İçeriğe atla

TEMA

Türkiye Erozyonla Mücadele Ağaçlandırma ve Doğal Varlıkları Koruma Vakfı
Slogan"Türkiye Çöl Olmasın"
Kuruluş11 Eylül 1992
KurucuHayrettin Karaca
TürSivil toplum kuruluşu
MerkezŞişli, İstanbul
LiderDeniz Ataç
Resmî sitetema.org.tr
Net gelir₺ 68.561.905,63 (2021)[2]
TEMA vakfı Eskişehir şubesi

Türkiye Erozyonla Mücadele Ağaçlandırma ve Doğal Varlıkları Koruma Vakfı ya da kısaca TEMA, 11 Eylül 1992 tarihinde İstanbul'da kurulmuş olan çevreci bir vakıftır.

Erozyon ile mücadele, ağaçlandırma ve doğal varlıkların korunması temel amaçlarındandır.[3] Doğa koruma alanında Türkiye'nin en yaygın sivil toplum örgütü olarak da bilinir.[4]

Tarihçe

1992 yılının Haziran ayında Brezilya'nın Rio de Janerio kentinde Birleşmiş Milletler Çevre ve Kalkınma Konferansı'nın ardından, İstanbul'da aynı yılın Eylül ayında kuruldu. Çevre ve sürdürülebilirlik kavramlarını Türkiye'ye kazandırmak ve doğa korumayı örgütlü bir hale getirmek üzere harekete geçen[5] ve kamuoyunda "Yaprak Dede" olarak tanınan Ali Nihat Gökyiğit ile "Toprak Dede" olarak tanınan Hayrettin Karaca tarafından 30 iş insanının desteğiyle kuruldu.

TEMA kurulduğu dönemde, erozyonla ve doğal varlıkların korunmasında verilen mücadelenin bir halk hareketi olması amaçlandı ve öncelik bu mücadele için gönüllü olacak kişilere ulaşmaya verildi.[6] Türkiye Çöl Olmasın” sloganıyla toplumda büyük yankı uyandırdı. İl Temsilcisi ya da İlçe Sorumlusu olan gönüllülerinin desteğini alarak çevre alanında Türkiye'nin en yaygın sivil toplum örgütü oldu.[7] İlk TEMA Gönüllü Temsilcisi unvanı, Kütahya'nın Tavşanlı ilçesinden, dönemin belediye başkanı Fevzi Coşkun'a verildi.[8] İl Temsilcileri ve İlçe Sorumluları, yereldeki TEMA gönüllülerine liderlik ederek ilgili ve bilgili bir kamuoyu yaratmak üzere her yaştan insana ulaşmaya çalıştılar. 2022 yılı itibarıyla vakfın gönüllü sayısı 970 bini aştı.[7]

Vakıf, zamanla çölleşme ile mücadele dışında ağaçlandırma ve karbon tutma, biyolojik çeşitliği koruma, kırsal kalkınma ve iklim alanlarında çeşitli projeler yürüttü; anaokulundan liseye kadar her yaş grubundan öğrencilere yönelik bilinçlendirme ve eğitim programlar uyguladı.

Nisan 2008'de Vakfın 15 yılını anlatan "Anadolu’da İz Sürmek" adlı kitap yayınlandı.[9]

Tarım ve orman alanlarının korunması adına açtığı ve müdahil olduğu davalarda elde ettiği başarılar, uyguladığı kırsal kalkınma projeleri, ülke genelinde ulaştığı büyü gönüllü sayısı, gerçekleştirdiği fidan ve meşe tohumları ekme çalışmaları nedeniyle 2012 yılında, Birleşmiş Milletler Çölleşmeyle Mücadele Sözleşmesi Sekreterliği tarafından ilk kez verilen Land for Life (Yaşam İçin Toprak) Ödülü’ne layık görüldü.[10]

Projeler

Meşe Projesi

TEMA Vakfı'nın 1998 yılından beri sürdürdüğü Meşe Projesi, Türkiye genelinde 1 milyon hektar alanda sağlıklı meşe ormanları oluşturmayı hedeflemektedir. Tarım ve Orman Bakanlığı'nın işbirliği ile gerçekleştirilen projenin toplam maliyeti 1.8 milyar Amerikan doları civarındadır.[11]

Hatıra Ormanı

Tarım ve Orman Bakanlığı Ağaçlandırma ve Erozyon Kontrolü Genel Müdürlüğü ile TEMA Vakfı arasında bir protokol düzenlenmiştir. Bu protokol gereği, çeşitli illerde kişi ve kuruluşlar adına fidan dikim çalışmaları gerçekleştirilmektedir. Bugüne kadar Malkara, Mudanya, Konya, Samsun, İzmir, Şanlıurfa, Antalya, Kızılcahamam ve Adıyaman gibi hatıra ormanlarında 389 bin 718 adet fidan dikilmiştir.

Bodrum Türkbükü Biyolojik Çeşitlilik ve Bitkilendirme Projesi

Bodrum ilçesinin Türkbükü ve Gündoğan köyleri hudutlarında olan 130 hektarlık alanın çevresi, doğal bitki türlerinin korunması ve geliştirilmesi amacıyla dikenli ve kafes telle çevrilmiştir. Bu alana 43 bin 450 adet meşe, kızılçam, yalancı akasya, sakız, kaktüs, badem, at kestanesi ve dallı servi olmak üzere ağaç ve çalı türlerinde fidanlar dikilecektir.

TEM Otoyolu Bitkilendirme Projesi

Karayolları Genel Müdürlüğü, Ağaçlandırma ve Erozyon Kontrolü Genel Müdürlüğü, TEMA Vakfı iş birliği ile Ankara - İstanbul TEM otoyolunun 333 km'lik bölümü ağaçlandırılmıştır. Bu kapsamda, İstanbul - Edirne otoyolu Kınalı kavşağında 49 bin 231 adet, Ankara - İstanbul otoyolu Susuz kavşağında 241 bin 844 adet değişik türde fidan, süs bitkileri ve meşe tohumu dikilmiştir.

TEMA - Vehbi Koç Doğa Kültür Merkezi

Fatih Sultan Mehmet Köprüsü'nün Kavacık çıkışının sağ tarafındaki kara yolu alanında ağaçlandırma ile ilgili çalışmalar gerçekleştirilmiştir. Bu alanda doğal bitki türleri, biyolojik çeşitlilik faktörü göz önüne alınarak örnek bir peyzaj projesi uygulanmıştır. Estetik değeri yüksek 15 bin adet değişik türde çalı, ağaç ve ağaççık dikilmiştir. Burada halka açık olarak hizmet verilmekte ve çeşitli fidanlar ile süs bitkileri satışı yapılmaktadır.

Bir Milyon Fidan Kampanyası

TEMA'nın başlattığı "Bir Milyon Fidan Kampanyası" hedefine ulaştı. Halkın büyük ilgi ve desteği ile 1 milyon 11 bin 71 fidan toprakla buluştu.

Ödüller

TEMA, UNCCD Sekreterliği tarafından 2012 yılında ilk kez verilen Land for Life ödülünü almaya hak kazanmıştır.[12]

Kaynakça

  1. ^ "TEMA, Türkiye Erozyonla Mücadele, Ağaçlandırma ve Doğal Varlıkları Koruma Vakfı". www.tema.org.tr. 2 Temmuz 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Mart 2023. 
  2. ^ "TEMA Vakfı Mali Tabloları | 2021" (PDF). TEMA. 2021. 12 Mart 2023 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Mart 2023. 
  3. ^ "Arşivlenmiş kopya". 31 Ağustos 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Mayıs 2010. 
  4. ^ "TEMA'ya 2014'te rekor katılım". Haberler. 1 Ekim 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Kasım 2020. 
  5. ^ "Kuruluş Öykümüz". TEMA sitesi. 30 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Kasım 2020. 
  6. ^ Özçağdaş, Başk Yalvaç; Yapıcı, Ayşe. "Doğa Koruma Mücadelesinde Gönüllülük Odaklı Bir Halk Hareketi: TEMA Vakfı" (PDF). Birleşmiş Milletler Gönüllüleri (UNV) programı Türkiye & GSM Gençlik Servisleri Merkezi "Türkiye'de Gönüllülük" Raporu, 2013. 14 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Kasım 2020. 
  7. ^ a b "Nasıl TEMA Gönüllüsü Olurum?". Tema Vakfı web sitesi. 30 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Kasım 2020. 
  8. ^ "TEMA Vakfı'nın Kuruluşu". Diyanet Aylı Dergi, Sayı 258, Yıl :1998. 29 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Kasım 2020. 
  9. ^ Batum, Ufuk (2008). Anadolu'da İz Sürmek- Tema Vakfı'nın 15.yıl Kitabı. İstanbul: Yapı Kredi Kültür Yayınları. s. 218. ISBN 9789750814181. Erişim tarihi: 19 Kasım 2020. 
  10. ^ "TEMA Vakfı'na Land for Life Ödülü". Cumhuriyet gazetesi, 18 Haziran 2012. 29 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Kasım 2020. 
  11. ^ TEMA Vakfı Meşe Projesi 22 Şubat 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. URL son erişim tarihi: 9 Şubat 2008
  12. ^ "UNCCD Announces Three Winners for first Land for Life Award". 23 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Haziran 2012. 

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Erozyon</span> toprağı bir yerden başka bir yere taşıyan dışsal süreçler

Erozyon, diğer adıyla aşınım, yer kabuğunun üzerindeki toprakların, başta akarsular olmak üzere türlü dış etkenlerle aşındırılıp, yerinden koparılması, bir yerden başka bir yere taşınması ve biriktirilmesi olayına denir.

Çevre Kuruluşları Dayanışma Derneği, kısa adıyla ÇEKUD, “Çevre ve kültür değerlerimizi birlikte korumak ve yaşatmak” gayesi etrafında buluşan “Çevre Gönüllüleri” tarafından, 1999 çeşitli meslek gruplarından oluşan Çevre Gönüllüleri tarafından İstanbul’da kurulan dernek.

<span class="mw-page-title-main">Çevreci</span>

Çevreci, çevre hareketini destekleyen veya çevreci hareketlere katılanları tanımlamak için kullanılan sözcük. Çevrecilik hareketine mensup olan kişi.

Dünya Doğayı Koruma Birliği veya tam adıyla Dünya Doğayı ve Doğal Kaynakları Koruma Birliği doğal kaynakların korunması amacı ile kurulmuş uluslararası bir organizasyondur. Merkezi Gland, İsviçre'de bulunur. IUCN dünya çapında 160 ülkeden 1.400'ün üzerinde devlet kuruluşu ve sivil toplum örgütünü aynı çatı altında toplamaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Hayrettin Karaca</span> Türk sanayici ve çevre aktivisti, TEMA Vakfı kurucu Onursal Başkanı

Hayrettin Karaca, Türk sanayici ve çevre aktivisti. Babası Örmeci Hocazade Halil Efendi, annesi Zehra Hanım olup her ikisi de Kırım muhaciri idi.

Orman alanlarının saptanması, ağaçlandırılması, korunması, işletilmesi ve geliştirilmesi gibi konularda hizmet yürüten kişidir. Orman fakültelerinden 4 yıllık bir eğitim sonucu lisans alan kişiler "Orman Mühendisi" olarak tanımlanır.

<span class="mw-page-title-main">Ali Nihat Gökyiğit</span> İnşaat mühendisi

Ali Nihat Gökyiğit, Türk inşaat mühendisi, iş insanı ve TEMA vakfının kurucusu.

<span class="mw-page-title-main">Koru Dağları</span>

Koru Dağları, Gelibolu Yarımadası'nın kuzey sınırından başlayarak Ergene Havzası'na kadar inen önemli bir yükseltidir.

Tema veya TEMA şu anlamlara gelebilir:

Türkiye Çevre Koruma ve Yeşillendirme Kurumu (TÜRÇEK) 1972 yılında İstanbul'da kurulmuş bir sivil toplum kuruluşudur. Kurucusu Yüksek Elektrik Mühendisi Selahaddin Üzel ve zamanının önde gelen akademisyenleri, ormancılık, peyzaj, mimarlık ve coğrafya uzamanlarıdır. Dernek ilk önce İstanbul'u yeşillendirme derneği adıyla kurulmuş, daha sonra çevre koruma ve yeşillendirme derneği ve son olarak da Bakanlar Kurulu Kararıyla kamu yararına çalışır dernek ve "Kurum" unvanını almıştır. Türkiye'deki çevre bilincinin ortaya çıkmasında katkılarda bulunan TÜRÇEK uzun yıllar boyunca "çevre koruma dergisi", afişler, posterler, sempozyum kitapları çıkartmıştır.

Beykoz Korusu ya da Abraham Paşa Korusu, İstanbul'un Beykoz ilçesinde yer alan bir korudur. İstanbul Boğazı sırtlarında, Beykoz ile Paşabahçe semtleri arasında geniş bir arazi üzerine yayılmıştır. Yüzölçümü 27,9 hektardır. Boğaz'a bakan yamaçlardan başlayarak içlerde Riva'ya kadar uzanır. Doğuda doğal ormanlarla bütünleşir.

<span class="mw-page-title-main">Validebağ Korusu</span> Yeşil alan

Validebağ Korusu ya da Adile Sultan Korusu, İstanbul'un Üsküdar ilçesinde bulunan ve 354 bin m2 alana sahip olan, İstanbul’un Anadolu yakasının ikinci en büyük yeşil alanıdır. İstanbul'un Kadıköy ilçesinin Koşuyolu semti ile Üsküdar ilçesinin Altûnizâde semti ve Barbaros mahallesinin kesiştiği bölgede yer almaktadır.

Yaşam için Toprak Ödülü, Birleşmiş Milletler Çölleşmeyle Mücadele Sözleşmesi çercevesinde BM tarafından, kurum ve kişilere verilen bir ödüldür. İlk olarak 5 Aralık 2012 tarihinde TEMA'ya verilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Akyatan Gölü</span> Çukurova delta ovasındaki Türkiyenin en büyük lagün gölü

Akyatan Gölü, Seyhan ve Ceyhan nehirlerinin oluşturduğu Çukurova delta ovasında yer alan Türkiye'nin en büyük lagün gölüdür. Delta alanlarının deniz kıyısına yakın alanlarda göller, bataklıklar ve lagünler oluşur. Göl Adana ilinin Karataş ilçesi sınırlarında yer alır.

<span class="mw-page-title-main">Alacaatlı, Çankaya</span> Çankaya, Ankara, Türkiyede mahalle

Alacaatlı, Ankara ilinin Çankaya ilçesine bağlı bir mahalledir. Konum olarak Çayyolu, Konutkent, Yaşamkent, Dodurga, İncek, Beytepe, Bağlıca, Yapracık ve Şehitali Mahalleleri ile komşudur.

<span class="mw-page-title-main">Çölleşme</span> Verimli toprakların giderek daha kurak hale gelmesi süreci

Çölleşme, doğal yılların sonlarında Afrika'daki Sahel bölgesi çölleşmesi ile başladı. Ayrıca insanların doğa üzerindeki madencilik, tarım, ağaç kesme gibi aktiviteleri ile de gerçekleşir. Yağışların azalması, bitkilerin seyrekleşmesi, çıplak toprak arazisinin artması doğal çöl oluşumunun sebepleridir. Çölleşme var olan çöllerin genişlemesini değil, yeni bir çölün oluşumunu ifade eder.

<span class="mw-page-title-main">Tekzen</span> Türk mağazalar zinciri

TEKZEN, yapı malzemeleri ve mobilya satışı yapan uluslararası bir yapımarket zinciridir. 1995 yılında Türk-Alman iş ortaklığında Götzen adıyla kurulan şirket, 1999 yılından itibaren TEKZEN adıyla faaliyetlerini sürdürmektedir. Türkiye, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti ve Romanya'da şubeleri bulunmaktadır. Türkiye'de 46 ilde, 80 şubesiyle hizmet veren yapımarket zinciridir. 102 kendin yap, 22 açık

<span class="mw-page-title-main">Değirmenboğazı Tabiat Parkı</span> Balıkesirde tabiat parkı

Değirmenboğazı Tabiat Parkı, Balıkesir ilinin Karesi ilçesinde yer alan tabiat parkıdır.

<span class="mw-page-title-main">Gölcük Tabiat Parkı</span> Tabiat Parki (05.01.0007)

Isparta Merkez ilçenin güney batısında yer almaktadır. Isparta iline 5 ila 13 km, Burdur iline 25 km uzaklığındadır. Parka asfalt yol ile ulaşım sağlanabilir. Gölcük gölü ve çevresine, sahip olduğu bitki örtüsü, yaban hayatı, jeomorfolojik yapısı, peyzaj güzellikleri ve rekreasyon olanakları dolayısıyla korunan alan statüsü verilmiştir. 58880 dekar büyüklüğündeki alan 19.11.2008 tarih ve 2008/4422 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile alan Gölcük Tabiat Parkı olarak ilan edilmiş, karar 31.12.2008 tarih ve 2008/27097 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe girmiş ve alan yasal koruma statüsünü kazanmıştır. Alanın önemli bir kısmı 1. derece doğal sit alanındır. Erozyon çalışmaları kapsamında 1956 yılında ağaçlandırma çalışmasına başlanılmıştır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.