İçeriğe atla

Tadeusz Borowski

Tadeusz Borowski
Doğum12 Kasım 1922
Jitomir, Ukrayna
Ölüm1 Temmuz 1951 (28 yaşında)
Varşova, Polonya
MeslekYazar, Şair
MilliyetPolonya Polonyalı
TürÖykü, şiir
EvliliklerMaria Rundo (1946–1951)

Tadeusz Borowski (d. 12 Kasım 1922 – ö. 1 Temmuz 1951) Polonyalı şair ve yazardır. Auschwitz ve Dachau Nazi toplama kamplarında soykırım mağduru.

Hayatı ve Çalışmaları

Yazar, 1922 yılında SSCB'ye bağlı Zhytomir Ukrayna'da bulunan Polonyalılar komününde doğdu. 1932 yılında Borowski ve erkek kardeşi Varşova Polonya'ya döndü. 1940 yılında Nazi işgali altındaki Polonya'da faaliyetlerini gizli yürüten liseyi bitirdi. Aynı yıl yeraltından faaliyet gösteren Varşova Üniversitesi'nde Leh Dili ve Edebiyatı eğitimine başladı. Öyküleri ve şiirleri el altından dağıtılan gazetelerde ve aylık yayınlanan Droga dergisinde yayınlandı. 1943 yılında Alman Nazi makamlarınca tutuklanarak önce Auschwitz, sonra Natzweiler-Struthof ve nihayetinde Dachau Nazi toplama kampına gönderildi. 1945 yılında Polonya Kızılordu tarafından Nazilerden kurtarılınca Almanya Münih'e gitti. Münih'te bir şiir kitabı yayınlayıp 1946'da ülkesine geri döndü. Kısa hikâyeleri "This Way for the Gas, Ladies and Gentlemen ve Ladies and Gentlemen, to the Gas Chamber" adıyla basıldı. (Orijinal adı; Pożegnanie z Marią - Farewell to Maria) Türkçeye 1997'de Mete Tunçay tarafından "Böyle Buyurun Gaza Bayanlar Baylar" adıyla çevrildi. 1950 yılında Ulusal Edebiyat Ödülü'nü aldı. 1951 yılında gaz sobasından, gaz solumak suretiyle, 28 yaşında intihar ederek yaşamına son verdi.

Eserleri

Dış bağlantılar


İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Holokost</span> Adolf Hitler liderliğindeki Nazi Almanyasının azınlıklar, eşcinseller, esirler ve muhaliflere uyguladığı soykırım

Holokost, Yahudi Soykırımı veya HaŞoah, Nazi Almanyası döneminde 1941 ve 1945 yılları arasında, Adolf Hitler ve Heinrich Himmler'in liderliğindeki SS güçleri tarafından işgal edilen sınırlar içerisinde yaklaşık 6 milyon Yahudi'nin sistemli bir şekilde öldürüldükleri soykırımdır.

<span class="mw-page-title-main">Sachsenhausen toplama kampı</span> Berline yaklaşık 35 km mesafede 1936-1945 arasında kullanılmış Nazi toplama kampı

Sachsenhausen, Almanya'nın başkenti Berlin'e yaklaşık 35 km uzaklıktaki Oranienburg bölgesinde 1936-1945 yılları arasında faaliyet göstermiş bir Nazi toplama kampıdır.

<span class="mw-page-title-main">Auschwitz-Birkenau</span> toplama ve imha kampları ağı

Auschwitz-Birkenau, Nazi Almanyası tarafından II. Dünya Savaşı döneminde kurulmuş en büyük toplama, zorunlu çalışma, sistematik katliam ve imha kampı.

<span class="mw-page-title-main">Nazilerin Polonyalılara karşı işledikleri suçlar</span>

Polonya'da Nazi uygulamaları, Nazi Almanyası'nın işgali altındaki Polonya'da Yahudi ve diğer azınlıklara uyguladığı soykırım siyasetidir.

<span class="mw-page-title-main">Czesław Miłosz</span>

Czesław Miłosz Polonyalı şair ve deneme yazarı.

<span class="mw-page-title-main">Nazi toplama kampları</span> nazi yönetiminin kurduğu masum sivil ve esirlerin zorla çalıştırıldığı ve sistematik olarak katledildiği yerleşkeler

Nazi toplama kampları veya konsantrasyon kampları, Nazi Almanyası tarafından II. Dünya Savaşı döneminde Almanya'da ve işgal edilen bölgelerde, Nazilerce topluma faydasız olarak görülen kişileri zorunlu çalıştırmak üzere kurulmuşlardı. Aynı zamanda terim Yahudiler başta olmak üzere Nazilerin siyasi ya da ideolojik düşmanlarını kitlesel olarak imha etmek amacıyla kurulmuş olan imha kamplarını da ifade etmek için kullanılır. Buralara daha çok Yahudilerin getirilmesiyle birlikte, Romanlar, bazı Slav ırklarından olanlar ve akıl hastası olduğu düşünülenler de kurbanlar arasındadır. Eşcinsel insanlar da burada öldürüldüler. Öldürülme sebepleri ise üremeye bir katkıları olmamalarıydı. Büyük bir kısmı Polonya'da bulunmaktaydı.

<span class="mw-page-title-main">Majdanek toplama kampı</span>

Majdanek toplama kampı, II. Dünya Savaşı'nda Polonya'nın Alman işgali sırasında Schutzstaffel tarafından Lublin şehrinin eteklerinde inşa edilen ve işletilen bir Nazi toplama ve imha kampıydı. Yedi gaz odası, iki ahşap darağacı ve toplam 227 yapısıyla Nazi toplama kamplarının en büyükleri arasında yer alıyordu. Başlangıçta imhadan ziyade zorla çalıştırma amaçlı olsa da, Almanların işgal altındaki kendi anavatanlarındaki tüm Polonya Yahudilerini öldürme planı olan Reinhardt Operasyonu sırasında insanları endüstriyel ölçekte öldürmek için kullanıldı. 1 Ekim 1941'den 22 Temmuz 1944'e kadar faaliyette olan kamp neredeyse hiç bozulmadan ele geçirildi. Bagration Harekâtı sırasında Sovyet Kızıl Ordusu'nun hızlı ilerleyişi SS'lerin altyapısının çoğunu yok etmesini engelledi.

<span class="mw-page-title-main">Treblinka imha kampı</span>

Treblinka imha kampı, II. Dünya Savaşı sırasında Nazi Almanyası tarafından işgal altındaki Polonya'da inşa edilen ve işletilen en ölümcül ikinci imha kampıydı. Varşova'nın kuzey doğusunda, günümüzde Mazovya voyvodalığı olan Treblinka köyünün 4 km güneyindeki bir ormanda bulunuyordu. Kamp, Nihai Çözüm'ün en ölümcül aşaması olan Reinhardt Operasyonu'nun bir parçası olarak 23 Temmuz 1942 ile 19 Ekim 1943 tarihleri arasında faaliyet göstermiştir. Bu süre zarfında gaz odalarında 700.000 ila 900.000 Yahudi'nin ve 2.000 Roman'ın öldürüldüğü tahmin edilmektedir. Treblinka'da Auschwitz-Birkenau dışındaki diğer Nazi imha kamplarından daha fazla Yahudi öldürülmüştür.

<span class="mw-page-title-main">Groß-Rosen toplama kampı</span>

Groß-Rosen toplama kampı, Polonya'nın Groß-Rosen, Aşağı Silezya bölgesinde kurulmuş bir Nazi toplama kampı. Kamp, Jauer ile Striegau arasındaki demiryolu üzerinde bulunmaktaydı.

<span class="mw-page-title-main">Rudolf Höß</span> Auschwitz toplama kampının ilk komutanı

Rudolf Franz Ferdinand Höss, Holokost faili Alman SS subayı. Höss, Auschwitz toplama ve imha kampında en uzun süre görev yapan komutandı. Hitler'in "Nihai Çözüm" olarak bilinen Nazi işgali altındaki Avrupa'da Yahudi nüfusunu sistematik olarak yok etme emrini hızlandırmanın yollarını test etti ve uyguladı. Astlarından biri olan Karl Fritzsch'in girişimiyle Höss, 1 milyondan fazla insanın öldüğü gaz odalarında kullanılmak üzere Zyklon B pestisitini tanıttı.

<span class="mw-page-title-main">Josef Kramer</span> Alman SS subayı, toplama kampı komutanı ve hüküm giymiş savaş suçlusu (1906-1945)

Josef Kramer, Belsen kasabı olarak bilinen Nazi Almanyasında SS Subayı ve Bergen-Belsen Toplama Kampı'nın komutanı.

<span class="mw-page-title-main">Dachau toplama kampı</span> nazi almanyasında masum sivillerin ve esirlerin sistematik olarak yok edilmesi için kurulan ilk yerleşke

Dachau toplama kampı, Nazi Almanyası tarafından 22 Mart 1933'te inşa edilen ve en uzun süredir devam eden toplama kampıdır. Kamp başlangıçta Hitler'in komünistler, sosyal demokratlar ve diğer muhaliflerden oluşan siyasi muhaliflerini tutuklamayı amaçlıyordu. Almanya'nın güneyinde, Bavyera eyaletindeki Münih'in kuzeybatısına, yaklaşık 16 km uzaklıkta olan Orta Çağ kenti Dachau'nun kuzeydoğusunda, terk edilmiş bir mühimmat fabrikasının arazisinde bulunuyor. Heinrich Himmler tarafından açıldıktan sonra amacı, önce zorla çalıştırma ve daha sonra Yahudilerin, Romanların, Alman ve Avusturyalı suçluların ve son olarak Almanya'nın işgal ettiği veya istila ettiği ülkelerden gelen yabancı uyrukluların hapsedilmesini kapsayacak şekilde genişletildi. Dachau kamp sistemi, çoğu çalışma kampı olan yaklaşık 100 alt kampı içerecek şekilde büyüdü. Güney Almanya ve Avusturya'nın her yerinde bulunuyorlardı. Ana kamp 29 Nisan 1945'te ABD güçleri tarafından kurtarıldı.

<span class="mw-page-title-main">Maria Mandl</span>

Maria Mandl (ayrıca Mandel diye yazılır;, Avusturyalı bir SS-Helferin. Auschwitz-Birkenau toplama kampının üst düzey yetkilisi olarak, Holokost'ta anahtar rolündeydi. 500.000 kadın mahkûmunn ölümünden doğrudan suçlu bulunmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Belzec imha kampı</span>

Belzec, Polonya'nın güney doğusunda bulunan Nazi Almanyası tarafından II. Dünya Savaşı yıllarında özellikle Çingene soykırımı (Porajmos) ve Yahudi soykırımı (Holokost) için kullanılmış imha kampı ve toplama kampı. Günümüzde Polonya'nın Lublin Voyvodalığı'nın güney sınırına yakın bir köyde bulunmaktadır. Auschwitz-Birkenau ve Treblinka'nın ardından en büyük katliamın yaşandığı üçüncü toplama ve imha kampıdır.

<span class="mw-page-title-main">İmha kampı</span>

İmha kampları, II. Dünya Savaşı dönemindeki Holokost sırasında Nazi Almanyası tarafından milyonlarca Yahudiyi sistematik bir şekilde öldürmek için inşa ettirilmiştir. Polonyalılar, savaştaki Sovyet esirleri ve Çingeneler gibi diğer etnik gruplar da imha kamplarında öldürülmüştür. İmha kamplarındaki kurbanlar en çok gaz odalarında öldürülmüştür. Öldürülmeler ya bu özel amaç için yapılmış kalıcı tesislerde ya da gaz kamyonetlerinde gerçekleşmiştir. Auschwitz-Birkenau ve Majdanek gibi bazı Nazi toplama kampları, 1945 yılında savaşın bitiminden önceki dönemde ikili bir amaca hizmet etmiştir: zehirli gazla imha ve açıktan ölmek üzere olan insanları çok yoğun bir şekilde çalıştırma.

Horst Schumann SS-Sturmbannführer (binbaşı) ve Auschwitz'de sterilizasyon ve hadım deneyleri yapan ve özellikle Yahudilerin X-ışınları ile kitlesel sterilizasyonu ile ilgilenen bir tıp doktoruydu.

<span class="mw-page-title-main">Therese Brandl</span>

Therese Brandl, bir Nazi toplama kampı gardiyanıydı.

<span class="mw-page-title-main">Varşova toplama kampı</span> İkinci Dünya Savaşı sırasında Varşovadaki Nazi toplama kampı

Varşova toplama kampı, İkinci Dünya Savaşı sırasında işgal altındaki Polonya'da bulunan bir Alman toplama kampıydı. Reichsführer-SS Heinrich Himmler'in emriyle, bugün Muranów'un Varşova mahallesi olan, şu anda var olmayan Gęsiówka hapishanesinin temelinde kuruldu. Kamp Temmuz 1943'ten Ağustos 1944'e kadar faaliyet gösterdi.

<span class="mw-page-title-main">Krystyna Żywulska</span>

Krystyna Żywulska,, Yahudi kökenli Polonyalı yazar, köşe yazarı, söz yazarı ve grafik tasarımcısıydı.

<span class="mw-page-title-main">Anna Maria Hinel</span>

Anna Maria Hinel Polonyalı izci kızdı. II. Dünya Savaşı sırasında yeraltı bağımsızlık hareketinin aktivisti, Alman Nazi işgaline ait bir günlüğün yazarıydı.