TBMM kararı
Türkiye Büyük Millet Meclisi kararı ya da TBMM kararı, Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM) tarafından yapılan hukuki işlemlerdir. TBMM'nin, kanun yapmak dışında TBMM Genel Kurulu tarafından aldıkları kararlar bütününü kapsar.[1] TBMM kararları, Anayasa Mahkemesi denetimindedir.[2]
TBMM kararları, temel olarak üç ana başlıkta incelenebilir. Bunlar:
- TBMM'nin iç düzenine,
- Yürütme organı ile ilişkileri ve askeri faaliyetlere ve
- Çeşitli organlara başkan/üye seçimi ve atanmasına ilişkin kararlardır.[3]
Türkiye Büyük Millet Meclisinin İç Düzenine Yönelik TBMM Kararları[4]
- TBMM'nin iç tüzüğünün değiştirilmesi kararı,
- Milletvekili dokunulmazlığının kaldırılması kararı,
- Milletvekilliğinin düşürülmesi kararı,[5]
- TBMM Başkanının, başkanlık divanı üyelerinin ve komisyon üyelerinin seçilmesi kararı,
- Seçimlerin yenilenmesi kararı[6] (TBMM dilerse, seçimlerin yenilenmesi yönünde bir kanun da çıkarabilir.),
- TBMM'nin tatil edilmesi kararı,
- TBMM'nin çalışmalarına ara verilmesi kararı.
Yürütme Organı ile İlişkileri ve Askeri Faaliyetlere Yönelik TBMM Kararları
- Cumhurbaşkanı hakkında soruşturma açılması ve Cumhurbaşkanının Yüce Divana sevk edilmesi kararı,[7]
- Cumhurbaşkanı Yardımcısı ve Bakanların Yüce Divana sevk edilmesi kararı,[8]
- Meclis Araştırması ve Genel görüşme açılması kararı,
- Savaş ilanı kararı,[9][10]
- Türk Silahlı Kuvvetlerinin yurt dışına gönderilmesi veya yabancı silahlı kuvvetlerin Türkiye'de bulunmasına izin verilmesi kararı,[10]
- Olağanüstü hâl ilan kararının onaylanması, uzatılması ve son verilmesi kararı,[11]
- Kalkınma planlarının onaylanması kararı.[12]
Üye Seçimi ve Atanmasına Yönelik TBMM Kararları
- Kamu Başdenetçisi seçimi kararı,[13]
- Anayasa Mahkemesine üye seçimi kararı,[14]
- Hâkimler ve Savcılar Kuruluna üye seçimi kararı,[15]
- Radyo ve Televizyon Üst Kuruluna üye seçimi kararı,[16]
- Sayıştaya başkan ve üye seçimi kararı.[17]
Bazı Önemli TBMM kararları
- 23 Nisan 1920 tarih ve 1 numaralı Türkiye Büyük Millet Meclisinin kuruluşuna dair karar.[18]
- 01 Kasım 1922 tarih ve 308 numaralı Saltanatın kaldırılması ve Halifenin TBMM iradesince intihab olunacağına dair TBMM kararı.[19]
- 13 Ekim 1923 tarih ve 27 numaralı Ankara'nın makarr-ı idare (hükûmet merkezi) olarak belirlenmesine dair TBMM kararı.[20]
- 23 Şubat 1945 tarih ve 1452 numaralı Almanya ve Japonya'ya harp ilanı kararı.[21]
Ayrıca bakınız
- Anayasal demokrasi
- Parlamenter egemenlik
- Hukukun üstünlüğü
Kaynakça
- ^ Parlamento Kararlarının Yayımlanması ve Yürürlüğe Girmesi - Sezgin BAŞ. 2021. s. 473. 20 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ocak 2023.
- ^ TÜRKİYE’DE PARLAMENTO KARARLARININ HUKUKİ REJİMİ (PDF). 2019. s. 31-32. 20 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 20 Ocak 2023.
- ^ Türkiye'de parlamento kararlarının hukuki rejimi - Abbas Kılıç (PDF). 2019. s. 317. 20 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 20 Ocak 2023.
- ^ "Kanun/Parlamento Kararı". 20 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ocak 2023.
- ^ "Anayasa, md. 84 - Milletvekilliğinin düşmesi". 24 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ocak 2023.
- ^ "Anayasa, md. 116 - Türkiye Büyük Millet Meclisi ve Cumhurbaşkanı seçimlerinin yenilenmes". 24 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ocak 2023.
- ^ "Anayasa, md. 105 - Cumhurbaşkanının cezai sorumluluğu". 24 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ocak 2023.
- ^ "Anayasa, md. 106 - Cumhurbaşkanı yardımcıları, Cumhurbaşkanına vekâlet ve bakanlar". 24 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ocak 2023.
- ^ "Anayasa, md. 87 - Türkiye Büyük Millet Meclisinin görev ve yetkileri (A)". 24 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ocak 2023.
- ^ a b "Anayasa, md. 92 - Savaş hali ilanı ve silahlı kuvvet kullanılmasına izin verme". 24 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ocak 2023.
- ^ "Anayasa, md. 119 - Olağanüstü Hâl Yönetimi". 24 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ocak 2023.
- ^ "Anayasa, md. 166 - Planlama; Ekonomik ve Sosyal Konsey". 24 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ocak 2023.
- ^ "Anayasa, md. 74 - Dilekçe, bilgi edinme ve kamu denetçisine başvurma hakkı". 24 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ocak 2023.
- ^ "Anayasa, md. 146". 24 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ocak 2023.
- ^ "Anayasa, md. 159 - Hakimler ve Savcılar Kurulu". 24 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ocak 2023.
- ^ "Anayasa, md. 133 - Radyo ve Televizyon Üst Kurulu, radyo ve televizyon kuruluşları ve kamuyla ilişkili haber ajanslar". 24 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ocak 2023.
- ^ "6085 Sayılı Sayıştay Kanunu - md. 13 ve md. 16" (PDF). 25 Haziran 2013 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ocak 2023.
- ^ "Türkiye Büyük Millet Meclisinin sureti teşekkülü hakkında karar" (PDF). 22 Ocak 2022 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ocak 2023.
- ^ "Türkiye Büyük Millet Meclisinin, hukuku hâkimiyet ve hükümraninin mümessili hakikisi olduğuna dair karar" (PDF). 30 Ekim 2022 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ocak 2023.
- ^ "Ankara şehrinin makarrı idare ittihazına dair karar" (PDF). 20 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 20 Ocak 2023.
- ^ "23 Şubat 1945 tarih ve 5940 sayılı Resmi Gazete" (PDF). 14 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ocak 2023.
