İçeriğe atla

Taksim Gezi Parkı

Koordinatlar: 41°02′18″K 28°59′13″D / 41.03833°K 28.98694°D / 41.03833; 28.98694
Taksim Gezi Parkı
Taksim Gezi Parkı (Haziran 2013)
Harita
TürKentsel (İstanbul)
KonumTürkiye Beyoğlu, İstanbul
Koordinatlar41°02′18″K 28°59′13″D / 41.03833°K 28.98694°D / 41.03833; 28.98694
Yüzölçümü38.000 m²
Açılış1943
Sahibiİhtilaflı

Sultan Beyazıt Hanı Veli Hazretleri Vakfı[1]

İstanbul Büyükşehir Belediyesi [2]
İşletmeciİstanbul Büyükşehir Belediyesi

Taksim Gezi Parkı (Taksim Gezisi olarak da bilinir), İstanbul'un Beyoğlu ilçesindeki şehir parkıdır. Taksim Meydanı'nın kuzeydoğusunda Cumhuriyet, Asker Ocağı ve Mete caddeleri arasında yer almaktadır.

Tarihçe

Osmanlı dönemi

Bugünkü Gezi Parkı'nın bir bölümünden başlayarak Harbiye'ye doğru ilerleyen bir arazi, 16. yüzyılda Kanuni Sultan Süleyman'ın aşçısı Manuk Karaseferyan aracılığıyla Ermeni cemaatine mezar yeri olarak tahsis edilmişti. Pangaltı Ermeni Mezarlığı veya diğer adıyla Surp Agop Ermeni Mezarlığı, 19. yüzyılın sonlarında ve 20. yüzyılın başlarında artan Türk milliyetçiliği ve Ermeni karşıtlığı sebebiyle Türk hükûmeti yetkilileri ve belediyeler tarafından hedef alındı. 1872'de belediye mezarlığa el koymak istese de Sultan Abdülaziz arazinin Ermeni cemaatine ait olduğunu gerekçe göstererek bunu reddetti. Ardından 1912'de mezarlığın bir kısmı yol genişletmek için belediye tarafından Ermeni cemaatinden satın alındı.

Topçu Kışlası

Ana madde: Topçu Kışlası
Topçu Kışlası

Gezi Parkı'nın ön kısmına 1806 yılında Halil Paşa Topçu Kışlası adıyla Rus ve Hint mimarisinden izler taşıyan ana gövdesi iki katlı, soğan kubbeli ve kule görünümlü, köşeleri ise üç katlı olan bir topçu kışlası yapıldı. Kışla binası 31 Mart Olayları'nda (1909) isyancıların karargâhı oldu. Hareket ordusunun müdahalesiyle sona eren olaylar sırasında kışla top atışına tutularak ayaklanma bastırıldı.

Beyoğlu'nun giderek Şişli yönüne doğru gelişmesiyle şehir içinde kalan ve işlevini kaybetmeye başlayan Taksim Kışlası, 1922 yılında içindeki alana tahtadan tribünlerin inşa edilmesiyle Taksim Stadı adıyla stadyuma çevrildi. Türkiye millî futbol takımı ilk resmî futbol maçını Romanya ile, Gezi Parkı'nın bugün bulunduğu, bu statta 26 Ekim 1923'te oynadı ve maç 2-2 berabere sonuçlandı.

Cumhuriyet dönemi

Gezi Parkı'nın yerleşim planı

1930'larda süren çeşitli davaların ardından sonunda 1939'da Türk hükûmeti mezarlığı istimlak etti. Bu bölgedeki Surp Krikor Lusavoriç Kilisesi yıkıldı, mezartaşlarının birçoğu Gezi Parkı'nın merdivenlerinin yapımında kullanıldı.[3]

Şehircilik uzmanı Henri Prost imar planını hazırlarken, Dolmabahçe'den Nişantaşı'na yükselen Kadırgalar Vadisi'ni (Harbiye Kongre Vadisi) büyük bir park haline getirme planı dahilinde, Taksim Gezisi'ni de yetkililere önerdi. İnönü Stadyumu'nun inşaatının başlamasıyla işlevini kaybeden stadyum ve harâbe hâlindeki kışlanın, 1940 yılında dönemin İstanbul Valisi Lütfi Kırdar tarafından, Henri Prost'un hazırladığı imar planı çerçevesinde istimlak edilerek yıktırılmasından sonra, İstanbul'un Cumhuriyet döneminde yapılan ilk parkı oldu.[4] Mermer parmaklıklı mermer merdivenler, Boğaziçi'ne bakan oturma mekanları, banklar, çim sahaları, Gezi'yi halkın sık sık gelip dolaştığı bir yer hâline getirdi. Parkın merdivenlerinin yapımında, o yıllarda yıkılan Pangaltı Ermeni Mezarlığı'nda yer alan bazı mezar taşları da kullanıldı.[5][6]

1944'te Taksim Gezisi'nin Taksim Meydanı'na bakan ön (güney) kısmına, dönemin cumhurbaşkanı İsmet İnönü'nün at üzerindeki heykelinin kaidesi inşa edildi ancak heykel hiçbir zaman dikilmedi. 1950'de Demokrat Parti iktidara geldikten sonra da, atlı heykel uzun süre bir depoda bekletildi, sonunda kaide söktürüldü, heykel bu parka değil, Maçka'daki Taşlık Parkı'na dikildi. Taksim Gezi Parkı uzun bir süre "İnönü Gezisi" olarak adlandırıldı.[7]

Kışlanın yıkılması sonrası, çevrede yapılan otellere tahsis edilen alanlar ve düzenlemeler ile parkın kapladığı alan zaman içinde küçüldü. Buna rağmen İstanbul'un merkezinde önemli bir dinlenme alanı oldu ve sık sık düzenlemelerle görünümü değişti. 38.000 m² yüzölçümüne sahip olan Taksim Gezisi, 1991-92 arasında revizyondan geçirildi; dikdörtgen planlı parkın ortasına fıskiyeli büyük bir havuz inşa edildi.

Gezi Parkı'nın kuzeyinde, eskiden Taksim Bahçesi ve Taksim Belediye Gazinosu'nun bulunduğu yerde halen Ceylan Intercontinental Oteli vardır. Asker Ocağı Caddesi'nin karşı tarafında ise Divan ve Hyatt Regency Otelleri yer alır. 1967 yılında Gezi Parkı'nın altına Cumhuriyet Caddesi tarafına, kot farkından yararlanılarak dükkânlar ve bir dizi kapalı mekan inşa edildi. 2013 yılında İstanbul Büyükşehir Belediyesi'nin başlattığı Taksim Yayalaştırma Projesi kapsamında buradaki mekanlar yıkıldı.

Gezi Parkı protestoları

Ayrıca bakınız: Gezi Parkı protestoları
Protestolar sırasında Gezi Parkı'nda çekilmiş bir fotoğraf

28 Mayıs 2013'ün sabah saatlerinde, Taksim Yayalaştırma Projesi kapsamında Taksim Gezi Parkı'nın bir duvarının yıkılmaya başlanması ve bazı ağaçların sökülmesi üzerine başlayan ve polis tarafından müdahaleye uğrayan protesto gösterileridir.[8] Ardından hükûmetin politikalarına karşı ülke genelinde protesto gösterilerine dönüşmüştür. Kolluk kuvvetlerinin tazyikli su ve gaz bombası ile gerçekleştirdikleri müdahaleler sonucunda Hatay'da Abdullah Cömert ve Ahmet Atakan, Ankara'da Ethem Sarısülük, İstanbul'da Mehmet Ayvalıtaş, Berkin Elvan, Eskişehir'de Ali İsmail Korkmaz isimli vatandaşlar hayatlarını kaybederken, binlerce kişi de ağır ve hafif yaralandı.[9] Ayrıca Mustafa Sarı adlı komiser köprüden alt geçide düştü ve kaldırıldığı hastanede yaşamını yitirdi.

Ayrıca bakınız

Resim galerisi

  • Taksim Gezi Parkı (Mart 2013)
    Taksim Gezi Parkı (Mart 2013)
  • Taksim Gezi Parkı (Mart 2013)
    Taksim Gezi Parkı (Mart 2013)
  • Taksim Gezi Parkı (Mart 2013)
    Taksim Gezi Parkı (Mart 2013)
  • Taksim Gezi Parkı (Mart 2013)
    Taksim Gezi Parkı (Mart 2013)
  • Taksim Gezi Parkı (Mart 2013)
    Taksim Gezi Parkı (Mart 2013)
  • 2011 yılında yeniden inşa edilen Divan Oteli Taksim Gezi Parkı'nın Asker Ocağı Caddesi ile kesiştiği noktada yer almaktadır.
    2011 yılında yeniden inşa edilen Divan Oteli Taksim Gezi Parkı'nın Asker Ocağı Caddesi ile kesiştiği noktada yer almaktadır.

Bibliyografya

Kaynakça

Wikimedia Commons'ta Taksim Gezi Parkı ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.
  1. ^ "Taksim Gezi Parkı'nın mülkiyeti, İBB'den alınarak Sultan Beyazıt Hanı Veli Hazretleri Vakfına devredildi". Sputnik Türkiye. 19 Mart 2021. 9 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Temmuz 2021. 
  2. ^ "Devri yasaya aykırı bulundu: Gezi Parkı yeniden İBB'nin!". Cumhuriyet. 20 Mart 2024. 30 Mayıs 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Mayıs 2024. 
  3. ^ Nalcı, Tamar; Dağlıoğlu, Emre Can (5 Haziran 2013). "Gezi Parkı'nın yanı başındaki Ermeni mezarlığı". Agos. 29 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Mart 2019. 
  4. ^ İşte, İstanbul'a yakışır Gezi Parkı 22 Temmuz 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Milliyet, 3 Eylül 1992.
  5. ^ "Tarih: Pangaltı Ermeni Mezarlığı-Surp Hagop Mezarlığı". Hye-Tert. 7 Temmuz 2008. 4 Ekim 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Haziran 2013. 
  6. ^ Çetintaş, Burak (Aralık 2012). "İstanbul: Şehri yıkarak tarihe geçenler". NTV Tarih, 47. s. 65. 
  7. ^ Faik Yaltırık, "Taksim Gezisi", Dünden Bugüne İstanbul Ansiklopedisi, c.7, s. 197-98, T.C. Kültür Bakanlığı ve Tarih Vakfı, İstanbul, 1994. ISBN 975-7306-00-2.
  8. ^ "Gezi Parkı'nda gece nöbeti". CNN Türk. 5 Ekim 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Mayıs 2013. 
  9. ^ "Göstericilerin sağlık durumlarını Talib Odaları ve Hekimlerden derlenen veriler.(31 MAYIS - 10 TEMMUZ)". 6 Ağustos 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Temmuz 2013. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Beyoğlu</span> İstanbul ilçesi (Avrupa Yakası)

Beyoğlu veya eskiden Pera, İstanbul ilinin Avrupa yakasında bulunan ilçelerinden biridir. Kuzeybatıda Şişli ve Kâğıthane, doğuda Beşiktaş ve İstanbul Boğazı, güneyde ve batıda ise Haliç ile sınırlı ilçenin yüzölçümü 8,76 km2'dir ve 45 mahalleden oluşmaktadır. İsmini Pera da denen, Tünel–Taksim arasında uzanan İstiklal Caddesi ve ona açılan sokakların belirlediği alanı kapsayan Beyoğlu semtinden alır.

<span class="mw-page-title-main">Taksim Meydanı</span> İstanbul, Türkiyede bir meydan

Taksim Meydanı, İstanbul'un Beyoğlu ilçesinde yer alan ve İstanbul kentinin en ünlü noktalarından biri olan meydan. Çevresindeki lokanta, mağaza, otel, eğlence ve kültür yerleriyle İstanbul'un en büyük turistik çekim merkezinden biridir. Cumhuriyet Döneminde bir meydan haline gelmiş olan Taksim Meydanı, pek çok siyasi ve toplumsal olaya da ev sahipliği yapmıştır. Meydandaki trafiği kısmen yer altına indiren Taksim Yayalaştırma Projesi, 2013 yılında kısmen tamamlanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Hilton Istanbul Bosphorus</span> İstanbulda bulunan otel

Hilton Istanbul Bosphorus, Harbiye, Şişli, Cumhuriyet Caddesinde yer alan, Türkiye’nin ve İstanbul’un ilk 5 yıldızlı otelidir. İstanbul Hilton olarak açılan otel, 1955’ten beri Hilton zincirin bir parçasıdır. Yapımına 20 Ekim 1952 yılında başlanmış ve 21 Nisan 1955 tarihinde tamamlanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Harbiye, Şişli</span> Şişli, İstanbul, Türkiyede mahalle

Harbiye, İstanbul'un Şişli İlçesi'ne bağlı bir semt ve mahalledir. Adını 1834-1936 yılları arasında burada bulunan Mekteb-i Harbiye'den almıştır. Kuzeyinde Şişli ilçesine bağlı Halaskargazi ve Teşvikiye mahalleleri, batısında yine Şişli ilçesine bağlı İnönü ve Ergenekon mahalleleri vardır. Doğusunda Beşiktaş ilçesi, güneyinde ise Beyoğlu ilçesi yer alır.

<span class="mw-page-title-main">Tepebaşı, Beyoğlu</span>

Tepebaşı, Beyoğlu'nda, İstiklal Caddesi'ne paralel giden Meşrutiyet Caddesi ile Tarlabaşı Bulvarı'nın devamı olan Refik Saydam Caddesi arasında kalan semt.

<span class="mw-page-title-main">Taksim Aktarma Merkezi</span> Beyoğlu, İstanbulda bir aktarma merkezi

Taksim Aktarma Merkezi, İstanbul'un Avrupa Yakası'nda, Beyoğlu'ndaki Taksim Meydanı'nda yer alan ve metro, füniküler ve nostaljik tramvay istasyonları ile İETT otobüs duraklarını kapsayan ve hatlar arasında aktarma imkanı sağlayan aktarma merkezidir.

<span class="mw-page-title-main">Topçu Kışlası</span> 1806-1940 yıllarında Taksim Meydanında bulunan kışla

Taksim Kışlası ya da Halil Paşa Topçu Kışlası, 1806 - 1940 yılları arasında İstanbul Taksim Meydanı'nda günümüzde Taksim Gezi Parkı'nın durduğu yerde bulunan yapı. Askeri işlevlerinin yanı sıra cambaz gösterileri, at yarışları, Rum hacıların konaklaması gibi amaçlarla da kullanıldı. 1940 yılında İstanbul Valisi ve Belediye başkanı sıfatıyla Lütfi Kırdar'ın isteği ve Avrupalı şehir planlamacılarından Henri Prost'un tavsiyesi üzerine yıkılan kışlanın yerine konut ve sosyal etkinlik alanları inşa edilmesi kararlaştırıldı, fakat planlanan düzenlemelerin pek azı yapılabildi. Şimdi yapının yerinde Taksim Gezi Parkı vardır.

<span class="mw-page-title-main">Pangaltı</span>

Pangaltı, İstanbul ilinin Avrupa Yakası'nda bulunan Şişli ilçesinde bir semt. Bir semt olduğundan kesin sınırları çizilememekle birlikte, idarî olarak Halaskargazi, Bozkurt ve Cumhuriyet mahallelerinin kestiği alana yayıldığı söylenebilir. Şişli merkezin ana aksını oluşturan Halâskârgazi Caddesi üzerinde; Osmanbey ve Harbiye semtleri arasında bulunur.

<span class="mw-page-title-main">Taksim Yayalaştırma Projesi</span>

Taksim Yayalaştırma Projesi İstanbul Büyükşehir Belediyesi’nin finanse ettiği ve Kalyon İnşaat tarafından inşa edilen ve Taksim Meydanı’nin araç trafiğini tünellere alarak meydanı genişletme ve meydanın yanında bulunan Gezi Parkı'na AVM, otel, rezidans kullanımı için Topçu Kışlası'nı yeniden inşa etmek üzere hazırlanmış bir projedir. Meydan düzenlemesinin ilk kısmı biten projenin dayanağı olan 1/5000 ve 1/1000 ölçekli planlar İstanbul 1. İdare Mahkemesi tarafından 6 Haziran 2013 tarihinde iptal edilmesi dolayısıyla proje de iptal edilmiştir. Ancak inşaat tamamlanmış, 13 Eylül 2013 tarihinde Taksim tünelleri açılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Gezi Parkı olayları</span> 2013te İstanbulda başlayan protesto

Gezi Parkı olayları veya Gezi Parkı direnişi, 28 Mayıs 2013 tarihinde, ilk olarak İstanbul'daki Taksim Gezi Parkı için hazırlanan kentsel gelişim planına karşı çıkmak amacıyla düzenlenen, daha sonrasında ifade özgürlüğü, medya sansürü, otoriteryanizm gibi toplumsal sorunlara ve Erdoğan'ın görece baskıcı yönetimine karşı toplumsal bir harekete dönüşen protesto hareketleridir.

Taksim Gezi Parkı Koruma ve Güzelleştirme Derneği Taksim Yayalaştırma Projesi kapsamında Taksim Gezi Parkı’nın yıkılıp yerine Topçu Kışlası’nın replikasının yapılmasını protesto amacıyla kurulan bir dernek.

Taksim Dayanışma Bileşenleri Platformu veya Taksim Dayanışması başta Taksim Yayalaştırma Projesi olmak üzere Taksim bölgesinin yeniden şekillendirilmesinde halkın da söz sahibi olmasını amaçlayan ve bölgenin mahalle derneklerinin, sendikaların, meslek odalarının ve bazı siyasi partilerin bir araya gelmesiyle gerçekleşen bir oluşum.

<span class="mw-page-title-main">Pangaltı Ermeni Mezarlığı</span> İstanbulda eski bir mezarlık

Pangaltı Ermeni Mezarlığı veya diğer adıyla Surp Agop Mezarlığı, Türkiye'nin İstanbul ilinin Şişli ilçesindeki Pangaltı semti civarında yer alan ve günümüzde varlığını sürdürmeyen eski bir mezarlık. Mezarlığın bulunduğu arazi 1560 yılı civarında Ermenilerin kullanımına sunulmuş ve bundan sonraki yıllarda mezarlık olarak kullanılmaya başlanmıştı. 1930'larda yıkılan mezarlığın bulunduğu bölgede günümüzde Divan Oteli, Hilton Oteli, Hyatt Regency Oteli, Taksim Gezi Parkı, İstanbul Radyoevi ile Askerî Müze'nin bir kısmı ile çeşitli yapılar bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Şişli Ermeni Mezarlığı</span> İstanbul Şişlide bulunan Ermeni mezarlığı

Şişli Ermeni Mezarlığı, Türkiye'nin İstanbul kentine bağlı Şişli ilçesinde bulunan Ermeni mezarlığı.

<span class="mw-page-title-main">Gezi Parkı olayları zaman çizelgesi</span> Vikimedya liste makalesi

Aşağıdaki zaman çizelgesi Gezi Parkı olayları sırasında ve sonrasında yaşanan olayları kronojik sıralamasını içermektedir.

Talimhane, İstanbul'un Beyoğlu İlçesi'nde Taksim Meydanı'nın kuzeybatı kesiminde yer alan bir semt.

<span class="mw-page-title-main">11 Nisan Anıtı</span>

11 Nisan Anıtı, Huşartsan veya İstanbul Ermeni Soykırımı Anıtı, İstanbul'da bulunan ve 1915'teki katliam ve işkenceler sonrası hayatını kaybeden kurbanlara ithaf edilen ilk anıttı. 1919 yılında Osmanlı İmparatorluğu sınırları içerisindeki İstanbul'da Taksim Meydanı yakınındaki Pangaltı Ermeni Mezarlığı'nda yapılmıştır ve 1922'de TBMM ordusunun İstanbul'a girdiği sırada sökülüp kaybolmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Pangaltı Latin Katolik Mezarlığı</span> İstanbulda bir mezarlık

Pangaltı Fransız Latin Katolik Mezarlığı veya diğer adıyla Feriköy Latin Katolik Mezarlığı, İstanbul'da bulunan tarihi bir Hristiyan mezarlığıdır. İstanbul'daki en büyük Katolik mezarlığı olma özelliği taşır. Mezarlık, Taksim Meydanı'nın yaklaşık 3 km (1,9 mi) kuzeyinde, İstanbul'un Şişli bölgesinde Feriköy yakınlarındadır. Protestanların şehirdeki başlıca mezarlığı Feriköy Protestan Mezarlığı'nın karşısında yer alır. Birbirine komşu olan iki mezarlık Abide-i Hürriyet Caddesi ile birbirinden ayrılır.

Ayaspaşa Mezarlığı veya Taksim Mezarlığı, İstanbul'da, Taksim’den başlayarak bir yönden Ayaspaşa-Gümüşsuyu üzerinden Dolmabahçe ve Fındıklı’ya, bir yönden de Harbiye'ye kadar uzanan geniş arazi kapsayan, Müslüman ve gayrimüslimlerin defnedildiği ve 20. yüzyılın başlarına kadar varlığını korumuş eski mezarlıktır. Başta Katolik Gürcülerin gömüldüğü Taksim Gürcü mezarlığı, Taksim Mezarlığı'nın bugün Elmadağı Parkı olarak anılan kısmında bulunuyordu.

<span class="mw-page-title-main">Dolmabahçe Vadisi</span>

Dolmabahçe Vadisi, İstanbul'da, Dolmabahçe, Maçka, Nişantaşı, Harbiye, Elmadağ, Taksim ve Gümüşsuyu arasındaki alanı kapsayan bölge.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.