İçeriğe atla

TEKEL

TEKEL
Eski ad(lar)
  • La Société de la Régie co-interestée des tabacs de l'Empire Ottoman
  • İnhisar (1862)
TipKamu kurumu
EndüstriTütün mamülleri, içki, tuz
Akıbeti2008 yılında özelleştirilerek marka British American Tobacco'ya devredildi. 2009 yılında TEKEL fabrikaları kapatıldı.[1]
ÖncülTütün Rejisi
ArdılTütün, Tütün Mamulleri, Tuz ve Alkol İşletmeleri A.Ş. Genel Müdürlüğü
Kuruluş1862 (162 yıl önce) (1862)
KurucuOsmanlı İmparatorluğu
Feshedilme2008
Genel merkezi,
Net gelir$2.4 milyar (2004)
SahibiBritish American Tobacco
Çalışan sayısı10,000
Tütün, Alkol Mamulleri, Tuz ve Alkol İşletmeleri A.Ş. Genel Müdürlüğü logosu
16 Temmuz 1931 tarihli Son Posta gazetesinde İnhisar (Tekel) fiyat listesi.

TEKEL, Türkiye Cumhuriyeti'ne ait tütün, alkollü içki ve tuz şirketiydi. 1925'te parastatal (hükûmete ait / kontrol edilen) bir şirket olan Régie'den kamulaştırılmıştır. Yabancı bir ortak ve Osmanlı konsorsiyumu olan Régie, "La Société de la Régie co-interestée des tabacs de l'Empire Ottoman"ın kısaltmasıydı.

Régie sonrası TEKEL, Türkiye'deki tüm alkol ve tütün ürünlerinin tek üreticisi ve dağıtıcısı haline gelmiştir. Bugün TEKEL artık alkol ve tütün mamulleri sektöründe tekel değil, yalnızca Türkiye'deki tüm alkol ve tütün ürünlerinin vergilendirilmesini ve dağıtımını kontrol etmektedir.[]

2008 yılında özelleştirilerek British American Tobacco'ya satıldı ve sigara, şarap, likör ve diğer ürünlerde ticari marka olarak üretimi durduruldu. 2009 yılında ise fabrikaları kapatıldı.[2][3]

Kaynakça

  1. ^ "Turkish tobacco workers get upper hand in bitter dispute over jobs". the Guardian (İngilizce). 29 Ocak 2010. 15 Ağustos 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Eylül 2022. 
  2. ^ "Özelleştirmenin ağır faturası... Fabrikalar yıkıldı AVM oldu". Cumhuriyet. Erişim tarihi: 15 Ağustos 2022. 
  3. ^ Gazetesi, Dünya (12 Temmuz 2009). "TEKEL'den kalan yaprak tütün işletmeleri de kapatılıyor". 23 Eylül 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Ağustos 2022. 

Ayrıca bakınız

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Sigara</span> kıyılmış tütünün kağıda sarılmasıyla üretilen, dumanı çekilerek tüketilen nesne

Sigara, kıyılmış tütünün kağıda sarılmasıyla üretilen, yakılıp dumanı çekilerek tüketilen bir nesnedir. Tütündeki psikotrop madde olan nikotin, sigarayı oldukça bağımlılık yapıcı kılar. Günümüzde çok yaygın olarak kullanılan bu ürünün, 18. yüzyılda Avrupa'ya İspanyol denizciler tarafından Amerika'dan getirildiği düşünülmektedir. Sigara, sigara tabakası veya sigara paketi içinde tutulur.

<span class="mw-page-title-main">19 Mayıs, Samsun</span> Samsunun ilçesi

19 Mayıs veya Ondokuzmayıs veya ilçe merkezinin adlarıyla Engiz veya eski resmî adıyla Ballıca, Samsun ilinin bir ilçesidir. İlçe, Samsun – Sinop karayolu üzerinde yer alıp Samsun'un 37 km batısında, Bafra’nın ise 17 km doğusunda bulunmaktadır. İlçenin batısında Bafra, doğusunda Atakum ve Karadeniz, kuzeyinde Karadeniz, güneyinde ise Atakum ve Bafra yer almaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Alsancak, Konak</span> Türkiyenin İzmir ilinin Konak ilçesinin bir mahallesi

Alsancak, İzmir ilinin Konak ilçesine bağlı bir mahalledir. Alsancak Garı, Müjdeci Aziz Yuhanna Anglikan Kilisesi, Santissimo Rosario Kilisesi, Kordon, Gündoğdu Meydanı ve Kıbrıs Şehitleri Caddesi ile tanınmaktadır.

Kamu İktisadi Teşebbüsü (KİT) kavramı devletten devlete değişmekle birlikte, genel olarak kamusal kaynakları kullanmak yoluyla ekonomik alanda faaliyet gösteren Devlet Kuruluşlarını ifade eder. Uluslararası literatürde "devlet şirketi" olarak geçen bu kavram, sahibi olan hükûmet adına ticari faaliyetlerini üstlenen bir tüzel kişiliği ifade eder. Şirketlerin hukuki durumu hükûmetin bir parçası olma veya devletin düzenli bir hissedarı olduğu şirketler arasında değişmektedir. Devlete ait şirketler, genellikle demiryolları ve telekomünikasyon, stratejik mal ve hizmetler, doğal kaynaklar ve enerji, politik olarak hassas iş, yayın, alkol ve tütün ürünleri ve sağlık ürünleri gibi doğal tekeller ve altyapı alanında yaygındır.

<span class="mw-page-title-main">Tütün ve Alkol Piyasası Düzenleme Kurumu</span>

Tütün ve Alkol Piyasası Düzenleme Kurumu, IMF ile 1999 yılında gerçekleştirilen destekleme düzenlemesi anlaşması çerçevesinde tütün üretimine yönelik destekleme mekanizmasına son verilmesine ve TEKEL'in özelleştirilip bu sektöre ilişkin yetkilerin bir kurula devredilmesine karar verilmesi üzerine 09.01.2002 tarihli ve 24635 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan 4733 sayılı "Tütün ve Alkol Piyasası Düzenleme Kurumu Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun" ile söz konusu bu Kanun ve diğer Kanunlarla verilen görevleri yerine getirmek ve yetkileri kullanmak üzere kamu tüzel kişiliğini haiz, idari ve mali özerkliğe sahip bir kurum olarak kurulmuştur. Bağımsız idari otorite niteliğindeki Kurum, Tarım ve Orman Bakanlığı ile ilişkilendirilmiştir.

Memalik-i Şahane Duhanları Müşterekül Menfaa Reji Şirketi veya kısaca "Reji", Osmanlı Devleti, Düyun-u Umumiye ve üç bankacılık grubu arasındaki görüşmeler sonucunda 27 Mayıs 1883 tarihli sözleşmeyle yabancı sermaye ile kurulan tütün ticareti tekel ayrıcalıkları olan bir özel kâr ortaklığı şirketidir (1883-1925)..

<span class="mw-page-title-main">Alkol, Tütün, Ateşli Silahlar ve Patlayıcılar Bürosu</span>

Amerika Birleşik Devletleri Alkol, Tütün ve Ateşli Silahlar Bürosu ATF, BATF ve BATFE olarak da bilinen ABD Adalet Bakanlığı'na bağlı federal büro, hükûmet ajansı.

Captain Black, şu anda Danimarka'da üretilen ve Lane Limited tarafından satılan bir sigara tütünü markasıdır. Şirket, İskandinav Tütün Grubu'nun mevcut bir üyesidir. Captain Black ayrıca marka adı altında çeşitli puro ve sigarillo üretmektedir.

<span class="mw-page-title-main">DYO</span>

DYO Boya veya kısaca DYO 1979 yılında Yaşar Holding tarafından İzmir'de kurulan boya şirketi. İnşaat boyası, endüstriyel boya, mobilya boyası, koruyucu boyalar, toz boyalar, oto tamir boyaları, savunma sanayisi boyaları, gemi boyaları gibi ürünler üretmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Philip Morris International</span>

Philip Morris International (PMI), 160 ülkede satış yapan uluslararası bir tütün şirketidir. Şirketin hikâyesi 1847 yılında Londra'nın Bond Caddesi'nde Philip Morris adlı kişi tarafından tütün ve hazır sigaraların satıldığı dükkân ile başlamıştır. 1902 yılında Gustav Eckmeyer tarafından satın alınarak faaliyete geçmiştir. 1919 yılında Philip Morris Company Limited Incorporation adıyla Virginia'da kurulmuş ve bu yıl Philip Morris'in taçlı logosu kullanılmaya başlanmıştır. 1924 yılında Philip Morris, Marlboro'yu piyasaya çıkartmıştır. 1950 yılında ise Philip Morris International adıyla faaliyet göstermeye devam etti. 2007 yılında dünyadaki tütün piyasasının %15,6'sı PMI'a aittir ve dünyadaki en büyük tütün şirketidir. Dünya çapında 50'den fazla ülkede üretim yapan PMI, 79.800 kişiyi çalıştırmaktadır. Jacek Olczak'ın genel müdürü olduğu şirketin merkezi Stamford, Connecticut'tadır.

<span class="mw-page-title-main">British American Tobacco</span>

British American Tobacco, Birleşik Krallık Londra merkezli, Philip Morris'in ardından dünyadaki en büyük ikinci tütün şirketidir. 50 ülkede en büyük sigara piyasasını elinde bulunduran British American Tobacco, 180 ülkede satış yapmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Gece kulübü</span> geceleri açık olan eğlence mekânları

Gece kulübü, herkese açık müzikli, içkili müzik mekanı, konser, show ve eğlence yeri, insanların eğlenme amacıyla gittikleri, müzik eşliğinde dans edilen, alkollü içecek tüketilen, genelde gece açılan sabaha dek açık kalan mekânlardır. Bir gece kulübü genellikle bir dans pisti, lazer ışık gösterisi ve disk jokey (DJ) için sahne içeren bir eğlence mekanıdır. "Gece kulübü" adlandırması zamana göre isim değişikliğine uğramıştır. İlk başlarda disko, diskotek olarak adlandırılan bu mekanlar günümüzde gece kulübü ya da sadece kulüp olarak adlandırılır.

<span class="mw-page-title-main">TOBB Kuleleri</span>

TOBB kuleleri(İngilizce: TOBB towers), Ankara'da Eskişehir yolu üzerinde bulunan 34 kat, 140 metre yükseklikteki iki bloktan oluşan ve Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği'ne ait ikiz kulelerdir. TOBB kuleleri, hâlen Ankara'nın en yüksek yapıları arasında yer almaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Türkiye'de sanayi</span> Türkiye ekonomisinin sektörlerinden biri

Türkiye'de sanayi günümüzde GSYİH'nın %27'sini, ihracatın yaklaşık %93'ünü oluşturmaktadır. Sanayinin Osmanlı'nın son zamanlarında temelleri atılmış, bu günlere kadar gelişerek devam etmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Türkiye'de sigara</span> sigara

Türkiye'de sigara, Dünya Sağlık Örgütü'ne göre erkeklerin %30'unun, kadınların ise %12'sinin ölüm nedenidir.

Imperial Brands plc, Birleşik Krallık merkezli bir tütün şirketidir. Şirket, 1901 yılında kurulmuş olup Philip Morris International, British American Tobacco ve Japan Tobacco'nun ardından dördüncü büyük sigara şirketidir. Şirketin merkezi Bristol'da yer almaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Anı Bisküvi</span>

Anı Bisküvi, Karaman, Türkiye merkezli bisküvi şirketidir. Şirketin esas ürünleri kurabiye, bisküvi, gofret, kek, kraker, kurabiye, marshmallow, sakızdan oluşur.

<span class="mw-page-title-main">Pasif içicilik</span>

Pasif içicilik, dumanın aktif içici dışındaki kişiler tarafından teneffüs edilmesidir. Pasif içicilik, çevredeki insanların tütün dumanını solumasıyla gerçekleşir. Pasif içicilik çeşitli hastalık ve ölümlere neden olmaktadır. Pasif içiciliğin neden olduğu sağlık riskleriyle ilgili bilimsel fikir birliğine varılmıştır. Bu riskler, çalışma alanları ve restoranlar, barlar, gece kulüpleri ve bazı açık alanlarda dahil olmak üzere halka açık yerlerde dumansız hava sahası projelerinin başlamasının temel sebebidir.

<span class="mw-page-title-main">Cibali Tütün Fabrikası</span>

Cibali Tütün Fabrikası, 1884 yılında İstanbul'un Fatih ilçesi Cibali mahallesinde tarihi endüstri yapısı.