İçeriğe atla

Takvîm-i Vekâyi

Takvim-i Vekayi, Sayı 1831, Osmanlıca

Takvim-i Vekayi (Osmanlıca: تقویم وقایع‎), Osmanlı İmparatorluğu sınırları içinde 11 Kasım 1831'de yayımlanmaya başlanan ilk Osmanlı Türk resmî gazetesidir.

Haftalık olarak Osmanlı Türkçesi dışında; Arapça, Ermenice, Farsça, Fransızca, Rumca baskıları da yayımlanan bir gazeteydi. Resmî ilânlar ve gayriresmî duyurular dışında, iç ve dış gelişmelere ilişkin haberler de basılmaktaydı.

Takvîm-i Vekâyi, resmî bir gazete olması dolayısıyla makaleler esas olarak devletin görüşlerini yansıtıyordu. 1860'tan itibaren yalnızca resmî duyurular ve kabul edilen yasa metinleri yayınlandı.

Kuruluşu

1828'de Mısır'da Vekâyi-i Mısriyye yayınlanmaya başlamıştı. Mısır Valisi Kavalalı Mehmet Ali Paşa tarafından Türkçe ve Arapça olarak bastırılan bu yayın organı, Mısır'ın Osmanlı Devleti'ne karşı etkin bir propaganda aracı olarak meydana çıkmıştı. Sultan II. Mahmut ve Bab-ı Âli, yürütmekte oldukları merkeziyetçi reformlar çerçevesinde devlet idaresinin sesini daha etkin olarak duyurabilmek amacıyla resmî bir gazetenin yayınlanmasını gerekli bulmaktaydılar. Bu amaçla daha önceden İzmir'de yerel Fransızca gazete yayınlamış olan Alexandre Blacque ile anlaşmak suretiyle resmî bir gazete çıkarma kararı alındı. 11 Kasım 1831'de Takvîm-i Vekâyi yayın hayatına başladı.

Takvîmhâne-i Amire

Yeni gazetenin basımı için Bâb-ı Seraskerî’ye yakın olan semtlerde geniş bir yerin gerekliliğinden dolayı Tab’hâne civarında eski Bursa mütesellimi kapıcıbaşı Mûsâ Ağa’nın konağı satın alınarak matbaa haline döndürülmüştür. Takvîm-i Vekâyi’in ilk sayısının basıldığı tarih olan 1 Kasım 1831’den beş gün sonra Takvîmhâne’yi ziyaret eden James Ellsworth De Kay matbaa binası için “Serasker Pasa’nın sarayının yakınlarında ve şu an kullanılma amacına uygun olarak inşa edilmiş. Geniş bir tesis ve her açıdan eksiksiz ve kullanışlı olması için hiçbir masraftan kaçınılmadığı görülüyor. Ana girişte görev yapan nöbetçi, yazılı izne sahip olmayanların geçmesine izin vermiyor; en azından biz kapıda göstermek için böyle bir geçiş izni aldık. Fransızca ve Türkçe baskı odaları ayrıydı ve genellikle Türk dizgiciler çalıştırılıyordu…” şeklinde değerlendirmede bulunmuştur.[1]

Kapanışı

II. Abdülhamid devrinin büyük bir kısmında Takvîm-i Vekâyi yayınlanmadı. İlk yayın kesintisi 1878 yılında oldu ve 1891'e kadar sürdü. 1891'de yeniden çıkmaya başlayan Takvîm-i Vekâyi'nin basımı, 1892'de yeniden durduruldu. 1908 Jön Türkler sonrasında yeniden yayın hayatına geçti. Türkiye Cumhuriyeti kurulduktan sonra Takvîm-i Vekâyi'nin görevini Resmî Gazete devraldı.

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ Öz, Necdet (2012). Tabhane ile Takvimhane'nin birleşmesi ve basılan eserler: 1824-1840. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: Marmara Üniversitesi, Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü. s. 4. 
  • Takvim-i Vekayi, "Belgeler", Prof. Dr. Nesimi Yazıcı, Gazi Üniversitesi Yayını, Ankara, 1983

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">İbrahim Şinâsî</span> Türk gazeteci, yazar ve şair

İbrahim Şinasi Efendi, Türk gazeteci, yayımcı, şair ve oyun yazarı.

<i>T.C. Resmî Gazete</i> Türkiye Cumhuriyetinin resmî gazetesi

T.C. Resmî Gazete, Türkiye'nin 7 Ekim 1920 günü kurulan ve 7 Şubat 1921 tarihinden itibaren çıkmaya başlayan resmî gazetesidir. Amacı, TBMM, cumhurbaşkanı, bakanlıklar ve kamu tüzel kişileri tarafından çıkarılan kanun, kararname, yönetmelik, genelge ve sair mevzuatı yayımlamaktır.

<span class="mw-page-title-main">Gazete</span> haber, bilgi, bulmaca ve reklam içeren, genellikle düşük maliyetli kâğıt kullanılarak basılan ve dağıtımı yapılan bir yayın

Gazete, haber, bilgi, bulmaca ve reklam içeren, genellikle düşük maliyetli kâğıt kullanılarak basılan ve dağıtımı yapılan bir yayım olup, halka güncel olaylara ilişkin bilgi verme amacı gütmektedir. Genel olarak yayınlandığı gibi, özel bir konu üzerine de yayınlanabilir ve genellikle günlük ya da haftalık olarak yayınlanır. Gazete anlamında Osmanlı döneminde Arapça kökenli ceride sözcüğünün yanında günlük gazete anlamında Farsça rûznâme sözcüğünün de kullanıldığı ve geçmişte günlük olayları kaydetmek üzere günnâme, aylık olayları kaydetmek üzere aynâme yazıldığı da belirtilir. Gazete sözcüğünün Türkçe eş anlamlısı ise yenün sözcüğüdür.

<span class="mw-page-title-main">Salname</span>

Salname, Osmanlı Devleti'nde resmî ve özel kurumlar tarafından bir sene boyunca gerçekleşen olayları topluca göstermek üzere hazırlanan yapıtlardır.

<span class="mw-page-title-main">Bâb-ı Âli</span> Osmanlı Devletinde sadrazam sarayı

Bâb-ı Âlî ya da basitleştirilmiş şekli ile Bâbıâlî, Osmanlı Devleti döneminde sadrâzam sarayına verilen isimdir. Onsekizinci yüzyıl sonlarına yakın bir zamana kadar Paşa sarayı, Paşa kapısı, Bâb-ı Âsafî gibi adlarla da anılan sadrazam sarayına I. Abdülhamid zamanından itibaren Bâb-ı Âlî denilmeye başlanmıştır. Günümüzde İstanbul Valiliği valilik konağı olarak kullanılmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Ahmet İhsan Tokgöz</span> Türk bürokrat, siyasetçi, yazar, çevirmen ve spor yöneticisi

Ahmet İhsan Tokgöz, Türk gazeteci, tercüman, matbaacı, yayımcı, siyasetçi ve spor yöneticisi.

<span class="mw-page-title-main">Jön Türkler</span> Osmanlı İmparatorluğunda siyasal reform hareketi

Jön Türkler veya Genç Türkler, Osmanlı İmparatorluğu'nun son döneminde ortaya çıkan meşrutiyetçi ve II. Abdülhamid Dönemi'nde muhalif olan "genç ve aydın" kuşağa verilen isimdir.

Tanzimat edebiyatı, Tanzimat döneminin kültürel ve siyasi hareketlerinin sonucu olarak ortaya çıkmış edebiyat akımı. 3 Kasım 1839'da Mustafa Reşid Paşa tarafından ilan edilen Gülhane Hattı Hümayunu da denilen yenileşme beratının yürürlüğe konmuş olmasından doğmuştur. Bu olay daha sonraları Tanzimat Fermanı olarak adlandırılacak, gerek siyasi alanda gerek edebî ve gerekse toplumsal hayatta batıya yönelmenin resmi bir belgesi sayılacaktır. Şinasi ile Agah Efendi'nin birlikte çıkarmış olduğu Tercüman-ı Ahval bu edebiyatın başlangıcı olarak kabul edilir.

<span class="mw-page-title-main">Dergi</span> yayın türü

Dergi, belirli aralıklarla yayımlanan, genellikle kuşe veya mat kâğıda basılan ya da elektronik olarak dağıtılan süreli yayın. Dergiler genellikle belirli zaman aralıklarıyla piyasaya çıkan sayılar halinde yayımlanır ve her sayı birden fazla içerik barındırır. Reklam alma, satış ve abonelik yöntemleriyle gelir elde ederler.

<i>Ulus</i> (gazete)

Ulus, 10 Ocak 1920 tarihinden beri Türkiye'de yayımlanan haftalık gazete.

<i>Vakit</i> (gazete) 1875-1959 yıllarında İstanbulda yayımlanan günlük gazete

Vakit gazetesi, ilk defa 15 Mayıs 1875'te Diyarbakırlı Filip Efendi İstanbul'da Kemalzade Lastik Said Bey başyazarlığı altında yayınlanmaya başladı. Gazetenin yönetimi önce Ketenciler başındaki Han-ı Halil'de iken, sonraları Bab-ı Ali caddesindeki 54 numaraya taşınmıştı. Gazete o dönemde 30 paraya satılırdı. Yayınlanan makaleler imzasız olup yazıların altında "Muharriri evvel" imzası vardı. Vakit mücadeleci gazete olarak kısa zamanda en çok okunan gazetelerden biri oldu. Gazetenin yayınlanmasına bir süre göz yumuldu fakat daha sonra Padişah Abdülaziz'in ve hükûmetin tahammülü kalmadı, Vakit kapatıldı.

Pravda, Eski Sovyetler Birliği'nde ve Rusya'da yayınlanan günlük gazete.

Vekâyi-i Mısriyye, 1828'de Mısır'da yayınlanmaya başlayan gazetedir.

<i>Tanin</i> 1908-1947 arasında İstanbulda yayımlanan İttihatçı bir gazete

Tanin, II. Meşrutiyet'ten sonra İstanbul'da yayınlanan İttihatçı bir gazete.

<span class="mw-page-title-main">Bulak Matbaası</span> Kavalalı Mehmed Ali Paşa tarafından 1820 yılında Mısırın Bulak şehrinde kurulan basımevi

Bulak Matbaası, Kavalalı Mehmed Ali Paşa tarafından 1820 yılında Mısır'ın Bulak şehrinde kurulan basımevi.

Le Moniteur Ottoman, Osmanlı Padişahı II. Mahmud'un isteğiyle İstanbul'da yayımlanan yarı resmî haftalık Fransızca gazete.

Osmanlı İmparatorluğu'nda yayınlanan çok sayıda dergi ve gazete bulunuyordu. Bu gazete ve dergi yayınları Osmanlı İmparatorluğu'nda basın kültürünün yaygınlaşmasına sebep oldu.

Mehmed Süreyya, Sicill-i Osmanî adlı eseriyle tanınan bir biyograf ve vakavünis.

<span class="mw-page-title-main">Türkiye'de basın</span> Türk basınına genel bakış

Türkçe olarak ilk gazete II. Mahmut'un emriyle 1 Kasım 1831'de kurulan Takvîm-i Vekâyi'dir ve bu adım, Osmanlı'de baskı makinesinin kurulmasından uzun bir süre sonraya denk gelmektedir. Takvîm-i Vekâyi, yayın hayatı boyunca birkaç kez kapatılmış ve 1922 itibarıyla meclis tarafından Resmî Ceride ve daha sonra Resmî Gazete adıyla yayımlanmıştır. İngiliz diplomat ve gazeteci William Churchill tarafından 1840 yılında yayın hayatına başlayan ve 1866'da kapanan Cerîde-i Havâdis, ikinci Türkçe gazetedir. 1860 yılında Osmanlı devlet adamı ve gazeteci Agâh Efendi tarafından hazırlanan Tercümân-ı Ahvâl, basılan ilk özel gazetedir. Yazarları arasında İbrahim Şinâsî ve Ahmed Vefik Paşa da yer almıştır. Sonraki yıllarda ise kurucusu Şinasî olan Tasvîr-i Efkâr yayımlanmış fakat 1866'da kapanmıştır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.