İçeriğe atla

Taksim (Kıbrıs Sorunu)

1950'lerin sonunda Lefkoşa'da bir duvarda "TAKSİM" yazısı

Taksim, Türk Silahlı Kuvvetleri'nin 1974'teki Kıbrıs Harekâtı'ndan önce Kıbrıs'ın ve 1974'ten sonra Kıbrıs'ın kuzeyinin bir il olarak Türkiye'ye katılmasını hedefleyen düşünce.[1][2] 1951 yılında Yunanistan, Kıbrıs konusunu ele almaya başladı ve 1953 yılında ilhakı konusunda söz etmeye başlayınca buna karşılık Türk basını, adanın Birleşik Krallık'tan ayrılırsa Türkiye'ye bağlanması konusunda kampanya başlattı.[3] 1955 yılında Türkiye'nin Dışişleri Bakanı Fatin Rüştü Zorlu olunca Türkiye artık resmen Kıbrıs'ta taksim politikası izlemeye başladı.[4]

29 Ağustos 1955'te ABD ile Birleşik Krallık tarafından Türkiye ve Yunanistan, Londra'ya davet edildi. Yunanistan, Kıbrıs'a bağımsızlık verilmesini talep etti. Türkiye'nin tercihi ise mevcut statünün korunmasıydı ama eğer Birleşik Krallık adadan çekilirse Kıbrıs'ın Türkiye'ye verilmesini istedi.[4]

1956-1958 yıllarında Kıbrıs Türktür Partisi Başkanı Fazıl Küçük liderliğinde Kıbrıs'ta ve Türkiye'de 50'ye yakın Ya Taksim Ya Ölüm mitingi düzenlendi. Türk kamuoyunda Taksim tezi desteklenmeye başladı. Ancak Birleşik Krallık ile görüşmelerden sonuç alınamayınca Rumların Enosis tezi, Türklerin de Taksim tezi gerçekleşmedi.[4][5]

Kaynakça

  1. ^ Mehmet Hasgüler (Şubat 2007). Kıbrıs’ta Enosis ve Taksim Politikalarının Sonu. Alfa Yayınları. ISBN 975-297-836-3.
  2. ^ Yıldırım Girneli ― Emine Engin (Ekim 1980). Kıbrıs Sorunu 20 Temmuz 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. İşçinin Sesi Yayınları.
  3. ^ Kıbrıs, Meydan Larousse, Basım Tarihi: 1992, 11. cilt; sf. 215.
  4. ^ a b c Hür, Ayşe (27 Temmuz 2008). "Othello'nun güzel ülkesi Kıbrıs". Taraf. 13 Eylül 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ekim 2008. 
  5. ^ Yalçın, Cavit. "Kıbrıs çözüm Arıyor!". 6 Şubat 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ekim 2008. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Kıbrıs</span> Akdenizde ada

Kıbrıs, Güneybatı Asya'da bulunan ve Akdeniz'deki Sicilya ve Sardinya'dan sonra gelen üçüncü büyük adadır. Kıbrıs Cumhuriyeti, Birleşik Krallık'a bağlı üs bölgeleri dışında de jure olarak adanın tamamını, fiilî olarak adanın %59'luk güney kesmini yönetir. 1974'ten beri de facto olarak ikiye bölünmüş olan adanın kuzeyinde yer alan %36'lık bölgesinde günümüzde yalnızca Türkiye tarafından tanınan Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti bulunur.

<span class="mw-page-title-main">Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti</span> Kıbrıs adasında fiili devlet

Kuzey Kıbrıs, resmî adıyla Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti (KKTC), Akdeniz'deki Kıbrıs adasının kuzey kısmında yer alan, fiilî devlet. Varlığı Türkiye ve Türk Devletler Teşkilatı dışında hiçbir ülke/oluşum tarafından tanınmamaktadır. Birleşmiş Milletler ve Avrupa Birliği gibi kuruluşlar ve uluslararası toplum tarafından 1974'te Türkiye'nin gerçekleştirdiği Kıbrıs Harekâtı'ndan beri Kıbrıs Cumhuriyeti'nin Türkiye işgali altındaki toprağı olarak nitelenir.

<span class="mw-page-title-main">Kıbrıs Harekâtı</span> Türkiyenin 1974te Kıbrısa düzenlediği askerî harekât

Kıbrıs Harekâtı, 20 Temmuz 1974'te Başbakan Bülent Ecevit’in emriyle Türk Silahlı Kuvvetlerinin Kıbrıs'ta başlattığı askerî harekât. Harekâtın ilk ayağı Yunanistan Hükûmetinin desteğiyle yapılan 15 Temmuz 1974 darbesinin ardından düzenlendi. 14 Ağustos günü başlatılan ikinci harekâtla -Kuzey Lefkoşa da dâhil olmak üzere- adanın yüzde 37'sinin Türk kontrolüne geçmesiyle sonuçlandı. 140 bin ila 200 bin Rum, adanın kuzeyinden; 42 bin ila 65 bin Türk, adanın güneyinden göçmen oldu.

<span class="mw-page-title-main">Kıbrıs Cumhuriyeti</span> Akdenizde bir ada ülkesi

Kıbrıs Cumhuriyeti, Doğu Akdeniz'de yer alan Kıbrıs'ta, fiilî olarak adanın güneyini, hukuki olarak adanın tamamını yöneten devlettir.

Enosis 1930'lu senelerde Birleşik Krallık idaresinde bulunan Kıbrıs adasının "Yunanistan'a bağlanması" anlamında kullanılmıştır. Genel anlamı ise politika açısından "bir ülkenin sınırlarına dahil olma, birleşme" anlamına gelmektedir.

<span class="mw-page-title-main">III. Makarios</span> Kıbrıs Cumhuriyetinin ilk cumhurbaşkanı ve Kıbrıs Ortodoks Kilisesi başpiskoposu

(Başpiskopos) III. Makarios asıl adı Mihail Hristodulu Muskos veya III. Makaryos, Kıbrıs Ortodoks Kilisesi başpiskoposu ve bağımsız Kıbrıs Cumhuriyeti'nin ilk cumhurbaşkanı. II. Dünya Savaşı'ndan sonra Kıbrıs'ın Yunanistan ile birleşmesi amacıyla başlatılan Enosis hareketinin önderleri arasında yer almıştır.

Kıbrıs Türktür Derneği, Ağustos 1954 tarihinde kurulan ve 29 Ağustos 1955 tarihindeki Kıbrıs Sorunu ile ilgili ABD ile Birleşik Krallık tarafından Türkiye ve Yunanistan'ın Londra’da yapılacak konferansa davet edilmesi öncesinde Türkiye'de "Kıbrıs konusunda Türkiye'nin pozisyonunu desteklemek ve kamuoyu yaratmak" amacıyla kurulmuş ama 6-7 Eylül Olayları'ndan sorumlu tutulmasından dolayı 7 Eylül 1955 tarihinde kapatılan dernek.

"Ya Taksim, Ya Ölüm", 1950'li yılların sonunda Türkiye'de ve Kıbrıs'ta, Kıbrıs adasının tamamının Türkiye'ye bağlanması ve Yunanistan ile Rumlara karşı yapılan mitingler. Bu mitingler, gösterilerde söylenen "Ya Taksim, Ya Ölüm" siyasi sloganı ile telaffuz edilmiş ve Türkiye'nin Taksim politikasına yönelik bir isimlendirme olarak anılmıştır.

1963 Kıbrıs Anayasası değişikliği önerisi, 30 Kasım 1963 tarihinde Kıbrıs Cumhuriyeti cumhurbaşkanı III. Makarios, Kıbrıs Cumhuriyeti Anayasası'nda siyasi kurumların yapılanması ve teşkilatlanma hakkındaki 13 maddelik bir değişiklik önerisinde bulundu. Kıbrıslı Türkler bu değişikliklerin kendi haklarını kısıtladığını belirtti. Bu değişiklik süreci içerisinde Kıbrıs Türkleri bu öneriye karşı çıkmış, 1963-1964 Kıbrıs olayları'nın çıkmasına neden oldu ve sonunda Kıbrıslı Türklerin, Kıbrıs Cumhuriyeti'ndeki idarî ve siyasi yapılanmadan çekilmesine sebep oldu.

Akritas Planı, 1963 senesinin başlarında Kıbrıs Cumhuriyeti Hükûmetinde çoğunluğa sahip Kıbrıs Rumlarının, Kıbrıs Türklerini yönetimde zayıflatarak daha sonra Kıbrıs Cumhuriyeti'ni Yunanistan ile birleştirmeyi amaçlayan plan. Enosis fikrinde olduğu gibi, Yunanistan ile Kıbrıs'ın birleşmesi şeklinde anılır.

Cenevre Antlaşması veya Cenevre Deklarasyonu, 25-30 Temmuz 1974 tarihleri arasında Birleşik Krallık, Türkiye ve Yunanistan'ın dışişleri bakanları aracılığıyla Kıbrıs Harekâtı ve Kıbrıs Sorunu'na yönelik müzakerelerde bulundukları Cenevre'de imzaladıkları antlaşma.

1974 Kıbrıs Darbesi veya 1974'te Kıbrıs'ta askerî ihtilâl veya Kıbrıs'ta Yunan Darbesi, 15 Temmuz 1974 tarihinde Yunanistan'daki askeri cunta desteği ile Kıbrıs'ta enosis'e yönelik milliyetçi Rumların III. Makarios'u devirmesi ve 20 Temmuz 1974'te Türk Silahlı Kuvvetleri'nin Kıbrıs'a harekât düzenlemesine neden olan askerî müdahale.

Mehmet Hasgüler Kıbrıslı Türk akademisyen ve yazardır.

<span class="mw-page-title-main">Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyinin 186 sayılı kararı</span>

Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyinin 186 sayılı kararı, 4 Mart 1964 tarihinde 1116 numaralı Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi'nin toplantısında Birleşik Krallık, Kıbrıs Cumhuriyeti, Türkiye ve Yunanistan hükûmetlerine danışılarak Kıbrıs adası üzerinde bir Birleşmiş Milletler Barış Gücü'nün kurulması karar verildi. Ayrıca Türkiye'ye yönelik olarak kararın 1. maddesinde "uluslararası barışı tehlikeye sokacak herhangi bir harekatın yapılmaması" istendi. Birleşik Krallık, Türkiye ve Yunanistan arasında arabuluculuk amacıyla bir özel temsilci atanması kararı alındı. Karar tüm üye ülkelerin evet oyu ile alındı.

<span class="mw-page-title-main">Kıbrıs Yunan Alayı</span>

Kıbrıs Yunan Alayı, daha sık hitap edilen kısaltılmış adı ile ELDYK (ΕΛΔΥΚ), Yunanistan Silahlı Kuvvetleri'nin Kıbrıs'ta bulunan daimi askeri birimidir. Zürih ve Londra Antlaşması sonucunda Kıbrıs'ın bağımsızlığının kabul edilmesi ile birlikte Agios Stefanos, Atina'da 20 Kasım 1959 tarihinde kuruldu. Garanti antlaşmasına göre Yunanistan ile birlikte Birleşik Krallık ve Türkiye'ye garantör devletler olma hakkı verildi. Birleşik Krallık'a ada üzerinde iki askeri üst verilmesiyle adanın savunmasına destek amaçlı Türkiye'den 650, Yunanistan'dan da 950 kişilik herhangi bir tehlikede ortak veya tek başlarına müdahalede bulunmaları amacıyla alay kurulmasına karar verildi.

<span class="mw-page-title-main">Britanya Kıbrısı</span> Birleşik Krallıkın 1878-1960 tarihleri arasında Kıbrısta kurduğu idare

Britanya Kıbrısı, Birleşik Krallık'ın 1878-1960 tarihleri arasında Kıbrıs'ta kurduğu idaredir.

Kıbrıs Sorunu, Akdeniz'in doğusunda bulunan Kıbrıs adasında Kıbrıs Rumlarıyla Kıbrıs Türkleri arasında yaşanan siyasi tabanlı sorun. Britanyalıların Kıbrıs Sözleşmesi sonrasında adayı kolonileştirmeleri ile halklar arası çatışmalar artış gösterdi. Bu tarihlerde taksim isteğinde bulunan Türkler ile enosis isteyen Rumlar birbirleri ile çatışmaya başladı. Kıbrıslılar tamamen öz belirtim hakkı istiyordu. Britanyalılar, sorunu "Rum-Türk anlaşmazlığına" bağladı ve sonunda 16 Ağustos 1960 tarihinde Kıbrıs; Yunanistan, Türkiye ve Birleşik Krallık'ın "Kuruluş, İttifak ve Garanti" adındaki 3 anlaşmayı imzalaması ile bağımsızlığını kazandı.

<span class="mw-page-title-main">Kıbrıs Cumhuriyeti-Türkiye ilişkileri</span>

Kıbrıs Cumhuriyeti-Türkiye ilişkileri, Kıbrıs Cumhuriyeti ile Türkiye arasında 1960'ta kurulan ancak 1970'lerde kesilen diplomatik ve ticari ilişkilerdir.

<span class="mw-page-title-main">Kıbrıs Türk milliyetçiliği</span>

Kıbrıs Türk milliyetçiliği, Kıbrıs'ta Rumlar'ın domine ettiği Kıbrıs Cumhuriyeti'nden ayrı bir ülke kurmayı hedefleyen bir tür etnik milliyetçiliktir. Adanın iki entite arasında bölüşülmesi fikrine taksim denmektedir. Kıbrıs Türk milliyetçilerinin bir özelliği de Türkiye Cumhuriyeti'ne bağlı olmayan bir ülkede yaşamayı istemeleridir.

Bu madde 1878'den günümüze Kıbrıs'ın tarihi hakkındadır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.