İçeriğe atla

Tajchy

Koordinatlar: 48°27′40″N 18°54′00″E / 48.4611°K 18.9000°D / 48.4611; 18.9000
Počúvadlo Gölü, korunmuş tajchy'lerden biridir

Tajchy (tekil: Tajch, Almanca Teich'ten) orta Slovakya'daki Štiavnica Dağları'ndaki yapay su rezervuarlarıdır. Bunların çoğu, 18. yüzyılda Banská Štiavnica'daki gümüş madenlerine enerji sağlamak için inşa edildi. Tajchy, en yüksek noktalarında birbirine 100 km'den fazla kanal ve tünel ile bağlanan 60 rezervuardan oluşan sofistike bir sistemden oluşuyordu.[1]

24 yapay göl hala durmakta ve rekreasyon amaçlı kullanılmaktadır. Tarihi değerleri nedeniyle tajchy, UNESCO tarafından 11 Aralık 1993 tarihinde Banská Štiavnica kasabası ve çevresindeki teknik tarihi anıtlarla birlikte Dünya Mirası Alanı ilan edildi.[2]

Çalışma sistemi

Banská Štiavnica bölgesi, önemli akan yüzey suyu kaynaklarını besler. Bu nedenle tajchy, yağışlardan elde edilen suyu depolamak için tasarlanmıştır. Toplam uzunluğu 72 km olan kanallar, suyu yağmurdan ve eriyen kardan altmış rezervuara yönlendirdi.[3] Tüm sistem 7 milyon m3 su biriktirebilir.[1] Su daha sonra 57 km'lik kanallardan sarkaç hareket sistemi ile donatılmış yedi pompayı çalıştıran su çarklarına akar. Pompalar madenlerden fazla yer altı suyunu çıkararak, su çarkları daha sonra madencilik, işleme, metalurji ve değirmenler için enerji sağlamıştır.[4]

Tarihi

Tajchy, Banská Štiavnica'nın gelişimi için çok önemli hale gelmiştir

Banská Štiavnica, çoğunlukla gümüş üreten önemli bir Orta Çağ maden merkeziydi. İlk su depoları 15. yüzyılda yerel madenciler tarafından kurulmuştur.[5] Bununla birlikte, tajchy'nin en önemli gelişimi, 17. yüzyılda madencilik endüstrisindeki bir krizle hızlandırıldı. Maden kuyularının derinliği drenaj tünelleri seviyesinin altına inmeye başladı. Sonuç olarak, mayınlar yer altı suları altında kaldı. O dönemin boşaltma mekanizmaları, çok pahalı olan insan veya hayvan gücünden güç alıyordu. Yasaklayıcı maliyetler nedeniyle, Viyana Kraliyet Mahkemesi Dairesi, Banská Štiavnica ve çevresindeki madenleri kapatmaya karar verdi. Bir maden uzmanı ve mucit Jozef Karol Hell, memleketindeki madenciliği kurtarmak için cesur bir teklif sunarak karara itiraz etti. Tajchy kullanımına dayalı yenilikçi bir plan nihayet İmparator VI. Charles tarafından onaylandı.[4]

18. yüzyılda, tajchy kademeli olarak üç ünlü mühendis tarafından tasarlanan karmaşık bir göller ve kanallar sistemine dönüştü: Jozef Karol Hell, babası Maximilian Hell ve özellikle Jozef'in öğretmeni Samuel Mikovíny. Proje teknik ve ekonomik olarak zorluydu. Örneğin, iki Richňava tajchy'nin inşası, üç yıl boyunca (1738-1740) her gün 4.000 kişinin çalışmasını gerektiriyordu.[6] Ancak tamamlandıktan sonra, tajchy su basmış madenlerden tüm suyu tahliye edebildiğini kanıtladı ve hatta diğer patlama yapan endüstriler için yeterli enerji sağladı.

Yenilenen refah, Banská Štiavnica'nın büyük ekonomik ve kültürel gelişimiyle sonuçlandı.[4] 1782'de Banská Štiavnica (Selmecbánya), Bratislava (Pozsony) ve Debrecen'den sonra Macaristan Krallığı'nın üçüncü büyük şehriydi (23.192 ile veya 40.000 banliyö dahil). 1762'de Kraliçe Maria Theresia, Banská Štiavnica'da bir Madencilik Akademisi kurulmasını emretti ve dünyadaki ilk teknik üniversite bu şekilde kuruldu.[7] Kasaba, "madencilik, hidrolojik, metalurji, itme ve test ekipmanlarının yanı sıra yangın, su ve hava cihazlarına ve diğer maden lokasyonlarında bulunmayan sarkaç etkili drenaj cihazlarına sahip olduğu için", başka bir deyişle tajchy sahibi olduğu için seçilmiştir.[7] Tajchy ayrıca Francis I, Joseph II ve Leopold II gibi kraliyet ziyaretçileri tarafından da övgüye değer bulundu.[6]

Su rezervuarları

19. yüzyılın ortalarına kadar, Avrupa'da madencilik endüstrisi için inşa edilen en yüksek üç baraj Slovakya'da tajchy idi: Rozgrund (30,2 m), Počúvadlo (29,6 m) ve Veľká Richňava (23,4 m). Aynı dönemde, Avrupa'daki 13 maden suyu rezervuarından en büyük su hacmine sahip 7 rezervuarından 7'si tajchy idi.[8] Birkaç yüzyıl sonra tajchy, doğal ortamlarının ayrılmaz bir parçası haline geldi. Barajların birçoğu yakın zamanda yeniden inşa edildi. Rezervuarların bazıları turistler tarafından yoğun olarak ziyaret edilirken, diğerleri, genellikle daha küçük göller şeklinde Štiavnica Dağları'nın ormanlarında gizlenmiştir.

En büyük göl, 12,13 hektarlık alanı ve 11 m derinliği ile Počúvadeľské jazero'dur (veya Počúvadlo).[4] Hacim olarak 745.000 m3'tür. Ana baraj 195 m uzunluğunda ve 19 m kalınlığındadır.[9] Turistik altyapısı, Počúvadlo'yu tüm tajchy'ler içinde en popüler olanı yapmaktadır.[10]

Veľká Richňavská nádrž (veya Veľká Richňava), 569 m uzunluğunda, 23.4 m yüksekliğinde ve 23 m kalınlığında bir baraja sahiptir. Bu tajch, en büyük derinlik (21 m) ve hacim (960.000 m3) ile karakterizedir.[9] Štiavnické Bane'e su sağlar ve rekreasyon için de hizmet verir.

Rozgrund, 20. yüzyılın ikinci yarısına kadar Çekoslovakya'daki en yüksek toprak barajıydı. Rezervuar, Banská Štiavnica kasabasına içme suyu sağlamaktadır.[11]

Tüm korunmuş rezervuarların listesi

  • Štiavnické Bane'deki Bakomi rezervuarı
  • Banská Belá'daki Belianske rezervuarı
  • Červená studňa rezervuarı Banská Štiavnica
  • Štiavnické Bane'deki Evička rezervuarı
  • Banská Belá'daki Goldfuss rezervuarı
  • Banská Belá'daki Halčianske rezervuarı
  • Banská Štiavnica'daki Klinger rezervuarı
  • Banský Studenec'deki Kolpašsky küçük rezervuarı
  • Banský Studenec'teki Kolpašsky büyük rezervuarı
  • Štiavnické Bane'deki Krechsengrund rezervuarı
  • Banský Studenec'deki Kysihyblianské rezervuarları
  • Banská Štiavnica'da Lintich rezervuarı (yıkıldı)
  • Banská Štiavnica'daki Michalstolniansky rezervuarı
  • Kopanice'deki Moderstolna rezervuarı
  • Banská Štiavnica'daki Ottergrund rezervuarı
  • Počúvadlo rezervuarı Počúvadlo
  • Banská Štiavnica'daki Rozgrund rezervuarı
  • Richňava Štiavnické Bane'de
  • Štiavnické Bane'de Richňava küçük rezervuar
  • Štampoch rezervuarı Vysoká
  • Štiavnické Bane'de büyük Vindšachta rezervuarı
  • Banská Štiavnica'daki büyük Vodárenska rezervuarı
  • Banská Štiavnica'da küçük Vodárenska rezervuarı
  • Banská Hodruša'daki Hodrusa üst rezervuarı
  • Banská Hodrusa'daki Hodrusa alt rezervuarı
  • Banská Štiavnica'daki Komorovske üst ve alt rezervuarları
  • Banská Štiavnica'daki Banky rezervuarı

Kaynakça

  1. ^ a b "Tajchy v Banskej Štiavnici" (Slovakça). SKonline. 28 Haziran 2004 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Mayıs 2007. 
  2. ^ "Tajchy – vznik tajchov" (Slovakça). MO SRZ Banská Štiavnica. 9 Ekim 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Mayıs 2007. 
  3. ^ "Štiavnické tajchy – prírodná zaujímavosť" (Slovakça). Región Hont – regionálny informačný systém. 5 Mayıs 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Mayıs 2007. 
  4. ^ a b c d "UNESCO Hazinesinde Slovakya – Banská Štiavnica (sayfa 4)". 12 Eylül 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Mayıs 2007. 
  5. ^ "Tajchy v okolí Banskej Štiavnice" (Slovakça). Unofficial site of Banská Štiavnica. 4 Nisan 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Mayıs 2007. 
  6. ^ a b "Richňavské tajchy" (Slovakça). Geopark Banská Štiavnica. 28 Eylül 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Mayıs 2007. 
  7. ^ a b "UNESCO Hazinesinde Slovakya – Banská Štiavnica (sayfa 5)". 12 Eylül 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Mayıs 2007. 
  8. ^ "Vodohospodársky systém" (Slovakça). Geopark Banská Štiavnica. 24 Mart 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Mayıs 2007. 
  9. ^ a b "Banská Štiavnica : Tajchy" (Slovakça). 4adventure. 2 Temmuz 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Mayıs 2007. 
  10. ^ "Štiavnické tajchy: nejstarší přehrady na světě". Mladá fronta DNES (Çekçe). 3 Kasım 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Mayıs 2007. 
  11. ^ "Archived copy". 15 Ocak 2005 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Ocak 2014. 

Dış bağlantılar


İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Gümüşhane (il)</span> Türkiyenin Karadeniz Bölgesinde bir il

Gümüşhane, Doğu Karadeniz Bölgesi'nde yer alan, Türkiye'nin bir ilidir. Doğuda Bayburt, batıda Giresun, kuzeyde Trabzon ve güneyde Erzincan ile komşudur.

<span class="mw-page-title-main">Bratislava</span> Slovakyanın başkenti

Bratislava (Slovakça telaffuz: [ˈbracɪslava]

<span class="mw-page-title-main">Çine</span> Aydın ilinin bir ilçesi

Çine, Ege Bölgesi'nde Aydın ilinin bir ilçesidir.

<span class="mw-page-title-main">Dicle</span> Türkiyeden Iraka akan ırmak

Dicle ırmağı, Fırat ırmağı ile birlikte Mezopotamya'yı oluşturan iki büyük nehirden en doğuda olanıdır. Türkiye'de bulunan Elazığ ilinin Sivrice ilçesinden doğan nehir, Irak boyunca akar ve Fırat'la birleşerek Şattülarap'ta Basra körfezine dökülür.

<span class="mw-page-title-main">Urmiye Gölü</span> İranın kuzeybatısındaki tektonik oluşumlu tuz gölü

Urmiye Gölü, İran'ın kuzeybatısında, Batı Azerbaycan Eyaleti ile Doğu Azerbaycan Eyaleti arasında bulunan tektonik oluşumlu tuz gölü.

<span class="mw-page-title-main">Karpatlar</span> Doğu Avrupada bir sıradağ

Karpat Dağları, Doğu Avrupa'da bir dağ silsilesi. Viyana yakınlarında Bratislava'da başlayıp kuzeydoğuya doğru bir yay biçiminde uzanarak Polonya'nın güneyinden ve Ukrayna'nın güneybatı kesiminden geçip güneydoğuya, Romanya topraklarında Ramnicu Sarat yakınlarında batıya kıvrılır ve Tuna üzerinde Demirkapı denilen bölgede son bulur. Macaristan'ı çok geniş ve açıktan çevreleyen bir yay biçimindedir.

<span class="mw-page-title-main">Saint-Étienne</span> Fransada komün

Saint-Étienne, Fransa'nın Rhône-Alpes bölgesinde Loire departmanına bağlı tarihi ve kültürel bir şehirdir. Saint-Étienne Loire departmanı merkezi olup. Toulouse ile Lyon şehirlerini bağlayan yol üzerinde yüksek arazide kuruludur.

<span class="mw-page-title-main">Çarşamba Çayı</span> Konya da akarsu

Çarşamba Çayı, Konya ilinde bulunan bir akarsu. Bozkır ilçesi sınırları içerisinde Karacahisar köyü yakınlarında doğar, Mavi Boğaz'da Beyşehir Gölü'nden gelen kanal ile birleşir. Çumra ilçesinde kollara ayrılır ve Karakaya'da bataklıklarda sonlanır. Üzerinde Apa Barajı yer alır. 105 km uzunluğundadır. Konya ilinin tarımsal sulamasında önemli bir yer tutmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Kapçagay Göleti</span>

Kapçagay Göleti, Kapçagay Bogeni Rezervuarı veya Kapçagay Gölü, Almatı'nın yaklaşık 60 km kuzeyinde, Güneydoğu Kazakistan'ın Almatı Eyaleti'nde yer alan büyük bir rezervuar. 140 kilometre uzunluğundaki göl Balkaş Gölü'nden kuzeybatı yönünde akan İli Nehri üzerinde baraj olarak kurulmuştur. Göl adını, yanında kurulan Kapçagay şehrinden almıştır. Göl yaz aylarında Almatı'dan hatırı sayılır miktarda turist almaktadır.

Tuz Gölü Doğalgaz Deposu, Aksaray ili, Sultanhanı ilçesi sınırlarında bulunan yer altı doğalgaz deposudur.

<span class="mw-page-title-main">Falun Madeni</span>

Falun Madeni, 10. yüzyıldan 1992'ye kadar bin yıldır faaliyette olan İsveç'in Falun şehrinde bir madendi. Avrupa'nın bakır ihtiyacının üçte ikisini üretti ve 17. yüzyıldaki İsveç savaşlarının çoğunun finansmanında yardımcı oldu. Madende meydana gelen teknolojik gelişmeler, iki yüzyıl boyunca küresel olarak madencilik üzerinde derin bir etkiye sahiptir. Maden şimdi bir müzedir ve 2001'de UNESCO dünya miras listesi olarak belirlenmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Bochnia Tuz Madeni</span>

Bochnia Tuz Madenleri, Bochnia, Polonya'da yer alır; Polonya'daki en eski tuz madeni, dünyadaki en eski tuz madenlerinden biridir. Bu maden, Bochnia'da tuz ilk keşfedildikten sonra 12. ve 13. yüzyıllar arasında kuruldu ve Kraliyet madencilik şirketi żupy krakowskie'nin bir parçası haline geldi.

<span class="mw-page-title-main">Yukarı Harz Su Yönetimi Sistemi</span>

Yukarı Harz Su Regülatörü, Almanya'nın Yukarı Harz Bölgesinde yer alan, 16. - 19. yüzyıllarda madenlerin su çarklarına gelen suyu yönlendirmek ve depolamak için inşa edilmiş baraj, rezervuar, hendek ve diğer yapılardan oluşan bir su yönetimi sistemidir.

Mequinenza, Aragon özerk topluluğu olan Zaragoza eyaletinde bulunan İspanya'nın bir belediyesi ve yöresidir. Bajo Cinca bölgesine belediye. Zaragoza eyaletinin doğu ucunda, Huesca ve Lleida eyaletlerini sınırlandırıyor ve kısa bir süre önce Cinca'nın sularını alan üç nehir, Ebro ve Segre'nin birleştiği yerde bulunuyor. Belediye süresi 307.45 km²'dir. 1957-1964 yılları arasında inşa edilen Mar de Aragon olarak bilinen rezervuarı 1.530.000.000 m a kapasiteye sahiptir ve İspanya'nın en büyüklerinden biridir.

<span class="mw-page-title-main">Regülatör (baraj)</span>

Regülatör, akarsuyun yönlendirilmesi veya kısmen yükseltilmesinde kullanılan, su akışını düzenleyici beton duvar. Nehir tipi barajlarda suyun yükselip yönlendirilmesinde kullanılır. Sel sularının kontrolünde, suların kanallara yönlendirilmesinde kullanılan kontrol yapısına da regülatör denilir. Dışa akışı olan göllerin, su miktarını kontrol amacıyla çıkışlarına yapılan beton duvara da regülatör denir.

<span class="mw-page-title-main">Slovakya'da turizm</span>

Slovakya'da turizm doğal manzaralar, dağlar, mağaralar, Orta Çağ kaleleri ve kasabaları, halk mimarisi, kaplıcalar ve kayak merkezleri sunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Bağbaşı Barajı</span> Göksu Nehrinin kolu Eğiste Deresi üzerinde Mavi Tünel projesine su sağlamak amacıyla yapılan baraj

Bağbaşı Barajı, Göksu Nehri'nin kolu Eğiste Deresi üzerinde Mavi Tünel projesine su sağlamak amacıyla yapılan baraj. Bağbaşı, Hadim köyü yakınındaki barajın suyu Konya Kapalı Havzasına aktarılmaktadır. Bağbaşı Barajından 180 milyon m3 su aktarılacak, daha sonra yapılacak, Bozkır ve Afşar barajlarından gelen sular ile toplam 414 milyon m3 su KOP projesine aktarılacaktır. Afşar Barajı'ndan su getirecek olan Hadimi Tüneli'nin yapımı devam etmektedir. 2007 yılında yapımına başlanan baraj, 2012'de açılmıştır.

Yenikent Baraj Gölü, kuzeybatı Azerbaycan'daki Şemkir Rayonu'nda yer alan büyük bir baraj gölüdür. Mingeçevir ve Şemkir baraj göllerinden sonra Kafkasya'nın üçüncü büyük baraj gölüdür.

Maden atıkları, bir cevherin ekonomik olmayan kısmından değerli fraksiyonu ayırma işleminden sonra arta kalan malzemelerdir. Artıklar, bir cevher veya mineral gövdesinin üzerinde yer alan ve madencilik sırasında işlenmeden yer değiştiren atık kaya veya diğer malzemeler olan aşırı yükten farklıdır. Maden atıkları, insanlığın ürettiği en büyük atık miktarıdır.

<span class="mw-page-title-main">Banská Štiavnica (ilçe)</span> Slovakyada il

Banská Štiavnica ilçesi, Slovakya'nın Banská Bystrica bölgesinde bulunan bir ilçedir. Yüzölçümü 292,3 km² olan ilçenin nüfusu 31 Aralık 2022 tarihi itibari ile 15.504'tür. İlçenin merkezi Banská Štiavnica'dır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.