İçeriğe atla

Tagişler

Tagişler
(Tā̀gish kotʼīnèʼ, Kutʼīnèʼ/Kotʼīnèʼ)
17: Tagiş coğrafyası
Önemli nüfusa sahip bölgeler
Diller
Din

Tagişler (Tagişçe Tā̀gish kotʼīnèʼ ya da Kutʼīnèʼ/Kotʼīnèʼ «ahali, mahâl sakinleri, meskûn olanlar», İngilizceTagish, Tagish Athabaskans, Tagish Khwáan, Tag Indians, Tahk-heesh, Tahkeesh, Stick Indians), Kanada'nın Yukon topraklarında yaşayan, avcı ve toplayıcı, yarı göçebe, anasoylu, animist ya da şamanist Subarktik Kızılderilileri kültür grubundan Kızılderili halkı. Kuzey Atabaskları ve Kanada Atabaskları içindeki Yukon Atabaskları alt grubunda yer alırlar. Diğer Kanada Kızılderilileri gibi Tagişler de yasal olarak Kızılderili rezervi adı verilen kamp benzeri toplama yerleşimlerde yaşamak zorundadırlar.

Günümüzde Carcross/Tagish First Nation ya da Kwanlin Dün First Nation yapılanması içinde ağırlıklı olarak Carcross ya da Whitehorse yerleşiminde yaşarlar.

Kaynakça

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Potavatomiler</span>

Potavatomiler, Amerika Birleşik Devletleri'ne bağlı Michigan, Wisconsin ve Oklahoma eyaletleri ile Kanada'nın Ontario eyaletinde yaşayan Anişinabelerden Kuzeydoğu Kızılderilileri kültür grubundan bir Kızılderili halkı. Diğer ABD Kızılderilileri ve Kanada Kızılderilileri gibi Potavatomiler de yasal olarak Kızılderili rezervasyonu (ABD) ya da Kızılderili rezervi (Kanada) adı verilen kamp benzeri toplama yerleşimlerde yaşamak zorundadırlar.

<span class="mw-page-title-main">Hupalar</span> Amerika Kızılderili Topluluğu

Hupalar, Amerika Birleşik Devletleri'nin Kaliforniya eyaletinde yaşayan, avcı ve toplayıcı, animist ya da şamanist Kaliforniya Kızılderilileri kültür grubundan Kızılderili halkı. Atabaskların Pasifik Atabaskları grubunun Kaliforniya Atabaskları alt grubunda yer alırlar. Diğer ABD Kızılderilileri gibi Hupalar da yasal olarak Kızılderili rezervasyonu adı verilen kamp benzeri toplama yerleşimlerde yaşamak zorundadırlar. Günümüzde çoğu Humboldt County, California'daki Cher-Ae Heights Indian Community of the Trinidad Rancheria rezervasyonunda, bazıları da Elk Valley Rancheria rezervasyonunda yaşarlar.

<span class="mw-page-title-main">Na-Dene dilleri</span>

Na-Dene dilleri, Kuzey Amerika'da Na-Dene Kızılderilileri tarafından, ABD, Kanada ve ufak bir kısmı da Meksika’da konuşulan diller ailesidir.

Tagişçe ya da Tagiş dili, Kanada'nın Yukon bölgesinde yaşayan Tagişler tarafından konuşulan Atabask dillerinden yok olmak üzere olan Kızılderili dilidir. Konuşanı yalnızca 2 kişidir. En yakın akrabası Tahltanca ile Kaskacadır.

Tlingitçe ya da Tlingit dili, ABD'de Alaska'da, ufak bir kısmı da Washington'da ve Kanada'da eyalatlerinde yaşayan Kıyı Tlingitleri ile İç Tlingitleri tarafından konuşulan Na-Dene dillerinden tehlike altındaki Kızılderili dilidir. Grup içinde tek başına alt grupta toplanır. Diğer alt grubu Eyak-Atabask dilleri oluşturur. Alaska Yerli Dil Merkezine göre Alaska'daki 10.000 kişilik nüfustan 300 kadarı, Kanada'daki 1.000 kişilik nüfustan ise ancak 75 tanesi anadillerini konuşabiliyor.

<span class="mw-page-title-main">Atabasklar</span>

Atabasklar, Atabask halkları, Atabask Kızılderilileri, Athabaskalar ya da Deneler, Kuzey Amerika'da Amerika Birleşik Devletleri ile Kanada'da yaşayan ve Na-Dene dillerinin Atabask dilleri grubundan dilleri konuşan, avcı ve toplayıcı, yarı göçebe, anasoylu, animist-şamanist Kızılderili halkları. Toplam nüfusları yaklaşık 200.000 kişidir ve çoğunluğu Navaholar oluşturur. En yakın akrabaları birlikte dilce bir üst grup oluşturan Eyaklar, en uzak akrabaları ise Eyak-Atabask dillerine paralel Na-Dene dillerinin diğer ana grubunu oluşturan Tlingitlerdir.

<span class="mw-page-title-main">Kanada Atabaskları</span>

Kanada Atabaskları, Yukon Toprakları, Kuzeybatı Toprakları, Britanya Kolombiyası ve Alberta eyaletlerinde daha çok Saskatchewan, Manitoba ve Nunavut eyaletinde ise daha az olmak üzere Kanada'nın batısında yaşayan ve Na-Dene dillerinin Atabask dilleri grubunun Kuzey Atabask dilleri alt grubundan dilleri konuşan Kuzey Atabasklarından, avcı ve toplayıcı, yarı göçebe, anasoylu, animist ya da şamanist Subarktik yerlisi Kızılderili halkları. Kanada yerlileri içinde First Nations yasal adıyla anılan Kanada Kızılderilileri arasında yer alır. Dil temelinde Kuzey Tuçoncası, Güney Tuçoncası, Tagişçe, Tahltanca, Kaskaca, Danezaca, Sekanice, Denetaca, Sahtuca, Tlınçonca, Denesulinece, Tsetsautça, Tsutinaca, Nadoten-Vetsuvetence, Dakelce, Çilkotince ve Nikolaca gibi 20 dil ve halk olarak sınıflandırılır. Esas olarak Alaska Atabasklarına giren ve Guçince, Hanca ve Yukarı Tananaca konuşanların yalnızca Kanada'da yaşayanları dahildir. Alaska Atabaskları ile birlikte Kuzey Atabaskları dil grubunu oluştururlar. Tsutinalar ile Nikola Atabaskları hariç tamamı Subarktik Kızılderilileri kültür grubuna dahildir.

<span class="mw-page-title-main">Kuzey Atabaskları</span>

Kuzey Atabaskları, Alaska'nın İç Alaska bölgesinde ve Kanada'nın batısında yaşayan, Na-Dene dillerinin Atabask dilleri grubunun Kuzey Atabask dilleri alt grubundan dilleri konuşan Atabasklardan, avcı ve toplayıcı, yarı göçebe, anasoylu, animist ya da şamanist Subarktik yerlisi Kızılderili halkları. Pratik olduğu için Alaska Atabaskları ile Kanada Atabaskları olmak üzere iki ana grup olarak sınıflandırılır. Kanada yerlileri içinde First Nations yasal adıyla anılan Kanada Kızılderilileri arasında yer alır. Kuzey Atabask dillerini konuşurlar. Atabaskların üç ana grubundan biridir ve diğer iki grup olan Güney Atabasklarından Apaçiler ve Navaholar ile Pasifik Atabasklarından (Hupalar) ayrılırlar. Tsutinaca ile Nikolaca konuşan Atabasklar hariç tamamı Subarktik Kızılderilileri kültür grubuna dahildir.

<span class="mw-page-title-main">Na-Dene Kızılderilileri</span>

Na-Dene Kızılderilileri ya da Na-Dene halkları, Na-Dene dilli halklar, Kuzey Amerika'da ABD, Kanada ve ufak bir kısmı da Meksika’da yaşayan, Na-Dene dilleri ailesinden dilleri konuşan, avcı ve toplayıcı, yarı göçebe, anasoylu, animist ve şamanist Kızılderili halkları. Toplam nüfusları yaklaşık 200.000 kişidir ve çoğunluğu Atabasklar oluşturur. Asya kökenli olduğu 2008 yılında Edward Vajda başta olmak üzere uzmanlarınca kabul edilen tek Kızılderili grubudur. Bunların dışındaki diğer bütün Kızılderililer İngilizcede Amerindians olarak da adlandırılır ve dilleri Amerind dilleri olarak tek grupta da toplanır.

<span class="mw-page-title-main">Denetalar</span>

Denetalar ya da eski adlarıyla Güney Slaveyleri veya Slaveyler, Kanada'da Kuzeybatı Toprakları'nın güneyinde Büyük Esir Gölü ve yukarı Mackenzie Nehri yörelerinde Dehcho Bölgesi ile Güney Slave Bölgesi'nde, Alberta eyaletini kuzeybatısında ve Britanya Kolombiyası eyaletinin de kuzeydoğu kısmında yaşayan, avcı ve toplayıcı, yarı göçebe, anasoylu, animist ya da şamanist Subarktik Kızılderilileri kültür grubundan Kızılderili halkı. En yakın akrabaları birlikte Kuzey Atabaskları içinde Doğu Atabaskları grubunu oluşturan Sahtular, Tlınçonlar, Sarıbıçaklar ve Denesulinelerdir. Diğer Kanada Kızılderilileri gibi Denetalar da yasal olarak Kızılderili rezervi adı verilen kamp benzeri toplama yerleşimlerde yaşamak zorundadırlar. 2006 sayımına göre 2.310 kadarı anadillerini konuşabiliyor

<span class="mw-page-title-main">Yukon Atabaskları</span>

Yukon Atabaskları, Kanada'nın Yukon topraklarında ve kuzey Britanya Kolumbiyası'nda yaşayan, avcı ve toplayıcı, yarı göçebe, anasoylu, animist ya da şamanist Subarktik Kızılderilileri kültür grubundan Kızılderili halkı. Kanada Atabasklarından olup dil temelinde 8 ayrı halka ayrılırlar: Kuzey Tuçonları, Güney Tuçonları, Tagişler, Tahltanlar, Kaskalar, Sekaniler, Danezalar ve 1927'de dilleri tükenen Tsetsautlar. Yukon'da da yaşasalar da Guçinler, Hanlar ve Yukarı Tananalar bu grupta değil Alaska Atabaskları grubundandır. Diğer Kanada Kızılderilileri gibi Yukon Atabaskları da yasal olarak Kızılderili rezervi adı verilen kamp benzeri toplama yerleşimlerde yaşamak zorundadırlar.

<span class="mw-page-title-main">Çilkotinler</span>

Çilkotinler, Kanada'nın Britanya Kolumbiyası eyaletinde yaşayan, avcı ve toplayıcı, yarı göçebe, anasoylu, animist ya da şamanist Subarktik Kızılderilileri kültür grubundan Kızılderili halkı. Kuzey Atabaskları içindeki Britanya Kolumbiyası Atabaskları alt grubunda yer alırlar. Diğer Kanada Kızılderilileri gibi Çilkotinler de yasal olarak Kızılderili rezervi adı verilen kamp benzeri toplama yerleşimlerde yaşamak zorundadırlar. Nüfusları 4.100 kişidir.

Tagiş ya da Tagish şu anlamlara gelebilir:

<span class="mw-page-title-main">Kuzey Tuçonları</span>

Kuzey Tuçonları, Kanada'nın Yukon Toprakları'nda yaşayan, avcı ve toplayıcı, yarı göçebe, anasoylu, animist ya da şamanist Subarktik Kızılderilileri kültür grubundan Kızılderili halkı. Kuzey Atabaskları içindeki Yukon Atabaskları alt grubunda yer alırlar. Diğer Kanada Kızılderilileri gibi Kuzey Tuçonları da yasal olarak Kızılderili rezervi adı verilen kamp benzeri toplama yerleşimlerde yaşamak zorundadırlar.

<span class="mw-page-title-main">Güney Tuçonları</span>

Güney Tuçonları, Kanada'nın Yukon Toprakları'nda yaşayan, avcı ve toplayıcı, yarı göçebe, anasoylu, animist ya da şamanist Subarktik Kızılderilileri kültür grubundan Kızılderili halkı. Kuzey Atabaskları içindeki Yukon Atabaskları alt grubunda yer alırlar. Diğer Kanada Kızılderilileri gibi Güney Tuçonları da yasal olarak Kızılderili rezervi adı verilen kamp benzeri toplama yerleşimlerde yaşamak zorundadırlar.

<span class="mw-page-title-main">Tahltanlar</span>

Tahltanlar, Kanada'nın Britanya Kolumbiyası eyaletinde Telegraph Creek, Dease Lake, and Iskut yörelerinde yaşayan, avcı ve toplayıcı, yarı göçebe, anasoylu, animist ya da şamanist Subarktik Kızılderilileri kültür grubundan Kızılderili halkı. Kuzey Atabaskları ve Kanada Atabaskları içindeki Yukon Atabaskları alt grubunda yer alırlar. Diğer Kanada Kızılderilileri gibi Tahltanlar da yasal olarak Kızılderili rezervi adı verilen kamp benzeri toplama yerleşimlerde yaşamak zorundadırlar.

Kaskalar, Kanada'nın Britanya Kolumbiyası eyaletinin kuzeyinde ve Yukon'un güneydoğusunda yaşayan, avcı ve toplayıcı, yarı göçebe, anasoylu, animist ya da şamanist Subarktik Kızılderilileri kültür grubundan Kızılderili halkı. Kuzey Atabaskları ve Kanada Atabaskları içindeki Yukon Atabaskları alt grubunda yer alırlar. Diğer Kanada Kızılderilileri gibi Kaskalar da yasal olarak Kızılderili rezervi adı verilen kamp benzeri toplama yerleşimlerde yaşamak zorundadırlar.

İç Tlingitleri ya da İçbölge Tlingitleri, Kanada'nın Yukon eyaletinin güneyinde Carcross ve Teslin yerleşimleriyle Britanya Kolumbiyası eyaletinin kuzeybatısındaki Atlin yerleşiminde yaşayan, Pasifik Kuzeybatısı Kızılderilileri kültür grubundan olan Kıyı Tlingitlerinin aksine Subarktik Kızılderilileri kültür grubuna giren, anasoylu, önceleri animist ya da şamanist iken sonradan Hristiyan olan, Na-Dene halkları dil gubundan Kızılderili halkı. En yakın akrabaları dilce Na-Dene dillerini oluşturan Eyaklar ile G̱unanaa dedikleri Kanada Atabasklarıdır. 2012 yılı itibarıyla nüfusları 589 kişidir. Diğer Kanada Kızılderilileri gibi İç Tlingitleri de yasal olarak Kızılderili rezervi adı verilen kamp benzeri toplama yerleşimlerde yaşamak zorundadırlar.

<i>Federation of Saskatchewan Indian Nations</i>

Federation of Saskatchewan Indian Nations, Kanada'nın Saskatchewan eyaletindeki Saskatchewan Kızılderilileri denen bütün Kanada Kızılderililerinin toplandığı en üst birlikte hareket etme yapılanması olan federasyondur. Federasyon önceki farklı örgütlenmelerinin ulaştığı en sonki safhadır. Kızılderililer ve onların numaralı antlaşmalarla ortaya çıkan haklarını korumak amacıyla kurulan Protective Association ile resmî olarak 1945 yılında Joe Dreaver'in başkanlığında kurulan Association of Saskatchewan Indians birleşerek 14 Şubat 1946 günü Union of Saskatchewan Indians oluşturulmuş, sonra da bu birlik 1959 yılında John Tootoosis başkanlığında Federation of Saskatchewan Indians (FSI) olarak yeniden yapılandırılmıştır. 16 Nisan 1982 günü FSI gerçek bir federasyon olarak yapılanıp bugünkü adını almıştır.

<span class="mw-page-title-main">Komokslar</span>

Komokslar, Kanada'nın Britanya Kolumbiyası eyaletinde Georgia Boğazı'nın her iki yakasında Vancouver Adası ile Powell Nehri'nin kuzey kıyılarında yaşayan, avcı ve toplayıcı, Pasifik Kuzeybatısı Kızılderilileri kültür grubundan Kızılderili halkı. Saliş halkları içindeki Kıyı Salişleri alt grubunda yer alırlar. Diğer Kanada Kızılderilileri gibi Komokslar da yasal olarak Kızılderili rezervi adı verilen kamp benzeri toplama yerleşimlerde yaşamak zorundadırlar. 1983 sayımına göre 850 olan etnik nüfustan günümüzde anadillerinin konuşabilenlerin sayısı 400 kişidir.