İçeriğe atla

Taşkun Kale

Arkeolojik Höyük
Adı:Taşkun Kale
il:Elazığ
İlçe:Merkez
Köy:Muratcık
Türü:Höyük
Tahribat:Keban Baraj Gölü suları[1]
Tescil durumu:
Tescil No ve derece:
Tescil tarihi:
Araştırma yöntemi:Kazı

Taşkun Kale, Elazığ İl merkezinin kuş uçumu 31 km. kuzeybatısında, eski adı Aşvan olan Muratcık Köyü'nün 4 km. güneydoğusunda yer alan bir höyüktür. Tepe, 150 metre çapında ve 20 metre yüksekliktedir. Bazı yıllar, Keban Baraj Gölü içinde bir ada haline gelmektedir.[2] Höyüğün üstünde bir İlhanlı kalesi bulunmaktadır. Yerleşme, tarımcı küçük bir yerleşme olarak görülmektedir.[3][4]

Kazılar

Höyük, Keban Baraj Gölü altında kalacak olan arkeolojik değerlerin saptanması amacıyla bölgede R. Whallon ile S. Kantman başkanlığında yapılan yüzey araştırmaları sırasında 1967 yılında saptanmıştır. Kazılar, 1970 yılından 1973 yılına kadar Ankara İngiliz Arkeoloji Enstitüsü'nden[5] David French başkanlığında, A. McNicoll yönetiminde Aşvan Projesi çerçevesinde yapılmıştır.[3]

Tabakalanma

Höyükteki tabakalanma Aşvan Kale Höyüğü ile benzer biçimde başlangıç vermektedir. Erken yerleşimin Erken Tunç Çağı II. ve III. evrelerinde olduğu, bir süre terk edilen höyüğün Geç Helenistik Dönem ve Orta Çağ'da yeniden iskan gördüğü belirtilmektedir.[3][6]

Buluntular

Kerpiçten, 50 cm. kalınlıktaki duvarlarıyla 6,5 x 4,5 metre boyutlarında dikdörtgen bir yapının ancak iki odası ortaya çıkarılabilmiştir. Bu odalardan duvarları sıvalı olan büyük odada at nalı biçiminde bir ocak ve bir seki bulunmaktadır. Bitişik odanın işlevi anlaşılamamıştır.[3]

Erken Tunç Çağı çanak çömlek buluntuları azdır. Hakim mal grubu koyu yüzlü açkılı mal olarak tanımlanan Karaz çanak çömleğidir. Ray boyunlu çömlekler en çok rastlanan formlardır. Ayrıca Malatya – Elazığ boya bezekli malından parçalar da ele geçmiştir. Dalga motifli, birbirine paralel hatlar, içi dolu üçgenler gibi motifler görülmektedir. Krem ve pembe renkli astar üzerine kırmızımsı kahverengi boya ile bezemeler yapılmıştır.[3]

Yontmataş buluntularıyla ilgili yayımlanan tek örnek, Kalkolitik Çağ'dan itibaren görülen çakmak taşından yapılmış kanatlı okuçlarıdır.[3]

Taşkun Kale Höyüğü'ne özgü maden buluntusu tunç kalemlerdir. Kare kesitli, sap dili, altıgen kesitli namlusu ile az rastlanan örneklerdendir.[3]

Tahribat durumu

Zaman zaman yükselen Keban Baraj Gölü, höyüğü küçük bir ada haline getirmekte olup bu durum giderek tahribata yol açmaktadır.[1]

Dış bağlantılar

Kaynakça

  1. ^ a b "TAY – Tahribat Raporu, Karadeniz – Doğuanadolu Dosyası". 13 Nisan 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Temmuz 2012. 
  2. ^ The Archeobotany of Aşvan (İngilizce). İngiliz Arkeoloji Enstitüsü. 2017. s. 17-18. 18 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ağustos 2023. 
  3. ^ a b c d e f g "TAY – Yerleşme Dönem Ayrıntıları". 10 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Temmuz 2012. 
  4. ^ The Aşvan Sites 3: Keban Rescue Excavations, Eastern Anatolia The Early Bronze Age (İngilizce). The British Institute of Archeology at Ankara. 1994. 18 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ağustos 2023. 
  5. ^ "Home | BIAA". biaa.ac.uk (İngilizce). 11 Haziran 2002 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ağustos 2023. 
  6. ^ Aşvan Kale: Keban Rescue Excavations, Eastern Anatolia (İngilizce). B.A.R. 1980. s. 22. 18 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ağustos 2023. 

İlgili Araştırma Makaleleri

Pulur / Sakyol Höyük, Sakyol köyünün kuzeydoğusunda günümüzde Keban Baraj Gölü altında kalmış olan bir höyüktür. Yakınında yer aldığı köyün eski adı Pulur, yeni adı ise Sakyol'dur. Anadolu'daki Pulur Höyük adıyla bilinen diğer höyüklerden ayırt etmek için Pulur / Sakyol ya da Sakyol / Pulur Höyük adıyla kayıtlara alınmıştır. Höyüğü ilk tespit eden İsmail Kılıç Kökten, yerleşmeden Pulur Köyü içindeki Kültepe olarak bahsetmektedir. Höyük, baraj gölü altında kamadan önce Murat Çağı ve Karasu Çağı'nın birleştiği bölgenin 4–5 km. uzağında idi. Tepe olarak 120 x 80 metre ölçüsünde olup ovadan 20 metre yükseklikteydi.

Tepecik / Makaraz Tepe Höyüğü, Elazığ İl merkezinin yaklaşık olarak 31 km. doğusunda, günümüzde Keban Baraj Gölü suları altında kalmış olan bir höyüktür. Höyüğün asıl ismi Makaraz Tepe'dir. Fakat arkeolojik yazında daha çok Tepecik olarak geçmektedir. Tepe, 200 metre çapında olup 16-17 metre yüksekliktedir.

Yeniköy / Gavur Höyüğü, Elazığ il merkezinin kuzeybatısında, Pulur / Sakyol Höyük'ün kuzeydoğusunda Laluşağı Köyü'nün 3 km. kuzeyinde yer alan bir höyüktür. Günümüzde Keban Baraj Gölü altında kalmıştır. Adını, yakınındaki göçerlerin mevsimlik köyü Yeniköy'den almaktadır. Tepe, kabaca 200 x 150 metre boyutlarında olup 14 metre yüksekliktedir. Höyükte yapılan kazıları kazı başkanı olarak yöneten Dr. Hamit Zübeyir Koşay, tepenin Huğu-Gavur Höyük olarak da bilindiğini yazmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Hacılar Höyük</span>

Hacılar Höyük, Burdur İl merkezinin 26–27 km güneybatısında yer alan bir höyüktür. Toroslar'ın kuzeye uzanan sırtları arasında oluşmuş bir vadide bulunmakta olup batısında Koca Çay akmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Demircihöyük</span>

Demircihöyük, Bilecik il merkezinin yaklaşık olarak 25 km. batısında, Çukurhisar ilçesinin kuzeybatısında yer alan bir höyüktür. Eskişehir Ovası'nın batı kenarındaki höyük 80 metre çapında, 5 metre yüksekliktedir. Yerleşim gördüğü dönemlerde genişlik ve yüksekliğinin çok daha fazla olduğu yapılan sondajlardan anlaşılmaktadır. Buluntular Eskişehir Arkeoloji Müzesi'nde sergilenmektedir.

Gülağaçlı Höyüğü, Aksaray İl merkezinin doğusunda, Melendiz Çayı üzerindeki Mamasın Barajı Gölü kıyısında bulunan bir höyüktür. Tepenin diğer adı Porsuklu Tepedir. Günümüzde baraj gölü üzerine uzanan bir yarımada şeklinde olup suların yüksek olduğu yıllarda ada haline gelmektedir. Barajdan önce Melendiz Çayı ve Karasu Çayı, tepenin güneydoğu yamaç açığında birleşmekteydi.

Çayboyu Höyüğü, Keban Barajı yapılmadan önce Elazığ İli, Muratcık Köyü'nün 750 metre doğusunda yer alan bir höyüktü. Tepe, 100 x 80 metre boyutlarında olup 3 metre yüksekliktedir. Ancak erozyon, sulama kanalları ve tepenin doğusundan akan derenin yol açtığı tahribat nedeniyle gerçek büyüklüğü vermemektedir.

Fatmalı Kalecik Höyüğü, Keban Baraj Gölü altında kalmadan önce, Elazığ İl merkezinin yaklaşık 32 km. kuzeybatısında Fatmalı Köyü'nün 4 km. güney-güneydoğusunda bulunan bir höyüktür. Tepenin 60 metre çapında ve 2 metre yükseklikte olduğu belirtilmektedir.

Aşvan Kale, Elazığ il merkezinden kuş uçuşu 35 km. kuzeybatıda, Keban Barajı yapılmadan önce Fırat'ın bir kolu olan Murat Nehri'nin güney yakasında, eski adı Aşvan olan Muratcık Köyü'nün hemen batısında yer alan bir höyüktü. Keban Baraj Gölü'nde su toplanmasıyla sular altında kalmıştır. Üstü düz, yamaçları dik olan tepe, tabanda 130 x 110 metre boyutlarındadır.

Taşkun Mevkii, Elazığ il merkezinin kuş uçumu 30 km. kuzeybatısında, Muratcık Köyü'nün 5 km. güneydoğusunda, Taşkun Kale Höyüğü'nden 1 km. mesafede yer alan bir höyüktür. Tepe, 110 metre çapında alçak ve yayvandır. Kuzey kesiminde yüksekliği 5,6 metre iken güney kesimde 3,2 metredir. Yerleşme, MÖ 3. binyılın ilk çeyreğine tarihlenmektedir.

Çola Avika Höyüğü, Batman il merkezinin kuzeydoğusunda, Kozluk İlçesi'nin batısında, Ramdenka Çayı kıyısında, bir Paleolitik ve Çanak Çömleksiz Neolitik Çağ konaklama ve işlik yeri olan Nevala Denik'in karşı kıyısında yer alan bir höyüktür. Tepe, 100 metre çapında ve 1-2 metre yüksekliğindedir.

Pağnik Öreni Höyüğü, Keban Baraj Gölü'nde su toplanmaya başlamadan önce Elazığ il merkezinin yaklaşık olarak 25 km kuzeybatısında, Ağın ilçesinin 3 km güneydoğusundaki, eski adı Pağnik olan Kaşpınar köyünde yer alan bir höyüktü. Günümüzde göl suları altında kalmıştır.

Kurupınar Höyüğü, Elazığ İl merkezinin yaklaşık 30 km kuzeybatısında, Aşvan'ın 5–6 km güneyinde, Ergüzek Köyü'nün 2,5 km kuzeydoğusunda yer alan bir höyüktür. Bugün için Keban Baraj Gölü'nden etkilenerek kısmen yok olmuştur. Tepe, kabaca 125 metre çapında ve 3 metre yüksekliktedir.

Kumartepe, Şanlıurfa il merkezinin 1,5 km kuzeybatısında, Bozova İlçesi'nin kuzeydoğusunda, İğdeli Köyü'nün kuzeyinde yer alan bir düz yerleşmedir. Günümüzde Atatürk Baraj Gölü altında kalmıştır. Barajın yapımından önce Fırat'ın güney kıyısında, İncesu Vadisi ile Fırat Vadisi'nin birleştiği yerdeydi.

Kandilli / Bahçehisar Höyüğü, Bilecik il merkezinin güney-güneydoğusunda, Kandilli Köyü'nün 4,3 km. kuzeydoğusunda yer alan bir höyüktür. Eskişehir Ovası'nın batı kesimindeki tepe, ova seviyesinden 7,5 km. yükseklikte 400 metre uzunlukta oval biçimlidir. Bu ölçüyle bölgenin en büyük höyüklerinden biridir. Kuzey kesimi daha yüksek olup yukarı kent izlenimi vermektedir. Arkeoloji yayınlarında yakınındaki köyün adıyla Kandilli olarak geçmektedir. Turan Efe ise yerleşmeyi, yerel adlandırma olan Bahçehisar adıyla vermektedir.

Aslanapa Höyüğü, Kütahya il merkezinin kuş uçumu 25 km. güneybatısında, Aslanapa İlçesi'nin 700 metre kadar güneyinde yer alan bir höyüktür. Tepe, 140 metre çapında olup günümüzde 5 metre yüksekliğindedir.

Çıldırın Hüyleri, Elazığ il merkezinin kuzeybatısında, Ağın İlçesi'nin yaklaşık olarak 6 km. batısında, Yenipayam Köyü'nün batısında, Arapkir Deresi'nin kenarındaki düzlükte yer alan çifte höyüktür. Höyükler Çıldırınbaşı Hüyleri, Çift Tepeler ya da İkiz Tepeler olarak da bilinir. Höyüklerin bulunduğu düzlüğün altında, Arapkir Deresi içinde Çıldırınini adı verilen bir mağara bulunmaktadır. İ. Kılıç Kökten, 1970 yılındaki araştırmalarında, mağara içinde kültür toprağı bulunmadığının yazmıştır. Dereye yakın ve diğerine göre güneyde yer alan höyük günümüzde Keban Baraj Gölü'nün suları altında kalmıştır.

Eyice Höyük, Afyonkarahisar ilinin, Sinanpaşa İlçesi'nin Eyice köyünün 2 km güney – güneybatısında, Mercimek Tepe Yamaç Yerleşmesi'nin 1,5 km güneyinde yer alan bir höyüktür. Mevkiinin yerel adı "Höyüğün Dibi"'dir.

Kanlıtaş Höyük, Eskişehir il merkezinin kuzeyinde, Aşağıkuzfındık Köyü'nün 1 km. doğusunda, "Kanlıtaş Mevkii" olarak bilinen yörede yer alan bir höyüktür. Yerleşme, vadinin ortasındaki kayalık bir yükseltinin kuzey yamacındadır. Tepe, 30 metre çapında olup 4 - 7 metre yüksekliktedir.

Etiyokuşu Höyüğü, Ankara il merkezinin yaklaşık 5 km. kuzey – kuzeydoğusunda, günümüzde tümüyle yapıların altında kalmış bir höyüktür. Etiyokuşu ismi, muhtemelen kazı ekibi tarafından verilmiş bir isimdir. Tepe, 86 x 22,5 metre boyutlarında, 1,5 metre yükseklikte ve yerleşme alanının 6,5 dönüm olduğu bildirilmiştir. Kazı öncesinde Çubuk Barajı asfaltıyla ikiye bölünmüş durumdaydı ve kum çekilmesiyle kısmen tahrip edilmiş bulunuyordu.