İçeriğe atla

Taş Bebek (opera)

Taş Bebek
MüzikAhmet Adnan Saygun
LibrettoMünir Hayri Egeli
Gala17 Aralık,1934
İlk gösterim yeriAnkara Halkevi, Ankara
OyuncularVarişli (bas), Taş Bebek (soprano), Usta (Tenor), Ellik Bekir (Alto), Cüce (Tenor)

"Taş Bebek", Ahmed Adnan Saygun’un 1934’te bestelediği, librettosu Münir Hayri Egeli’ye ait, lirik fantezi türünde tek perdelik opera eseridir. Türkiye'de sahnelenen ilk Türkçe operalardan biridir. Eser, “mükemmel” insanlardan oluşan yeni bir nesil yaratmak gerektiği fikrini işler.[1]

Cumhurbaşkanı Mustafa Kemal Atatürk’ün Kasım 1934’te verdiği sipariş üzerine, onun Ankara’ya gelişinin 15. yıldönümü nedeniyle 27 Aralık 1934 gecesi sahnelenmek üzere yazılmıştır. Necil Kazım Akses’in aynı nedenle bestelediği "Bay Önder" operası ile birlikte ilk defa Ankara Halkevi sahnesinde cumhurbaşkanının huzurunda 27 Aralık 1934 gecesi Saygun’un yönetiminde sahnelenmiştir.[2] Bu, eserin ilk ve tek sahnelenişidir.[1]

Konusu

Eski çağlar içinde bir çağda yaşayan ve bebek yapan Akman Usta, örnek bir kadın yapmak ister. Kumabanu isimli bebek canlanır ama Akman Usta kalbini takmayı unutur.

Canlanan "Taş Bebek", ustaya aşık olur ve birlikte kaçmayı teklif eder. Teklifi kabul eden Akman Usta hazırlık için dışarı çıkar. Usta çıktığında içeri çırağı Varişli girer ve kız, ona aşık olup çırakla kaçar gider.

Akman Usta geri döndüğünde kızı bulamayınca yanına çalışan kalfa kadına yakınır. Kadın, "Sen yanlış yolu tuttun, senin işin insan yaratmak değil, ancak tanrı yarattığı insanı rûhen zenginleştirmektir" der. Bu sırada çırak, kucağında Taş Bebek ile içeri girer. Taş Bebek can çekişmektedir. Ruhtan ve gönülden yoksun olduğu için ölür.

Roller

Rol Ses tipi Prömiyerde Roller, 17 Aralık 1934
(Orkestra şefi: Ahmet Adnan Saygun)[1]
Varişli BasBay Nurullah Şevket
Taş Bebek SopranoBayan Celile Enis
Usta TenorBay Avni
Ellik Bekir AltoBayan Güzide
Cüce Tenor-Konuşmacı Bay Selahattin
Kelebek kızlar (Figüranlar) Sevim, Hayrinnisa, Harika

Kaynakça

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Ahmet Adnan Saygun</span> Türk Beşleri arasındaki klasik müzik bestecisi, müzik eğitimcisi ve etnomüzikolog

Ahmed Adnan Saygun, Türk Beşleri arasında yer alan Klasik müzik bestecisi, müzik eğitimcisi ve etnomüzikologdur.

<span class="mw-page-title-main">Necil Kazım Akses</span>

Necil Kazım Akses, Türk besteci.

<span class="mw-page-title-main">Giuseppe Verdi</span>

Giuseppe Verdi, 19. yüzyıl İtalyan operası ekolünden gelen en ünlü İtalyan besteci. Tüm dünyada eserleri en çok sahnelenen opera bestecilerinden birisidir.

Özsoy, Ahmet Adnan Saygun'un bestelediği ve Firdevsî'nin Şehnâme adlı eserinden uyarlanan, Türkçe olan librettosunu Münir Hayri Egeli’nin yazdığı 1 perdelik 12 tablodan oluşan Türkiye Cumhuriyeti tarihinin sahnelenen ilk operasıdır.

<span class="mw-page-title-main">Semiha Berksoy</span> Türk opera sanatçısı

Semiha Berksoy, Türk opera sanatçısı, tiyatrocu ve ressamdır.

<span class="mw-page-title-main">Devlet Opera ve Balesi</span>

Devlet Opera ve Balesi Genel Müdürlüğü, 1309 sayılı kanun ile kurulmuş, ulusal opera ve bale topluluklarını bünyesinde barındıran, Kültür ve Turizm Bakanlığına bağlı bir genel müdürlüktür. 6 taşra müdürlüğünde faaliyetlerini sürdürmektedir. Bunlar; Ankara, İstanbul, İzmir, Mersin, Antalya ve Samsun Devlet Opera ve Balesi Müdürlükleridir.

<span class="mw-page-title-main">Carl Ebert</span> Alman oyuncu

Carl Ebert, Alman tiyatro yönetmeni ve oyuncusu, opera yönetmeni, eğitmen.

Ayten Uncuoğlu, Türk oyuncudur.

<span class="mw-page-title-main">Rigoletto</span>

Rigoletto Giuseppe Verdi tarafından bestelenmiş üç perdelik bir operadır. İtalyanca liberetoyu Victor Hugo'nun Le roi s'amuse adlı oyundan uyarlayarak Francesco Maria Piave yazmıştır. Operanın prömiyeri 11 Mart 1851 tarihinde Venedik'teki La Fenice opera evinde yapılmıştır. Bu opera çok kişi tarafından çalışma hayatının orta yıllarında Verdi'nin ortaya çıkardığı başyapıtlardan biri olarak görmektedirler. Modern çağlarda standard opera repratuvarının vazgeçilmez bir eseri olarak devamlı olarak sahneye konulmaktadır. Kuzey Amerika'da en çok oynanan 20 opera eseri arasında 9. sırayı almıştır.

<span class="mw-page-title-main">La traviata</span>

La traviata Giuseppe Verdi'nin bestelediği Francesco Maria Piave'nin libretto'sunu yazdığı 3 perdelik opera eseri. Alexandre Dumas'nın 1848 yılında yazdığı Kamelyalı Kadın romanını temel almıştır. İlk defa 6 Mart, 1853 tarihinde Venedik'te, Teatro la Fenice tiyatrosunda oynanmıştır. "La Traviata" başlığı doğru yoldan çıkmış kadın anlamındadır. Opera hazırlanmaktayken libretto yazarı Piave ve besteci Verdi orijinal hikâyenin yazarı Dumas gibi zamanın çağdaş olmasını istediler; fakat eseri sipariş veren yapımcı La Fenice Tiyatrosu eserin geçmişte yer almasında ısrar etti. Fakat 1880'lerden sonraki yapımlarda hep besteci ve librettocunun isteğine uygun olarak 19. yüzyıl zaman olarak uygulanmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Goyescas</span>

Goyescas, İspanyol besteci Enrique Granados'un 1915 yılında bestelediği tek perdelik operasıdır. Granados'un yine kendisine ait aynı isimli ve 1911 tarihli piyano suitinden çeşitli melodileri kullandığı bu operanın özgün İspanyolca librettosu Fernando Periquet y Zuaznabar tarafından yazıldı. Eser ilk olarak 1916 yılında New York'taki Metropolitan Operası'nda sahnelendi.

<span class="mw-page-title-main">Saadet İkesus</span> Türk opera sanatçısı

Fatma Saadet İkesus Altan, Türk opera sanatçısıdır.

<span class="mw-page-title-main">Nürnberg'in Usta Şarkıcıları</span>

Nürnberg'in Usta Şarkıcıları 19. yüzyıl Alman bestecisi Richard Wagner tarafından 1868'de yazılmış ve bestelenmiş üç perdelik operadır. Bu opera dünya opera evleri repertuvarlarında popüler olarak günümüze kadar sahnelenmektedir. Popüler opera repertuvarı içinde, genellikle dört buçuk saatten daha fazla alarak, en uzun süren eserdir. Eserin mekânı 16. yüzyıl ortalarında o zaman bir bağımsız şehir olan ve Kuzey Avrupa Rönesansı'nın merkezlerinden biri olduğu kabul edilen Nürnberg şehirdir. Eserin hikâyesi çoğunluğu şehrin önemli loncalarına bağlı olan esnaf, usta, kalfa ve çırakların şarkıcılık ve güfteciliği bir zanaat prensiplerine göre geliştirip devam ettiren amatör müzisyen lonca mensuplarının hayatlarını ve bir şarkı ödülü için bir lonca mensupları arasındaki bir yarışmayı konu alır. Bu hikâye gerçekte tarihte geçmiş kişileri içerir; örneğin Hans Sachs (1494-1576) şehrin tarihinde çok ünlü bir Usta Şarkıcı idi.

<i>Garip</i> (film) 1986 yapımı Türk filmi

Garip, Memduh Ün'ün yönetmenliğini yaptığı 1986 yapımı Türk filmi. Film normal bir şekilde Amerikan filmi the Kid 1921 ve Mısır filmi Yasmin filmine dayanıyordu.

Bay Önder, 1934 yılında Necil Kazım Akses tarafından Atatürk’ün isteği üzerine bestelenmiş tek perdelik opera. Liberettosu Münir Hayri Egeli’ye aittir. İlk Türk opera eserlerinden birisidir.

Kerem, Ahmet Adnan Saygun tarafından bestelenmiş "grand opera" janrında üç perdelik bir operadır. Liberetto, Selahattin Batu tarafından yazılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Agrippina (opera)</span>

Agrippina George Frideric Handel tarafından bestelenmiş üç perdelik opera seria janrında bir opera eseridir. Libretto Kardinal "Vincenzo Grimani" tarafından hazırlanmıştır. Eser 1709-1710 Venedik Karnaval mevsimi hazırlanmış ve prömiyer temsili 26 Aralık 1709'da "San Giovanni Grisostomo Tiyatrosu", Venedik'te yapılmıştır.

Eczacı, Joseph Haydn tarafından bestelenmiş üç perdelik opera buffo janrında bir opera eseridir. Librettosu Carlo Goldoni tarafından hazırlanmıştır. Eser, Haydn'in soylu Esterházy ailesinin yanında müzik direktörü olarak çalışmakta iken hazırlanmıştır ve prömiyer sahnelenmesi 1768 sonbaharında bu aileye ait olan özel Esterhazy Sarayı Tiyatrosu, Esterhaza'da yapılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Türkiye'de opera</span>

Türkiye'de opera faaliyeti devlet tarafından 1940'larda başlatılmıştır. Halen de büyük oranda Devlet Opera ve Balesi tarafından yürütülmektedir. Türkiye coğrafyasında ise 18. yüzyılda Osmanlı İmparatorluğu'na gelen yabancı kumpanyalar ile başlar.

<i>Atiye</i> (dizi) Netflix yapımı Türk internet dizisi

Atiye, 27 Aralık 2019 tarihinde 8 bölümden oluşan ilk sezonun yayınlandığı dram, gerilim ve fantastik türündeki Netflix'in ikinci Türk orijinal internet dizisi. Yazar Şengül Boybaş'ın Dünyanın Uyanışı adlı eserinden uyarlanmıştır. 27 Aralık 2019'da 8 bölümden oluşan birinci sezon, 10 Eylül 2020'de 8 bölümden oluşan ikinci sezon ve 17 Haziran 2021'de 8 bölümden oluşan üçüncü ve final sezonu Netflix üzerinden yayınlandı.