Azerbaycan, resmî adıyla Azerbaycan Cumhuriyeti, Batı Asya ile Doğu Avrupa'nın kesişim noktası olan Kafkasya'da yer alan bir ülkedir. Güney Kafkasya'nın en büyük yüz ölçümüne sahip ülkesi olan Azerbaycan'ın doğusunda Hazar Denizi, kuzeyinde Rusya, kuzeybatısında Gürcistan, batısında Ermenistan ve güneyinde İran ile komşudur. Kendisine bağlı olan Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti'nin ise kuzey ve doğusu Ermenistan ile, güneyi ve batısı İran ile çevrilmiştir, Türkiye ile 17 km'lik sınırı bulunmaktadır.
Haydar Alirıza oğlu Aliyev Azerbaycanlı siyasetçi, Azerbaycan Cumhuriyeti'nin üçüncü cumhurbaşkanı, Nahçıvan Yüksek Meclisi'nin 3. Başkanı. Aynı zamanda Azerbaycan'ın görevdeki cumhurbaşkanı İlham Aliyev'in babasıdır. Azerbaycan'ın "ümummilli lider" ve "ulu önder" unvanlarını taşımaktadır.
Azerbaycan bayrağı hakkındaki ilk kararı Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti hükûmeti tarafından 1918'de alınmıştır. Buna göre; Azerbaycan bayrağı mavi gök rengi, kırmızı ve yeşil yatay şeritlerden oluşmuştur. Kırmızı zemin üzerinde beyaz renkte sağa bakan bir hilâl ve sekiz köşeli bir yıldız bulunmaktadır. Bayrak 1:2 boyuttadır.
Lenkeran, Azerbaycan'da şehir. Lenkeran Rayonu'nun idari merkezidir. Lenkeran Azerbaycan Cumhuriyeti'nin güney bölgesinde yerleşen en büyük şehirdir. 1993 yılında kısa süreliğine ayrılıkçı Talış-Mugan Özerk Cumhuriyeti'nin başkenti olmuştur. Lenkeran adı, bir İran dili olan Talışça'da "Lan" veya "Ləngər" - Kamış, "Kon" veya "Kəon" - Evler — yani kamış evler demektir. Nüfusun yaklaşık üçte ikisini Azeriler ve üçte birini Talışlar oluşturmaktadır.
Hankendi veya Stepanakert Azerbaycan'ın Dağlık Karabağ bölgesinde bir hayalet şehirdir. 2023 Azerbaycan harekâtına kadar şehir, ayrılıkçı Dağlık Karabağ Cumhuriyeti'nin kontrolü altındaydı ve başkenti olarak işlev görüyordu. Şehir, Karabağ dağ sırasının doğu yamaçlarında, Karkar Nehri'nin sol kıyısında, bir vadi içinde yer almaktadır.
Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti, Azerbaycan Halk Cumhuriyeti veya kısaca Azerbaycan Cumhuriyeti, Doğu Kafkasya'da yerleşmiş ve yüzölçümü 147.629 km2 olan, Müslüman ve Türk toplumlarında kurulan ilk laik ve demokratik devlet. Nüfusu 2 milyon kişiye ulaşan cumhuriyetin sınırları kuzeyde Kuzey Kafkasya Cumhuriyeti, kuzeybatıda Gürcistan Demokratik Cumhuriyeti, batıda Ermenistan Demokratik Cumhuriyeti ve güneyde İran'la belirlenmiştir. Azerbaycan'da en büyük şehir olan Bakü'nün Bolşevik Bakü Sovyeti'nin kontrolünde olması nedeniyle, AHC'nin geçici başkenti Gence olmuştur.
Talışlar veya Talişler, Azerbaycan Cumhuriyeti'nin güneydoğu rayonları Lenkeran, Astara, Masallı ve Lerik), Baküde ve İran'ın kuzeydoğu eyaletleri Gilan ve Erdebil'de yaşayan İrani bir halktır.
Kelbecer Rayonu, Azerbaycan'da rayon olarak adlandırılan birinci derece idari bölümlerden birisidir. 8 Ağustos 1930 tarihinde rayon statüsü almıştır. 1992 yılında Azerbaycan parlamentosunun kararıyla eski Ağdere (Mardakert) rayonunun 20 köyü Kelbecer rayonuna katılmıştır.
Birinci Dağlık Karabağ Savaşı, Azerbaycan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti'ne bağlı Dağlık Karabağ Özerk Oblastı'nın Ermenistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti'ne bağlanmasını isteyen Ermeniler ile bunu kabul etmeyen Azeriler arasında başlayan ve Sovyetler Birliği'nin dağılmasından sonra Azerbaycan ile Ermenistan arasında çatışmaya dönüşen Şubat 1988-Mayıs 1994 tarihleri arasında süren savaştır. Savaş öncesinde ve etnik çatışmaların sıcak savaşa dönüşmesi sonrasında Sumqayıt Pogromu, Kirovabad Pogromu, Bakü Pogromu gibi pogromlar, Hocalı Katliamı, Malıbeyli ve Kuşçular Katliamı ve Maragha Katliamı gibi katliamlar yaşanmıştır.
Dağlık Karabağ Cumhuriyeti veya 2017-2023 yılları arasındaki resmî ismiyle Artsah Cumhuriyeti, Güney Kafkasya'da, Azerbaycan'ın uluslararası tanınmış sınırları içinde de facto devletti. Azerbaycan Devleti'nin 2023 yılında egemenliğini tesis etmesinin ardından lağvedilmiştir.
Ağdere Rayonu veya eski adlarıyla Cerabert Rayonu ve Mardakert Rayonu, Azerbaycan'da rayondur. 1930-1991 yılları arasında Azerbaycan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti'nin Dağlık Karabağ Özerk Oblastı'na bağlı idi. 1992-2023 yılları arasında sınırları içerisinde Azerbaycan'ın Kelbecer, Terter ve Ağdam rayonları bulunmakta idi.
Azerbaycan hanlıkları, Güney Kafkasya'da 1747-1844 yılları arasında fiilen bağımsız olan ve çoğunlukla Türk (Azerbaycanlı) kökenli hanedanlarca yönetilen hanlıklardır.
Monte Melkonyan, Karabağ Savaşı sırasında Ermenistan Silahlı Kuvvetleri'nin desteğindeki Ermeni güçlerin komutanı ve 1980'li yıllarda ASALA silahlı terör örgütünün liderlerinden biri olmuştur.
Azerbaycan Halk Cephesi Partisi veya kısaca AHCP, Azerbaycan'daki muhalif siyasi parti. 1989'da 15 kurucu üye liderliğinde kuruldu. 1989-1992'li yıllarda Azerbaycan'da büyük güç ve söz sahibi olan siyasi kuruluş olmuştur. 1995'te partileşme sürecine girdi. 1995'te Partinin 1. (Kuruluş) Kurultayı düzenlendi ve parti resmen kuruldu. 1 Eylül 1995 tarihinde parti resmî kayıtlara alındı. Şu anda Demokratik Kuvvetlerin Millî Şurası'nin üyesidir.
Talış Hanlığı, 1747-1826 yılları arasında hüküm süren Azerbaycan hanlıklarından biri.
Alikram Humbatov veya Alikram Hummatov, Talış siyasetçi. Azerbaycan Halk Cephesi kurucu üyesi, Talış Muğan Özerk Cumhuriyeti'nin kurucu, ilk ve son cumhurbaşkanı. Bölücülük eylemleri nedeniyle hakkında vatan hainliği maddesiyle mahkeme işlemi başlatılmış ve hapsedilmiştir. Amnesty International ve Avrupa Konseyi gibi uluslararası organizasyonlar onu siyasi suçlu olarak tanımladı. Avrupa Konseyi'nin talebinden sonra Humbatov yeniden yargılandı, insan hakları raporuna göre otoriterler onu hapiste yargı ihlali ile suçladı. Ermenistan Cumhuriyeti ile sık ilişkiler içinde olduğu sebebiyle Azerbaycan vatandaşlığından çıkarılmıştır. İşgal altında olan Dağlık Karabağ'daki Stepanakert Üniversitesi ve Erivan'daki Erivan Devlet Üniversite'lerine izinsiz ziyaret etmiş, Talış Muğan Özerk Cumhuriyeti cumhurbaşkanı adıyla konuşmalar yapmıştır.
Devlet Bayrağı Meydanı Bayıl, Bakü, Azerbaycan'da şehrin ana meydanında bulunan bayraktır. 162 metre uzunluğundaki bayrak Guinness Rekorlar Kitabı'na "En Uzun Bayrak" olarak geçmiştir. Bu rekor sonradan Duşanbe, Tacikistan'da 165 metreyle kırılmıştır.
Ermenistan ile Azerbaycan arasında, büyük ölçüde süregelen, fakat Azerbaycan ordusunun 27 Eylül 2020 tarihinde başlattığı Karabağ operasyonu ile alınan, Dağlık Karabağ sorunu nedeniyle diplomatik bir ilişki yoktur. Komşu halklar, 1918-1921 yılları arasında, çökmüş Rus İmparatorluğu'ndan Ermenistan Demokratik Cumhuriyeti ve Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti olarak kazandıkları kısa bağımsızlıkları sırasında resmi hükûmet ilişkilerine sahiptiler; bu ilişkiler Rus Devrimi'nden sonra Sovyetler Birliği tarafından işgal edilip ilhak edilene kadar vardı. Geçen yüzyılda ülkeler tarafından yürütülen bir savaş nedeniyle -biri 1918'den 1921'e, diğeri 1988'den 1994'e kadar- iki ülke gergin ilişkilere sahipti.
Talış bayrağı, Talış halkının resmi bayrağıdır. İlk defa 7 ağustos 1993 yılında Talış Muğan Özerk Cumhuriyeti tarafından kabul edilmiştir. Özerk cumhuriyyətin çöküşündün sonra ise dünya Talışlarının ulusal bayrağı olarak kabul ediliyor.
Madagiz Savaşı olarak da bilinen Madagiz Taarruzu, 2020 Dağlık Karabağ Savaşı sırasında ortaya çıkan Dağlık Karabağ Cumhuriyeti ve Ermenistan müttefiklerine karşı Azerbaycan birlikleri tarafından başlatılan savaştır. 28 Eylül tarihinde Azerbaycan birliklerinin, Terter şehirinin Talış Köyü çevresinden hareketle Ermeni cephelerine doğru ilerlemesi ile başladı. Savaş 3 Ekim tarihine kadar, Azerbaycan birlikleri tarafından Madagiz kasabasının ele geçirilmesine kadar sürdü.
850 567
