Tagay-Kırgız Konfederasyonu

Tagay-Kırgız Konfederasyonu
1732-1791
Mühür Atake Biy
Başkent	Barsgan
Yaygın dil(ler)	Kırgızca
Hükûmet	Monarşi
Biy
• 1750'lar - 1760'lar Mamatkul Biy • 1760'lar - 1770'lar Jaiyl Han • 1770'lar - 1780'lar Sadir Batur • 1780'lar - 1790'lar Atake Batur • 1791'lar Esenkul Biy
Tarihçe
• Kuruluşu 1732 • Dağılışı 1791
Öncüller Ardıllar Kırgız Birliği Hokand Hanlığı
Günümüzdeki durumu	Kırgızistan

Makale serilerinden
Türk tarihi
İlk Çağ • Büyük Hun İmparatorluğu (İÖ 220-İS 92) • Batı Hiung-nu (İÖ 56-36) • Kuzey Hiung-nu (48-156) • Güney Hiung-nu (48-216) • Siyenpi İmparatorluğu (93-234) • Avrupa Hun İmparatorluğu (352-469) • Sabar Hanlığı (5. yy-6. yy)
Orta Çağ • Ak Hun İmparatorluğu (420-670) • Göktürk Kağanlığı (552-744)   • Doğu Göktürk (583-630)   • Batı Göktürk (583-659)   • İkinci Göktürk (681-744) • Avar Kağanlığı (562-803) • Seyanto Hanlığı (628-647) • Hazar Kağanlığı (630-1048) • Büyük Bulgar Hanlığı (632-668) • İdil Bulgarları (7. yy-1240'lar) • Kangar Birliği (659-750) • Birinci Bulgar İmparatorluğu (681-1018) • Uygur Kağanlığı (742-840)   • Kansu Uygur (848-1036) • Kırgız Kağanlığı (693-1207)   • Karahoca Uygur (991-1209) • Karluk Hanlığı (743-1220) • Oğuz Yabguluğu (750-1055) • Karluk Yabgu Devleti (756-940) • Şirvanşahlar Devleti (799-1539) • Karahanlılar (840-1212)   • Doğu Karahanlılar (1032-1210)   • Batı Karahanlılar (1041-1212) • Peçenek Hanlığı (860-1091) • Tolunoğulları (868-905) • Akşitler (935-969) • Gazne Devleti (961-1186) • Büyük Selçuklu İmparatorluğu (1040-1157)   • Türkiye Selçuklu (1077-1308)   • Kirman Selçuklu (1092-1187)   • Suriye Selçuklu (1092-1117)   • Irak Selçuklu (1118-1194) • Mengüçlü (1072-1277) • Harezmşahlar İmparatorluğu (1077-1231) • Danişmendliler (1080-1178) • Çaka Bey (1081-1098) • Çubukoğulları (1085-1092) • Dilmaçoğulları (1085-1192) • Saltuklu Beyliği (1092-1202) • İnaloğulları (1098-1183) • Ahlatşahlar (1100-1207) • Artuklu Beyliği (1102-1408) • Böriler (1104-1154) • Zengiler (1127-1250) • İldenizliler (1142-1225) • Erbil Beyliği (1146-1232) • Salgurlular (1148-1286) • Eyyûbîler (1171-1348) • Cengiz İmparatorluğu (1206-1368) • Delhi Sultanlığı (1206-1527) • Çobanoğulları (1227-1309) • Çağatay Hanlığı (1227-1347)   • Doğu Çağatay Hanlığı (1347-1680)   • Batı Çağatay Hanlığı • Altın Orda Devleti (1242-1502) • Memlûk Sultanlığı (1250-1517) • Karamanoğulları (1256-1483) • İnançoğulları (1261-1368) • Sâhib Ataoğulları (1275-1342) • Pervaneoğulları (1277-1322) • Eşrefoğulları (1280-1326) • Menteşe Beyliği (1280-1424) • Karesi Beyliği (1297-1360) • Candaroğulları (1299-1462) • Osmanlı İmparatorluğu (1299-1922) • Germiyanoğulları (1300-1423) • Hamitoğulları (1301-1423) • Saruhanoğulları (1302-1410) • Taceddinoğulları (1303-1415) • Aydınoğulları (1308-1426) • Tekeoğulları (1321-1390) • Ramazanoğulları (1325-1608) • Eretna (1335-1381) • Dulkadiroğulları (1339-1521) • Taşanoğulları (1350-1398) • Sufi Devleti (1361-1379) • Timur İmparatorluğu (1370-1507) • Akkoyunlular (1378-1508) • Erzincan Beyliği (1379-1410) • Karakoyunlular (1380-1469) • Kadı Burhâneddin Devleti (1381-1398) • Malva Sultanlığı (1392-1562) • Nogay Ordası (1398-1642) • Şeybani Hanlığı (1428-1599) • Kazan Hanlığı (1438-1552) • Kırım Hanlığı (1441-1783) • Astrahan Hanlığı (1446-1556) • Kasım Hanlığı (1452-1681)
Yeni Çağ • Sibir Hanlığı (1464-1598) • Kazak Hanlığı (1465-1729) • Buhara Hanlığı (1500-1785) • Safevî Devleti (1501-1736) • Yarkand Hanlığı (1514-1680) • Hive Hanlığı (1515-1920) • Kutbşah Devleti (1518-1687) • Babür İmparatorluğu (1526-1858) • Bakü Hanlığı (1718-1806) • Afşar İmparatorluğu (1736-1796) • Hokand Hanlığı (1740-1876) • Revan Hanlığı (1747-1828) • Buhara Emirliği (1785-1920)
Yakın Çağ • Kaçar İmparatorluğu (1794-1925) • Batı Trakya Bağımsız Hükûmeti (1913) • Türkistan Millî Özerk Hükûmeti (1917-1918) • Aras Türk Cumhuriyeti (1918-1919) • İdil Ural Devleti (1918-1919) • Alaş Orda (1917-1920) • Kırım Halk Cumhuriyeti (1917-1918) • Azerbaycan DC (1918-1921) • Güneybatı Kafkas Geçici Milli Hükümeti (1918-1919) • Azadistan (1919-1920) • Buhara Sovyet Halk Cumhuriyeti (1920-1925) • Harezm Sovyet Halk Cumhuriyeti (1920-1925) • Tıva Halk Cumhuriyeti (1921-1944) • Doğu Türkistan İslâm Cumhuriyeti (1932-1934) • Hatay Devleti (1938-1939) • Doğu Türkistan Cumhuriyeti (1944-1949) • Azerbaycan Millî Hükûmeti (1945-1946) • Kıbrıs Geçici Türk Yönetimi (1964-1974) • Özerk Kıbrıs Türk Yönetimi (1974-1975) • Kıbrıs Türk Federe Devleti (1975-1983) • Türkiye • Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti • Kırgızistan • Özbekistan • Azerbaycan • Kazakistan • Türkmenistan Tarihi Türk devletleri listesi   • Tarihî ve çağdaş Türk devletleri   • Türk tarihi edebiyatı'

Tagay-Kırgız Konfederasyonu (Kırgızca: Тагай-Кыргыз конфедерациясы) veya Kuzey-Kırgız Konfederasyonu (Kırgızca: Түндүк-Кыргыз конфедерациясы) — 1732 yılında Kırgız Birliğinden ayrılarak bağımsın olan olan Doğu Kırgız konfederasyonudur.

1690 yılından itibaren Çungar Hanlığının saldırılarına dayanamayan bazı Kırgız kabileleri güneybatıya göç ettiler. Çungar Hanlığına direnen önde gelen isimlerinden Maamatkul Biy 1732 yılında Kırgızları Ketmentobo vadisinde toplayarak Çungarlara karşı mücadeleye devam etti. Maamatkulbiy başkanlığındaki Ketmentobo da kuzey Kırgız kabilelerinden oluşan küçük bir bağımsız konfederasyon kuruldu. Maamatkul biy'in torunu Ketmentobo vadisinde Konur-Oğuz'da yaşıyordu. Maamatkul biy'in torunu yardımcısı Koshoy Biy Kırgızların Cungarlara karşı savaşmasına ve Kırgız boylarının birleşmesine aracılık etti. 1740 yılının ikinci yarısında Maamatkul Biy ve Koshoy Biy önderliğinde Kırgız birlikleri, Çungar birliklerinin toplandığı Talas yakınlarındaki Sokuluk, Suyab' dahil birkaç köyleri ele geçirdiler. Çungarlar Hanlığı'nın Çing Hanedanı tarafından yıkılmasından önce Kırgızlar Talas, Cumgal ilçesi ve At-Başı gibi önemli yerleşim birimlerini ele geçirdiler.

1750'li yıllarda ortalarında Çungarların yok edilmesi Doğu Türkistan'ın Çing Hanedanı yönetimene girmesi; Kırgızların Kazak Hanlığını ve Hokand Hanlığını tanımak zorunda kaldılar. 1758 yılında Çing generali Zhao Hui, San Tash köyü üzerinden kuzey Kırgız topraklarına girdi. Tilki Batur ve Baykuş Batur ile tanıştı ve ardından diğer tüm kıdemli biyleri onları Çing Hanedanına boyun eğmeye davet etmeye davet etti. Kırgızlar tarafından Çing yönetimi tanındı ama Özerkdiler bu durum birkaç yıl sürdü. Kırgızların Çerikçi Biy Tilki Batur ve Naysha Batur Çing Hanedanındaki elçileriydi

Kırgızlar Çing Hanedanının etkisi az olduğu için Kazak topraklarını geri alma yoluna gittiler. 1760'lardan itibaren Atake Batur Berdike Batur'n önderliğindeki diğer Kırgızlar Issık Gölünün çevre bölgelerini ele geçirdiler ve Kırgızlar bölgeye yerleşmeye başladı. Kırgız ve Kazakların sınırı belirlenmemesi üzerine 1765-1780 yılları arasında çeşitli savaşlar yaptılar. Kazak Hanı Abılay Han Kırgızlarla yaptığı savaşta sonucunda Kırgız Hanı Jaiyl Han öldü. Sonraki Kırgız lideri Sadir Batur Abılay Hana karşı savaşa devam etti. 1759 yılında Kazaklar Sadir Batur yakalayıp öldürdüler Kuzey Kırgızları Kazak egemenliğini tanımak zorunda kaldılar.

1780 yılından itibaren Kuzey Kırgızları savaşları durdurdular ve Atake Batur Kırgız boy liderleri arasında kıdemli biy seçildi. Atake Batur'un yönetiminde 1785-1788 yılları rasında onun altında. Rusya İmparatorluğu'ndaki ilk Kırgız büyükelçiliği açıldı. 1790'lı yıllardan sonra Maamatkul Biy'in torunu Esenkul Biy seçildi. Taylak Batur'un bölgede son dönemlerde de etkinliğiolmuştur ve 1831'de Kırgızlar, Kokand Hanlığı tarafından fethedildi .

• Аристов Н. А. Усуни и киргизы или кара-кыргызы. — Бишкек: Илим, 2001. 14 Mart 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. - ISBN-10 (13) 5-8355-1132-9 14 Mart 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.