İçeriğe atla

Taşıt

Kontrol Edilmiş

Taşıt, ulaşım aracı veya vasıta, yük ve yolcu taşımaya yarayan araçların genel adıdır.

Karayolu taşıtları

Motorsuz kara yolu taşıtları

İnsan gücü ile hareket eden taşıtlar

Pedallılar
BisikletÜç tekerli bisikletVelotaksiTandem bisikletQuadricyclesTekteker
Çok kişilikYatay bisiklet
Sürüklemeliler
Su kayağıKar kayağıKızak
Yük taşımak için
Yük taşıma arabasıValiz taşıma arabasıEl arabasıEl arabası
(Small)
Bagaj arabası
Diğer
TahtırevanÇekçekTekerlekli sandalyeScooter
(Manuel)
Taşıma sedyeTekerlekli sedyeKaykayTekerlekli patenBebek arabasıAlışveriş arabası

Hayvan gücü ile hareket eden tekerlekli taşıtlar

DiligenceCoachSavaş arabası
Chariot
iki tekerli at arabası
(Calash)
Kupa
(Brougham)
BerlinePosta arabası
(Stagecoach)
üstü açılabilir araba
(Cabriolet)
Fayton
Barouche
BuggyDogcartCartSurreyTandem Horse
BuckboardKağnıKöpek arabasıOmnibus
Sürüklemeliler
Köpek kızağıTroyka
Kullanılan hayvanlar
KeçiDeveFilÖküzZebra
AtEşek

Treylerler

Treyler, bir kamyon, otobüs veya otomobil tarafından çekilen ve taşıyacağı yükün özelliklerine has bir şekilde tasarlanıp imal edilen en az bir dingili ve çekildiği taşıta çeki oku, döner tabla, kanca vb. adlarla tanımlanan bir bağlantı aygıtı aracılığı ile bağlanan yük taşıma amaçlı kara yolu taşıt aracıdır.

Otomobil transfer treyleriKaravanRömorkör

Motorlu kara yolu taşıtları

Otomobiller

Otomobil (Auto: Yunancadaki anlamıyla kendiliğinden + mobile: Latincedeki anlamıyla hareketli demektir). Otomobil kavramının ilk ortaya çıktığı zamanı göz önüne alırsak at kullanılmadan, itmeden veya çekmeden kendiliğinden hareket edebilen öz itmeli taşıt

SedanStation WagonRoadsterCabrioletHatchbackCoupeGrand Tourer

Motosikletler

Motosiklet, iki tekerlekli, bisiklet benzeri, içten yanmalı motora sahip bir ya da iki kişilik ulaşım aracıdır.

ScooterArazi motosikleti
Off-Road motosiklet
MobiletGezi motosikleti
Touring motosikleti
Alçak motosiklet
Chopper motosiklet
Spor motosikletEnduro motosikletSupermoto

Otobüsler

Otobüs, kara yolu taşıma yönetmeliğine göre sürücü dâhil 25 kişiden fazla yolcu kapasitesi olan motorlu kara taşıtıdır.

Çift katlı otobüsÇift katlı körüklü otobüsKörüklü otobüsÇift körüklü otobüsMetrobüsTroleybüsOff-road otobüs
Okul otobüsüÜstü açık otobüsMinibüsMidibüs

Kamyonlar

Kamyon, ağır yük taşımaya yarayan motorlu araç. Otomobil prensibine göre çalıştıklarından büyük yük otomobili olarak da tanımlanırlar.

İtfaiye kamyonuTroleybüs kamyonÇekici kamyonuKurtarıcı kamyonuDamperli kamyonTanker kamyonuDökme yük taşıma kamyonu
Yarış kamyonuOtobüs kamyonKamyonet

Diğer motorlu araçlar

LokomobilTraktörAmfibiyen

Raylı taşıtlar

Trenler

Tren (Fransızca : train[1]), demiryolu üzerinde bir lokomotifin çektiği arabalar dizisidir. Modern anlamı ilk kez 1820'lerde İngiltere'de kullanılmıştır.[2]

Lokomotifler

Lokomotif (Fransızca : locomotif), raylar üstünde bir vagon dizisini çekmede kullanılan buharla ya da bir motorla çalışan makinedir.[3]

Vagonlar

Vagon (Fransızca : wagon), yük ve yolcu taşımakta kullanılan, lokomotifin çektiği demir yolu aracı[4]

Tramvaylar

Tramvay, raylı şehir içi ulaşım aracı[5][6] Kökeni İngilizce Tramway kelimesi olan Tramvay, Türkçeye Fransızcadan geçmiştir. Tramvay taşımacılığının kent içi trafiği açısından yol boyunca yerleştirilmiş ray ve elektrik hattı gereksinmesi gibi bazı sakıncaların olmasına karşılık, bir yandan da duman çıkartmamak ve her gün fiyatı biraz daha artan petrol ürünleri yerine elektrikle çalışmak gibi üstün yanları vardır.

Monoraylar

Monoray (Fransızca monorail)Tek bir raydan oluşan demir yolu.[7]

Füniküler

Füniküler (Fransızca funiculaire) raylı bir taşıma aracıdır. Bir dağ veya tepe gibi eğimli arazide, halatlarla yukarıya çekilerek çalışır. İki ayrı aracın aynı anda kullanımı, vagonların her birini karşı ağırlık olarak etkilemesi prensibi ile çalışır.[8]

Su taşıtları

Gemiler

BuzkıranŞilepVapurMavnaYelkenliDeniz otobüsü
YatFeribotKatamaranRömorkörKruvaziyerArabalı vapur

Savaş gemileri

FırkateynKorvetUçak gemisiMonitorGambot
KruvazörMuhrip

Diğer su taşıtları

Eskimo kayığıAmfibiyenSalGabarKanoGondolHoverkraft

Su altında

Denizaltı

Atmosferik taşıtlar

Kanat yapılarına göre atmosferik taşıtlar

Sabit kanatlılar

Sabit kanatlı uçak veya kısaca uçak, havanın kanatların altında basınç oluşturması yardımı ile yükselip ilerleyebilen motorlu bir hava taşıtıdır.[9][10] Eski kullanımı tayyare[11] (Arapça kökenli) (bazı ağızlarda teyyare[12]) şeklindedir.

Kullanım amaçlarına göre uçaklar
Kanat yapılarına göre uçaklar

Dönen kanatlılar

Kanat çırpanlar

Yükselmelerine göre atmosferik taşıtlar

Gaz basıncı ile yükselenler

Aerodinamik yapılarıyla yükselenler

Kaynakça

  1. ^ "tren". Güncel Türkçe Sözlük. Türk Dil Kurumu. 4 Mart 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Temmuz 2024. 
  2. ^ Sevan Nişanyan. "tren". Nişanyan Sözlük. 20 Temmuz 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Temmuz 2024. 
  3. ^ "lokomotif". Güncel Türkçe Sözlük. Türk Dil Kurumu. 20 Temmuz 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Temmuz 2024. 
  4. ^ "vagon". Güncel Türkçe Sözlük. Türk Dil Kurumu. 20 Temmuz 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Temmuz 2024. 
  5. ^ "tramvay". Güncel Türkçe Sözlük. Türk Dil Kurumu. 20 Temmuz 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Temmuz 2024. 
  6. ^ Sevan Nişanyan. "tramvay". Nişanyan Sözlük. 20 Temmuz 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Temmuz 2024. 
  7. ^ "monoray". Güncel Türkçe Sözlük. Türk Dil Kurumu. 20 Temmuz 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Temmuz 2024. 
  8. ^ "füniküler". Güncel Türkçe Sözlük. Türk Dil Kurumu. 20 Temmuz 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Temmuz 2024. 
  9. ^ "uçak". Güncel Türkçe Sözlük. Türk Dil Kurumu. 3 Mart 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Temmuz 2024. 
  10. ^ "Rehber Ansiklopedisi "Uçak" maddesi". 5 Mayıs 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Kasım 2009. 
  11. ^ "tayyare". Güncel Türkçe Sözlük. Türk Dil Kurumu. 20 Temmuz 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Temmuz 2024. 
  12. ^ Selâhattin Olcay (1995). teyyare. Doğu Trakya Yerli Ağzı, İnceleme-Derleme-Dizin. Türk Dil Kurumu. s. 92. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Uçak</span> Motorlu hava taşıtı

Uçak veya tayyare; hava akımının başta kanatlar olmak üzere kanat profilli parçaların alt ve üst yüzeyleri arasında basınç farkı oluşturması sayesinde havada tutunarak yükselebilen, uçma özellikli motorlu bir hava gemisi ve hava taşıtıdır. Pistonlu ya da jet motorlu, sabit kanatlı ve havadan ağır pek çok hava taşıtı uçak kategorisine dahildir. Günümüzde en temel uçak tipleri, yolcu uçağı, savaş uçağı, kargo uçağı olarak bilinirken, farklı coğrafi şartlara göre özelleştirmiş uçaklar da mevcuttur.

<span class="mw-page-title-main">Tren</span> raylar üzerinde giden ulaşım ve taşıma aracı

Tren, raylar üzerinde bir ya da birkaç lokomotif tarafından çekilen veya itilen vagonlardan oluşan ulaşım aracı. Tren kelimesi Türkçe ve diğer dillere Latince trahereden (çekmek) türeyen eski Fransızca trahinerden gelmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Metro</span> kentsel alanda yolcu taşıyan demiryolu sistemi

Metro, genellikle kentsel alanlarda bulunan yüksek kapasiteli toplu taşıma türüdür. Otobüslerden, fünikülerden veya tramvaylardan farklı olarak, genellikle metro sistemleri özel bir geçiş hakkı üzerinde çalışan, yayalar veya diğer araçlar tarafından erişilemeyen ve tünellerde bulunan demiryollarıdır.

<span class="mw-page-title-main">İstanbul Metrosu</span> İstanbul, Türkiyede hizmet veren metro ağı

İstanbul Metrosu, Türkiye'nin nüfus bakımından en büyük şehri olan İstanbul'daki metro sistemidir. 3 Eylül 1989'da M1 hattının hizmete girmesiyle birlikte faaliyete başlamıştır. Günümüzde M1ᴀ, M1ʙ, M2, M3, M4, M5, M6, M7, M8, M9 ve M11 olmak üzere 11 hattan oluşmaktadır.

Türkiye Lokomotif ve Motor Sanayi A.Ş. veya kısaltmasıyla TÜLOMSAŞ, Eskişehir merkezli, TCDD'nin bağlı ortaklığında 1986-2020 arası faaliyet gösteren lokomotif üreticisi anonim şirket. Tüm faaliyetleri 2020'de kurulan TÜRASAŞ bünyesine dahil edilerek varlığına son verilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Rahmi M. Koç Müzesi</span> Müze

Rahmi M. Koç Müzesi, İstanbul'un Hasköy semtinde, Haliç kıyısında bir sanayi müzesidir. 1994 yılında iş insanı Rahmi Koç'un desteği ile açılmış müze, Türkiye'de sanayi, ulaşım, endüstri ve iletişim tarihine adanmış ilk önemli müzedir.

<span class="mw-page-title-main">Monoray</span>

Bir monoray veya havaray, hattının tek bir ray veya kirişten oluştuğu bir demiryolu'dur. Halk arasında "monoray" terimi genellikle herhangi bir yükseltilmiş demiryolu veya insan taşıyıcı biçimini tanımlamak için kullanılır. Daha doğru bir ifadeyle, bu terim track tarzını ifade etmektedir. Monoraylar genellikle havaalanı transferlerinde ve orta kapasiteli metrolarda bulunan tek raylı sistemlerdir. Monoraylar tramvaylardan ve hafif raylı sistemlerden her zaman diğer trafikten ve yayalardan ayrı olmaları ile ayrılırlar.

Merkezi Almanya Federal Cumhuriyeti'nin Münih kentinde bulunan Knorr-Bremse AG, Knorr Bremse Şirketlerini yöneten çatı şirkettir. Knorr-Bremse, raylı ve ticari araç fren sistemleri üretiminde dünya liderliğini elinde bulundurmaktadır. Şirketin aktif olduğu diğer alanlar ise raylı taşıtlarda kullanılan kapı ve klima sistemlerinin yanı sıra tren garı peron giriş kapıları ve dizel motor sarsıntı amortisörleri üretimidir.

<span class="mw-page-title-main">M4 (İstanbul Metrosu)</span> İstanbul Metrosu hattı

M4 Metro Hattı, İstanbul'un Anadolu Yakası'nda yer alan metro hatlarından biridir. Anadolu Yakası'nın ilk metro hattı olma özelliğini taşır. İlk istasyonu Kadıköy, son istasyonu ise Sabiha Gökçen Havalimanı olmak üzere 23 istasyonu mevcuttur ve istasyonlar tamamen yer altındadır. Kadıköy ve Ayrılık Çeşmesi istasyonları ile Tavşantepe - Sabiha Gökçen Havalimanı arasındaki istasyonlar hariç, hat D.100'e paralel gider. 17 Ağustos 2012 tarihinde Kadıköy - Kartal, 10 Ekim 2016 tarihinde Kartal - Tavşantepe uzatması ve 2 Ekim 2022 tarihinde Tavşantepe - Sabiha Gökçen Havalimanı uzatması hizmete girmiştir. M4 hattı, 33,5 kilometre (20,8 mi) uzunluğu ile İstanbul'da M11 hattından sonraki en uzun ikinci metro hattıdır. Hattaki toplam seyahat süresi 52 dakikadır. İşletme 8'li ve 4'lü tren dizileriyle yapılmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">T1 (İstanbul Tramvayı)</span> İstanbul Tramvayı hattı

T1 Tramvay Hattı, İstanbul'un Avrupa Yakası'nda, ilk istasyonu Kabataş son istasyonu ise Bağcılar olan ve 31 istasyondan oluşan 19,3 km uzunluğundaki tramvay hattıdır.

<span class="mw-page-title-main">F1 (İstanbul Füniküleri)</span> İstanbul Füniküleri hattı

F1 Füniküler Hattı, İstanbul'da yer alan füniküler hatlarından birisidir.

<span class="mw-page-title-main">Hub (taşımacılık)</span> araçlar arasında yolcu ve yük alışverişinin yapıldığı yer

Hub ya da ulaşım merkezi, yolcuların ve yüklerin taşıtlar ve/veya deniz, kara, hava gibi değişik ulaşım modları arasında geçiş yaptığı yerlere verilen isimdir.

<span class="mw-page-title-main">TÜVASAŞ</span> şirket

Türkiye Vagon Sanayisi A.Ş. ya da kısaltmasıyla TÜVASAŞ, Adapazarı merkezli, TCDD'nin bağlı ortaklığında KİT vagon üreticisi eski anonim şirket. TCDD'nin raylı araçların ve parçalarının imalâtı, onarımı ve bakımından sorumluydu.

<span class="mw-page-title-main">Tramvay</span> raylar üzerinde hareket eden elektrikli toplu taşıma aracı

Tramvay, genel olarak yerleşim yerleri içerisinde insan taşımacılığında kullanılan, kara yolunda tekerlekleri raylar üzerinde hareket eden toplu ulaşım aracıdır. Trenlerin aksine raylar sokaklara döşenebilir ve diğer taşıtlar bu yollardan geçebilirler. Tramvay hattı tramvay veya hafif raylı sistemlerde kullanılır. Tramvay hattı, aracın çeşitli çalışma ortamlarına uyum sağlamak için farklı ray profili'ne sahip olabilir. Çoğu tramvaylar elektrik gücüyle çalışır. At veya petrol ile çalışan tramvaylar da vardır. Tramvayların çift katlı tramvay, tramvay-tren, lastik tekerlekli tramvay, alçak tabanlı tramvay gibi türleri bulunmakdadır.

Türkiye Raylı Sistem Araçları Sanayii A.Ş., kısaca TÜRASAŞ, 4 Mart 2020 tarihli Resmî Gazete'de yayımlanan 2186 sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararı gereğince TCDD'nin bağlı ortaklıkları olan TÜLOMSAŞ, TÜDEMSAŞ ve TÜVASAŞ'ın birleştirilmesi ile kurulan Ankara merkezli iktisadi devlet teşekkülüdür.

<span class="mw-page-title-main">Şoför</span>

Şoför, yolcu motorlu araç, özellikle büyük bir sedan veya limuzin gibi lüks araç kullanan bir kişidir. Ayrıca, taksi, kamyon, otobüs gibi taşıtları kullananlara da şoför denilebilir. Türkçede şoför anlamında sürücü, haydavcı ve yöndemci gibi sözcükler de bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">İstanbul Tramvayı</span> İstanbul, Türkiyedeki tramvay ağı

İstanbul Tramvayı, İstanbul'da hizmet veren modern tramvay ağıdır. Sistem, Avrupa Yakası'nda hizmet veren T1 Tramvay Hattı, T4 Tramvay Hattı ve T5 Tramvay Hattı'ndan oluşmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Adtranz</span>

ABB Daimler-Benz Transportation veya kısaca Adtranz, Almanya merkezli çokuluslu bir raylı taşıt üreticisiydi. Şirket, 1996 yılında ABB Group ve Daimler-Benz'in raylı ekipman üreticilerinin birleşmesi sonucu kurulmuştur. Şirketin merkezi Berlin'de yer almaktaydı.

<span class="mw-page-title-main">Wagon Pars</span>

Wagon Pars, İran merkezli bir raylı taşıt üreticisidir. Şirket, 1974 yılında kurulmuş olup lokomotifler, trenler, metrolar, yük ve yakıt vagonları ve yolcuların uçağa binmesi için ekipmanlar üretmektedir. Şirketin merkezi Erak'ta yer almaktadır.

<span class="mw-page-title-main">İstanbul Füniküleri</span> İstanbul, Türkiyede hizmet veren füniküler ağı

İstanbul Füniküleri, İstanbul'da hizmet veren füniküler ağıdır. Sistem, şehrin Avrupa Yakası'nda hizmet veren F1 Füniküler Hattı, F2 Tarihi Tünel Füniküler Hattı, F3 Füniküler Hattı ve F4 Füniküler Hattı ve ihale aşamasında olan F5 Füniküler Hattı'ndan oluşmaktadır.