TBMM Dilekçe Komisyonu
Türkiye Büyük Millet Meclisi Dilekçe Komisyonu | |
|---|---|
 | |
| Başkan | Sunay Karamık |
| Başkanvekili | Ahmet Salih Dal |
| Sözcü | Süleyman Şahan |
| Üye sayısı | 13 |
| AK Parti | 7 / 13 |
| CHP | 2 / 13 |
| DEM Parti | 1 / 13 |
| MHP | 1 / 13 |
| İYİ Parti | 1 / 13 |
| SAADET | 1 / 13 |
| Makale serilerinden |
| Türkiye'de siyaset |
|---|
 |
Türkiye Büyük Millet Meclisi Dilekçe Komisyonu, Türkiye Büyük Millet Meclisi İçtüzüğü uyarınca faaliyet gösteren ihtisas komisyonudur. Dilekçe hakkının TBMM'deki muhataplarından biri olan Dilekçe Komisyonu, parlamenter denetim sürecinde görev almaktadır. Ayrıca, Kamu Başdenetçisi adaylarını ve Kamu Denetçilerini seçen, Kamu Denetçiliği Kurumunun yıllık raporunu görüşen Dilekçe ve İnsan Haklarını İnceleme Komisyonları'ndan oluşan Karma Komisyonun sekreteryasını yürütmektedir.
Komisyonun üye sayısı 28. Yasama Dönemi'nde onüç olarak belirlenmiştir. Üyelerin dağılımı şu şekildedir: yedisi Adalet ve Kalkınma Partisi grubuna, ikisi Cumhuriyet Halk Partisi grubuna, biri Halkların Eşitlik ve Demokrasi Partisi grubuna, biri Milliyetçi Hareket Partisi grubuna, biri İYİ Parti ve biri Saadet Partisi grubuna aittir. Komisyon, kendi üyeleri arasından bir başkan, bir başkanvekili, bir sözcü ve bir kâtip seçer.
Oluşum
Dilekçe hakkı, bireylerin dilek ve şikayetlerini kamu otoritelerine ve parlamentoya iletmelerine olanak tanıyan bir haktır. Türkiye'de bu hak, ilk kez 1876 Anayasası ile pozitif hukuka girmiştir ve daha sonra 1924, 1961 ve 1982 Anayasalarında da korunmuştur.[1]
Günümüzde, Türkiye Cumhuriyeti Anayasasına göre, dilekçe hakkı; vatandaşlar ve karşılıklılık esası gözetilmek kaydıyla Türkiye'de ikamet eden yabancıların kendileriyle veya kamuya dair dilek ve şikayetleri hakkında yetkili makamlara ve Türkiye Büyük Millet Meclisine yazılı başvuruda bulunma hakkını içerir. Bu hak, bireysel ve toplu olarak kullanılabilir.[1]
Görevleri
Dilekçe Komisyonu, vatandaşların ve Türkiye'de ikamet eden yabancıların kendileriyle veya kamuyla ilgili şikayetlerini inceleyen bir kuruldur. Başvuru, komisyona re'sen inceleme yapma yetkisi vermemesine rağmen harekete geçebilir. Ayrıca, Dilekçe Komisyonu ve İnsan Haklarını İnceleme Komisyonu üyelerinden oluşan Karma Komisyonun sekreteryasını yürüten Komisyon, beş kamu denetçisini seçmek, Kamu Başdenetçiliği için üç adayı belirleyerek TBMM Genel Kuruluna sunmak, beş kamu denetçisini seçmek ve Kamu Denetçiliği Kurumunun yıllık raporlarını görüşmekle görevlidir.[2][3] Komisyon, incelemeler sırasında aşağıdaki görev ve yetkilere sahiptir:[3]
- Kamu kurum ve kuruluşları, kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları ile özel kuruluşlardan her türlü bilgi ve belgeyi alma
- İlgilileri, uzmanları, kurum ve kuruluş temsilcilerini çağırıp bilgi alma
- Kamu görevlilerini ve ilgilileri toplantıya çağırma
- İdari denetimin yapılmasını isteme
- Bilirkişi görevlendirme
- Geçici olarak uzman görevlendirme
- Yerinde inceleme yapma
- Sayıştay denetimine başvurma
- Şikayet konularını alt komisyonlar kurarak derinlemesine inceleme
- Dilekçe sahiplerini Komisyon toplantılarına davet etme
TBMM Karma Komisyonu
TBMM Karma Komisyonu, Türkiye Büyük Millet Meclisine bağlı Dilekçe Komisyonu ile İnsan Haklarını İnceleme Komisyonu üyelerinden oluşan bir birleşik komisyondur. Üye sayısı, Dilekçe Komisyonu ve İnsan Haklarını İnceleme Komisyonu üye sayılarının toplamına denk gelir. Bu üye sayısı, her yasama döneminde TBMM İçtüzüğü'nün 20. maddesi uyarınca Danışma Kurulunun teklifi üzerine Genel Kurulca işaret oyuyla belirlenir.[4]
Komisyonun başkanı, başkanvekili, sözcüsü ve kâtibi, Dilekçe Komisyonunun başkanı, başkanvekili, sözcüsü ve kâtibinden oluşur. Komisyonun sekretaryası, Dilekçe Komisyonu personeli tarafından yönetilir.[4]
Görevleri
- Kamu Başdenetçisi Seçimi: Komisyon, Kamu Başdenetçisi seçiminde başvuruda bulunan aday adayları arasından üç adayı belirleyerek TBMM Genel Kuruluna sunar. Ayrıca, Kamu Denetçiliği için başvuranlar arasından beş kişiyi seçer.[4]
- Niteliği Kaybetme Durumu: Kamu Başdenetçisi veya kamu denetçilerinin 6328 sayılı Kanunun 10. maddesinde belirtilen nitelikleri sonradan kaybetmeleri durumunda, Komisyon durumu tespit ederek TBMM Genel Kuruluna bildirir ve görevin sona ermesine karar verir.[4]
- Yıllık Faaliyet Raporu Görüşü: Komisyon, Kamu Denetçiliği Kurumu tarafından her yılın sonunda hazırlanan yıllık faaliyet raporunu, belirli bir süre içinde görüşüp kendi kanaat ve görüşlerini içeren bir rapor hazırlar. Bu rapor, Genel Kurula sunulmak üzere TBMM Başkanlığına iletilir.[4]
Komisyon üyeleri
Mevcut olarak komisyonda 4'ü kadın olmak üzere, toplam 13 üye görev almaktadır.[5]
Değişiklikler
| Tarih | Önceki üye & Partisi | Seçim bölgesi | → | Yeni üye & Partisi | Seçim bölgesi | Kaynak | ||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 6 Temmuz 2023 | Boş | → | Necmettin Çalışkan (Saadet Partisi) | Hatay | [7] | |||
| 2023 | Yılmaz Hun (Halkların Eşitlik ve Demokrasi Partisi) | Iğdır | → | Ali Bozan (Halkların Eşitlik ve Demokrasi Partisi) | Mersin | |||
| 11 Haziran 2024 | Boş | → | Nurhayat Altaca Kayışoğlu (Cumhuriyet Halk Partisi) | Bursa | [8] | |||
Dilekçe Komisyonu başkanları listesi
| Yasama dönemi | Başkan Ünvanı | Görev süresi Başlangıç-Bitiş | Siyasi parti | Seçim çevresi |
|---|---|---|---|---|
| 1. | Mehmet Atıf Tüzün İstida Encümeni Reisi | 1920-1923 | Anadolu ve Rumeli Müdâfaa-i Hukuk Cemiyeti | Kayseri |
| Lütfullah Evliyaoğlu İstida Encümeni Reisi | Malatya | |||
| Mustafa Doğruyol İstida Encümeni Reisi | Bağımsız | Sivas | ||
| 2. | Musa Kazım Tunç İstida Encümeni Reisi | 1923-1927 | Cumhuriyet Halk Partisi | Afyonkarahisar |
| 3. | Ahmet Şevket Akyazı Arzuhal Encümeni Reisi | 1927-1931 | Ordu | |
| Kemalettin Olpak Arzuhal Encümeni Reisi | Kocaeli | |||
| Hasan Fehmi Tümerkan Arzuhal Encümeni Reisi | Kastamonu | |||
| 4. | Ahmet Münir Akkaya Arzuhal Encümeni Reisi | 1931-1935 | Giresun | |
| Mehmet Atıf Tüzün Arzuhal Encümeni Reisi | Rize | |||
| 5. | İhsan Sökmen Arzuhal Encümeni Reisi | 1935-1939 | Giresun | |
| Zekai Apaydın Arzuhal Encümeni Reisi | Diyarbekir | |||
| 6. | İhsan Sökmen Arzuhal Encümeni Reisi | 1940-1943 | Giresun | |
| Mustafa Hayrettin Karan Arzuhal Encümeni Reisi | Balıkesir | |||
| 7. | Mustafa Hayrettin Karan Arzuhal Encümeni Reisi | 1943-1946 | Balıkesir | |
| 8. | Hüseyin Hacim Çarıklı Arzuhal Encümeni Reisi | 1946-1947 | ||
| Ahmet Fikri Tirkeş Erbuğ Arzuhal Encümeni Reisi | Sivas | |||
| 9. | Ahmet Cevdet Baybura Arzuhal Encümeni Reisi | 1950-1951 | Demokrat Parti | Gümüşhane |
| Mehmet Kudret Bahadır Dülger Arzuhal Encümeni Reisi | 1951 | Erzurum | ||
| Mehmet Aptullah Aytemiz Arzuhal Encümeni Reisi | 1951-1954 | Maraş | ||
| 10. | Abdurrahman Fahri Ağaoğlu Arzuhal Encümeni Reisi | 1954-1957 | Konya | |
| 11. | 1954-1957 | |||
| Hüseyin Ortakçıoğlu Arzuhal Encümeni Reisi | 1958-1960 | Çorum | ||
| — | Muzaffer Yurdakuler Kurucu Meclis Dilekçe Komisyonu Başkanı | 1961 | Millî Birlik Komitesi | — |
| (12.) | Sami Küçük Millî Birlik Komitesi Sosyal İşler Komisyon Başkanı | 1961-1963 | Millî Birlik Komitesi | — |
| 12. | Mustafa Vasfi Gerger Cumhuriyet Senatosu Dilekçe Komisyonu BaşkanıTBMM Dilekçe Karma Komisyonu Başkanı | 1963-1966 | Cumhuriyet Halk Partisi | Urfa |
| 13. | Bağımsız | |||
| Mehmet Sırrı Uzunhasanoğlu TBMM Dilekçe Karma Komisyonu Başkanı | 1966-1969 | Yeni Türkiye Partisi | Bolu | |
| 14. | İbrahim Halil Balkıs TBMM Dilekçe Karma Komisyonu Başkanı | 1969-1971 | Yeni Türkiye Partisi | Urfa |
| Selâhittin Acar TBMM Dilekçe Karma Komisyonu Başkanı | 1971-1973 | Adalet Partisi | Ordu | |
| 15. | Süleyman Şimşek TBMM Dilekçe Karma Komisyonu Başkanı | 1973-1980 | Cumhuriyet Halk Partisi | İçel |
| 16. | ||||
| 17. | Ahmet Doğru Dilekçe Komisyonu Başkanı | 1983-1988 | Anavatan Partisi | Artvin |
| 18. | ||||
| Behiç Sadi Abbasoğlu Dilekçe Komisyonu Başkanı | 1988 | İstanbul | ||
| Murat Batur Dilekçe Komisyonu Başkanı | 1989-1990 | Şanlıurfa | ||
| Mehmet Karaca Dilekçe Komisyonu Başkanı | 1991 | Samsun | ||
| 19. | Mustafa Kul Dilekçe Komisyonu Başkanı | 1991-1993 | Sosyaldemokrat Halkçı Parti | Erzincan |
| Fahri Gündüz Dilekçe Komisyonu Başkanı | 1993-1995 | Uşak | ||
| 20. | Muzaffer Arıkan Dilekçe Komisyonu Başkanı | 1995-1999 | Doğru Yol Partisi | Mardin |
| 21. | Salih Erbeyin Dilekçe Komisyonu Başkanı | 1999-2000 | Milliyetçi Hareket Partisi | Denizli |
| Faruk Demir Dilekçe Komisyonu Başkanı | 2000-2002 | Demokratik Sol Parti | Ardahan | |
| 22. | Yahya Akman Dilekçe Komisyonu Başkanı | 2002-2007 | Adalet ve Kalkınma Partisi | Şanlıurfa |
| 23. | Alev Dedegil Dilekçe Komisyonu Başkanı | 2007-2009 | İstanbul | |
| Yahya Akman Dilekçe Komisyonu Başkanı | 2009-2011 | Şanlıurfa | ||
| 24. | Mehmet Daniş Dilekçe Komisyonu Başkanı | 2011-2013 | Çanakkale | |
| Gönül Bekin Şahkulubey Dilekçe Komisyonu Başkanı | 2013-2015 | Mardin | ||
| 25. | — | |||
| 26. | Mihrimah Belma Sekmen Dilekçe Komisyonu Başkanı | 2015-2023 | Adalet ve Kalkınma Partisi | İstanbul |
| 27. | ||||
| 28. | Sunay Karamık Dilekçe Komisyonu Başkanı | 2023-günümüz | Adana | |
| Kaynakça: Türkiye Büyük Millet Meclisi Dilekçe Komisyon Başkanlarımız[9] | ||||
Kaynakça
- ^ a b "TBMM Dilekçe Komisyonu". TBMM. 13 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ocak 2024.
- ^ "TBMM Dilekçe Komisyonu - Görev ve Yetkiler". TBMM. 5 Ocak 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ocak 2024.
- ^ a b "Görev ve Yetkileri". TBMM. 5 Ocak 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ocak 2024.
- ^ a b c d e "Görev ve Yetkiler". TBMM. 5 Ocak 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ocak 2024.
- ^ "TBMM DİLEKÇE KOMİSYONU". TBMM. 13 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ocak 2024.
- ^ "DİLEKÇE KOMİSYONU ÜYELERİ". TBMM. 5 Ocak 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ocak 2024.
- ^ "Meclis'te 6. grup Gelecek ve Saadet tarafından kuruldu: Amblem Saadet, grup başkanı Gelecek'ten". Serbestiyet. 6 Temmuz 2023. 2 Temmuz 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Temmuz 2024.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 2 Temmuz 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Temmuz 2024.
- ^ "Komisyon Başkanlarımız". TBMM. 5 Ocak 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ocak 2024.
