İçeriğe atla

Tıva coğrafyası

Tıva coğrafyası
Tıva coğrafyası
Kıta Asya
Bölge
Yüzölçüm dünyada . sırada
km²
Kara :  %
Su :  %
Kıyılar km
Sınırlar Moğolistan, Altay Cumhuriyeti, Buryatya, Hakasya, Krasnoyarsk krayı, İrkutsk oblastı km
En yüksek nokta Möngün Tayga 3 976 m
En alçak nokta
En uzun nehir Yenisey
En büyük göl


Tıva Cumhuriyeti, Asya'nın coğrafik olarak tam ortasında, Doğu Sibirya'nın güneyinde, Yukarı Yenisey dolayında Rusyaya bağımlı bir Türk kökenli ülke. 168,600 km²'lik yüzölçüme iyedir.

Yüzey Şekilleri

İklim

Akarsular, Göller ve Bataklıklar

Kaa-Hem akarsuyundan peyzaj

Tıva'da çok sayıda irili ufaklı 430 tane göl vardır.[1]

Toprak Dokusu

taygalık toprak yapısı yaygındır. Orman kuşağının güneybatı ve güneydoğu ucunda kahverengi orman toprakları öne çıkar. Podzol ve bataklık topraklarının güneyinde humus katmanı belirgin gri orman topraklarının oluşturduğu dar bir şerit uzanır. Bozkırların tipik toprak türü çernozemdir.

Bitki Örtüsü

Tıva iklim ve toprak dokusuna bağlı olarak kuzeyden güneye doğru bir dizi bitki örtüsü kuşağına ayrılır. Tundra kuşağının hemen güneyinde başlayan tayga kuşağı Yenisey Nehrinin doğusunda kalan bölgenin büyük bölümünü kapsar. Bu bölgedeki en yaygın ağaç türleri huşağacı, kızılağaç ve söğüttür. Sibirya tayga ormanlarında bataklıklar ve çayırlar geniş yer tutar. Daha güneyde geniş yapraklı ve karışık orman kuşağı başlar. Bu bölgeye özgü başlıca ağaç türleri meşe ve ladindir; ama dişbudak, kavak, huşağacı, akçaağaç, karaağaç ve çama da rastlanır. Ayrıca Sibirya ovaları boyunca dar bir şerit oluşturan bozkır ve orman-bozkır kuşağında, otlarla örtülü alanlar arasında küçük meşe, huşağacı ve titrek kavak koruluklarına rastlanır.

Hayvan Varlığı

Tuva'nın zengin ve değişken hayvan varlığı da birkaç kuşak altında toplanabilir. Tayga kuşağının kara hayvanları arasında samur, sincap, sansar, tilki, ermin, sığın, misk sıçanı ve kurt sayılabilir. Başlıca bozkır kuşları kerkenez, kartal ve toygardır.

Yüzey ve Sınırlar

Yükseltiler:

  • En düşük nokta:
  • En yüksek nokta: Möngün Tayga: 3 976 m

Kaynakça

  1. ^ "Arşivlenmiş kopya". 28 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ağustos 2016. 


İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Asya</span> kıta

Asya veya Asya Kıtası, Avrupa'nın doğusunda, Büyük Okyanus'un batısında, Okyanusya'nın kuzeyinde ve Arktik Okyanus'un güneyinde bulunan kıta, yüz ölçümü olarak Dünya'nın en büyük kıtası, aynı zamanda nüfus açısından en kalabalık kıtasıdır. Sınırları değişkenlik gösterse de Avrupa ve Afrika kıtaları ile kara sınırı vardır. Avrupa ile birlikle Avrasya'yı, Avrupa ve Afrika kıtalarıyla birlikte Eski Dünya'yı oluşturur. İnsanlığın Afrika'dan çıktıktan sonra ayak bastığı ilk kıta olan Asya, aynı zamanda Dünya üzerindeki birçok dinin çıkış bölgesidir. Ortadoğu kökenli İslam, Hristiyanlık gibi İbrani dinler ile Hint Yarımadası kökenli Budizm ve Hinduizm gibi Dharmatik dinler buna örnektir. Kuzey Kutup Dairesi'nden Ekvator'a kadar uzanan Asya Kıtası, yeryüzünün en alçak noktası olan Lut Gölü ve en yüksek noktası olan Everest gibi çok farklı yeryüzü şekillerini içinde barındırır.

<span class="mw-page-title-main">Batı mazısı</span> bitki türü

Batı mazısı, servigiller (Cupressaceae) familyasından Kuzey Amerika'nın doğu kesimlerinde yaygın olan 20 m yüksekliğinde bir mazı türü.

<span class="mw-page-title-main">Orman</span> büyük bir alandaki yoğun ağaç topluluğu

Orman, belirli yükseklikteki ve büyüklükteki çeşitli ağaçlar, çalılar, otsu bitkiler, mantarlar, mikroorganizmalar, böcekler ve hayvanlar bütününü içeren, topraklı alanda genellikle doğal yollardan oluşmuş bir kara ekosistemidir.

<span class="mw-page-title-main">Sibirya</span> Rusyanın, Ural Dağlarından Büyük Okyanusa kadar uzanan toprakları

Sibirya, Rusya'nın, Ural Dağları'ndan Büyük Okyanus'a kadar uzanan topraklarına verilen ad. Sibirya, Kazakistan ve Orta Asya'yı meydana getiren diğer cumhuriyetleri de ihtiva eder. Yaklaşık olarak 13 milyon km²'lik bir yüzölçümüne sahiptir. Sibirya bölgesinde 30 milyon civarında insan yaşar. Kuzeyinde Arktik Okyanusu, doğusunda Pasifik Okyanusu, güneyinde Kazakistan, Moğolistan ve Mançurya ülkeleri bulunur. Batısında ise Ural Dağları bulunur.

<span class="mw-page-title-main">Orta Asya</span> Asyanın okyanuslardan uzak iç kesimi

Orta Asya, dar anlamıyla geçmişte Sovyetler Birliği'nin parçası olan beş ülkeyi tanımlar. Geniş anlamda ise Afganistan, Pakistan'ın kuzeyi, Çin'in batısı, Moğolistan ve Rusya'nın bir kısmı ile kuzeydoğu İran'ı içeren bölge ve bölgeyi tanımlamak için kullanılan coğrafi terim. Asya'nın dünya okyanuslarından uzak iç kesimini belirtmek için kullanılır, bölgenin bu denizlere kapalı oluşu başlıca ana özelliğidir. Orta Asya, aynı zamanda Türk halklarının anayurdudur.

<span class="mw-page-title-main">Ilıman kuşak iklimleri</span> Iklim türü

Ilıman kuşak iklimi, tropikal bölgeler ile tundralar arasında kalan bölümde görülen iklim çeşididir. İklim özelliklerinin çeşitliği ve aşırı sıcak veya soğuk olmayışı en önemli özelliğidir. Dünya'nın yüzde 15'ini oluşturan bu kuşakta toplam nüfusun %48'i yaşar. Ekonomik ve teknolojik açıdan en güçlü ülkeler bu kuşak üzerinde yer alır.

<span class="mw-page-title-main">Soğuk iklimler</span>

Asya'nın kuzeyinde yer alan Sibirya, 12.800.000 km²'lik yüzölçümüyle Rusya'nın yüzde 60'tan fazlasını kaplar. Batıda Ural Dağları'ndan doğuda Büyük Okyanus'a kadar uzanır. Kuzeyinde Arktik Okyanusu vardır. Sibirya'nın güneyinde, batıdan doğuya doğru, Kazakistan, Moğolistan ve Çin yer alır. Sibirya'nın nüfusu yaklaşık 40 milyondur.

<span class="mw-page-title-main">Tayga</span>

Tayga Yakutça "orman" sözcüğünden gelir. Bu sözcük Ruslar tarafından kuzey yarımkürede, özellikle Sibirya'da tundranın bittiği yerlerde başlayan soğuk, bataklık ve ormanlık bölgeleri tanımlamak için Altay dili Şor lehçesindeki tayγa kökenli taĭgá terimi kullanılmıştır. Avrupa ve Kuzey Amerika'daki buna benzer bölgeler için de tayga ismi kullanılmaya başlanmıştır. Ama tayga günümüz kullanımında artık yalnızca orman anlamına gelmez; Kuzey Yarımkürede tundranın güneyinde oluşmuş bir bitki örtüsü sınırının adıdır.

<span class="mw-page-title-main">Karelya Cumhuriyeti</span>

Karelya Rusya'nın Avrupa topraklarının kuzeybatısında yer alan bir özerk cumhuriyettir. Kuzeyde Kandalakşa Körfezi, doğuda Beyaz Deniz, güneyde Ladoga Gölü, batıda Finlandiya ile çevrelidir. Başkenti Petrozavodsk'dur. Yüzölçümü 180.520 km²'dir.

<span class="mw-page-title-main">Podzol</span>

Podzol, iğne yapraklı ormanlarla kaplı, soğuk, nemli bölgelerin karakteristik toprağıdır. Fazla yıkandığından mâdensel tuzlar ve mineral yönünden fakirdir. Rusya ve Sibirya'nın kuzeyindeki Tayga ormanlarında geniş yer kaplar. Türkiye'de Karadeniz Bölgesi'nde yüksek kesimlerde rastlanır. Ayrıca Kuzey Avrupa ve Kuzey Amerika'da da bu topraklara rastlanır. Podzol topraklar verimli değildir ancak sulama ve gübreleme ile tarıma elverişli hale getirilebilir.

<span class="mw-page-title-main">Arhangelsk Oblastı</span>

Arhangelsk Oblastı, Rusya'ya bağlı oblasttır. Doğuda Nenets Özerk Okrugu ile Solovetski Adaları, Novaya Zemlya ve Franz Josef Toprakları'nın yanı sıra birçok ada da Arhangelsk yönetim birimine bağlıdır. Rusya'nın Avrupa kesiminin kuzey kısmı boyunca, Onega Körfezinden Yugorski Yarımadasına kadar uzanmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">İran coğrafyası</span>

İran, Güneybatı Asya'da, Umman Körfezi, Fars Körfezi, Hazar Denizi, Irak, Türkiye ve Pakistan arasında bir coğrafik konuma sahiptir. İran yeryüzündeki en dağlık ülkelerden biridir. Dağlar, üzerlerinde ana tarım ve yerleşim bölgelerinin yer aldığı çok sayıda dar havza veya platoyu çevrelemektedir.

<span class="mw-page-title-main">Şor Millî Parkı</span>

Şor Türkleri Milli Parkı 27 Aralık 1989'da Rusya Sovyet Federatif Sosyalist Cumhuriyeti Bakanlar Kurulunun yayımladığı № 386 sayılı kararname ile kurulmuştur.

Biçe Möngün Tayga, Tuva Cumhuriyeti'nin Möngün Tayga bölgesi ile Moğolistannın kuzeyinde Tandı dağları silsilesinde bir sınır dağ sırtı.

Akademik Obruçev dağı, Tuva Cumhuriyeti'nin doğusunda Toju bölgesinde, Dağlık Doğu Tıva'nın orta kesiminde dağ.

<span class="mw-page-title-main">İdil-Kama Tabiatı Koruma Alanı</span>

İdil-Kama Tabiatı Koruma Alanı, İdil, Kama ve Myosha nehirlerinin birleştiği yerde bulunan bir Rus zapovedniktir. Biri İdil'in sol kıyısındaki teraslarında, nehirlerin buluşma noktasında, diğer kısmı Kazan şehrinin batı eteklerindeki İdil'in yaklaşık 100 km yukarısında bulunan iki bölümü bulunmaktadır. Koruma alanı, Tataristan'ın Zelenodolsky ve Laishevsky Bölgesi'nde bulunmaktadır. Orta Volga bölgesinin kalan orman ve orman bozkır habitatını korumak için 1960 yılında resmi olarak kurulmuştur ve 8.024 ha (30,98 sq mi) alana sahiptir. Bilimsel çalışmanın özel bir odağı, Kuybışev Baraj Gölü'nün yerel çevre üzerindeki etkileridir. Baraj gölü 1950'lerin ortalarında tamamlanmıştır ve Avrupa'nın en büyük baraj gölüdür. İdil-Kama Tabiatı Koruma Alanı, UNESCO Biyosfer Rezervi'nin bir parçasıdır.

<span class="mw-page-title-main">Baykal-Lena Tabiatı Koruma Alanı</span>

Baykal-Lena Tabiatı Koruma Alanı güney Sibirya'daki Baykal Gölü'nün kuzeybatı kıyısında yer alan bir Rus 'zapovednik'idir. Hem göl kıyısını hem de Lena Nehri'nin kaynağını korur. Koruma alanı, Baykal Gölü'nün batı kıyısında yaklaşık 120 km uzunlukta, ortalama 65 km genişlikte uzanmaktadır. Koruma alanı İrkutsk Oblastı'nın Kachugsky Rayonu'nda bulunmaktadır. Aralık 1996 itibarıyla, Baykal-Lena Tabiatı Koruma Alanı Pribaikalsky Millî Parkı ile birlikte Dünya Kültürel ve Doğal Miras alanıdır ve Dünya Mirasları Listesi'ne dahil edilmiştir. Baykal-Lena Tabiatı Koruma Alanı hemen güneyde olan Pribaikalsky Millî Parkı ile birlikte yönetilir ve ikisi birlikte Baykal Gölü çevresindeki 580 km kıyı şeridini kapsar.

<span class="mw-page-title-main">Doğu Sibirya taygası</span>

Tayga ve Boreal ormanları Biyomu'ndaki Doğu Sibirya tayga ekolojik bölgesi, Rusya'nın doğusunda yer alan çok büyük bir biyocoğrafik bölgedir.

<span class="mw-page-title-main">Katon-Karagay Millî Parkı</span>

Katon-Karagay Ulusal Parkı, ülkenin doğu kenarında, Güney Altay Dağları'nda yer alır ve Kazakistan'ın en büyük milli parkıdır. Park, Kazakistan, Rusya, Çin ve Moğolistan sınırlarının buluştuğu “X” in batı tarafında yer almaktadır. Sibirya'nın en yüksek zirvesi, Katun Sıradağları'nın Rusya sınırında yer almaktadır. Park, Doğu Kazakistan Eyaleti'ninKatonkaragay İlçesi'nde yer almaktadır, Başkent Astana'nın 1.000 kilometre (620 mi) güneydoğusunda yer almaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Başkiriya Millî Parkı</span>

Başkiriya Ulusal Parkı ya da Başkurdistan Ulusal Parkı, Ural Dağları'nın güney ucunda büyük bir bitişik ormanı kapsayan bir millî parktır. Park, batıdaki sanayileşmiş düzlükler ile doğu ve kuzeydeki dağlık ve seyrek nüfuslu Şulkan-Taş Tabiatı Koruma Alanı ve Altın-Solok Entomoloji Koruma Alanı arasında önemli bir tampon bölgedir. Başkiriya Milli Parkı, Nugush Nehri ile Belaya Nehri'nin güney kıvrımı arasında yer almaktadır. Park, karst topoğrafisinde derin nehir vadisi kesimlerine sahiptir. Kuperlya Nehri boyunca doğal bir köprü olarak bilinir. Park, Başkurdistan Cumhuriyeti'nin üç ili arasında bulunmaktadır.