İçeriğe atla

Takkeci İbrahim Ağa Külliyesi

Koordinatlar: 41°01′17″K 28°55′11″D / 41.02139°K 28.91972°D / 41.02139; 28.91972
Takkeci İbrahim Ağa Külliyesi
Harita
Temel bilgiler
KonumTopkapı, Zeytinburnu, İstanbul
Koordinatlar41°01′17″K 28°55′11″D / 41.02139°K 28.91972°D / 41.02139; 28.91972
İnançİslam
Açılış1592 (camii)
Özellikler
Kubbe sayısı1
Minare sayısı1
MalzemelerAhşap, kesme taş, tuğla

Takkeci İbrahim Ağa Külliyesi ("Arakiyeci İbrahim Ağa Külliyesi", "Takkeci İbrahim Çavuş Külliyesi), İstanbul'un Topkapı semtinde sur dışında bulunan, 16. yüzyıl sonlarında inşa edilmiş külliye.

Yapıya adını veren Takkeci İbrahim Ağa tarafından yaptırılmış bir cami, kuyu, iki sebil, hazîre ve sıbyan mektebi olduğu düşünülen bir yapı ile 1819'da Derviş Mehmed Paşa tarafından külliyeye eklenen bir çeşmeden oluşur. 1592'de inşa edilen Takkeci İbrahim Ağa Camii, 16. yüzyıl İznik çini panoları nedeniyle dönemin önemli bir yapısıdır.

Konumu

Topkapı-Surdışı yerleşim bölgesindedir. Kuzeyde eski Davutpaşa Caddesi ile Topkapı Mezarlığı, batıda E-5 karayolu, doğuda Takkeci Camii Sokak ile çevrilidir.

Tarihçe

Yapının banisi olan Takkeci İbrahim Ağa hakkında bilgiler sınırlıdır. Arakiye yaparak geçimini sağlayan İbrahim Ağa'nın (veya İbrahim Çavuş) gördüğü bir rüya üzeriye camiyi yaptırdığı anlatılır.[1] Bu anlatımlara göre; İbrahim Ağa gördüğü rüya üzerine kısmeti olan üç üzüm tanesini yemek üzere Bağdat'a kadar gitmiş; Topkapı surları dışındaki evinin bodrumunda üç küp altın bulunduğunu, Bağdat'ta tanıştığı birinin anlattığı rüyadan öğrenmiştir. Eve dönüp altınları bulduğu ve 1572'de camiyi yaptırmaya başladığı; caminin yapımının 20 yıl sürdüğü rivayet edilir.

Külliyenin ilk yapısı, Takkeci İbrahim Ağa Sebili'dir. 1578 tarihinde yaptırılan sebil, eski Davutpaşa Caddesi ile Takkeci Camii'nin kesiştiği köşede, Derviş Paşa Çeşmesi'nin karşısındadır. Sebilin arkasında Takkeci İbrahim Ağa ile oğlu Çavuş'un ve kime ait olduğu bilinmeyen bir mezar bulunur.[2]

İlk sebilden 15 yıl kadar sonra cami ve cami ile birlikte ikinci sebil inşa edilmiştir. Aynı zamanda Halvetî tekkesi şeklinde kullanılan yapı, II. Mahmut devrinde tamir görmüş; 1985'te iç mekânında Vakıflar Genel Müdürlüğü tarafından bir çalışma yapılmış, 2005 yılından esaslı bir tamir geçirmiştir.

Caminin güneydoğusunda bulunan, sıbyan mektebi olduğu düşünülen yapının ne zaman kimin tarafından yapıldığı bilinmez.

Avlunun kuzey duvarı ile doğu duvarının kesiştiği köşede yer alan Derviş Paşa Çeşmesi, külliyeye eklenen son yapıdır. 19. yüzyılda yapılmıştır.

Külliyenin vakfiyesinde cami etrafında ayrıca on beş hücrenin ve bir dershanenin varlığından söz edilir.

Hazireler

Külliyede biri cami avlusunda, diğeri sebilin arkasında olmak üzere iki hazire bulunur. Ayrıca sebilin arkasındaki hazirenin karşısında, kime ait olduğu bilinmeyen iki mezar daha vardır.[2]

Çinileri

Bitkisel kompozisyonlu çinilerle kaplı mihrabı, renkli camlı revzenleri, mermer minberi, özgün kündekârî kapısı Takkeci İbrahim Ağa Camii önemli mimari özelliklerindendir.[3] İç mekânındaki zengin çini bezemeleri, en başta gelen özelliğidir.

Cami, Ehli-i Hiref teşkilatına bağlı nakkaşlar tarafından oluşturulmuş çinilerle bezenmiştir. Yeşil, mavi, lacivert, beya dışıdna ilk kez Süleymaniye Camii’nde uygulanan mercan kırmızısı rengi de görülür.

Takkeci İbrahim Ağa Camii çinileri, aynı dönemde yapılan Rüstem Paşa Camii, Piyale Paşa Camii, Sokullu Mehmed Paşa Camii, İvaz Efendi Camii, Ramazan Efendi Camii, Atik Valide Camii ve Topkapı Sarayı’nda yer alan bazı çinilerle teknik, renk ve desen tasarımı açısından benzerlikler taşır.

Harimin dört cephesi süpürgeliklerden üst sıra pencere altlarına kadar çini ile kaplanmıştır. Çinilerin büyük çoğunluğu dikdörtgen bir pano oluşturacak şekilde bordürlerle çevrelenmiştir. Toplam on bir adet dikdörtgen çini pano mevcuttur. Üzüm tasvirli çini pano caminin yapımına vesile olan rüyaya atfedilir.

Zemini rumi desenli vazo içinden çıkan hatayi grubu motifler içeren simetrik iki panodan birinin çinileri eksiktir, eksik çinilerin Lizbon'daki Salazar Müzesi’nde bulunan Gülbenkyan Koleksiyonu’nda yer aldığı tespit edilmiştir.[2]

Galeri

  • Caminin ahşap kubbesi
    Caminin ahşap kubbesi
  • Cami iç mekânı
    Cami iç mekânı
  • Çini kaplı duvarlar, mihrap nişi, mermer minber
    Çini kaplı duvarlar, mihrap nişi, mermer minber
  • Çini bordür
    Çini bordür
  • Kuyu
    Kuyu

Kaynakça

  1. ^ Koç, Şule (2019). "İstanbul Takkeci İbrahim Ağa Camii'nde yer alan çinilerin desen özellikleri". Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü yüksek lisans tezi. 
  2. ^ a b c Küçükaslan, Fatma (2001). "Takkeci İbrahim Ağa Camii teknik çözümleme ve çevre yapılarıyla birlikte koruma projesi". İstanbul Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü yüksek lisans tezi. 
  3. ^ "Takkeci İbrahim Ağa Külliyesi". TDV İslâm Ansiklopedisi. 2 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Nisan 2024. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Sultanahmet Camii</span> İstanbulda I. Ahmed tarafından Mimar Sedefkâr Mehmet Ağaya yaptırılan Eski bir 6 minareli cami

Sultan Ahmet Camii veya Sultânahmed Camiî, 1609-1617 yılları arasında Osmanlı Padişahı I. Ahmed tarafından İstanbul'daki tarihî yarımadada, Mimar Sedefkâr Mehmed Ağa'ya yaptırılmıştır. Cami; mavi, yeşil ve beyaz renkli İznik çinileriyle bezendiği için ve yarım kubbeleri ile büyük kubbesinin içi de yine mavi ağırlıklı kalem işleriyle süslendiği için Avrupalılar tarafından "Mavi Camii " olarak adlandırılır. Ayasofya'nın 1935 yılında camiden müzeye dönüştürülmesiyle, İstanbul'un ana camii konumuna ulaşmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Zeynep Sultan Camii</span>

Zeynep Sultan Camii 1769 yılında III. Ahmed'in kızı Zeynep Sultan tarafından Ayazma Camii'nin de mîmarı olan Mehmed Tahir Ağa'ya yaptırılmış barok tarzındaki câmidir. Mîmârî tarzına bulunduğu mekân göz önüne alınarak karar verilmiştir. Bu özel tarzı ve yapımında kullanılan malzemeler nedeniyle Bizans kiliselerini anımsatır.

<span class="mw-page-title-main">Süleymaniye Camii</span> İstanbulda bulunan bir cami

Süleymaniye Camii, Kanuni Sultan Süleyman adına 1551-1557 yılları arasında İstanbul'da Mimar Sinan tarafından inşa edilen camidir.

<span class="mw-page-title-main">Gazi Atik Ali Paşa Camii</span>

Atik Ali Paşa Camisi ve Külliyesi, II. Mahmud Türbesi'nden Çarşıkapı'ya uzanan Yeniçeriler Caddesi üzerindedir. Külliyenin inşa edildiği alan, Bizans döneminde I. Konstantin tarafından yaptırılan dikilitaşın bulunduğu Konstantin Forumu’nun sınırları içindedir. Külliyenin banisi aslen Bosnalı olan “Hadım, Tavaşi, Şehit, Eski” lakapları ile de anılan ve iki defa sadrazam olup 1511’de Şah Kulu Vakasında şehit olan Atik Ali Paşa’dır. Külliyenin Vakfiyesi 1509 tarihlidir. Cami, “Sedefçiler”, “Eski Ali Paşa”, “Çemberlitaş”, “Dikilitaş”, “Vezirhanı” ve “Sandıkçılar Camisi” isimleriyle de tanınır. Fetih sonrası İstanbul’un en eski eserlerinden biridir.

<span class="mw-page-title-main">Yeni Cami</span> İstanbulda bir cami

Yeni Cami ya da Valide Sultan Camii, İstanbul'da 1597 yılında Sultan III. Murad'ın eşi Safiye Sultan'ın emriyle temeli atılan ve 1665'te zamanın padişahı IV. Mehmed'in annesi Turhan Hatice Sultan'ın büyük çabaları ve bağışlarıyla tamamlanıp ibadete açılan camidir.

Haseki Sultan Camii, İstanbul'un Fatih ilçesinde Haseki ile Cerrahpaşa semtleri arasında Avratpazarı'nda bulunan, Kanuni Sultan Süleyman'ın eşi Hürrem Sultan adına yaptırdığı camidir. 1538-1539 arasında tamamlanmıştır. Mimarı Mimar Sinan'dır. Cami ve külliyesi, Mimar Sinan'ın mimarbaşı sıfatıyla gerçekleştirdiği ilk eseridir.

<span class="mw-page-title-main">Eski Valide Camii</span> İstanbulda tarihi bir cami

Eski Valide Camii ve Külliyesi İstanbul'un Üsküdar ilçesinin hakim konumu Toptaşı sırtına II. Selim'in eşi, III. Murat'ın ise annesi Afife Nur-Bânû Valide Sultan tarafından Mimar Sinan'a yaptırılmıştır. Camii, medrese, tekke, dârüşşifa, dârulhadis, dârulkurrâ, sıbyan mektebi ve imaretten oluşan tesis, Mimar Sinan'ın inşa ettiği tam teşekküllü ve tek parça kalabilmiş son külliye olarak kabul edilmektedir. Mimar Sinan'ın inşa ettiği cami vefatından sonra talebesi Davud Ağa tarafından genişletilmiştir. Son olarak da II. Mahmud döneminde eski İstanbul evlerini andıran ve müstakil bir girişi bulunan hünkâr kasrı ve mahfili eklenmiştir. Yapılış tarihi 1570-1579 tarihleri arasını kapsamakla 1583 yılında Mimar Sinan'ın talebesi Davud Ağa tarafından genişletilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Sokollu Mehmed Paşa Külliyesi</span>

Sokollu Mehmet Paşa Külliyesi, Mimar Sinan'ın İstanbul Kadırga'da Şehit Mehmet Paşa yokuşunda bulunan ve cami ile külliyeden oluşan bir eseri. Sinan'ın en güzel eserlerinden biri sayılır. Üç padişaha sadrazamlık yapan Sokollu Mehmet Paşa adına 1571'de karısı tarafından yaptırılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Hekimoğlu Ali Paşa Camii</span>

Hekimoğlu Ali Paşa Camii, İstanbul'un Fatih ilçesinde, Cerrahpaşa mahallesinde Kızılelma caddesi ile Hekimoğlu Ali Paşa caddesi kavşağında Osmanlı dönemi, 18. yüzyıla özgü bir camidir. Külliyesi ile birlikte klasik Türk mimarisinin son eseri olarak kabul edilir. 1734-1735 yılları arasında inşa edilmiştir. Üç kere sadrazamlık yapmış olan Hekimoğlu Ali Paşa adına yapılmıştır. Mimarları Çuhadar Ömer Ağa ile Hacı Mustafa Ağa'dır.

<span class="mw-page-title-main">Bayezid Ağa Camii</span> İstanbulda Osmanlı dönemi cami

Bayezid Ağa Camii ya da Arabacı Bayezid Ağa Camii, İstanbul'un Fatih ilçesi Topkapı mahallesi Topkapı Meydanı'nda camidir. Fetihten sonra 1453'te II. Mehmed'in Sekbanbaşısı Bayezid Ağa tarafından yaptırıldı. Zamanla harap olan ve kullanılamaz hale gelen cami cemaatin yardımları ile 1954–57'de yeniden inşa edildi.

<span class="mw-page-title-main">Gazi Ahmed Paşa Camii</span> İstanbulda 1558 tarihli cami

Gazi Ahmed Paşa Camii ya da Kara Ahmed Paşa Camii, İstanbul'un Topkapı semtinde Fatma Sultan mahallesinde 1558 yılında tamamlanmış bir camidir. Caminin banisi Kara Ahmed Paşa, Yavuz Selim'in damadıdır. Caminin yapımı 1555 yılında Edirnekapı civarında başlanmıştır. 1555'te muhtemelen Rüstem Paşa ile husumeti yüzünden idam edilmiş; ölümünen az önce yapımı başlayan caminin tamamlandığını görmemiştir. İnşaat Mihrimah Sultan'ın isteği üzerine durdurulmuştur ve bölgede Mihrimah Sultan Camii'nin inşaatına başlanmıştır. Bunun üzerine cami ve türbenin inşaatı Topkapı'daki yeni bir vakıf arazisinde yapılmuştır. Kara Ahmed'in türbesi caminin 50 metre batısında müstakil bir yapıdır. Cami, medrese, türbe ve sıbyan mektebinden oluşan bir külliye şeklinde yapılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Hadım İbrahim Paşa Camii</span>

Hadım İbrahim Paşa Camii, İstanbul'da Silivrikapı'da Cambaziye Mahallesi'nde bir camidir. Caminin dış duvarları Silivrikapı Caddesi boyunca uzanır. Avluya üç giriş kapısı vardır.

<span class="mw-page-title-main">Mehmed Ağa Camii</span>

Mehmed Ağa Camii, İstanbul Fatih ilçesi Çarşamba semtinde 16. yüzyılda III. Murad zamanının Dârüssaâde ağası Habeşî Mehmed Ağa tarafından yaptırılan cami.

<span class="mw-page-title-main">Adana Ulu Camii</span> Adanada 16.yüzyılda inşa edilen cami

Ramazanoğulları Camii veya Adana Ulu Cami, Adana'da bulunan 16. yy.'dan kalma tarihi bir camidir.

<span class="mw-page-title-main">Lala Mustafa Paşa Camii (Erzurum)</span>

Erzurum Lala Mustafa Paşa Camii, Türkiye'de Erzurum İli merkez ilçesi Yakutiye'de Lala Mustafa Paşa tarafından yaptırılmış Erzurum ’daki ilk Osmanlı camisidir.

<span class="mw-page-title-main">Kaptan İbrahim Ağa Camii</span>

Kaptan İbrahim Ağa Camii, 1622 yılında Kaptan İbrahim Paşa tarafından İstanbul'un Beşiktaş ilçesinde yaptırılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Muradiye Camii (Bursa)</span>

Bursa Muradiye Camii, 15. yüzyılın ilk yarısında Bursa'da Osmanlı padişahı II. Murad tarafından yaptırılmış cami.

<span class="mw-page-title-main">Kaptan-ı Derya Basmacızade İbrahim Paşa Camii</span>

Kaptan-ı Derya Basmacızade İbrahim Paşa Camii İstanbul'un Fatih ilçesi Beyazıt semtinde 18. yüzyıl başlarında Kaptan-ı Derya Basmacızade İbrahim Paşa tarafından yaptırılan cami

Arakiyeci Mehmet Ağa Camii, İstanbul'un Fatih ilçesinde yer alan bir camidir. Takyeci Mehmed Ağa Camii ve Yeni Çeşme Camii gibi isimlerle de anılır. Arakiyeci Mehmet Ağa tarafından 1520 tarihinde mescid olarak yaptırılmıştır. Ahşap olarak yapılan mescidin minberini, Sadrazam Maktül İbrahim Paşa'nın mühürdarı Reis Abdullah Efendi koydurarak camiye tebdil etmiştir. Uzun yıllar bakımsız kalan cami 1951-1958 yılları arasında betonarme olarak yenilenmiştir. Arakiyeci Mehmet Ağa'nın kendi de mihrabın önüne defnedilmiştir. Caminin içi 113 m², mezarlık ve bahçe ise 180 m²'dir. Camide 11 adet pencere vardır ve bunlar sahabe-i kiramın isimleri ile süslenmiştir. Minber ve kürsü ahşaptan, mihrabı ise alçıdandır. Kadınlar ve müezzin mahfili betonarmedir. 1958'de eklenen mozaikli minare, caminin sağında olup minarenin girişi içeridendir. Tek şerefeli olan minare ve külahı kurşun kaplamalıdır. Düz olan tavanı beyaz renktedir ve bütün duvarları pencerelerin üst kısmına kadar çini ile kaplanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Koca Sinan Paşa Külliyesi</span> İstanbul Beyazıt’ta XVI. yüzyıla ait külliye

Koca Sinan Paşa Külliyesi, İstanbul Beyazıt’ta XVI. yüzyıla ait külliyedir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.