Taşir-Dzoraget Krallığı

Տաշիր-Ձորագետի Թագավորություն

979-1118

1017 yılında krallık sınırları

Başkent

Matsnaberd (979-1065)
Lori (1065-1118)

Yaygın dil(ler)

Ermenice

Resmî din

Ermeni Apostolik Kilisesi

Tarihçe

• Kuruldu	979
• Dağılışı	1118

Öncüller

Ardıllar

Ermeni Bagratuni Krallığı

Gürcistan Krallığı

Ermenistan tarihi
Zvartnots Katedrali harabeleri
Tarih öncesi Şulaveri-Şomu kültürü Karaz Kültürü Hayk Efsanesi Trialeti kültürü Lçaşen-Metsamor kültürü Hayasa-Azzi Şupria Frigler Nairi Urartular Etiuni
Antik dönem Ermenistan Satraplığı Orontid Hanedanı Ermenistan Krallığı Arşak Hanedanı Artaksiad Hanedanı Ermenistan (Roma eyaleti) Ermenistan'ın Hristiyanlaşması Sofene Krallığı Kommagene Krallığı Bizans dönemi Sasani dönemi Müslümanların fethi
Orta Çağ Arminiya Hemşin Prensliği Ermeni Bagratuni Krallığı Pakraduni Hanedanlığı Vaspurakan Krallığı Taşir-Dzoraget Krallığı Syunik Krallığı Artsah Krallığı Zakaryan Ermenistanı Haçen Prensliği Moğol Ermenistanı Kilikya Ermeni Krallığı Ruben Hanedanı Akkoyunlular & Karakoyunlular
Yeni Çağ Ermenistan (Safevi,Afşar,Kaçar eyaleti) Karabağ Hanlığı Revan Hanlığı Karabağ meliklikleri Nahçıvan Hanlığı Osmanlı Ermenileri Rusya Ermenistanı Ermeni Oblastı Ermeni Sorunu Ermeni Kırımı Batı Ermenistan Yönetimi Ermeni Ulusal Hareketi
Modern Çağlar Ermenistan Demokratik Cumhuriyeti Sevr Antlaşması Dağlık Ermenistan Cumhuriyeti Ermenistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti Ermenistan

Taşir-Dzoraget Krallığı (Ermenice: Տաշիր-Ձորագետի Թագավորություն Tashir-Dzorageti t'agavorut'yun), alternatif olarak daha sonraki tarihçiler tarafından Lori Krallığı veya Kiurikyan Krallığı olarak bilinir, Bagratuni Hanedanının bir kolu, Ermeni Bagratuni Krallığı'nın bir vasal krallığı olarak 979 yılında Kiurikyan hanedanı tarafından kurulan bir Orta Çağ Ermeni krallığıydı. Krallığın ilk başkenti, şu anda günümüz Azerbaycan'ının bir parçası olan Matsnaberd'di.

Tarihçe

Krallık günümüz kuzey Ermenistan, kuzeybatı Azerbaycan ve güney Gürcistan topraklarında bulunuyordu. Krallığın ve Kiurikiyan hanedanının kurucusu kral I. Kiurike (I. Gurgen olarak da bilinir) idi.

979'da Ermenistan Kralı II. Smbat, Taşir eyaletini kardeşi Kiurike'ye kral unvanıyla verdi. Bu hanedan branşı, Ani'deki ana branştan daha uzun süre varlığını sürdürmeye devam etti.

Özellikle babası Kiurike'nin halefi olan ve 989 ile 1048 yılları arasında hüküm süren Kral I. Davit Anhoğin'in saltanatı sırasında krallık güçlendi. I. Davit Anhoğin, Tiflis ve Gence Emirliklerinden bazı bölgeleri fethetti ve Samşvilde'yi ikametgâhı olarak seçti. 1001'de Bagratuni krallarından bağımsızlık kazanmaya çalıştı ancak başarısız oldu. Başarısız olduktan sonra, tüm mal varlığına el koyan Kral I. Gagik tarafından cezalandırıldı; bundan sonra Davit, "Topraksızlar" anlamına gelen "Anhoğin" olarak bilinecekti. I. Davit'in yerine 1048 ile 1089 yılları arasında hüküm süren oğlu II. Kiurike geçti. 1045'te Ermeni Pakraduni Krallığı'nın yıkılmasından sonra, II. Kiurike'ye Bizanslılar tarafından Kouropalat unvanı verildi ve bağımsız bir hükümdar oldu.

II. Kiurike, başkenti 1065'te Matsnaberd'den Lori'ye taşıdı.

Gücünün zirvesinde, Taşir-Dzoraget krallığı, Tiflis Emirliği ve Kiurikian hanedanlığının bir kolunun 1029-1105 arası dönemde yönettiği Kaheti-Hereti Krallığını kendisine bağladı.

1089'da II. Davit, babası II. Kiurike'nin yerine geçti ve Taşir-Dzoraget'in Gürcistan Krallığı tarafından ilhak edildiği 1118'e kadar hüküm sürdü.

Bundan sonra, Tavuş, Matsnaberd ve Nor-Berd kalelerinde güçlenen Kiurikliler, Moğolların bölgeyi fethettiği 13. yüzyılın başına kadar kraliyet unvanını korudu.

Bagratuni Hanedanı'ndan akrabalarının aksine, Kiurikian kralları kendi sikkelerini basmakta benzersizdiler ve arka yüzünde yazılı beş satırda "Rab Khorapaghat (Kouropalates) Kiurike'ye (George) yardım etsin)" yazıyordu. Sanahin, Hağpat ve Hağartsin'dekiler de dahil olmak üzere, kuzey Ermenistan'da bir dizi kilise ve manastırın inşasına sponsor oldular, kralların birçoğu buraya defnedildi.

Galeri

II. Smbat ve kardeşi I. Kiurike Haghpat Manastırı girişinde resmedilmiştir.
10. yüzyılın sonunda Kiurinliler tarafından inşa edilen Ahtala Kalesi
Lori, krallığın 2. başkenti

Kaynakça

İlgili Araştırma Makaleleri

Abotsi, Gürcistan'ın tarihteki coğrafik bölgelerden biridir. Aşağı Kartli'nin batı ucunda yer almıştır. Gürcü geleneksel tarihi Abotsi'yi eski çağlardan beri Kartli Krallığı'nın bir parçası sayar.

Gürcistan tarihi, Gürcistan'da tarih öncesi dönemlerden günümüze kadar uzanan dönem boyunca yaşanan olayları kapsar.

Gürcistan Krallığı ya da Gürcü İmparatorluğu, Orta Çağ'da kurulmuş olan Gürcü devleti. Gürcistan pek çok alanda, Altın Çağ olarak adlandırılan dönemi bu krallık zamanında yaşamıştır.

VI. Davit Narin, Bagrationi hanedanına mensup Gürcü kralı. Gürcü Krallığını 1245-1259 yılları arasında yönetmiş, Moğol İmparatorluğu işgali altındaki dönemde 1259 yılından ölümüne dek İmereti Krallığının hükümdarı olmuştur.

Ermenistan Krallığı, aynı zamanda Büyük Ermenistan Krallığı, veya basitçe Büyük Ermenistan, bazen Ermeni İmparatorluğu olarak da anılır, Antik Çağ'da bir monarşiydi. Hristiyanlığı devlet dini olarak kabul eden ilk devlettir. MÖ 321'den MS 428'e kadar varlığını sürdürmüştür. Tarihi, üç kraliyet hanedanı tarafından birbirini takip eden saltanatlara bölünmüştür: Orontid, Artaxiad ve Arsacid (52-428).

Bagratuni Hanedanı, 885-1045 yılları arasında Ermeni Bagratuni Krallığı'nı yönetmiş olan Ermeni hanedanlığı.

IV. Bagrat, Bagrationi Hanedanı'nın bir üyesidir. 1027 ile 1072 yılları arası Gürcistan Krallığı yapmıştır. Uzun ve olaylı hükümdarlığında Gürcistan'ın hükümdarlığını Bizans İmparatorluğu ve Selçuklu Hanedanı'ndan korumak için çalışmıştır.

<span class="mw-page-title-main">II. Giorgi</span>

II. Giorgi, Bagrationi Hanedanı'nın bir üyesidir. 1072 ile 1089 yılları arası Gürcistan krallığı yapmıştır. Öncülü Gürcü kralı IV. Bagrat ile Alanialı Borena'nın oğludur. Didi Turkoba olarak bilinen Büyük Selçuklu saldırıları karşısında ve iç sorunları gidermede başarılı olamadı. 1089 yılında oğlu IV. Davit lehine hükümdarlıktan çekilmek zorunda kaldı. II. Giorgi Kuroplalati, ve Caesar yüksek Bizans unvanlarına sahiptir.

IV. Davit, Kurucu Davit olarak da bilinir, Bagrationi hanedanından Gürcü kralı. 1089 yılından öldüğü 1125 yılına kadar hüküm sürmüştür. "Ağmaşenebeli" lakabı kurucu, imar eden anlamlarına gelir.

<span class="mw-page-title-main">Vaspurakan Krallığı</span>

Vaspurakan Krallığı, Büyük Ermenistan Krallığı'nın ilk ve en büyük eyaletiydi ve daha sonra Orta Çağ'da Van Gölü merkezli bağımsız bir krallık oldu. Günümüzde doğu Türkiye ve kuzeybatı İran'da yer alan tarihsel bölge, Ermeni medeniyetinin beşiği olarak kabul edilir.

III. Davit Kurapalati veya Davit Didi (Büyük), aynı zamanda II. Davit olarak da bilinir, Gürcü Bagrationi hanedanından 966'dan 1000/ 1001'de öldürülmesine kadar Orta Çağ Gürcü-Ermeni sınır bölgelerindeki Tao Prensi idi. Kuropalates, kendisine 978'de ve yine 990'da verilen bir Bizans saray unvanıdır.

Ermeni Bagratuni Krallığı veya Bagratuni Ermenistanı, I. Aşot tarafından, Büyük Ermenistan'ın Arap Emeviler ve Abbasi egemenliği altında yaklaşık iki yüzyıl süren yabancı egemenliğinin ardından 880'lerin başında kurulan bağımsız bir devlettir. Bölgedeki iki çağdaş güç olan Abbasiler ve Bizanslılar, bölgedeki insanlara boyun eğdirmek ve Ermeni nakharar soylu ailelerinin birçoğunu dağıtmak için uğraşırken Aşot, Arapları Ermenistan'dan uzaklaştıracak bir hareketin öncüsü olarak kendini öne sürmeyi başardı.

Altın Çağ ya da Gürcistan'ın Altın Çağı, Geç Orta Çağ döneminde, Gürcistan Krallığı'nın 11. yüzyılın sonundan 13. yüzyıla değin dönemine verilen addır. Bu dönemde Gürcistan'ın gücü ve gelişmesi zirveye ulaşmıştır. Bunun dışında askeri başarılarla ülke sınırlarının genişlemesi, Gürcü mimarisinin, resim sanatının ve edebiyatının gelişmesine olanak sağlamıştır. Bu dönemdeki kilise sanatı ve din dışı edebiyat eserlerinin pek çoğu günümüze ulaşmıştır.

Samşvilde, Güney Gürcistan'ın Kvemo Kartli bölgesine bağlı Tetritskaro ilçesinde Samşvilde köyünde yer alan yıkık müstahkem şehir ve arkeolojik sittir. Kentteki kalıntılar çoğunlukla Orta Çağ yapılarından kalmadır. Hrami nehri vadisinin yanında konumlanan sit, 2.5 km uzunluğunda ve 400 m genişliğindedir. En tanınmış yapılardan bazıları, Samşvilde Sioni Kilisesi ve kayalık bir nehrin burnuna dikilmiş olan kaledir.

Bagrationi Hanedanı, Gürcistan'da Orta Çağ'dan 19. yüzyılın başlarına kadar hüküm süren bir kraliyet hanedanıdır. Bagratlılar olarak da bilinir. Dünyadaki en eski Hristiyan hanedanları arasında yer alır. Kraliçe Tamar gibi pek çok ünlü Gürcü hükümdarı bu hanedandan gelir.

Arminiya Ostikanatı veya Arminiya Emirliği olarak da bilinen Arminiya Müslüman Araplar tarafından Büyük Ermenistan, İberya Krallığı ve Albanya topraklarına verilen ve 7. yüzyılda bu bölgelerin fethedilmesinin ardından kullanılan siyasi ve coğrafi bir terimdir. İslam fetihlerinin ardından başta haraç karşılığında Arminiya eyaletini temsil etmesine ve Ermenilerin savaş zamanlarında sadakatine izin vermesine rağmen, Halife Abdülmelik ibn Mervan başkenti ile bir ostikan başkanlığında bölgeyi doğrudan Arap yönetimine bağlamıştır.

İberlerin Krallığı ya da Tao-Klarceti Krallığı İberya Prensliği'nin ardılı olarak güneyde Gürcü Kapı’dan kuzeyde Küçük Kafkas Dağları’na kadar uzanan modern Türkiye’nin kuzey doğusu ve modern Gürcistan’ın güney batı bölgelerini kapsayan tarihi Tao-Klarceti ya da Zemo Kartli bölgesinde 888 yılında Bagrationi hanedanlığı hükümdarlığında ortaya çıkmış Orta Çağ avrasya monarşisidir.

Kaheti-Hereti Krallığı ya da sadece Birinci Kaheti Krallığı merkezi Kaheti bölgesi ve başkenti Telavi olan Doğu Gürcistan'daki erken Orta Çağ monarşisidir. Kaheti Prensliği'nin güçlü yöneticisi Büyük III. Kvirike'nin liderliğinde 1014 yılında ortaya çıkmıştır. III. Kvirike sonunda Hereti kralını yenilgiye uğratarak kendisini birleşik Kaheti ve Hereti'nin kralı ilan etti. Krallık bu tarihten itibaren 1104 yılına kadar birleşik Gürcistan Krallığı'ndan ayrı bağımsız bir devletti. Krallığın toprakları batıda Ksani Nehri'nden doğuda Alicançay Nehri'ne ve kuzeyde Didoeti'den güneyde Kura Nehri'ne kadar uzanan bölgeyi kapsamaktaydı.

Mamikonyan veya Mamikonean, 4. ve 8. yüzyıllar arasında Ermeni siyasetine hakim olmuş aristokrat bir hanedandı. Hanedan üyeleri Tayk, Taron, Sason ve Bagrevand başta olmak üzere Ermeni yerleşimlerini yönetti. Hanedanın koruyucu azizi Hovhannes Karapet'ti. Hanedan üyelerinin Sasani istilacılara karşı şiddetle savundukları Surp Garabet Manastırı, Vaftizci Yahya'ya adanmıştır.

Smbat IV Bagratuni Bagratuni Hanedanı'ndan bir Ermeni prensiydi. 595'te, seçkin bir askeri kariyere sahip olduğu ve 616/7'deki ölümüne kadar yüksek onurlar kazandığı Sasani İmparatorluğu'na. Yerine oğlu Varaztirots geçti.

Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.