İçeriğe atla

Talat Paşa: İttihatçılığın Beyni ve Soykırımın Mimarı

Talat Paşa: İttihatçılığın Beyni ve Soykırımın Mimarı
Talaat Pasha: Father of Modern Turkey, Architect of Genocide
YazarHans-Lukas Kieser
ÜlkeABD
Dilİngilizce
Yayım2018
YayımcıPrinceton University Press
Sayfa552
ISBN978-1-4008-8963-1

Talat Paşa: İttihatçılığın Beyni ve Soykırımın Mimarı (İngilizce: Talaat Pasha: Father of Modern Turkey, Architect of Genocide), Hans-Lukas Kieser tarafından 2018 yılında yazılan bir akademik kitaptır. Kitap, Princeton University Press tarafından yayınlanmış olup Talat Paşa'nın biyografisidir. Kitap, yazarın Talat Paşa'nın, Mustafa Kemal Atatürk ile birlikte modern Türk milletinin eş-babası olduğu tezini ve ayrıca Talat'ın egemenliğini ve önemini tartışmaktadır.

Kitap, Talat Paşa ve diğer Osmanlı yetkililerinin Ermeni Kırımı'nı emrettiğini ve yönettiğini iddia etmektedir.[1][2] Kitap, İletişim Yayınları tarafından Türkçeye çevrilmiştir.

Arka plan

Kieser, 12 Eylül Darbesi ile ilgilenmeye başladıktan sonra, 1980'lerde Ortadoğu tarihine odaklanmaya başladı.[3]

Kieser, Talat Paşa hakkında Türkçe dışında başka dillerde biyografi bulunmamasının ve Osmanlı İmparatorluğu'nun son on yıllık varlığının sonuçlarını bağlamsallaştırma arzusunun kitabı yazma nedenleri olduğunu belirtti.[4]

İçerik

Kitap, Talat Paşa'nın siyasi hırsları ve ideolojisi ile siyasi kariyerinin ardındaki koşullara odaklanırken, erken yaşamına odaklanmamaktadır.[5]

Kitap, toplamda yaklaşık 70 sayfadan oluşan bir kaynakça ve ek notlar içermektedir. Alan Whitehorn, Armenian Weekly'de kitaptaki bazı fotoğrafların nadiren yayınlandığını ve bu nedenle nadir bulunduğunu yazdı.[6]

The New York Review of Books'tan Mark Mazower, kitap için "düzyazı yayadır" açıklamasını yaptı.[1]

Görüşler

Kieser, Talat Paşa'yı tek baba olmaktan çok, Atatürk'le birlikte modern Türk ulusunun babası olarak tanımlar. Kieser, 1919-1921 yılları arasında ikisi arasındaki işbirliğinden bahsetmektedir.[4]

Kieser, Talat Paşa'ın diğer iki Paşa muhtemelen dış meselelere odaklandığından Üç Paşalar döneminin büyük bölümünde Osmanlı İmparatorluğu'nun fiili yöneticisi olduğunu savunmaktadır.[7] Kieser, "Talat, Enver ve Cemal'in Osmanlı başkentinde ikamet ettiği ve İttihat ve Terakki'nin tek parti yönetiminin yeni kurulduğu 1913 yılı için rejimi üçlü yönetim olarak adlandırmak güzel, ama sonrasında değil" açıklamasını yapmıştır.[4]

Kieser ayrıca Talat Paşa'nın iktidarının eğilimlerinin Atatürk'ün bunlarla çelişmesinden ziyade Atatürk'ünkiyle genişletildiğini ve Nazi Partisi'nin "paradigmasını" Talat Paşa'nın yönetiminden elde ettiğini belirtmektedir.[8]

Tepkiler

Mazower, Naim Efendi'nin Hatıratı ve Talat Paşa Telgrafları: Krikor Gergeryan Arşivi ile karşılaştırıldığında Talat Paşa, Ermeni Soykırımı öncesi olayların ve I. Dünya Savaşı'nın daha büyük bir resmine sahip olduğunu ve Talat Paşa'nın paha biçilmez olduğu sonucuna varmıştır.[1]

Whitehorn, kitabın "iyi araştırılmış ve ilginç bir yazı" olduğu ve "Jön Türk dönemi ve Ermeni soykırımı hakkındaki anlayışımıza önemli bir katkı olmaya yazgılı" olduğu sonucuna vardı.[6]

Kaynakça

  1. ^ a b c Mazower, Mark (4 Nisan 2019). "An Archive of Atrocities". The New York Review of Books. 9 Eylül 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Eylül 2022. 
  2. ^ "Alman yazarın Talat Paşa biyografisine skandal başlık: Soykırımcı ilan edildi!". Kırım Haber Ajansı. 9 Mart 2021. 9 Eylül 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Eylül 2022. 
  3. ^ Kaaki, Lisa (7 Ağustos 2018). "Biography sheds light on Talaat Pasha, the father of modern Turkey". Arab News. 7 Ağustos 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Eylül 2022. 
  4. ^ a b c Kurt, Ümit (16 Eylül 2018). "Talat Pasha is the co-founder of modern Turkey - Historian Kieser". Ahval News. 26 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Eylül 2022. 
  5. ^ Melson, p. ?? (possbly 253).
  6. ^ a b Whitehorn, Alan (10 Nisan 2019). "Book Review: 'Talaat Pasha: Father of Modern Turkey, Architect of Genocide'". Armenian Weekly. 9 Eylül 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Eylül 2022. 
  7. ^ Ihrig, p. 201.
  8. ^ Waterbury, John (31 Aralık 2018). "Talaat Pasha: Father of Modern Turkey, Architect of Genocide". Foreign Affairs. 9 Eylül 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Eylül 2022. 

Konuyla ilgili yayınlar

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Taner Akçam</span> Alman akademisyen, sosyolog, yazar

Altuğ Taner Akçam, Türk tarihçi ve sosyolog.

<span class="mw-page-title-main">Bernard Lewis</span> Amerikalı tarihçi

Bernard Lewis, İngiliz asıllı Amerikalı tarihçidir. Princeton Üniversitesi'nde profesörlük yapmıştır. İslâm tarihi ve İslâm-Batı ilişkisi hakkında uzmanlaşmıştır. Orta Doğu hakkında uzmanlaşmış batılı uzmanlar arasında en çok okunan yazarlardandır. George W. Bush'un danışmanlığını yapmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Talat Paşa</span> 214. Osmanlı sadrazamı (Ali Saî)

Mehmed Talat, Osmanlı Hürriyet Cemiyeti'nin kurucu lideri, İttihat ve Terakki'nin kurucularından ve önde gelen liderlerinden olan Osmanlı devlet adamıdır.

<span class="mw-page-title-main">Ermeni Kırımı</span> Osmanlı İmparatorluğunda ikamet eden Ermenilerin savaş boyunca göçe zorlanması ve sistematik katli

Ermeni Kırımı, 1915 Olayları/Ermeni Tehciri veya Ermeni Soykırımı, Osmanlı hükûmetinin Ermenilere karşı gerçekleştirdiği sürgün ve katliamlardır. Etnik temizliğin sonucunda ölen Ermenilerin sayısı tartışmalıdır; sayı, çeşitli araştırmacılara göre 600.000 ile 1,5 milyon arasında değişiklik gösterir. 1914 yılında Osmanlı topraklarında yaşayan Ermeni nüfusu yapılan farklı tahminler mevcuttur. Osmanlı resmî kayıtlarına göre 1.2 milyon ile Ermeni Patrikhanesi'ne göre 1 milyon 914 bin 620 Ermeni yaşamaktaydı. 1922 sayımlarına göre ise 817 bin Ermeni 'mülteci' olarak Osmanlı topraklarını terk etmiş, 95 bin Ermeni ise din değiştirerek Türkiye topraklarında yaşamaya devam etmiştir. Bu tahminlere göre Osmanlı topraklarında bulunan 900 bin hayatta kalmışken, 300 bin ile 1 milyon arasında Ermeni hayatını kaybetmiştir. Olayların başlangıç tarihi çoğunlukla 250 Ermeni aydının ve komite liderinin Osmanlı yöneticileri tarafından İstanbul'dan Ankara'ya sürüldüğü ve birçoğunun öldürüldüğü 24 Nisan 1915 ile ilişkilendirilmektedir. Ermeni Kırımı, sağlıklı erkek nüfusun toptan öldürülmesi ya da askere alınarak zorla çalıştırılması ve sonrasında kadın, çocuk ve yaşlılarla birlikte ölüm yürüyüşü koşullarında Suriye Çölü'ne sürülmesi gibi olaylarla birlikte I. Dünya Savaşı sırasında ve sonrasında iki aşamada gerçekleşti. Osmanlı askerlerinin koruması eşliğinde yaşadıkları yerlerden sürülen Ermeniler; sürgün sırasında yiyecek ve su sıkıntısı yaşadı; ayrıca çeşitli raporlara göre zaman zaman soygun ve katliamlara maruz kaldı. Ülke genelindeki Ermeni diasporası, genel anlamda Ermenilerin Doğu Anadolu'dan sürülme işleminin doğrudan bir sonucu olarak ortaya çıktı.

<i>Andonyan Belgeleri</i>

Naim Beyin Anıları: Ermeni Tehciri ve Katliamları ile ilgili Resmi Türk Belgeleri, Osmanlı Ermenisi Aram Andonyan'a ait 1919 ve 1920 senesinde Londra'da Hodder & Stoughton yayınevinde basılmış bir kitap. İçinde Andonyan belgeleri diye bilinen ünlü Talat Paşa telgraflarının kopyalarını barındırıyor.

<span class="mw-page-title-main">Soğomon Tehliryan</span> Ermeni kontrgerilla (1896-1960)

Soğomon Tehliryan, Osmanlı İmparatorluğu'nun eski sadrazamı Talat Paşa'ya, 15 Mart 1921'de Berlin'de suikast düzenleyerek öldüren Osmanlı Ermenisi devrimci ve komitacıydı. Daha önce Osmanlı gizli polis servisi için çalışan ve 24 Nisan 1915'te tehcir edilen Ermeni aydınların listesinin hazırlanmasına yardımcı olan Harutyan Mıgırdiçyan'ı öldürdükten sonra bu suikastı gerçekleştirmekle görevlendirilmiştir. Bu suikast, Nemesis Operasyonu'nun bir parçasıydı ve Ermeni histografisine göre Birinci Dünya Harbi sırasında Osmanlı İmparatorluk Hükûmeti tarafından düzenlenen Ermeni Kırımı'nın bir nevi intikam planıydı. Tehliryan, Ermeniler tarafından ulusal bir kahraman olarak kabul edilir.

<span class="mw-page-title-main">Aram Andonyan</span>

Aram Andonyan, Ermeni gazeteci, tarihçi ve yazar.

<span class="mw-page-title-main">Ermeni Soykırımı'nın inkârı</span> Ermenilere soykırım yapılmadığı iddiasını savunan tez

Ermeni Soykırımı'nın inkârı, Ermeni Kırımı'nın soykırım olarak tanımlanamayacağını savunan veya iddiaların bilimsel yollarla, belgelerle açıklanması gerektiğini savunan tezdir. Ermeni Soykırımı'nın inkârı, bazı ülkelerde tamamen yasaklanmışken bazı ülkelerde soykırım olduğunu ifade etmek hoş karşılanmamaktadır. Pek çok kaynakta ölen insanların sayısı soykırım olduğuna kanıt olarak gösterilmektedir. Ancak bazı araştırmacılara göre de bir soykırım söz konusu değildir. Bu yaklaşımda olanlar, zamanın hükûmetinin bir Ermeni Tehciri gerçekleştirdiğini, olumsuz şartlardan dolayı birçok insanın öldüğünü söylemektedir.

<span class="mw-page-title-main">Türkiye-Vatikan ilişkileri</span> Vatikan ile Türkiye arasında sürdürülen uluslararası politikalar

Vatikan-Türkiye ilişkileri, Vatikan ile Türkiye arasında sürdürülen uluslararası politikaları içerir.

<span class="mw-page-title-main">Ermeni Kırımı terminolojisi</span>

Ermeni Kırımı terminolojisi İngilizce, Türkçe ve Ermenicede farklıdır ve Ermeni Soykırımı'nın reddi ve Ermeni Soykırımı'nın tanınması sorunları çerçevesinde siyasi tartışmalara yol açmıştır. Çalışmalarını İngilizce dilinde yapan tarihçilerin çoğu olayları tanımlamak için "soykırım" sözcüğünü kullansa da başka terimler de vardır.

<span class="mw-page-title-main">Talat Paşa suikastı</span> 214. Osmanlı Sadrazamının uğradığı suikast

Talat Paşa suikastı, 15 Mart 1921'de eski Osmanlı sadrazamı ve İttihat ve Terrakinin kurucularından Talat Paşa'nın Berlin'de Ermeni öğrenci Soğomon Tehliryan tarafından yapılan suikast sonucu öldürülmesidir. Duruşması sırasında Tehliryan, "Bir adam öldürdüm ama katil değilim" dedi ve jüri kararıyla beraat etti.

<span class="mw-page-title-main">Türkiye'de Ermeni Kırımı'nın mirası</span>

1915 ve 1917 yılları arasında en az 800.000 Ermeni'nin öldürüldüğü Ermeni Kırımı, yaşanmasından uzun yıllar sonra bile Türk toplumunda hissedilecek derin etkiler bıraktı .Anadolu Hareketi'nin 1919 tarihli bir yayını, Ermenilere karşı sistematik bir "imha" politikasının uygulandığını ve İttihat ve Terakki liderlerinin "insanlığın en büyük suçluları arasında" olduğunu kabul ediyordu. Ermeni tarihçi Vahan Avetyan'a göre, 1920ler boyunca Türkiye Cumhuriyeti'nin yeni bir devlet kurma projesinin önemli bir parçası olarak Kırım'ın Türk tarihinden silinmesi denenmişti.

1915 ve 1917 yılları arasında en az 800.000 Ermeni'nin öldürüldüğü Ermeni Kırımı boyunca birçok Türk sivil, siyasetçi ve askerî lider katliamlara ve yağmaya katılmayı reddedip Ermenilerin tehcir edilmesini ve katledilmesini durdurmaya çalıştı. Bu kişilerin çoğu eylemlerinin sonucu olarak pozisyonlarını kaybettiler ve bazıları öldürüldü.

Le Jeune Turc ; Ziya Şakir Soku'nun Suphi Nuri İleri ile birlikte 1908'de yayınlamaya başladığı, Giuseppe Volpi tarafından finanse edilerek 1918 yılına kadar Fransızca dilinde İstanbul'da neşriyata devam eden, İttihat ve Terakki yanlısı ve siyonist görüşlü Yahudi bir gazeteydi.

<span class="mw-page-title-main">Ermeni Kırımı'nın tarihyazımı</span>

1915 ve 1917 yılları arasında en az 800.000 Ermeni'nin öldürüldüğü Ermeni Kırımı'nın tarihyazımı I. Dünya Savaşı'nın sonundan beri değişikliklere uğradı. Türkiye'nin dışındaki tarihçilerin çoğu Kırım'ın meydana geldiğini ve olayların bir soykırım olduğunu savunmaktadır, ancak bununla birlikte Kırım'ın sebepleri ve motivleri gibi bazı önemli hususların yorumlanmasında büyük farklılıklar vardır.

Ryan Gingeras, Geç Dönem Osmanlı tarihçisidir.

<span class="mw-page-title-main">1919-1920 İstanbul yargılamaları</span>

1919-1920 İstanbul yargılamaları, I. Dünya Savaşı sonrasında, Mondros Mütarekesi'nden kısa bir süre sonra Osmanlı İmparatorluğu'nun askerî mahkemelerinde görülen davalardır. İttihat ve Terakki Cemiyeti (İTC) lider kadrosu ve seçilmiş bazı eski yetkililer, anayasayı ihlal etme, savaş zamanında vurgunculuk ile hem Ermenilerin hem de Rumların katledilmesi gibi çeşitli suçlamalarla itham edildi. Mahkeme, katliamların organizatörleri olarak görülen Enver Paşa, Talât Paşa ve Cemal Paşa ile diğerlerini ölüm cezasına mahkûm eden bir karara vardı.

Naim Efendi'nin Hatıratı ve Talat Paşa Telgrafları: Krikor Gergeryan Arşivi, Taner Akçam tarafından 2016 yılında yazılan bir akademik kitaptır. Kitap, İletişim Yayınları tarafından yayınlanmış olup Ermeni Kırımı'nın birincil kaynak kanıtlarının, özellikle Talat Paşa'nın gönderdiği telgrafların doğruluğu hakkındadır. Kanıtların gerçekliğinin reddedilmesini bir tür Ermeni soykırımı inkârı olarak ele alıyor. Palgrave Macmillan tarafından yayınlanan İngilizce versiyonu 2018'de yayınlandı.

Millî İktisat, Ziya Gökalp tarafından tasavvur edilen ve birbirini takip eden Osmanlı ve Türk hükûmetleri tarafından yürütülen, yerli Hristiyan burjuvazinin sistematik olarak mülksüzleştirilmesini ve onların yerine Müslüman Türklerin geçmesini, ayrıca Hristiyanların mülkiyetindeki mülklerin büyük çapta müsaderesini ve yeniden dağıtımını içeren ekonomik plandır. Türk Yurdu, 1915'i Millî İktisat'ın başlangıç yılı ilan etti. Talat Paşa, Emil Ludwig'e Ermeni işgücünün kaybının ekonomiye kısa bir süreliğine zarar vereceğinden ancak yakında Türklerin onların yerini alacağından bahsetti.

İttihatçılık, 1908'de Jön Türk Devrimi'ni gerçekleştiren ve 1913'ten 1918'e kadar Osmanlı İmparatorluğu'nu yöneten İttihat ve Terakki Cemiyeti'nin ideolojisiydi.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.