İçeriğe atla

Tütün

Hatay'ın Yayladağı İlçesi'nde yetiştirilen tütün ve çiçeği

Tütün, Solanaceae familyasının Nicotiana cinsindeki birçok bitkinin adıdır. Başta Nicotiana tabacum ve Nicotiana rustica türleri olmak üzere, dünya genelinde bilinen 70'ten fazla tütün türü bulunmaktadır. Tütün endüstrisi birçok ülkelerin ekonomisinin esasıdır.

Kurutulmuş tütün yaprakları esas olarak sigara ve puroların yanı sıra pipo ve nargilelerde sigara içmek için kullanılır. Ayrıca enfiye, çiğneme ve daldırma olarak da tüketilebilirler.

Tütün, yüksek derecede bağımlılık yapan uyarıcı alkaloid nikotinin yanı sıra harmala alkaloidleri içerir . Tütün kullanımı özellikle kalp, karaciğer ve akciğerleri etkileyen birçok kanser türünün gelişiminde yüksek rol alır. Dünya Sağlık Örgütü, 2008 yılında "tütün kullanımını" dünyanın en büyük önlenebilir ölüm nedeni olarak belirlemiştir.[1] Örgüt, 2022 yılında ise tütünün yaygın kullanımı için "tütün salgını" ifadesini kullanmıştır. Örgüte göre, dünya genelinde her yıl 8 milyon insan tütün kullanımına bağlı hastalıklar nedeniyle hayatını kaybetmektedir.[2]

Tütün Kullanım Türleri

Dünya genelinde tütünün birçok farklı şekilde ticari olarak kullanımı bulunmaktadır.

Tütün üretimi yapan başlıca ülkeler

Türkiye'de Tütün Ekimi

En Fazla Tütün Eken Ülkeler - 2005
(milyon ton)
Çin Çin2.51
Brezilya Brezilya0.88
Hindistan Hindistan0.60
Amerika Birleşik Devletleri ABD0.29
Endonezya Endonezya0.14
Türkiye Türkiye0.14
Yunanistan Yunanistan0.12
Arjantin Arjantin0.12
İtalya İtalya0.11
Pakistan Pakistan0.08
Dünya Toplamı6.38
Kaynak:
Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü (FAO)
[1]19 Haziran 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

En Fazla Tütün Eken İller - 2014
(bin ton)

Manisa20,3
Denizli14,7
Samsun7,0
Uşak5,5
Adıyaman5,0
Balıkesir3,2
Aydın2,4
Tokat2,2
İzmir2,2
Malatya1,7
Türkiye Toplamı70,0
Kaynak:Türkiye İstatistik Kurumu[3]

Ayrıca bakınız

Dış bağlantılar

Kaynakça

  1. ^ ""Tütün: Psikoaktif Maddeler Ansiklopedisi"". 7 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Haziran 2022. 
  2. ^ "Dünya Tütünsüz Günü: WHO raporuna göre Türkiye'de tütün kullanan erkeklerin oranı azalırken kadınların oranı artıyor". 7 Haziran 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Haziran 2022. 
  3. ^ Türkiye İstatistik Kurumu

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Nikotin</span> kimyasal madde

Nikotin (C10H14N2), patlıcangiller (Solanaceae) bitki familyasında bulunan güçlü bir uyarıcı ve alkaloid.

<span class="mw-page-title-main">Sigara</span> kıyılmış tütünün kağıda sarılmasıyla üretilen, dumanı çekilerek tüketilen nesne

Sigara, kıyılmış tütünün kağıda sarılmasıyla üretilen, yakılıp dumanı çekilerek tüketilen bir nesnedir. Tütündeki psikotrop madde olan nikotin, sigarayı oldukça bağımlılık yapıcı kılar. Günümüzde çok yaygın olarak kullanılan bu ürünün, 18. yüzyılda Avrupa'ya İspanyol denizciler tarafından Amerika'dan getirildiği düşünülmektedir. Sigara, sigara tabakası veya sigara paketi içinde tutulur.

<span class="mw-page-title-main">Dünya Sağlık Örgütü</span> Birleşmiş Milletlere bağlı toplum sağlığı örgütü

Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ),, Birleşmiş Milletler'in uluslararası halk sağlığından sorumlu uzmanlaşmış bir kuruluşudur. Merkezi İsviçre'nin Cenevre şehrindedir ve dünya çapında altı bölgesel ofisi ve 150 saha ofisi vardır.

<span class="mw-page-title-main">Nargile</span> geleneksel tütün kullanım aracı

Nargile, Balkanlar, Orta Doğu ve Güney Asya'ya özgü geleneksel bir tütün içme aracıdır. Kullanıcının bir hortum aracılığıyla sudan geçerek süzülen dumanı içine çekmesini sağlayan bir düzenek olan nargile, içim şekli ve adabı, yüzlerce yılda oluşmuş kullanım geleneği ile basit bir aletten fazlasını ifade etmekte olup, doğu kültürünün bir parçası haline gelmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Pipo</span>

Pipo, tütün içmeye yarayan, ahşap, taş, metal, cam, kil benzeri malzemeden yapılan gereçtir.

<span class="mw-page-title-main">Madde bağımlılığı</span>

Madde bağımlılığı, uyutucu-uyarıcı-keyif verici psikotrop maddelere bağımlı olma durumudur. Bu maddeler, halk dilinde uyuşturucu olarak bilinirler ve bu maddeler merkezi sinir sistemini doğrudan etkileyen kimyasallardır. 4 ana grupta toplanırlar;

  1. Uyarıcı maddeler,
  2. Uyutucu/uyuşturucu maddeler,
  3. Halüsinojenler,
  4. Uçucular
  5. Tütün ürünleri
  6. Alkol içeren ürünler,
  7. Enerji içeceği
<span class="mw-page-title-main">Puro</span> Tütün mamülü

Puro veya sigar; silindir şeklinde sarılmış tütün yapraklarından oluşan bir tütün mamulüdür. Ortasında, içinde tütün parçacıkları bulunduran bir "tutucu yaprak" ve bunun etrafında spiral şeklinde sarılmış "sarıcı yaprak" bulunur. Puronun en pahalı kısmını oluşturan sarıcı yaprak; sağlam, esnek ve ipeksi yapıda olmalı; güzel bir aromaya ve düzenli yanmayı sağlayacak yanıcı özelliğe sahip olmalıdır. Kısa puro genel olarak "cigarillo" terimi ile de bilinir.

Uyarıcı veya stimülan, genellikle merkezî sinir sistemine etki ederek farkındalığı, dikkati ve uyanıklığı artıran ilaçlar ya da maddelerdir. Genellikle etkinlikleri arttıkça yan etkileri de artar. En güçlü çeşitleri sıklıkla özel reçete ile verilen ya da yasa dışı ilaçlardır. Kahvede bulunan kafein ve sigarada bulunan nikotin dünyada en yaygın olarak kullanılan uyarıcılarıdır. En çok bilinen uyarıcılar arasında efedrin, amfetaminler, kokain, metilfenidat, metilendioksimetamfetamin ve modafinil yer alır.

Captain Black, şu anda Danimarka'da üretilen ve Lane Limited tarafından satılan bir sigara tütünü markasıdır. Şirket, İskandinav Tütün Grubu'nun mevcut bir üyesidir. Captain Black ayrıca marka adı altında çeşitli puro ve sigarillo üretmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Kişi başına sigara tüketimine göre ülkeler listesi</span> Vikimedya liste maddesi

Bu bir yılda kişi başına tütün sigarası tüketiminin ülkelere göre listesidir.

<span class="mw-page-title-main">Dünya Tütüne Hayır Günü</span>

Dünya Tütüne Hayır Günü (WNTD), Dünya Sigarasız Günü, Dünya Tütünsüz Günü veya Dünya Sigarayı Bırakma Günü her yıl 31 Mayıs tarihinde Dünya Sağlık Örgütü (WHO) üye devletlerince 1987 yılından bu yana tüm dünyada kutlanan önemli gündür. Bu günde, sigara kullanıcılarının 24 saat süreyle sigarayı bırakmaları teşvik edilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Çiğneme tütünü</span>

Çiğneme tütünü ya da çiğnemelik tütün, dumansız tütün tüketiminin en yaygını olan, pipo tütünlerinden yapılıp özel harmancılık gerektiren, kıyılıp tatlılaştırılan tütün yaprağının üst dudak ile diş eti arasına alınıp zaman zaman dişlerle çiğnenerek fazla su ve tükrüğün dışarı atılmasıyla kullanılan tütün. Daha çok Amerika Birleşik Devletleri'nde yaygındır.

<span class="mw-page-title-main">Nazi Almanyası'nda tütün karşıtı hareket</span>

Akciğer kanseriyle sigara içmenin arasındaki bağın ilk Alman doktorlar tarafından bulunmasıyla modern tarihteki ilk sigara içme karşıtı kampanyayı başlatan Almanya güçlü bir anti-sigara hareketi başlattı. 20. yüzyilın başlangıcında -Nazi Almanyası'nda hükûmet tarafından desteklenen kampanya dışında- birçok ülkede büyük etkisi olmayan tütün karşıtı hareketler başladı. Bu 1930 ve 1940'lı yılların başlangıcında dünyanın en büyük sigara içme karşıtı hareketiydi. Nasyonal sosyalist hükûmet sigara içmeyi kınadı ve içlerinden birçoğu tütün tüketimini açıkça eleştirdi. Sigara içme ve bunun sağlığa etkileri üzerine yapılan araştırmalar, türünün en önemlisi olmasıyla Nazi yönetiminde tırmandı.

<span class="mw-page-title-main">Türkiye'de sigara</span> sigara

Türkiye'de sigara, Dünya Sağlık Örgütü'ne göre erkeklerin %30'unun, kadınların ise %12'sinin ölüm nedenidir.

Imperial Brands plc, Birleşik Krallık merkezli bir tütün şirketidir. Şirket, 1901 yılında kurulmuş olup Philip Morris International, British American Tobacco ve Japan Tobacco'nun ardından dördüncü büyük sigara şirketidir. Şirketin merkezi Bristol'da yer almaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Kazakistan'da sağlık</span>

Kazakistan'daki Sağlık Sistemi, Sovyetler Birliği sonrasında reforma uğramış bir sağlık sistemidir.

<span class="mw-page-title-main">Vietnam'da Sağlık</span>

Vietnam'da 2000 ile 2012 yılları arasında ortalama yaşam süresi erkekler ve kadınlar için iki yıl artış gösterdi. Bu, aynı zaman diliminde dünyanın diğer bölgelerinde ortalama yaşam beklentisindeki artışın yarısına eşittir.

<span class="mw-page-title-main">Tütünün sağlığa etkileri</span> Tütün tüketiminin insan sağlığı üzerindeki koşulları, mekanizmaları ve faktörleri

Tütün kullanımının insan sağlığı üzerinde ağırlıklı olarak olumsuz etkileri vardır ve tütünün sağlığa etkileri konusundaki endişeler uzun bir geçmişe sahiptir. Araştırmalar, öncelikli olarak sigara tütünü üzerine odaklanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Sanayi bitkileri</span>

Sanayi bitkileri: Sanayi bitkileri, endüstriyel amaçlarla üretilen bitkilerdir. Bu bitkiler, gıda, yakıt, inşaat malzemeleri, tekstil ürünleri, ilaçlar, kimyasal maddeler ve diğer birçok ürünün üretiminde kullanılan hammaddeleri sağlamaktadırlar.

<span class="mw-page-title-main">Snus</span>

Snus, erken 18. yüzyıl İsveç'inde kuru toz tütünden türeyen bir tütün ürünüdür. Uzun süreler boyunca üst dudak ile diş eti arasına yerleştirilir ve sublabial yöntemiyle uygulanır. Snus fermante edilmemiştir. Amerikan daldırma tütününe benzer şekilde kullanılmasına rağmen, snus genellikle tükürme ihtiyacına neden olmaz ve naswar gibi, snus buharlaştırılır.