İçeriğe atla

Tadeusz Pankiewicz

Tadeusz Pankiewicz
Tadeusz Pankiewicz

Tadeusz Pankiewicz
Doğum21 Kasım 1908
Sambor, Poland
Ölüm5 Kasım 1993 (84 yaşında)
Kraków
MilliyetPolonyalı
MeslekEczacı
Tanınma nedeniHolokost kurtarma

Tadeusz Pankiewicz (21 Kasım 1908, Sambor - 5 Kasım 1993, Kraków'da gömüldü), Polonya'nın Nazi Alman işgali sırasında Kraków Gettosu'nda faaliyet gösteren[1] Polonyalı bir Roma Katolik eczacıydı. Sayısız Yahudiyi Holokost'tan kurtardığı için 10 Şubat 1983'te Yad Vashem tarafından " Uluslar Arasında Dürüst " olarak tanındı.

Pankiewicz, Kraków'daki Jagiellonian Üniversitesi'nde okudu. 1933 yılında babası Jozef tarafından 1910 yılında kurulan Kartal Altı Eczanesi'nin mülkiyetini devraldı.[2] Eczane, Kraków'un Podgórze semtindeki Plac Zgody'de (eski adıyla Mały Rynek meydanı) bulunuyordu. Savaş öncesi müşterileri arasında hem Yahudi olmayan Polonyalılar hem de Yahudiler vardı.

Krakov Gettosu'nda

Pankiewicz, 1941 civarında Eczanesinde

Dünya Savaşı sırasında Polonya'nın Alman Nazi işgali altında, Podgórze bölgesi Mart 1941'de yerel bölge Yahudileri için bir getto olarak kapatıldı. Kraków Gettosu'nun duvarları içinde, Yahudi olmayanların sahip olduğu dört savaş öncesi eczane vardı. Pankiewicz, Almanların şehrin Yahudi olmayan tarafına taşınma teklifini reddeden tek mal sahibiydi. Gettodaki tek eczane olarak işyerini işletmeye devam etmesi ve tesiste ikamet etmesi için kendisine izin verildi.[3] Personeline iş için gettoya girip çıkmaları için geçiş izinleri verildi.

Eczane, gettonun entelijensiyasının buluşma yeri ve bir yeraltı faaliyet merkezi haline geldi. Pankiewicz ve ekibi, Irena Drozdzikowska, Helena Krywaniuk ve Aurelia Daner-Czortkowa,[4] yiyecek ve bilgi kaçakçılığı ve kamplara sürgün edilme tehlikesiyle karşı karşıya kalan Yahudilere tesislerde barınak sağlama gibi çok sayıda gizli operasyon gerçekleştirmek için hayatlarını riske attılar. Hayatta kalan 'Schindlerjude' Stella Müller-Madej, Pankiewicz'i “harika bir insan” olarak tanımladı ve savaştan sonra ona yakın kaldı. Bir keresinde, bir Alman Aktionu veya gettoda toplama sırasında Stella'yı masasının altına sakladı.[4]

İkinci Dünya Savaşı'ndan sonra

10 Şubat 1983'te Tadeusz Pankiewicz, Yahudileri kurtarma konusundaki savaş zamanı faaliyetlerinden dolayı "Uluslararası Dürüstler" olarak tanındı. Aynı yılın Nisan ayında, Apteka Pod Orłem binasında bulunan ulusal miras müzesinin açılışında hazır bulundu. Tadeusz Pankiewicz 1993 yılında öldü ve Kraków'un Rakowicki Mezarlığı'na gömüldü.

Eczane, Schindler'in Listesi filminde yer aldı Filmin yönetmeni Steven Spielberg, binanın korunması için 40.000 $ bağışta bulundu ve bunun için Kraków belediyesi tarafından 2004 yılında prestijli "Kültür Patronu" ödülüyle onurlandırıldı. Pankiewicz'in faaliyetlerine saygı duruşunda bulunan Holokost ile ilgili bir filmin tek yönetmeni o değildi: 2002'de kendisi de bir zamanlar Krakow gettosunda tutsak olan Roman Polanski, eski eczanedeki müzenin genişletilmesi için bir miktar para bağışladı.[5]

Kaynakça

  1. ^ Gilbert, Martin, The Holocaust: A History of the Jews of Europe, p. 356 (1987 Macmillan)
  2. ^ "Museum of National Remembrance at "Under the Eagle Pharmacy"". 2 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Nisan 2023. 
  3. ^ David M. Crowe, The Holocaust: Roots, History, and Aftermath.[] Published by Westview Press. Page 180.
  4. ^ a b Oskar Schindler : the untold account of his life, wartime activities, and the true story behind the list. Cambridge, Mass.: Westview Press. 2004. ISBN 0-8133-3375-X. OCLC 55679121. 14 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Nisan 2023.  Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  5. ^ "Krakow ghetto today: Jewish ghetto in Krakow". WAR-DOCUMENTARY.INFO (İngilizce). 1 Aralık 2018. 4 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Aralık 2022.  Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Holokost</span> Adolf Hitler liderliğindeki Nazi Almanyasının azınlıklar, eşcinseller, esirler ve muhaliflere uyguladığı soykırım

Holokost, Yahudi Soykırımı veya HaŞoah, Nazi Almanyası döneminde 1941 ve 1945 yılları arasında, Adolf Hitler ve Heinrich Himmler'in liderliğindeki SS güçleri tarafından işgal edilen sınırlar içerisinde yaklaşık 6 milyon Yahudi'nin sistemli bir şekilde öldürüldükleri soykırımdır.

<span class="mw-page-title-main">Getto</span> bir kentin herhangi bir azınlıkça yerleşilen bölümü

Getto, bir kentin herhangi bir azınlıkça yerleşilen bölümüne genel olarak verilen ad. Orta Çağ'da şehirlerde yabancılar gözlem altında ve hususi mahallerde yaşamak zorundaydılar. Yahudiler gibi gruplar kamusal haklardan mahrum olarak şehrin periferisinde yaşıyordu. Esasen Venedik'te baruthanenin bulunduğu Venedik Gettosu Yahudilere ayrılan mecburi ikâmet mahallesi olduğundan, bu isim zamanla bütün Avrupa şehirlerinde Musevi mahalleleri için yaygınlaşan bir deyim oldu. Özelde Almanya ve Doğu Avrupa şehirlerinde eskiden Yahudilere ayrılan, sonra da Yahudi semtlerine verilen bir addır. Genelde kötü koşulların hakim olduğu bölgeler için kullanılır. Etimolojik kökeni açısından Venedikçe, İbranice, Yidiş, Almanca, Latince, İtalyanca ve Fransızca gibi kökenler önerilmesine rağmen kesin kabul gören bir sav yoktur.

<i>Schindlerin Listesi</i> Steven Spielberg filmi

Schindler'in Listesi, yönetmenliğini Steven Spielberg'in yaptığı, 1993 ABD yapımı bir filmdir. II. Dünya Savaşı sırasında Naziler'in uygulamış olduğu soykırımdan binin üzerinde Polonya Yahudisinin kurtarılmasında rolü olan Oskar Schindler'i ve bu kurtarmayı konu edinen film, 321 milyon dolar gişe hasılatı elde etmiş ve Akademi, Altın Küre, BAFTA ve Grammy ödülleri kazanmıştır. "Tüm zamanların en iyi filmleri" konulu çeşitli listelerde üst sıralarda bulunan film, Amerikan Film Enstitüsü'nün güncel listesinde 9. sırada yer almaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Oskar Schindler</span> Holokost sırasında 1200 Yahudiyi ölümden kurtaran NSAİP üyesi Alman sanayici

Oskar Schindler SUO, Holokost sırasında işgal altındaki Polonya'daki 1200 Yahudi'yi, Bohemya ve Moravya Protektorası'ndaki emaye ve mühimmat fabrikalarında istihdam ederek yaşamlarını kurtarmış Nazi Partisi üyesi bir Alman sanayiciydi. Bu davranışından ötürü 1993'te Yad Vaşem'de, İsrail tarafından Uluslararası Dürüstler Madalyası ile onurlandırıldı.

Itzhak Stern, Oskar Schindler'in muhasebeciliğini yapmış Yahudi sanayici ve muhasebeciydi. O, Schindler'le beraber Deutsche Emailwarenfabrik emaye malzeme şirketi için muhasebeci olarak Kraków'de çalıştı ve birçok şirketin yönetilmesine yardımcı oldu. Oskar Schindler'in araya girerek soykırımdan kurtardığı yahudilerin isim listesini yazmakla görevliydi.

<span class="mw-page-title-main">Uluslararası Dürüstler</span> Holokosta maruz kalan yahudilere yardım eden gayri-yahudi kişilere verilen onursal sıfat

Uluslararası Dürüstler, İsrail Devleti'nin Naziler tarafından Holokost'a maruz kalan Yahudileri kurtarmak için hayatını riske atan gayri-Yahudilere verdiği onursal sıfattır. Terim, Nuh’un evrensel kanunlarına itaat eden Yahudi olmayan insanları anlatan “dürüst Yahudi olmayan” kavramından gelir.

<span class="mw-page-title-main">Venedik Gettosu</span> İtalyada ada

Venedik Gettosu, Venedik Cumhuriyeti altında yaşayan Yahudilerin Venedik'te yaşamaya zorlandığı muhittir. Getto kelimesinin kökeni, İtalyanca "ghèto"dan gelmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Şanghay Gettosu</span>

Şanghay Gettosu, resmî ismiyle Vatansız Mülteciler İçin Sınırlı Bölge, Şanghay'ın Japon işgâli altında olduğu dönemde, şehrin Hongkou semtinde bir mil karelik bir alanı kapsayan bir bölgeydi. 1930 ve 1940'larda özellikle Avrupa'nın Nazi işgâli altındaki topraklardan kaçan Yahudi mültecileri barındırırdı. Bu alan, Ohel Moşe Sinagogu etrafındaki topluluğu kapsadı, ancak 1941 ile 1945 yılları arasında şehirde bulunan yaklaşık 23.000 Yahudi mülteci, Vatansız Mültecilerin İkamet ve İşlerinin Kısıtlanması Hakkındaki Tebliğ doğrultusunda Japonlar tarafından bu alana yerleşmeye zorlandı. Şehrin en fakir ve en kalabalık alanlarından biriydi. Yerel Yahudi aileler ve ABD merkezli Yahudi hayır kurumları, getto sakinlerine barınak, yiyecek ve giyecek sağlayarak bunlara yardım etti. Japon yetkililer zaman geçtikçe bu vatansız mültecilere yönelik giderek ağırlaşan kısıtlamalar uygulasa da, gettonun kendisi duvarlarla kapalı değildi, üstelik yaşam standartları çoğunlukla gettodaki mültecilerinki kadar kötü olan yerel Çinli sakinler bu alanı terk etmedi.

Białystok Ghetto'su, II. Dünya Savaşı sırasında Alman işgali altında bulunan Polonya sınırları içerisinde yeni adıyla Bezirk, Białystok mevkiinde, Nazi Almanya'sı tarafından oluşturulmuş bir Yahudi Ghetto'sudur. Kurulmaya başlandığı ilk tarih 26 Temmuz 1941'dir. Białystok ve çevre bölgelerinden getirilen yaklaşık 50.000 Yahudi, şehrin küçük bir alanında izole edilmiştir. Ortasından geçen Biała Nehri Getto'yu iki bölüme ayırmaktadır. Getirilen çoğu Yahudi Alman Savaş makinesine yardım etmesi için zorunlu çalıştırma işletmelerine yollanmış ve buralarda büyük tekstil fabrikalarında ya da kimyasal maddeler üreten fabrikalarda çalışmaya zorlanmışlardır. Getto, 1943 yılının kasım ayında dağıtılmış, sakinleri ise trenlerle Treblinka İmha Kampı'na ya da Majdenak Toplama Kampı'na gönderilmiştir. Getto'da yaşayan binlerce kişiden sadece birkaç yüz kişi; şehrin Polonya bölgesinde kalan kısmında saklanarak, direniş hareketiyle Getto'dan kurtulmayı başararak veya Getto'nun içerisinde hayatta kalarak savaşı atlatmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Emilie Schindler</span> Oskar Schlinderin Karısı (1907-2001)

Emilie Schindler, kocası Oskar Schindler ile birlikte II. Dünya Savaşı sırasında 1.200 Yahudinin hayatlarını emaye ve mühimmat fabrikalarında istihdam ederek kurtarmaya yardım eden Sudeten Almanı kadın. 1994 yılında İsrail'deki Yad Vaşem tarafından Uluslararası Dürüstler'den biri olarak ilan edildi.

<span class="mw-page-title-main">Oskar Schindler'ın Emaye Fabrikası</span>

Oskar Schindler'in Emaye Fabrikası Kraków'da yer alan ve eskiden bir eşya üreten fabrika. Günümüzde iki müzeye ev sahipliği yapıyor: Kraków Çağdaş Sanat Müzesi Kraków Tarih Müzesi.Schindler'in Listesi'nde "Oskar Schindler's Deutsche Emailwarenfabrik" (DEF) olarak görülmektedir. DEF'den önce faaliyet gösteren, Mart 1937'de kurulan fabrika, Malopolska'daki ilk emaye eşya ve metal ürünleri fabrikasıydı.

<span class="mw-page-title-main">Mietek Pemper</span>

Mieczysław "Mietek" Pemper Polonya doğumlu bir Alman Yahudi ve Holokost'tan sağ kurtulan biriydi. Pemper, Oskar Schindler'in ünlü listesinin derlenmesine ve yazılmasına yardımcı oldu ve II. Dünya Savaşı sırasında 1.200 kişinin Holokost'ta öldürülmesini engelledi.

<span class="mw-page-title-main">Yahudi Getto Polisi</span>

Yahudi Gettosu Polisi veya Yahudi Polis Servisi, yerel Judenrat tarafından Nazi gettolarında örgütlendirilmiş yardımcı polis birimleriydi.

<span class="mw-page-title-main">Kraków Gettosu</span>

Kraków Gettosu, II. Dünya Savaşı'nda Polonya'nın Alman işgâli altında olduğu sırada oluşturulan beş büyük Nazi gettosundan biriydi. Polonyalı Yahudilerin sistematik olarak yok edilmesi amacıyla kurulmuştur. Getto daha sonra Reinhardt Operasyonu sırasında işgücü potansiyeli olanları imha kamplarına gönderilecek olanlardan ayırmak için bir bekleme alanı olarak kullanıldı. Getto, Haziran 1942'yle Mart 1943 arasında tasfiye edildi ve sakinlerinin çoğu 60 kilometrelik demiryolu mesafesi olan Belzec imha kampının yanı sıra Płaszów köle işçi kampına ve Auschwitz toplama kampına sürüldü.

<span class="mw-page-title-main">Minsk Gettosu</span>

Minsk Gettosu, Nazi Almanyası'nın Sovyetler Birliği'ni istilasından kısa süre sonra kuruldu. Alman işgâli altındaki Sovyet topraklarındaki en büyük gettolardan biriydi. Neredeyse 100 bin Yahudi barındırdı; bunların çoğu Holokost'ta öldürüldü.

<span class="mw-page-title-main">Theresienstadt Gettosu</span>

Theresienstadt Gettosu, II. Dünya Savaşı'nda, Nazi Almanyası'nın Çekoslovakya'dan ilhâk edip işgâl ettiği Bohemya ve Moravya Protektorası'nda yer alan Terezín kasabasında Schutzstaffel (SS) tarafından kuruldu. Gettonun iki ana amacı vardı: hem imha kamplarına yönelik bir "ara durak" olarak işlev göstermek hem de bir "emeklilik yerleşimi" olarak yaşlı ve ünlü Yahudilere ev sahipliği yaparak Yahudi toplulukları Nihai Çözüm konusunda yanıltmak. Getto, hem tutsakların ölümünü hızlandıracak şartlarla kasıtlı bir şekilde tasarlandı, hem de Nazi propagandasının bir aleti olarak kullanıldı. Diğer gettolardan farklı olarak, bu gettoda zorla çalıştırmanın büyük bir ekonomik önemi yoktu.

<span class="mw-page-title-main">Yahudi partizanlar</span>

Yahudi partizanlar, II. Dünya Savaşı sırasında Nazi Almanyası ve işbirlikçilerine karşı Yahudi direniş hareketine katılan düzensiz askeri gruplardaki savaşçılardı.

Julius Madritsch, Holokost sırasında Yahudilerin hayatlarını kurtarmaya yardım eden Viyanalı Avusturyalı iş insanıdır.

<span class="mw-page-title-main">Ostindustrie</span>

Ostindustrie GmbH, Nazi Alman Schutzstaffel (SS) tarafından II. Dünya Savaşı sırasında Yahudi ve Polonyalı zorunlu çalıştırma kullanılarak kurulan birçok endüstriyel projeden biriydi. Mart 1943'te Alman işgali altındaki Polonya'da kurulan Osti, dökümhaneler, tekstil fabrikaları, taş ocakları ve cam fabrikaları dahil el konulan Yahudi ve Polonyalı savaş öncesi sanayi kuruluşlarını işletiyordu. Osti'ye, doğrudan SS Ana Ekonomik ve İdari Ofisinden Obergruppenführer Oswald Pohl'a bağlı olan SS-Obersturmführer Max Horn başkanlık ediyordu. Şirket zirvedeyken, yaklaşık 16.000 Yahudi ve 1.000 Polonyalı, yarı sömürge olan Genel Hükümet'in Lublin Bölgesi'ndeki bir çalışma ve toplama kampları ağında Ostindustrie için çalıştı.

<span class="mw-page-title-main">Nazi gettoları</span>

İkinci Dünya Savaşı sırasında Polonya'nın işgaliyle başlayan Nazi rejimi, Yahudileri ve bazen de Romanları, sömürülerini daha da artırmak için kasaba ve şehirlerin küçük bölümlerine ayırmak ve hapsetmek amacıyla Alman işgali altındaki Doğu Avrupa'da gettolar kurdu. Alman belgelerinde ve getto girişlerindeki tabelalarda, Naziler onlardan genellikle Jüdischer Wohnbezirk veya Wohngebiet der Juden olarak bahsediyordu ve her ikisi de Yahudi Mahallesi olarak tercüme ediliyordu. Holokost tarihçilerinin tanımladığı şekliyle açık gettolar, kapalı gettolar, çalışma, geçiş ve yıkım gettoları dahil olmak üzere birçok farklı tür vardı. Bazı durumlarda, topluca getto ayaklanmaları olarak bilinen, Alman işgaline karşı Yahudi yeraltı direnişinin mekanıydılar.