidze 10 Şubat 2021'de 91 yaşında hayatını kaybetti.[4]

Kişisel hayatı

Kardeşi Revaz Gamkrelidze ülke çapında tanınmış bir matematikçidir.

Ödülleri

Tamaz Gamkrelidze'nin ana eserlerinden bazıları

  • “The Akkado-Hittite syllabary and the problem of the origin of the Hittite script”, Archiv Orientalni, vol. 29 (1960).
  • Anatolian languages and the problem of Indo-European migration to Asia Minor, Studies in General and Oriental Linguistics. Tokyo, 1970
  • with V. V. Ivanov, Indoevropjskij jazyk i indoevropejcy: Rekonstrukcija i istoriko-tipologieskij analiz prajazyka i protokultury. Tiflis: Tiflis University Press 1984. xcvi + 1328 p.
    • English translation: Indo-European and the Indo-Europeans: A reconstruction and historical analysis of a proto-language and a proto-culture. 2 vols. Trans. J. Nichols. Berlin–New York: Mouton de Gruyter, 1: 1994, 2: 1995.
  • with V. V. Ivanov “The ancient Near East and the Indo-European question: Temporal and territorial characteristics of Proto-Indo-European based on linguistic and historico-cultural data”, Journal of Indo-European Studies vol. 13, no. 1–2 (1985): 3–48.
  • with V. V. Ivanov, “The migrations of tribes speaking Indo-European dialects from their original homeland in the Near East to their historical habitations in Eurasia”, Journal of Indo-European Studies vol. 13, no. 1–2 (1985): 9–91.
  • “Proto-Indo-European as a Stative-Active Typology”, in Indogermanica et Caucasica: Festschrift für Karl Horst Schmidt zum 65. Geburtstag, eds. Roland Bielmeier & Reinhard Stempel. Berlin–NY: Mouton de Gruyter, 1994, pp. 25–34.
  • Alphabetic writing and the old Georgian script. New York: Caravan Books, 1994.
  • Ivo Hajnal, ed. Thomas V. Gamkrelidze, Selected writings: Linguistic sign, typology and language reconstruction. Innsbruck 2006.

Kaynakça

  1. ^ "Гамкрелидзе Тамаз Валерианович". ras.ru (Rusça). Rus Bilimler Akademisi. 24 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ekim 2019. 
  2. ^ Tamaz Gamkrelidze 26 Ocak 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. // Tbilisi State University: The University Rectors - tsu.ge
  3. ^ "თბილისის საპატიო მოქალაქეები". tbilisi.gov.ge (Gürcüce). Tiflis. 17 Ekim 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ekim 2019. 
  4. ^ "Грузинский академик Тамаз Гамкрелидзе скончался на 91-м году жизни". Sputnik. 10 Şubat 2021. Erişim tarihi: 12 Şubat 2021. 

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Ermeni hipotezi</span>

Ermeni hipotezi, Proto-Hint-Avrupa halkının anavatanın "Anadolu'nun doğusu, Kuzey Mezopotamya ve Kafkaslar'ın güney kısımlarında" yer aldığını ve Proto-Hint-Avrupa dilinin (PHA) MÖ 5.-4. milenyum civarında bu bölgelerde konuşulduğunu öne süren bir hipotezdir. Varsayım, Gürcü Tamaz V. Gamkrelidze ile Rus dilbilimci Vyaçeslav İvanov tarafından 1985 yılında öne sürülmüştür. Terimde geçen "Ermeni" ismi, bir toponim olan Ermeni Yaylaları'na atıfta bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Aryan</span> antik halk

Aryan, antik Hint-Avrupa dil ailesine bağlı Hint-İran dilleri konuşmuş halkların kendilerini tanımlamak ve bölgedeki diğer halklardan ayırt etmek için kullanmış oldukları bir terimdir. Vedik döneminde Hindistan’ın Āryāvarta olarak adlandırılan bölgesine yerleşmiş, Hint-Aryan dilleri koluna dahil diller konuşan Hint-Aryan etnik grubu ve bu bölgeyi tanımlamak için günümüzde kullanılan bir ifadedir. Bu topluluklar yüzyıllarca bölge toplumları üzerinde aristokratik bir sınıf olarak hüküm sürmüşlerdir. Etnik olarak yakın topluluklardan olan Antik İran halkları, Avesta’da kendilerini tanımlamak için bu etnik tanımı kullandılar. Günümüzde İran adının Aryan sözcüğünden türediği ileri sürülür.

<span class="mw-page-title-main">Kurgan hipotezi</span>

Kurgan hipotezi (teorisi) erken Hint-Avrupa kökenlerinin, Karadeniz-Hazar stepleri'nde bulunan arkeolojik "Kurgan kültürüne" dayandığını öne süren teorilerden biridir. Kurgan Türkçe "korugan" sözcüğünden türetilmiş höyük mezar anlamına gelen bir terimdir.

İlya Vekua (Gürcüce: ილია ვეკუა, Rusça: Илья́ Не́сторович Ве́куа; 23 Nisan 1907 Sheshelety, Kutaisi Valiliği, Rus İmparatorluğu kısmi diferansiyel denklemler, tekli integral denklemleri, genelleştirilmiş analitik fonksiyonlar ve elastik kabuk matematiksel teorisinde uzmanlaşmış Gürcü matematikçidir.

<span class="mw-page-title-main">Dimitri Bakradze</span>

Dimitri Bakradze, Gürcü tarihçi, arkeolog ve etnograf. Petersburg Bilimler Akademisi üyesiydi. Gürcistan ve Kafkasya üzerine tarih, arkeoloji ve etnografya çalışmalarıyla tanınır.

<span class="mw-page-title-main">Anadolu hipotezi</span> Hipotez

,

<span class="mw-page-title-main">Hausos</span> Ön Hint-Avrupa mitolojisindeki şafak tanrıçası

Hausōs Ön Hint-Avrupa mitolojisindeki şafak tanrıçasının yeniden yapılandırılmış ismidir.

Hint-Hitit veya Hint-Anadolu; var olagelmiş tüm Hint-Avrupa dilleri ve de Anadolu dillerini'de içerisine alacak şekilde, bir bütünsel Hint-Avrupa terimine eş değer bir model olarak, ilk defa Amerikalı dilbilimci "Edgar H. Sturtevant" tarafından 1926 yılın da ortaya atılan ve tamamen hipoteze dayalı olan bir dil ailesidir.

Proto Güney Kafkasya dili veya Proto Kartveli dili, günümüz Güney Kafkasya halklarının ataları tarafından konuşulan Güney Kafkas dillerinin ortak atasının dilsel olarak yeniden yapılandırılmasıdır. Bu dilin varlığı, mevcut Güney Kafkasya dillerini birbirleriyle karşılaştırarak dilin geniş bir taslağını yeniden inşa eden dilbilimciler tarafından yaygın olarak kabul edilmektedir. Dilbilimci Gerhard Deeters ve Georgi Klimov, Proto Güney Kafkasya dili ile Güney Kafkasya dilleri arasında Proto-Karto-Zan veya Proto-Gürcüce-Zan adında bir proto dil olduğunu düşünmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Arnold Çikobava</span>

Arnold Çikobava, Nikolay Marr'ın tartışmalı Yafetik teorisinin en aktif eleştirmenlerinden biri olarak tanınan Gürcü kafkasolog, dilbilimci ve filolog.

<span class="mw-page-title-main">Dimitri Uznadze</span>

Dimitri Uznadze, Gürcü psikolog ve psikoloji profesörü, Tiflis Devlet Üniversitesi (TSU) ve Gürcistan Bilimler Akademisi'nin (GAS) kurucu ortağı.

<span class="mw-page-title-main">Gürcistan Ulusal Bilimler Akademisi</span>

Gürcistan Ulusal Bilimler Akademisi (GUBA), Gürcistan'ın önde gelen akademilerindendir. Kasım 1990'a kadar Gürcistan SSR Bilimler Akademisi adı kullanılıyordu. Akademi, Gürcistan'daki bilimsel araştırmaları koordine eder ve yabancı ülkelerin akademileri ve bilim merkezleriyle ilişkiler geliştirir.

<span class="mw-page-title-main">İvane Cavahişvili</span> Gürcü tarihçi ve dilbilimci (1876-1940)

İvane Cavahişvili, Gürcü tarihçi ve çalışmaları Gürcistan tarihi ve Gürcistan kültürünün modern bilimini büyük ölçüde etkileyen bir dilbilimciydi. Tiflis Devlet Üniversitesi'nin (1918) kurucularından ve 1919'dan 1926'ya kadar rektörlerinden biriydi.

<span class="mw-page-title-main">Ana Ermenice</span>

Ana Ermenice, Ön-Ermenice veya Proto-Ermenice) Ermenice: նախահայերեն

İvane Besarioni Kaçarava, Gürcü jeolog. Gürcistan Ulusal Bilimler Akademisi üyesi olan Kaçarava, 100'den fazla bilimsel makalenin yazarıdır.

George Hewitt veya tam adıyla Brian George Hewitt, İngiliz dilbilimci ve Kafkasolog. Uzmanlık alanı Kuzeybatı Kafkas dilleri ve Güney Kafkas dilleridir.

Jaan Puhvel, Hint-Avrupa dilleri alanında uzmanlaşmış Estonyalı karşılaştırmalı dilbilimci ve karşılaştırmalı mitologdur.

Giorgi Melikişvili, Gürcistan, Kafkasya ve Orta Doğu tarihi üzerine yaptığı çalışmalarıyla bilinen Gürcü tarihçidir. Urartular üzerine yaptığı araştırmalarla uluslararası tanınırlık kazandı. Melikişvili, Lenin Ödülü'ne layık görülen ilk Sovyet tarihçidir.

<span class="mw-page-title-main">Ön Anadoluca</span>

Ana Anadoluca, Ön Anadoluca veya Proto-Anadoluca) Anadolu dillerinin türediği en erken ata evresi olan tek bir proto dildir. Hemen hemen diğer tüm proto dillerde olduğu gibi doğrulanmış hiçbir kaydı bulunamamıştır; dil, tüm doğrulanmış olan Anadolu dillerinin yanı sıra diğer tüm Hint-Avrupa dillerine de karşılaştırmalı yöntem uygulanarak yeniden inşa edilmiştir.

Alwin Kloekhorst, Hollandalı bir dilbilimci, Hint-Avrupa araştırmacısı ve Hititologdur.