İçeriğe atla

Taksim Cumhuriyet Anıtı

Koordinatlar: 41°02′13″K 28°59′06″D / 41.03694°K 28.98500°D / 41.03694; 28.98500
Taksim Cumhuriyet Anıtı
Cumhuriyet Anıtı
Harita
Koordinatlar41°02′13″K 28°59′06″D / 41.03694°K 28.98500°D / 41.03694; 28.98500
KonumTaksim Meydanı, Taksim, Beyoğlu İstanbul
MalzemeMermer, Bronz
Yükseklik11 m (36 ft)
Başlangıç tarihi1925
Tamamlanma tarihi1928
Açılış tarihi8 Ağustos 1928

Taksim Cumhuriyet Anıtı, İstanbul, Taksim Meydanı'nda bulunan anıt. İtalyan heykeltıraş Pietro Canonica'ya yaptırılan,[1] iki genç Türk; Hadi (Bara) Bey ve Sabiha (Bengütaş) Hanım'in yardımlarıyla, anıt 1928'de tamamlanmıştır. 8 Ağustos 1928'de açılan anıtın, kaide ve çevre düzeni mimar Giulio Mongeri tarafından yapılmıştır.

Tarihçe

Planlanması

Cumhuriyet dönemi anıtları, ilk defa figüratif bir anlatımla Atatürk'ü ve kurulan yeni düzeni topluma tanıtan heykellerdir. Bu döneme ait anıtların yerleşim planlamasında önlerinde tören yapılacağı göz önünde tutularak çevre düzenlemesi yapılmıştır. Sunay Akın tarafından aktarılan bilgiye göre; bu sebeple cumhuriyetin yeni gösteri alanı olarak seçilen Taksim Meydanına anıt yapılması için dünya çapında bir yarışma düzenlenir. Yarışmayı İtalyan Pietro Canonica kazanır.[2] Bunun üzerine 1925 yılında dönemin İstanbul milletvekili Hakkı Şinasi Paşa'nın başkanlığında oluşturulan komisyon, Pietro Canonica ile bağlantı kurmuş ve anıt sipariş etmiştir. Ağırlığı 84 tonu bulan anıt, 2,5 yıl sonra tamamlanınca Roma'dan İstanbul'a gemi ile getirilmiştir.

Özellikleri

Anıtın 8 Ağustos 1928 tarihindeki açılışından bir fotoğraf

Anıtın yapımında taş ve bronz kullanılmıştır. Mali kaynak için ise halktan bağış toplanmıştır. En yüksek bağışı ise Osmanlı bankacı Berç Keresteciyan yapmıştır.[2]

Dairesel bir meydanın ortasında yükselen ve bir meydan çeşmesi gibi tasarlanan anıtın iki yüzündeki bronz figürler, geleneksel mimariden esinlenerek oluşturulmuş kemerli taş bir kaide içerisinde yer alırlar. 11 metre yüksekliğindeki anıtın kaidesinde pembe Trentino-Alto Adige/Südtirol ve yeşil Suza bölgesi mermerleri kullanılmıştır.

Anıtın dar yüzleri altında birer ayna taşı ve önlerinde mermer yalaklar bulunmaktadır. Heykeltıraş bu yalaklara akacak su ile meydan çeşmelerini anımsatan bir proje oluşturmuş, ancak daha sonra ise su ögesi kullanılmıştır.

Anıt 8 Ağustos 1928 tarihinde açılmıştır.

16 Ağustos 1928 tarihli Servet-i Fünun dergisinde Taksim Meydanı Abidesi'nin açılışı.

1988'de Taksim, Tarlabaşı ve Şişhane'de gerçekleşen çeşitli yıkımlar sonrasında, anıtın oturduğu dairesel taban İstiklal Caddesi'nin bir parçası haline gelmiştir. Günümüzde araç trafiğine kapalı olan alanda, ulusal günlerde yapılan törenler anıt önünde gerçekleşmektedir.

Anlamı

Cumhuriyet Anıtı'nın ayrıntılı bir görünümü

Anıtın bir yüzü Türk Kurtuluş Savaşı'nı, diğer yüzü ise Cumhuriyet Türkiye'sini temsil etmektedir. 1928'de Talimhane Caddesi ve İstiklal Caddesi - Sıraselviler aksı üzerine yerleştirilen anıtın kuzey yüzünde Mustafa Kemal, askerlerinin önünde görülmektedir. Diğer yüzünde ise sivil giysileri ile Mustafa Kemal Atatürk yanında İsmet İnönü ve Fevzi Çakmak, askerler ve halkla birlikte betimlenerek genç Türkiye'nin kuruluşu canlandırılmaktadır. Ayrıca bu yüzde Atatürk'ün ardında bulunan Sovyet general Mihail Frunze ve Kliment Voroşilov'un heykelleri de Kurtuluş Savaşı sırasında Türkiye'ye yapılan Sovyet yardımına duyulan minnettarlığı simgeler.

Anıtın yan yüzlerinde birer asker heykeli, üstlerindeki madalyonlarda ise iki kadın portresi yer almaktadır.

Aynı zamanda şimdiki adıyla Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi'nde de bir yarışma düzenlenir ve birinci olan kişi, tüm masrafları devlet tarafından karışlanmak üzere İtalya'ya Canonica'nın atölyesine anıtın yapımında çalışmak üzere gönderilir. Bu yarışmayı kazanan Sabiha Ziya, 21 yaşında bekar bir kadın olmasından dolayı bazı çevreler tarafından yurt dışına gitmesi istenmese de, dönemin Millî Eğitim bakanı Mustafa Necati'nin de desteğiyle İtalya'ya gönderilir. Sunay Akın, anıtın yan yüzlerinde olan kadın portrelerinin, yarışmayı kazanan maket üzerinde olmadığını, Sabiha hanımın Roma'ya gitmesinden sonra Canonica tarafından bu figürlerin eklendiğini söylemektedir.

Pietro Canonica, Taksim Meydanı'nın adının İstanbul'a suların bu meydandan taksim yapılması nedeniyle verildiğini öğrenerek anıtı bir havuz şeklinde tasarlamıştır. Anıtın maketine göre; anıtın iki yanındaki yalaklara akan sular, anıt çevresindeki havuzda toplanacaktır.[2] Ancak anıt havuz özelliğine sahip olamaz, çünkü Canonica ile yapılan anlaşmaya göre heykeltıraşa 6 taksit şeklinde yapılacak ödemenin son taksiti parasızlık yüzünden verilemez. Bu nedenle Cumhuriyet anıtı tamamlanmamış şekilde havuzsuz olarak kalır.

Fotoğraf galerisi

  • Taksim Cumhuriyet Anıtı, 2019.
    Taksim Cumhuriyet Anıtı, 2019.
  • Anıtın açılış töreninden çekilmiş bir fotoğraf, 8 Ağustos 1928
  • Anıtın 1930'lu yıllara ait bir fotoğrafı
  • Anıtın havuzlarından bir tanesi
    Anıtın havuzlarından bir tanesi
  • Anıtın kitabesi
    Anıtın kitabesi
  • Anıttaki işleme detayları
    Anıttaki işleme detayları

Kaynakça

  1. ^ Arbaç, İmren (1 Ocak 2017). "TAKSİM CUMHURİYET ANITI'NDA RUS – TÜRK YAKINLAŞMASININ SEMBOL FİGÜRÜ". Yeditepe Üniversitesi Tarih Bölümü Araştırma Dergisi. 1 (1): 138-161. 17 Eylül 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Eylül 2021. 
  2. ^ a b c "Taksim Cumhuriyet Anıtı". Atatürk Ansiklopedisi. 2 Mart 2021. 15 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Eylül 2021. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Taksim Meydanı</span> İstanbul, Türkiyede bir meydan

Taksim Meydanı, İstanbul'un Beyoğlu ilçesinde yer alan ve İstanbul kentinin en ünlü noktalarından biri olan meydan. Çevresindeki lokanta, mağaza, otel, eğlence ve kültür yerleriyle İstanbul'un en büyük turistik çekim merkezinden biridir. Cumhuriyet Döneminde bir meydan haline gelmiş olan Taksim Meydanı, pek çok siyasi ve toplumsal olaya da ev sahipliği yapmıştır. Meydandaki trafiği kısmen yer altına indiren Taksim Yayalaştırma Projesi, 2013 yılında kısmen tamamlanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Hüseyin Gezer</span> Türk yontucu

Hüseyin Gezer, Türk heykeltıraş.

<span class="mw-page-title-main">Pietro Canonica</span> İtalyan heykeltıraş (1869-1959)

Pietro Canonica, İtalyan heykeltıraş, ressam ve besteci.

<span class="mw-page-title-main">Tankut Öktem</span> Türk heykeltıraş

Tankut Öktem, Türk heykeltıraştır.

<span class="mw-page-title-main">Haluk Tezonar</span> Türk heykeltıraş

Haluk Tezonar, Türk heykeltıraş. En çok Atatürk anıtı yapan heykeltıraşlar arasında yer alır.

<span class="mw-page-title-main">Cumhuriyet Meydanı (İzmir)</span> İzmir, Türkiyede bir meydan

Cumhuriyet Meydanı, İzmir'in Konak ilçesinde yer alan bir meydandır. Şehrin Konak Meydanı ve Gündoğdu Meydanı'yla birlikte en önemli meydanlarından biridir. Kültür, İsmet Kaptan ve Akdeniz mahallelerinin kesişim noktasını oluşturur.

Heinrich Krippel, Türkiye'de gerçekleştirdiği anıt heykeller ile tanınan Avusturyalı heykeltıraş, ressam, bakır oymacısı ve illüstratördür.

<span class="mw-page-title-main">Zafer Anıtı (Ankara)</span> Ankarada bulunan bir anıt

Zafer Anıtı, Ankara'nın Altındağ ilçesindeki Ulus Meydanı'nda bulunan, Anadolu’daki Millî Mücadele’nin hatırasını yaşatmak üzere 1927'de yapılmış anıttır.

<span class="mw-page-title-main">Gazi Büstü</span>

Gazi Büstü, Mustafa Kemal Atatürk hayattayken, onun adına Tayyare Cemiyetine gelir sağlama amacıyla düzenlenen tek maçlık futbol müsabakasıydı. 10 Ağustos 1928 günü Galatasaray ile Fenerbahçe arasında Taksim Stadı'nda oynanan karşılaşmada Fenerbahçe, son 17 dakikaya 3-1 önde girdi. Daha sonra Galatasaraylı Muslihittin ve Latif ile iki gol bulan Galatasaray, karşılaşmada 3-3'lük eşitliği sağladı. Kazanan tarafın belirlenmesi için 31 Ağustos 1928'de iki takım tekrar karşılaştı. Galatasaray, Necdet'in 3 ve Şadli'nin golleriyle maçı 4-0 kazanarak Gazi Büstü'nün sahini oldu. Büst, hâlen Galatasaray Müzesi'nde sergilenmektedir.

Sabiha Ziya Hanım, Türk ressam ve heykeltıraş. Sanayi-i Nefise Mektebi'nin heykel bölümünden mezun olan ilk kadın sanatçıdır.

<i>Su Perileri</i>

Su Perileri; Ankara'nın Altındağ ilçesinde bulunan bir heykeldir.

<span class="mw-page-title-main">Gürdal Duyar</span> Türk heykeltıraş

Gürdal Duyar, Türk heykeltıraş.

<span class="mw-page-title-main">İzmir Atatürk Anıtı</span> İzmir, Türkiyede bir anıt

İzmir Atatürk Anıtı, İzmir Cumhuriyet Meydanı'na Millî Mücadele'yi temsil etmek üzere 1932'de dikilmiş anıttır.

<span class="mw-page-title-main">Hüseyin Anka Özkan</span> Türk heykeltıraş

Hüseyin Anka Özkan,, Türk heykeltıraş.

<span class="mw-page-title-main">Sarayburnu Atatürk Anıtı</span> Türkiye nin ilk heykel anıtı

Sarayburnu Atatürk Anıtı, İstanbul Belediyesi tarafından Avusturyalı heykeltıraş Heinrich Krippel'e yaptırılmış anıt heykeldir.

<i>Atlı Atatürk Anıtı</i>

Atlı Atatürk Anıtı, Ankara Etnografya Müzesi önünde bulunan, Atatürk'ü at üzerinde mareşal üniformalı ve pelerinli olarak tasvir eden bronz anıt.

<span class="mw-page-title-main">Mareşal Atatürk Anıtı</span>

Mareşal Atatürk Anıtı, İtalyan heykeltıraş Pietro Canonica tarafından 1927'de yapılan Mustafa Kemal Atatürk'ü mareşal üniforması içinde ayakta, iki eli ile kılıcının kabzasını kavramış biçimde gösteren anıt.

<span class="mw-page-title-main">Konya Atatürk Anıtı</span>

Konya Atatürk Anıtı, Türkiye Cumhuriyeti'nin Sarayburnu Atatürk Anıtı'ndan sonra yapılan ikinci anıtıdır. Avusturyalı heykeltıraş Heinrich Krippel'e yaptırılan 1926 tarihli anıt, Konya İstasyon Caddesi'nde Hükûmet Meydanı'na yerleştirilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Zafer Meydanı (Ankara)</span> Ankarada bir meydan

Zafer Meydanı; Ankara'nın Çankaya ilçesinde bulunan bir meydandır. Atatürk Bulvarı üzerinde yer alan beş önemli meydandan biridir.

<span class="mw-page-title-main">Edirne Atatürk Anıtı</span>

Edirne Atatürk Anıtı, Edirne'de Talat Paşa Caddesi üzerinde o zaman "Darülfünun Bahçesi" adıyla anılan parka 1931 yılında dikilen bronz döküm anıtsal heykel.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.