İçeriğe atla

Tabanca Yıldızı

Koordinat:Sky map 17sa 46d 15,240s; -28º 50' 03,58″
Tabanca Yıldızı
HUT NICMOS tarafından elde edilen Tabanca Yıldızı ve Tabanca Bulutsusu'nun yapay olarak renklendirilmiş fotoğrafı.
Gözlem verisi
TakımyıldızYay
Sağ açıklık (α)17sa 46d 15,240s[1]
Dik açıklık (δ)-28° 50′ 03,58″[1]
Görünür büyüklük (V)görünmez 4[1]
Görünür büyüklük (J)11,828
Sınıflandırma
Tayfsal sınıf
B
Değişen yıldız tipidüzensiz; cLBV
Astrometri
Dikey hız ()-3,4 km/s
Özdevinim (μ)RA: -10,16 mys/y
Dec.: -23,21 mys/y
Iraklık açısı (π)5,40 ± 1,68 mys
Uzaklık25.000 Iy
Özellikler
Kütle (m)80-150 M☉
Yarıçap (r)306[2] R☉
Aydınlatma gücü1.600.000[2] L⊙
Sıcaklık11.800[2] K
Dönüş süresi1265 gün
Dönüş hızı ()20 km/s
Yaş≈4×106
Katalog belirtmeleri
Pistol Star, V4647 Sgr

Tabanca Yıldızı (İngilizce'de Pistol Star), Samanyolu Gökadası'nın bilinen aydınlatma gücü en yüksek yıldızlarından bir mavi üstündevdir. Galaksi merkezi'nde bulunan Beşiz Kümesi içindeki pek çok büyük kütleli genç yıldızdan birisidir. İsmini aydınlatmış olduğu Tabanca Bulutsusu'ndan alır. Yıldız, Yay takımyıldızı içinde yaklaşık olarak 25.000 ışık yılı uzaklıkta yer almaktadır. Yıldızlararası tozun soğurucu etkisiyle gizlenmemiş olsaydı, 4. kadirden bir yıldız olarak çıplak gözle gözlemlenebilecekti.

Keşif

Gökadamız, Tabanca Yıldızı'nın bulunduğu konum nedeniyle yüzeyinden saldığı bu muazzam ışığı engellemektedir. Öyle ki, yeryüzündeki en güçlü optik teleskoplar bile Tabanca Yıldızı'nı görsel bölgede görüntüleyemezler. Ancak, yaydığı kızılötesi ışığın en fazla %10'u Dünya'ya ulaşabilmektedir. Bu sayede onu ancak algılama yeteneği yüksek kızılötesi dedektörlerle donatılmış teleskoplarla görebiliriz. Bundan dolayı, varlığı ilk kez 1990 yılı başlarında Dünya'da bulunan teleskoplara takılı bu tür bir dedektörle tespit edilebilmiştir.

Tabanca Bulutsusu içerisindeki bu dev yıldızın ilk belirgin görüntüsü 13 Eylül 1997'de Hubble Uzay Teleskobu'yla elde edildi. Yıldız, gözle görülemeyen ışınımının kızılötesi ışınımı algılayan bir dedektör sayesinde görüntülenebilmiştir. Başlıktaki bu yıldıza ait fotoğraf, gerçekte onun çıplak gözle görülebileceği görüntüsü değildir. Bilim adamları, renk çevirimi denilen bir tekniği kullanarak, hedeflenen cismi olduğu gibi görmeye çalışmaktadırlar.

Özellikler

Yaklaşık 4 milyon yıllık yaşı süresince güneş kütlesinin on beş katı kadarlık bir maddeyi püskürterek kendisini çevreleyen dev bulutsuyu oluşturmuştur. Bulutsunun, Tabanca Yıldızı ile aynı kimyasal kompozisyona sahip olduğunun tespiti bunu destekleyen bir diğer önemli bulgudur. Tabanca Bulutsusu o kadar yaygındır ki, Güneş'e en yakın yıldız olan Alfa Centauri arasındaki mesafe kadar bir boşluğu kaplamaktadır. Yani boyutu yaklaşık 4 ışık yılı (40 trilyon km) dır. Benzer bir yapı gökadamızın bir başka üstündev yıldızı olan Eta Carinae çevresinde de mevcuttur. İlginç olan şudur ki; yapılan hesaplamalara göre Tabanca Yıldızı'nın ilk oluştuğu andaki kütlesi teorik üst limiti (100 güneş kütlesini) aşmaktadır. Gök bilimciler, bu kadar aşırı bir kütleye sahip bir yıldızın gökada merkezine yakınlığının tesadüf olmadığına dikkat çekmektedirler. Tabanca Yıldızı'na ilişkin bulgular, yıldız oluşum sürecinde bize model oluşturan Güneş'ten daha yüksek kütleli yıldızların gökada merkezi civarında oluşmaya meyilli olduklarını göstermektedir.

Tabanca Yıldızı'nın kütlece güneşten yaklaşık 150 kez daha büyük olduğu hesaplanmaktadır. Çapının ise yaklaşık olarak 400 milyon km olabileceği tahmin edilmektedir ki bu değer onun Güneş'in bulunduğu noktada olması durumunda Dünya'yı içine alabileceğini göstermektedir. Oluşturduğu yıldız rüzgarı, Güneş'ten 10 milyar kat daha güçlüdür. Yaşı ve geleceği tam olarak bilinmemektedir ancak, 1 ile 3 milyon yıl içerisinde yaşamının bir süpernova veya üstünnova olarak sonlanacağı tahmin edilmektedir. İlk bulgular, Güneş'ten 100 milyon kat fazla güç üreten bu yıldızın bilinen aydınlatma gücü en yüksek yıldız olabileceğini düşündürmüştür. Tabanca Yıldızı, tıpkı Eta Carinae gibi parlak mavi değişenler sınıfına dahil edilmektedir.[3] Bu özellikleri nedeniyle bir değişen yıldız olarak V4647 Sgr adıyla da anılır.

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ a b c "V* V4647 Sgr -- Variable Star of irregular type". SIMBAD. 17 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mayıs 2013. 
  2. ^ a b c DOI:10.1088/0004-637X/691/2/1816
  3. ^ Najarro, F. (2005). "The Fate of the Most Massive Stars". ASP Conference 332. ss. 58-68. 

Dış bağlantılar

Wikimedia Commons'ta Tabanca Yıldızı ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Gözlemsel astronomi</span>

Gözlemsel astronomi astronomi bilimlerinin, teorik astrofizikten farklı olarak veri almayla ilgilenen bir dalıdır. Ana olarak fiziksel modellerin ölçülebilir içeriklerini bulmaya dayanır. Uygulama olarak, Teleskop ve diğer astronomi araç gereçleri kullanılarak gökcisimlerinin gözlenmesidir.

<span class="mw-page-title-main">Bulutsu</span> Yıldızlararası bulut cisimleri

Bulutsu, iyonize, nötr veya moleküler hidrojen ve kozmik tozdan oluşabilen, yıldızlararası ortamın belirgin bir şekilde ışıldayan kısmıdır. Bulutsular genellikle Kartal Bulutsusu'ndaki "Yaratılış Sütunları" gibi yıldız oluşum bölgeleridir. Bu bölgelerde gaz, toz ve diğer malzemelerin oluşumları bir araya gelerek daha yoğun bölgeler oluşturur ve bu yoğun bölgeler daha fazla madde çekerek sonunda yıldızları oluşturacak kadar yoğun hale gelirler. Geri kalan malzemenin ise gezegenler ve diğer gezegen sistemi nesnelerini oluşturduğu düşünülmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Carina (takımyıldız)</span>

Carina ya da Karina takımyıldızı, modern 88 takımyıldızdan biridir. Güney gökkürededir. Carina adı Latince'de gemi omurgası anlamına gelir. Bu isim, daha önceki takımyıldız adlandırmalarında bir gemi olarak tasavvur edilen Argo Navis takımyıldızının omurgasını oluşturan parçası olmasından ötürü verilmiştir. Argo Navis takımyıldızındaki yıldızlar günümüzde Karina, Yelken ve Pupa takımyıldızlarına dağılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Monoceros (takımyıldız)</span>

Tekboynuz takımyıldızı, gök ekvatoru üzerinde yer alan soluk bir takımyıldızdır. Tanımlanması 17. yüzyıl haritacısı Petrus Plancius'a atfedilir. Batısında Avcı, kuzeyinde İkizler, güneyinde Büyük Köpek ve doğusunda Suyılanı takımyıldızlarıyla çevrilidir. Sınır komşusu olan diğer takımyıldızlar arasında Küçük Köpek, Tavşan ve Pupa yer alır.

<span class="mw-page-title-main">Galaksi merkezi</span>

Gökada merkezi, Samanyolu Gökadası'nın dönüş merkezidir. Dünya'dan uzaklığı, Samanyolu'nun parlak noktası; Yay, Yılancı ve Akrep takımyıldızları yönünde, 25,000 ışık yılı dir. Samanyolu'nun gökada merkezinde, Sagittarius A* süper büyük kütleli kara delik olduğu şüphesi vardır.

<span class="mw-page-title-main">Eta Carinae</span>

Eta Carinae, Karina takımyıldızı içinde yaklaşık olarak 7.500 ışık yılı uzaklıkta bulunan bir yıldız sistemidir. En az iki yıldızdan oluştuğu düşünülen sistemin birincil bileşeni bir parlak mavi değişen yıldızıdır (LBV). Başlangıçta kütlesinin 150 güneş kütlesi olduğu hesaplanan birincil bileşenin, en az 30 güneş kütlesini kaybettiği düşünülmektedir. Şu an bileşik bolometrik aydınlatma gücü Güneş'in 5 milyon katıdır. Günümüzde göreceli ayrıntı ile incelenebilen en büyük yıldızdır. Eta Carinae'yı çevreleyen büyük ve kalın kırmızı bulutsudan dolayı diğer bileşeni optik olarak görmek imkânsızdır. Ancak buna rağmen 30 güneş kütlesine sahip sıcak bir üstdevin, birincil etrafında yörüngede olduğu bilinmektedir. Eta Carinae, 165 yıl önce gizemli bir şekilde gecenin en parlak 2. yıldızı haline geldi ve bu yaklaşık 20 yıl sürdü. Etrafındaki Homunculus Bulutsusu'nun bu patlama sırasında oluştuğu düşünülmektedir. Bulutsunun merkezinde Eta Carinae'den yansıyan mor renkli ışık görülebilmektedir. Eta Carinae halen beklenmedik patlamalar geçirmekte olup, büyük kütlesi ve değişkenliği onu önümüzdeki birkaç milyon yıl içerisinde patlayabilecek görkemli bir süpernova adayı haline getirmektedir.

<span class="mw-page-title-main">LBV 1806-20</span>

LBV 1806-20, Güneş'ten 30.000 ile 49.000 ışık yılı uzaklıkta, Samanyolu'nun merkezine yakın bir yerde bulunan parlak mavi değişen adayı (LBV) muhtemelen ikili yıldızdır. 130 ile 150 arası güneş kütlesine ve Güneş'in 2 milyon katı kadar değişken aydınlatma gücüne sahip olduğu düşünülmektedir. Bu da onu bilinen en parlak yıldızlardan olan Eta Carinae veya Tabanca Yıldızı ile karşılaştırılabilir duruma getirir.

<span class="mw-page-title-main">Kedi Gözü bulutsusu</span> Ejderha takımyıldızı yönünde bulunan gezegenimsi bulutsu

Kedi Gözü bulutsusu, Ejderha takımyıldızı yönünde bulunan bir gezegenimsi bulutsu. Yapısal açıdan, bilinen en karmaşık bulutsulardandır; Hubble Uzay teleskobu ile düğümler, püskürtmeler ve yaysal yapılar gözlemlenmiştir. Merkezinde, 1000 yıl önce dış zarfını kaybederek bulutsuyu üretmiş olan parlak ve sıcak bir yıldız vardır.

<span class="mw-page-title-main">NGC 3576</span>

NGC 3576, Eta Carinae bulutsusundan birkaç bin ışık yılı uzaklıktaki Yay kolu'nda yer alan küçük bir bulutsu. John Herschel tarafından 16 Mart 1834 tarihinde keşfedilmiştir ancak Herschel yalnızca bulutumsu parlak parçacıklar görebildi ve en sonunda bu bulutsuya altı farklı sınıflandırma numarası verildi. Bugünlerde gök bilimciler tüm bulutsuya "NGC 3576" demektedirler.

<span class="mw-page-title-main">Rozet Bulutsusu</span>

Rozet Bulutsusu Samanyolu bölgesinde Tekboynuz takımyıldızı içindeki dev moleküler bulutun bir ucunun kenarında yer alan, büyük ve yuvarlak bir H II bölgesi. Açık yıldız kümesi NGC 2244, bulutsu ile yakından ilgilidir, kümenin yıldızları bulutsunun maddesinden oluşmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Parlak mavi değişenler</span>

Parlak mavi değişenler, tayfları ve parlaklıklarında öngörülemeyen ve kimi zaman dramatik değişiklikler gösteren büyük kütleli evrimleşmiş yıldızlardır. Bu özel değişkenlik türünü ilk kez gösteren ve Büyük Macellan Bulutu'nun en parlak yıldızlarından biri olan S Doradus'un ardından, S Doradus değişenleri olarak da belirtilmiştir. Olağanüstü derecede nadirdirler, Değişen Yıldızların Genel Kataloğu'nda (GCVS) SDor olarak listelenen sadece 20 cisim vardır ve bunların bir kısmı artık LBV olarak kabul edilmemektedir.

<span class="mw-page-title-main">Karina Bulutsusu</span>

Karina Bulutsusu, çevresindeki açık yıldız kümesiyle birlikte büyük ve parlak bir bulutsu. Eta Carinae ve HD 93129A, Samanyolu içindeki en büyük kütleli ve parlak yıldızlardır. Bulutsu, Karina takımyıldızı yönünde Dünya'dan yaklaşık olarak 6.500 ilâ 10.000 ışık yılı uzaklıkta bulunmaktadır ve çoklu O-tipi yıldızlar içerir.

<span class="mw-page-title-main">NGC 6357</span>

NGC 6357 Akrep takımyıldızı yönünde NGC 6334'ün yakınında bulunan bir salma bulutsusu. 8 Haziran 1837 tarihinde John Herschel tarafından keşfedilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Kalp Bulutsusu</span> yaklaşık olarak 7500 ışık yılı uzaklıkta bulunan bulutsu

Kalp Bulutsusu,, Kraliçe takımyıldızı bölgesinde galaksimizin kahraman kolu 'nda yaklaşık olarak 7500 ışık yılı uzaklıkta yer alan dağınık bir bulutsudur. 3 Kasım 1787'de William Herschel tarafından keşfedildi. Parlayan iyonize hidrojen gazı ve koyu toz şeritleri gösteren bir salma bulutsusudur.

<span class="mw-page-title-main">Tekboynuzlu R2</span>

Tekboynuzlu R2, Tekboynuz takımyıldızı yönünde yaklaşık olarak 2.700 ışık yılı uzaklıkta bulunan bir H II bölgesidir. Bu bölgedeki dev bir moleküler bulutun parçasıdır.

<span class="mw-page-title-main">Sh2-106</span>

Sh2-106, Kuğu takımyıldızı yönünde bulunan salma bulutsusu ve yıldız oluşum bölgesidir. Bu H II bölgesi, Samanyolu'nun izole bir bölgesinde ve Dünya'dan yaklaşık olarak 2.000 ışık yılı uzaklıkta bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Tabanca Bulutsusu</span>

Tabanca Bulutsusu, Yay takımyıldızı içinde ve bilinen en büyük yıldızlardan olan Tabanca Yıldızı'nı çevreleyen bir H II bölgesidir. Her iki nesne de Dünya'dan 25.000 ışık yılı uzaklıkta bulunmaktadır. Bulutsu, seksenli yıllarda düşük çözünürlüklü görüntülerde bir tabancayı andırdığından bu şekilde adlandırılmıştır. Tabanca yıldızı, yüksek aydınlatma gücünden dolayı sadece 4 milyon yıl içinde güneş kütlesinin on beş katı kadarlık bir maddeyi püskürterek kendisini çevreleyen bu dev bulutsuyu oluşturmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Orion Bulutsusu</span> Avcı takımyıldızı bölgesinde, Avcı Kuşağının güneyinde yer alan dağınık bir bulutsu

Orion Bulutsusu, Samanyolu içerisinde Avcı takımyıldızı bölgesinde, Avcı Kuşağı'nın güneyinde yer alan dağınık bir bulutsudur. En parlak bulutsulardan olan Orion yaklaşık 24 ışık yılı çapındadır ve gece çıplak gözle görülebilir. Dünya'ya en yakın yıldız oluşum bölgesidir ve yaklaşık olarak 1.270 ışık yılı uzaklıktadır.

<span class="mw-page-title-main">Kızılötesi astronomi</span>

Kızılötesi astronomi, kızılötesi radyasyon ile görüntülenebilen astronomik nesnelerin incelendiği astronomi dalıdır. Kızılötesi ışığın dalga boyu 0.75 ile 300 mikrometre arasında değişir. Kızılötesi, 380 ila 750 nanometre arasında değişen görünür radyasyon ile milimetre altı dalgalar arasında yer alır.

<span class="mw-page-title-main">SN 2006gy</span>

SN 2006gy, NGC 1260 galaksisinde keşfedilen hipernova. Astronomların ölçümlerine göre süpernovanın patladığındaki mutlak parlaklığı -22 kadire ulaşmıştır. Bu parlaklık şu ana kadar gözlemleyebildiğimiz en parlak ve en büyük süpernova olarak kabul ediliyor. Bu parlaklık seviyesine ulaşabilecek bir yıldızın en az 150 Güneş kütlesine sahip olması gerekiyor. Bu büyüklükteki bir yıldız evrenin ilk zamanlarındaki yıldızların boyutuna yakın olduğu için bu süpernovadan öğreneceğimiz bilgiler ile evrenin ilk zamanlarındaki yıldızlar hakkındaki bilgimizi büyük ölçüde genişletebiliriz. California Üniversitesi'nden Nathan Smith bu süpernova hakkında şu sözleri söylemiştir:

Bu gerçekten çok büyük bir patlamaydı, tipik bir süpernovadan 100 kat daha fazla enerji salınımı oluştu.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.