TBMM 1981 Danışma Meclisi
Danışma Meclisi (DM), 12 Eylül 1980 Darbesi'nden sonra, Millî Güvenlik Konseyi'yle (MGK) birlikte, 1982 Anayasası'nı hazırlamak için kurulan Kurucu Meclisi oluşturan iki organdan biridir.
MGK'nın çıkardığı 29 Haziran 1981 tarihli ve 2485 sayılı Kurucu Meclis Teşkili Hakkında Kanun'a göre, Kurucu Meclis iki ayrı organdan oluşuyordu; MGK ve DM. Yasama organı işlevi taşıyan DM'nin, doğrudan yasa önerme yetkisinin yanı sıra, MGK'nın gönderdiği yasalar üzerinde değişiklik yapma yetkisi de vardı. Ama kabul ettiği yasa ve kararların kesinleşmesi MGK'nın onayına bağlıydı. MGK ayrıca DM'nin tatilde olduğu sürelerde ve "gerekli görülen hallerde" yasama yetkisini doğrudan kullanabiliyordu.
160 üyesi olan DM'nin üyeleri iki gruptan oluşuyordu. Her ilde vali o ilden DM'ye girecek üye sayısının üç katı sayıda aday saptıyor. MGK'nın bu adaylar arasından seçtiği 120 üye DM'ye katılıyordu. İkinci grup, MGK'nın atadığı 40 üyeydi. DM'ye üye olmak için, yükseköğrenim görmüş, 30 yaşını bitirmiş ve 12 Eylül 1980'den önce herhangi bir siyasal partiye girmemiş olmak gerekiyordu. Ama MGK'nın doğrudan atadığı üyeler için yükseköğrenim kaydı yoktu. 15 Ekim 1981 tarihinde üyeleri belirlenen DM'nin en yaşlı üyesi Sadi Irmak (77), en genç üyesi Mehmet Pamak'tı (31), yaş ortalaması da 52 idi.[1]
DM, 23 Ekim 1981'de açıldı ve başkanlığına Sadi Irmak seçildi.[2] Danışma Meclisinin önemli görevleri arasında, yeni bir anayasa ile siyasi partiler ve seçim yasalarının hazırlanması bulunuyordu. 20 Kasım 1981'de iç tüzüğünü hazırladıktan sonra anayasa hazırlama çalışmalarına başladı. Yeni anayasanın hazırlanması için DM İstanbul üyesi olarak görev alan Anayasa Hukukçusu Prof. Dr. Orhan Aldıkaçtı başkanlığında 15 üyeden oluşan bir Anayasa Komisyonu oluşturuldu.[3] 8 aylık çalışma sonunda komisyonun hazırladığı anayasa tasarısı 17 Temmuz 1982 tarihinde Danışma Meclisi Başkanlığına sunuldu.[4] Meclis bu taslak üzerinde yaptığı görüşmelerden sonra 23 Eylül 1982'de bir anayasa metni hazırladı. Bu anayasa metni MGK'ya sunuldu. MGK'nın yaptığı değişikliklerden sonra 7 Kasım 1982 halkoylaması ile kabul edildi.
DM üyelerinin geleceğe yönelik siyasal girişimlerde bulunmasını önlemek amacıyla ileride siyasi parti kurucusu olamayacakları hükme bağlanmıştı. Ama sonradan bu hüküm kaldırıldı. DM üyelerinin birçoğu, yeni siyasi partilerin kuruluşuna katıldılar ve önemli görevler üstlendiler. Anayasa'nın geçici 3. maddesi gereğince 6 Kasım 1983 genel seçimlerinden sonra yeni parlamentonun göreve başlaması ve başkanlık divanını seçmesiyle DM'nin hukuksal varlığı sona erdi (1 Aralık 1983).
Danışma Meclisi üyeleri
Millî Güvenlik Konseyi kontenjanından seçilenler
| Milletvekili[5][6] | Mesleği |
|---|---|
| Eşref Akıncı | Emekli orgeneral, eski kara kuvvetleri komutanı |
| Alaeddin Aksoy | Emekli hakim albay |
| Ertuğrul Alatlı | Emekli subay |
| Ali Nejat Alpat | Emekli subay |
| Mustafa Alpdündar | Harp - İş Sendikası idarî ve malî sekreteri |
| Hikmet Altuğ | Profesör |
| İsmail Arar | Eski adalet bakanı |
| Ethem Ayan | Emekli orgeneral, eski hava kuvvetleri komutanı |
| İmren Aykut | Kağıt Sanayi İşverenleri Sendikası genel sekreteri |
| Mahir Canova | Tiyatro sanatçısı |
| Ender Ciner | Mühendis |
| Ahmet Sanver Doğu | Petkim Yönetim Kurulu üyesi |
| Ahmet Nedim Eray | Emekli general |
| Adnan Ersöz | Emekli orgeneral, Eski MİT müsteşarı |
| Halil Gelendost | Emekli albay |
| İhsan Göksel | Emekli korgeneral |
| Feyyaz Gölcüklü | Profesör |
| Hayati Gürtan | MPM genel sekreteri |
| Vahap Güvenç | Eski kontenjan senatörü |
| Abdullah Pulat Gözübüyük | Eski adalet bakanı, DİSK kayyımı |
| Mehmet Hazer | Eski Kars senatörü |
| Selçuk Kantarcıoğlu | Devlet Personel başkanı |
| Abdülmümin Kavalalı | Yargıtay üyesi |
| Recep Meriç | Tarım Bakanlığı müsteşar yardımcısı |
| Feridun Şakir Öğünç | Türk - İş Genel danışmanı |
| Ertuğrul Zekai Ökte | Öğretim görevlisi |
| Tülay Öney | Çevre müsteşarlığı daire başkanı |
| Teoman Özalp[7] | Yüksek mühendis |
| Nuri Özgöker | Endüstri mühendisi |
| Nermin Öztuş | MEB başmüfettişi |
| Kazım Öztürk | MGK yasama sekreteri |
| Atalay Peköz | Avukat |
| İbrahim Şenocak | Emekli orgeneral |
| Ragıp Tartan | Eski Danıştay başkanı |
| Aydın Tuğ | Merkez valisi |
| Bekir Tünay | Emekli albay, MGK genel sekreterliği kamuoyu oluşturma müşaviri |
| Hidayet Uğur | Emekli subay |
| Zeki Yıldırım | İmar bakanlığı müfettişi |
| Namık Kemal Yolga | Emekli büyükelçi |
| Mustafa Yücel | İstanbul Gazeteciler Cemiyeti genel sekreteri |
İllerden seçilenler
| Milletvekili[6] | Bölge | Mesleği |
|---|---|---|
| Kemal Dal | Adana | Prof. Dr. |
| Abdurrahman Ali Girmen | Adana | Adana Ziraat Odaları Koordinasyon kurulu başkanı |
| Hilmi Sabuncu | Adana | Banka Merkez şube müdürü |
| Turgut Yeğenağa | Adana | Çukurova Elektrik A.Ş. idare meclisi başkanı |
| Mahmut Nedim Bilgiç | Adıyaman | Millî Eğitim müdürü |
| Erdoğan Bayık | Afyon | Topraksu genel müdür yardımcısı |
| Orhan Civelek | Afyon | Fabrika Müdürü |
| Paşa Sarıoğlu | Ağrı | TEK Proje grup müdürü |
| Mustafa Talat Saraçoğlu | Amasya | Mühendis |
| Mahmut Akkılıç | Ankara | Prof.Dr. |
| Fikri Devrimsel | Ankara | Yalova Cumhuriyet Savcısı |
| Hamza Eroğlu | Ankara | Prof.Dr. |
| Rafet İbrahimoğlu | Ankara | TİSK Genel Sekreteri |
| Halil İbrahim Karal | Ankara | Prof.Dr. |
| Doğan Karan | Ankara | Prof.Dr. Hacettepe eski rektörü İstifa: 21 Aralık 1981 |
| Necmettin Narlıoğlu | Ankara | Sayıştay 6. Daire üyesi |
| Mehmet Fevzi Uyguner | Ankara | Adalet Bakanlığı hukuk işleri genel müdürü |
| Serdar Kurtoğlu | Antalya | Dr. medenî hukuk öğretim üyesi |
| Fehmi Kuzuoğlu | Antalya | Emekli tümgeneral |
| Muammer Yazar | Artvin | Anayasa Mahkemesi üyesi |
| Doğan Gürbüz | Artvin | Toprak - İskan genel müdür yardımcısı |
| Halil Akaydın | Aydın | Op.Dr. |
| İbrahim Barangil | Balıkesir | Emekli general |
| Fenni İslimyeli | Balıkesir | Ticaret eski bakanı |
| Orhan Baysal | Bilecik | |
| Mehmet Aydar | Bingöl | Gazeteci, yazar |
| Necdet Geboloğlu | Bitlis | Ağır ceza yargıcı |
| Tandoğan Tokgöz | Bolu | SSYB nüfus planlaması genel Mmüdürü |
| Hamdi Özer | Burdur | Emekl Danıştay üyesi |
| İsmail Hakkı Demirel | Bursa | Avukat |
| Recai Dinçer | Bursa | Ziraat İşleri genel müdürü |
| M. Ali Öztürk Tekeli | Bursa | Bursa Veteriner Fakültesi dekan yardımcısı |
| Mehmet Pamak | Çanakkale | Gelirler genel müdür yardımcısı |
| Şükrü Başbuğ | Çankırı | Emekli subay |
| Ahmet Samsunlu | Çorum | Prof. |
| Abdullah Avni Şahin | Çorum | Organize San.Böl. kurucu heyet üyesi |
| Yıldırım Avcı | Denizli | Dr. |
| İsmail Şengün | Denizli | Merkez Bankası danışmanı |
| Vehbi Dabakoğlu | Diyarbakır | Em. sağlık kol. md. |
| Ahmet Sarp | Diyarbakır | Ulaştırma Bakanlığı eski müsteşarı |
| Ali Dikmen | Edirne | Emekli tümgeneral |
| Abdülkadir Lami Süngü | Elazığ | Emekli tümgeneral |
| Abdülbaki Cebeci | Erzincan | Emekli subay |
| Utkan Kocatürk | Erzurum | Prof.Dr. |
| Abdülkadir Erener | Erzurum | |
| Tevfik Fikret Alparslan | Eskişehir | Emekli korgeneral 1. Taktik ve Sıkıyönetim eski Komutanı |
| Mehmet Akdemir | Gaziantep | Doktor |
| Bekir Sami Daçe | Gaziantep | Cumhuriyet savcısı |
| Bahtiyar Uzunoğlu | Giresun | Ticaret bakan, müfettişi |
| Halit Zarbun | Gümüşhane | Anayasa mahkemesi eski üyesi, eski kontenjan senatörü |
| Evliya Parlak | Hakkâri | Millî eğitim müdürü |
| Zeki Özkaya | Hatay | HATAŞ Tarım ürünleri yönetim kurulu üyesi |
| Lütfullah Tosyalı | Hatay | Bayındırlık müdürü |
| Ali Güngör Çakmakçı | Isparta | Avukat |
| İbrahim Göktepe | İçel | Emekli San. müdürler kurulu üyesi |
| Turhan Güven | İçel | Adalet Bakanlığı adlî sicil genel müdürü |
| Orhan Aldıkaçtı | İstanbul | Prof.Dr. İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi öğretim üyesi |
| Mustafa Aysan | İstanbul | Prof.Dr. İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi öğretim üyesi İstifa: 3 Mart 1982 |
| Muhsin Bayer | İstanbul | İDMMA öğretim üyesi |
| Feridun Ergin | İstanbul | Prof.Dr. İstanbul İktisat Fakültesi öğretim üyesi İstifa: 31 Ağustos 1982 |
| Siyami Ersek | İstanbul | Prof.Dr. İstanbul Göğüs Cerrahi Merkezi başhekimi |
| Enis Muratoğlu | İstanbul | Yargıç |
| Mehmet Yılmaz Özman | İstanbul | Yönetici |
| Muzaffer Sağışman | İstanbul | Dekan |
| Hayrullah Seçkin | İstanbul | Serbest meslek |
| Aydemir Aşkın | İzmir | Müşavir |
| Kemal Karhan | İzmir | Dekan |
| Turgut Kunter | İzmir | Emekli koramiral |
| Dündar Soyer | İzmir | Serbest |
| Türe Tunçbay | İzmir | Prof.Dr. İzmir Tıp Fakültesi öğretim üyesi |
| Fuat Azgur | Kars | Emekli subay, Danıştay üyesi |
| Abbas Gökçe | Kars | |
| Nurettin Ayanoğlu | Kastamonu | |
| Yavuz Altop | Kayseri | İktisatçı |
| Feyzi Feyzioğlu | Kayseri | Prof.Dr. İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi öğretim üyesi |
| Muzaffer Ender | Kırklareli | Emekli öğretmen |
| Mehmet Sadi Erdem | Kırşehir | Emekli albay, yüksek mühendis |
| Hamdi Açan | Kocaeli | Doktor |
| Saim Feridun Güray | Kocaeli | Adalet Bakanlığı müfettişi |
| Sadi Irmak | Konya | Ord. Prof. Dr. Eski Başbakan |
| Abdullah Asım İğneciler | Konya | Eski vali |
| Salih Necdet Özdoğan | Konya | Ziraat Mühendisi |
| Osman Yavuz | Konya | Orman Bak. müs. yrd. |
| Halil Erdoğan Gürel | Kütahya | Gediz İplik Sanayi müdür yardımcısı |
| Rıfat Bayazıt | Kahramanmaraş | Hukukçu |
| Halil Evliya | Kahramanmaraş | İnşaat mühendisi |
| Ayhan Fırat | Malatya | Elektrik mühendisi |
| Abdurrahman Yılmaz | Malatya | Dr. Devlet hastanesi başhekimi |
| Süleyman Sırrı Kırcalı | Manisa | Danıştay üyesi |
| Ahmet Vefik Kitapçıgil | Manisa | Eski vali |
| Beşir Hamitoğulları | Mardin | Dr. SBF öğretim üyesi |
| Mehmet Kanat | Muğla | Türkiye Ziraî Don. Kur. başmüşaviri |
| Nazmi Önder | Muş | Yem Sanayi genel müdür yardımcısı |
| Ahmet Necip Bilge | Nevşehir | Emekli Prof. KHO öğretim üyesi |
| Azmi Eryılmaz | Niğde | Emekli subay, Danıştay üyesi |
| Ali Mazhar Haznedar | Ordu | İmar ve İskan Bakanlığı müsteşarı |
| Cavidar Tercan | Ordu | Doktor, SSK Hastanesi başhekimi |
| Şadan Tuzcu | Rize | Makina mühendisi |
| Cahit Tutum | Sakarya | TODAİE öğretim üyesi |
| Şener Akyol | Samsun | Prof. Dr. İstanbul Hukuk Fakültesi öğretim üyesi |
| Ahmet Cevdet Karslı | Samsun | |
| Turgut Oral | Samsun | Bölge ticaret müdürü |
| Fuat Yılmaz | Siirt | Emekli subay |
| Özer Gürbüz | Sinop | Yargıtay Cumhuriyet Başsavcı yardımcısı |
| Mustafa Rahmi Karahasanoğlu | Sivas | Doktor |
| Recep Adli Onmuş | Sivas | Köyişleri Bakanlığı müsteşar yardımcısı |
| Salih İnal | Tekirdağ | Tekirdağ Bağcılık Araştırma Enstitüsü müdürü |
| Halil Ertem | Tokat | Emekli Yargıtay üyesi |
| Serafettin Yarkınmez | Tokat | |
| Zeki Çakmakçı | Trabzon | Op. Dr. KTÜ Sağlık Bilim Fakültesi |
| Akif Erginay | Trabzon | Emekli Prof. |
| Kamer Genç | Tunceli | Danıştay savcısı |
| Nihat Kubilay | Urfa | Öğretmen |
| Mehmet Velid Kören | Urfa | Avukat |
| Remzi Banaz | Uşak | Mülkiye Başmüfettişi |
| Avni Müftüoğlu | Van | Emniyet Genel Müdürlüğü Teftiş Kurulu başkanı |
| Fahri Öztürk | Yozgat | Mersin valisi |
| Cemil Çakmaklı | Zonguldak | Toplu Konut Yönetim Kurulu başkanı |
| Turgut Tan | Zonguldak | SBF İdare Hukuk doçenti |
| İsa Vardal | Zonguldak | 1. İş Mahkemesi yargıcı |
Sonradan eklenenler
- Recai Baturalp (Emekli korgeneral), (5 Ocak 1982 - 6 Aralık 1983), MGK tarafından seçilen üye
Kaynakça
- ^ Danışma Meclisi Üyeleri Açıklandı 28 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Cumhuriyet, 16/10/1981
- ^ Sadi IRMAK 29 Mayıs 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., tbmm.gov.tr
- ^ Prof. Orhan Aldıkaçtı vefat etti
- ^ "Değiştirilmesi Teklif Dahi Edilemez" 11 Ağustos 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., bianet.org, 6/10/2011
- ^ "TBMM Albümü". tbmm.gov.tr. 31 Ekim 2012. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Haziran 2013.
- ^ a b * Ekim 1981 7 Haziran 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- ^ "TBMM Albümü 4. Cilt (1960-1983)" (PDF). TBMM Basın ve Halkla İlişkiler Müdürlüğü. 21 Ocak 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Ağustos 2022.
Ayrıca bakınız
- 12 Eylül Darbesi
- Millî Güvenlik Konseyi
- 1982 Anayasası
- Kurucu meclis
