İçeriğe atla

Tırmanış (uçuş)

Şeremetyevo Havalimanı'ndan kalkıp tırmanış yapan bir Aeroflot Airbus A330-200.

Tırmanış veya tırmanma, uçuşun evrelerinden biri. Bir hava aracının kendi takati ve/ya etki eden çeşitli kuvvetler vasıtasıyla bulunduğu irtifâdan daha yüksek bir irtifâya erişmesidir. Havacılıkta daha çok kalkış sonrasında bir hava aracının seyahat irtifâsına veya seviyesine erişmesi evresini (climb out) tanımlamakta kullanılır.

Uçak, helikopter gibi havadan ağır hava araçlarında tırmanışın veya süratlenmenin gerçekleşebilmesi için motorun düz ve sabit süratli uçuş için gerekli olandan daha fazla itme üretmesi gerekir. Bir hava aracına etki eden başlıca 4 kuvvet vardır: taşıma (L), ağırlık (W), sürükleme (D) ve itme (T). Düz ve sabit süratli uçuşta bu dört kuvvet denge (equilibrium) halindedir. Sabit bir tırmanışta taşıma kuvveti, ağırlıktan küçüktür.[1] İtme vektörünün dikey bileşeni taşıma kuvvetinin dikey bileşeni ile birlikte ağırlığı karşılar.[1]

Tırmanış oranı

Tırmanış oranı, hava taşıtının belirli bir zamanda kazandığı irtifânın yükseklik/zaman cinsinden ifadesidir. Dünya genelinde havacılıkta tırmanış oranı çoğunlukla feet/dakika cinsinden ölçülür ve bu bilgi dikey hız göstergesinden (VSI) okunur.

Servis tavanı

Herhangi bir hava aracının tırmanış oranının 100 ft/dk'ya düştüğü irtifâya servis tavanı (service ceiling) denir.

Mutlak tavan

Mutlak tavan (absolute ceiling), bir hava aracının kendi motor gücü ile tırmanabildiği en son irtifadır. Havacılıkta tırmanma oranının 0 ft/dk'ya düştüğü irtifâ olarak tanımlanır.

Tırmanma çeşitleri

Azamî tırmanış oranı ile

Hava aracının en kısa "zamanda" en fazla yükselebileceği tırmanma oranıdır. Bu oranı veren sürate en iyi tırmanış oranı sürati denir ve Vy ile gösterilir. Bu oran ile tırmanabilmek için motor gücü ile düz ve sabit uçuş için gerekli olan güç arasındaki fark (artık güç) maksimum olmalıdır.

Azamî tırmanış açısı ile

Hava aracının en kısa "yatay mesafede" en fazla yükselebileceği açıdır. Bu açıyı veren sürate en iyi tırmanış açısı sürati denir ve Vx ile gösterilir. Vx genellikle Vy'den küçüktür.

Zoom

Zoom, hava aracının kısa bir sürede, sürat kaybetme pahasına tırmanmasıdır.

Kaynakça

  1. ^ a b Lift and weight 4 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Airquiz.com

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Uçak</span> Motorlu hava taşıtı

Uçak veya tayyare; hava akımının başta kanatlar olmak üzere kanat profilli parçaların alt ve üst yüzeyleri arasında basınç farkı oluşturması sayesinde havada tutunarak yükselebilen, uçma özellikli motorlu bir hava gemisi ve hava taşıtıdır. Pistonlu ya da jet motorlu, sabit kanatlı ve havadan ağır pek çok hava taşıtı uçak kategorisine dahildir. Günümüzde en temel uçak tipleri, yolcu uçağı, savaş uçağı, kargo uçağı olarak bilinirken, farklı coğrafi şartlara göre özelleştirmiş uçaklar da mevcuttur.

<span class="mw-page-title-main">Messerschmitt Bf 109</span>

Messerschmitt Bf (Me) 109, II. Dünya Savaşı Alman avcı uçağı. Willy Messerschmitt tarafından 1930'larda tasarlanmıştır. Messerschmitt 109, ilk uçuşunu prototip Bf 109 V1 olarak Mayıs 1935'te yaptığı zaman döneminin en gelişmiş tek kişilik avcı uçağıydı. 1937 Şubatı’nda üretilmeye başlanan Jumo motorlu "B-1", Luftwaffe’de servise girdi. Jumo 210 motoru, "B", "C" ve "D" modellerinde de kullanıldı. Ocak 1939’dan 1942’nin başlarına dek üretimde kalan Bf 109 E modelinde Daimler-Benz DB 601 motoru kullanılmıştır. "G" modelinin üretimine 1942 Mayıs’ında başlanmıştır. Messerschmitt 109, yaklaşık 12.000 tanesi Bf 109 G olmak üzere toplam 35,000 civarında imal edilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Helikopter</span>

Helikopter, dikey kalkış ve iniş yapabilen döner kanatlı bir hava taşıtıdır. İsmin kökü Yunancada heliko pteron yani hareketli kanatlar anlamından gelir. Fransız Gustave Ponton d'Amécourt tarafından 1861'de ortaya atılmıştır. 1907 yılında Fransız Paul Cornu ilk motorlu helikopteri uçurmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Boeing B-52 Stratofortress</span>

B-52 Stratofortress, Amerikalı Boeing şirketi tarafından üretilmiş uzun menzilli stratejik bombardıman uçağıdır.

<span class="mw-page-title-main">Turbofan</span> jet motor türü

Turbofan, itişi egzoz gazıyla beraber, ön kısımdaki geniş fanla da sağlanan güvenilir ve bakımı kolay jet motoru tipidir. Ön kısmı büyük, arka kısmı koni şeklinde ve daha küçüktür. Genelde yolcu uçaklarında kullanılır.

<span class="mw-page-title-main">Sürükleme</span>

Sürükleme; akışkanlar mekaniğinde bir cismin, bir akışkan içindeki hareketine gösterdiği direnç. Sürükleme İngilizce drag sözcüğüne atfen "D" harfi ile gösterilir.

<span class="mw-page-title-main">Tupolev Tu-144</span> dünyanın ilk sesüstü hızında yolcu taşıma uçağı

Tupolev Tu-144, SSCB'de Tupolev tasarım ofisinde, Alexei Tupolev yönetiminde tasarlanmış, dünyanın ilk süpersonik taşıma uçağı (SST).

<span class="mw-page-title-main">Boeing B-29 Superfortress</span> II. Dünya Savaşında ABD Hava Kuvvetlerince kullanılmış, dört motorlu ağır bombardıman uçağı

B-29 Superfortress II. Dünya Savaşı'nda Amerikan Hava Kuvvetlerince kullanılmış olan, dört motorlu ağır bombardıman uçağıdır. II. Dünya Savaşı sonrası özellikle Kore Savaşı olmak üzere bazı operasyonlarda da görev almıştır.

<span class="mw-page-title-main">İrtifa</span> Belirli bir referans noktasına göre yükseklik

İrtifa, havacılık ve astronomide bir cisim ile referans alınan nokta arasındaki dikey mesafeyi ifade eden bir yükseklik kavramı. Coğrafi şekillerin ortalama deniz seviyesinden yüksekliğini belirten rakım kavramından farklı olarak, hava taşıtlarının ortalama deniz seviyesinden yüksekliği ile astronomide gök cisimlerinin ufuk hattından açısal yüksekliğini ifade etmede kullanılır.

<span class="mw-page-title-main">CASA CN 235</span> hafif nakliye uçağı

CASA CN-235, İspanyol CASA ve Endonezyalı IPTN firmalarının ürettiği bir hafif nakliye uçağı. Türkiye'de lisansları alınarak TUSAŞ tarafından üretilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">IAI Heron</span> insansız hava aracı

IAI Heron İsrail havacılık sanayi yapımı insansız hava aracı. Heron 35.000 feet irtifada 24 saat havada kalabilir. 24 saatlik uçuş kapasitesi efektif olup gövdeye monte edilen techizata ve uçuş rotasına uçuş profiline göre azalabilir.

<span class="mw-page-title-main">Suhoy Su-30</span> Rusya yapımı çift motorlu askeri hava aracı

Suhoy Su-30, Rusya merkezli Suhoy tarafından geliştirilen çift motorlu, iki koltuklu süper manevra kabiliyetine sahip bir savaş uçağıdır. Her türlü hava koşulunda, havadan havaya ve havadan yüzeye, derin hava üstünlüğü görevleri için üretilmiş çok amaçlı bir süpersonik savaş uçağıdır.

<span class="mw-page-title-main">Douglas C-124 Globemaster II</span>

Douglas C-124 Globemaster II veya diğer ismi ile Old Shakey, ağır askeri nakliye uçağı. Douglas Havacılık Şirketi tarafından Long Beach, Kaliforniya'da üretilmiştir.

Viril ya da spin, bir uçağın perdövitesle birlikte spiral şekilde alçaldığı bir uçuş durumu. Başta "normal eksen" olmakla birlikte uçağın hareket ettiği her üç eksende birden gerçekleşir. Uçağın pilotaj hatası veya hasar nedeniyle anormal duruma girmesi sonucu gerşekleşebileceği gibi pilot tarafından kontrollü olarak gösteri ya da eğitim gibi amaçlarla da gerçekleştirilebilir. Uçağın hızlı şekilde irtifa kaybettiği tehlikeli bir manevradır.

<span class="mw-page-title-main">Varyometre</span>

Varyometre veya dikey hız göstergesi ; hava taşıtlarının tırmanma ve alçalma oranlarını birim zamandaki yükseklik farkı cinsinden gösteren bir uçuş göstergesi. Uçağın tırmanışta, alçalışta veya düz uçuşta olduğu bilgisini pilota verir. İyi kalibre edilmişse, düz uçuşta 0 (sıfır) değerini gösterir.

<span class="mw-page-title-main">Yer etkisi (havacılık)</span>

Yer etkisi, bir hava taşıtının veya uçabilen canlıların yere ya da başka bir yüzeye yakın uçtuğunda uçuş karakteristiklerinin değişmesi. Bu durum genellikle "daha iyi uçabilirlik" olarak tanımlanır. Yer etkisi, en kuvvetli olarak yerden "bir kanat açıklığı" yükseklikteki aralıkta hissedilir ve yere yaklaştıkça etki artar. Yer etkisi taşımayı artırırken sürüklemeyi azaltır.

<span class="mw-page-title-main">Yer sürati</span>

Yer sürati (GS), uçuştaki herhangi bir hava aracının yeryüzü üzerindeki izdüşümünün hızı. GS kısaltması İngilizce ground speed kavramının akronimidir. Havacılıkta yer süratinin hava sürati ile ilişkisinin anlaşılabilmesi için öncelikle şu süratlerin bilinmesi gerekir:

<span class="mw-page-title-main">Kaldırma-sürükleme oranı</span> kanat veya araç tarafından üretilen kaldırma kuvvetinin hava içinde hareket etmesiyle oluşan sürtünme kuvvetine olan oran

Aerodinamik, kaldırma-sürükleme oranı ya da L/D oranı, kanat veya araç tarafından üretilen kaldırma kuvvetinin hava içinde hareket etmesiyle oluşan sürtünme kuvvetine olan oranını ifade eder. Havacılıkta L/D oranının yüksek bir seviyede olması en temel amaçlar arasında yer almaktadır. Bir hava aracının uçması için gereken kaldırma kuvveti ağırlığı ile belirlenir, uçuş esnasında daha düşük sürüklenme kuvveti olması aynı zamanda yakıt tasarrufu, tırmanış performansı ve süzülme performansı açısından da daha iyi olmasını sağlar

<span class="mw-page-title-main">IAR-824</span>

IAR-824, 1970'lerde üretilmiş, Romanya malı bir uçaktır.

TEI PD170, turbodizel havacılık motorudur. Türkiye merkezli TUSAŞ Motor Sanayii A.Ş. (TEI) tarafından geliştirilmiştir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.