TRACECA
| TRACECA | |
|---|---|
| Kuruluş | 1993 |
| Tür | Ekonomik iş birliği organizasyonu |
| Konum | |
| Üyeler | 14 üye ülke ve 28 AB üyesi ülke |
| Genel sekreter | Mircea Ciopraga |
| Resmî site | |
TRACECA ya da Avrupa-Kafkasya-Asya Taşımacılık Koridoru (akronim: Transport Corridor Europe-Caucasus-Asia); Karadeniz, Kafkasya ve Orta Asya’da uluslararası ulaştırmayı geliştirmeyi ve siyasi-ekonomik ilerlemeyi hedefleyen, devletler arası bir program.[1] Kısaca İpek Yolu'nun yeniden canlandırılması amacıyla Orta Asya cumhuriyetlerini Kafkasya üzerinden Avrupa’ya bağlamayı hedefleyen ağırlıklı olarak demiryolu olmak üzere tüm ulaşım sistemlerini kapsayan bir Doğu – Batı koridoru olarak da tanımlanabilir.[2][3]
Örgütün, ilk olarak Avrupa Komisyonu tarafından finanse edilen Daimi Sekreterliği Azerbaycan'ın başkenti Bakü şehrinde bulunmaktadır. Ayrıca Odessa'da bir bölgesel ofisi bulunmaktadır. 2009 yılından bu yana, organizasyon tümüyle üye devletler tarafından finanse edilmektedir.
Tarihçe
Yer altı ve yer üstü kaynakları bakımından oldukça zengin olan bölge ülkelerinin kaynaklarının küresel pazarlara, özellikle de Batıya ulaştırılmasında güçlüklerle karşılaşılmıştır. Zengin yeraltı ve yerüstü kaynakları, bölgenin büyük bir pazar olması, TRACECA rotasının AB ile Asya ve Uzak Doğu ülkeleri arasında bağlantı oluşturması gibi nedenler, özellikle AB’nin ilgisini bölgeye çekmiştir. AB, Sovyetler Birliği dağıldıktan sonra, bağımsızlığını kazanan bölge ülkeleriyle 1991'den beri ticari ve ekonomik ilişkilerini geliştirmek girişimlerde bulunmuştur. Bu amaçla Orta Asya ve Kafkasya bölgelerine yönelik yardım ve yatırım programları geliştirmiştir. Bunlardan en önemlisi 1991 yılından beri yürütülmekte olan TACIS Programı’dır. Bu proje ile, bölgenin piyasa ekonomisi ve global pazarlarla entegrasyonu hedeflemiştir.[4]
AB’nin bölgeyle ticari ilişkilerini geliştirmesi için, coğrafi uzaklık ve bölge ülkelerinin ulaşım altyapılarının yetersizliği sorununu gündeme getirmiştir. Bu sebeple Avrupa Birliği, TACIS Programı çerçevesinde TRACECA programını geliştirmiştir.
Programın temeli, 8 TRACECA ülkesinin (Ermenistan, Azerbaycan, Gürcistan, Kazakistan, Kırgızistan, Tacikistan, Türkmenistan ve Özbekistan) ticaret ve ulaştırma bakanlarının Avrupa Birliği yetkilileriyle Brüksel'de katıldıkları bir konferansta, 1993 yılının Mayıs ayında atılmıştır. Avrupa Birliği tarafından, zengin kaynaklara sahip Orta Asya cumhuriyetlerini, Kafkasya üzerinden, ağırlıklı olarak demiryolu ile Avrupa’ya bağlamayı hedefleyen ve tüm ulaşım sistemlerini kapsayan[5] Doğu-Batı arasında bir koridor olarak düşünülmüştür.TRACECA'nın temel amaç ve çerçevesi, 2004 yılındaki Bakü İnisiyatifinde,[6] ve sonrasında 2006 yılında bakanlar düzeyinde Sofya'da yapılan konferansta belirlenmiştir
8 Eylül 1998 tarihinde, Türkiye, Ukrayna, Moldova, Romanya ve Bulgaristan’ın da katılımıyla toplam 12 ülkenin Devlet ve Hükûmet Başkanları tarafından, Avrupa-Kafkasya-Asya Ulaşım Koridorunun Geliştirilmesi İçin Çok-Taraflı Temel Anlaşma imzalanmıştır.Bu anlaşma TRACECA Programı’nın uygulanmasına temel teşkil etmektedir.[7]
Temel amaçlar
Bölgede yeni istihdam olanakları yaratmak ve ekonomik büyümeyi sağlamak amacıyla, programa dahil ülkeler arasında ticaretin geliştirilmesi ön sıralarda yer almaktadır. Buna ek olarak aşağıda belirtilen amaçlar belirlenmiştir:[8]
- Uluslararası ulaştırma koridoru TRACECA’nın Trans-Avrupa Ağlarına (TENs) bağlanması;
- Ticaret ve ulaştırma sistemlerinin gelişimi sağlayan faktörlerin tanımlanması;
- TRACECA projeleri ve özel yatırımcı kredilerinin desteklenmesi;
- Uluslararası yol, hava ve demiryolu ve ulaştırma pazarlarına erişimin kolaylaştırılması;
- Malların, yolcuların ve doğal kaynakların (petrol ve doğal gaz) dolaşımının teşvik edilmesi;
- Trafik emniyetinin, malların güvenliğinin ve çevresel korumanın garanti altına alınması;
- Çeşitli ulaştırma modları (karayolu, denizyolu, havayolu) arasında eşit rekabet kuralların oluşturulması.
Projeye dahil ülkeler
Projeye dahil ülkeler aşağıda listelenmiştir:[2]
İran 2009 yılında organizasyona dahil olmak için resmi başvuru yaptı.[9] Ancak Birleşmiş Milletler ve Avrupa Birliğinin İran'a yönelik amborgoları yüzünden, İran'ın projelere katılımı konusunda sıkıntılar yaşanmaktadır.
Sekreterya
Daimi Sekretaryanın başında, icra makamı olarak Genel Sekreter görev yapmaktadır.
| № | Genel Sekreter | Görev tarihi | Ülkesi | Ref |
|---|---|---|---|---|
| 1 | Zviad Kvatçantiradze | 2000–2002 |  Gürcistan | [10] |
| 2 | Abdürreşid Tagirov | 2002–2003 |  Özbekistan | |
| 3 | Ludmila Trenkova | 2003–2006 |  Bulgaristan | |
| 4 | Rustan Yenalinov | 2006–2009 |  Kazakistan | |
| 5 | Cantoro Satıbaldiyev | 2009–2011 |  Kırgızistan | |
| 6 | Eduard Biriucov | 2011–2014 |  Moldova | |
| 7 | Mircea Ciopraga | 2015– |  Romanya | [11] |
Kaynakça
- ^ "Avrupa Kafkasya Asya Ulaştırma Koridoru (TRACECA)". 23 Eylül 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Mayıs 2017.
- ^ a b "TRACECA Member Countries" 2 Aralık 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Traceca.org, accessed 30 January 2017
- ^ Süleyman ŞENSOY. "Demirden İpek Yolu: Traceca Projesi". 12 Haziran 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Mayıs 2017.
- ^ Serap Ovalı. "TRACECA PROJESİ VE TÜRKİYE". 27 Haziran 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Mayıs 2017.
- ^ Dekanozishvili, Mariam "The EU in the South Caucasus:By What Means, to What End?" 2 Şubat 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Georgian Foundation for Strategic and International Studies, January 2004, accessed 30 January 2017
- ^ Henderson, Karen; Weaver, Carol (2010). The Black Sea region and EU policy: the challenge of divergent agendas. Ashgate Publishing. ss. 143-145. ISBN 978-1-4094-1201-4. 15 Şubat 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Mayıs 2017.
- ^ Uta Lojistik. "BİR BAKIŞTA: TRACECA". 27 Haziran 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Mayıs 2017.
- ^ Deniz Servantie. "TRACECA PROJESİ: YENİ İPEK YOLU" (PDF). 9 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Haziran 2017.
- ^ "Iran joins TRACECA" 2 Şubat 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., UPI.com, 28 September 2009, accessed 30 January 2017
- ^ "Former TRACECA Secretaries General" 7 Haziran 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Traceca.org, accessed 30 January 2017
- ^ "Mircea Ciopraga elected as TRACECA Secretary General for two-term period" 2 Şubat 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., abc.az, 2 February 2015, accessed 30 January 2017
