İçeriğe atla

Türkiye cumhurbaşkanı vekili

Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Vekili
Türk Siyasetinde Yürütme Organı
StatüVekaleten devlet başkanı
Vekaleten hükûmet başkanı
ÜyelikHükûmet
Millî Güvenlik Kurulu
Görev süresiDurumsal

Türkiye cumhurbaşkanı vekili, Türkiye cumhurbaşkanının hastalık ve yurt dışına çıkma gibi sebeplerle geçici olarak görevinden ayrılması hallerinde görevlendireceği vekili, makamın boşalması halinde ise en yaşlı cumhurbaşkanı yardımcısı cumhurbaşkanlığına vekâlet eder ve cumhurbaşkanına ait yetkileri kullanır.[1]

Cumhurbaşkanlığı makamının herhangi bir nedenle boşalması halinde, kırk beş gün içinde cumhurbaşkanı seçimi yapılır. Yenisi seçilene kadar cumhurbaşkanı yardımcısı Cumhurbaşkanlığına vekâlet eder ve cumhurbaşkanına ait yetkileri kullanır.[2]

2018 Türkiye cumhurbaşkanlığı seçiminden önce cumhurbaşkanlığına vekâlet görevi TBMM başkanı tarafından temsil ediliyordu. 1961 Anayasasının uygulandığı 1961-1980 yılları arasında cumhurbaşkanlığına Cumhuriyet Senatosu başkanı vekâlet ediyordu.

Cumhurbaşkanlığına vekâlet etmiş kişilerin listesi

9 Temmuz 2018 tarihine kadar bütün TBMM başkanları, cumhurbaşkanı vekili olarak görev yapmıştır. Fakat bazı sebeplerden dolayı cumhurbaşkanlığı makamı boşaldığı zaman uzun süre cumhurbaşkanı vekili olarak görev yapan TBMM başkanları da vardır.[3]

Fotoğraf Cumhurbaşkanı vekili Görev başlangıcı Görev bitişi Görev süresi Vekâlet makamı Partisi Not(lar)
Abdülhalik Renda
(1881–1957)
10 Kasım 193811 Kasım 19381 gün Türkiye Büyük Millet Meclisi BaşkanıCumhuriyet Halk PartisiCumhurbaşkanı Atatürk'ün ölümünden sonra 2. cumhurbaşkanı seçiminin yapılmasına kadar görev yaptı.
Tekin Arıburun
(1903–1993)
28 Mart 19736 Nisan 19739 gün Cumhuriyet Senatosu Başkanı
Adalet PartisiCumhurbaşkanı Sunay'ın görev süresinin bitmesi ve 6. cumhurbaşkanı seçiminin uzaması sebebiyle görev yaptı.
İhsan Sabri Çağlayangil
(1908–1993)
6 Nisan 198012 Eylül 1980159 gün Cumhurbaşkanı Korutürk'ün görev süresinin bitmesi ve 7. cumhurbaşkanı seçiminin uzaması sebebiyle görev yaptı.
Hüsamettin Cindoruk
(1933–)
17 Nisan 199316 Mayıs 199329 gün Türkiye Büyük Millet Meclisi BaşkanıDoğru Yol PartisiCumhurbaşkanı Özal'ın ölümünden sonra 9. cumhurbaşkanı seçiminin yapılmasına kadar görev yaptı.

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ "Arşivlenmiş kopya". 20 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Mart 2023. 
  2. ^ "Görev ve Yetkiler". 23 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Nisan 2020. 
  3. ^ "Arşivlenmiş kopya". 23 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Nisan 2020. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Türkiye cumhurbaşkanları listesi</span> Vikimedya liste maddesi

Türkiye cumhurbaşkanları listesi, Türkiye Cumhuriyeti cumhurbaşkanı olarak görev yapmış kişileri içeren listedir. Türkiye Cumhuriyeti Anayasası'na göre cumhurbaşkanı, devlet ve hükûmet başkanıdır ve Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM) adına Türk Silahlı Kuvvetleri'nin başkomutanlığını temsil eder. Cumhurbaşkanı, beş yıllığına görev yapar. Bir kimse en fazla iki defa cumhurbaşkanı seçilebilir. Günümüzde cumhurbaşkanı; kırk yaşını doldurmuş, yükseköğrenim yapmış ve milletvekili seçilme yeterliliğine sahip Türk vatandaşları arasından doğrudan halk tarafından seçilmektedir. Cumhurbaşkanının hastalık, yurt dışına çıkma, ölüm, çekilme veya başka bir nedenle görevini sürdürememesi durumunda, yenisi seçilene kadar en yaşlı cumhurbaşkanı yardımcısı makama vekâlet eder.

<span class="mw-page-title-main">Türkiye'de siyaset</span> Türkiye Cumhuriyetinin siyasi yapısı

Türkiye'de siyaset, Türkiye'nin kuvvetler ayrılığı ilkesine dayalı bir yapısı vardır. Yasama, Yürütme ve Yargı erklerinden oluşan üçlü kuvvet ayrılığı ilkesi temel alınmıştır. Buradaki üç erk; Yasama (TBMM), Yürütme (Cumhurbaşkanı) ve Yargı (Mahkemeler) tarafından oluşmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Türk Silahlı Kuvvetleri Genelkurmay Başkanlığı</span> Türk Silahlı Kuvvetlerinin yönetim organı

Türk Silahlı Kuvvetleri Genelkurmay Başkanlığı, Türk Silahlı Kuvvetlerini komuta eden en üst düzey askerî birim. Genelkurmay başkanı, Türkiye Anayasası'na göre Türk Silahlı Kuvvetlerinin komutanıdır, cumhurbaşkanı tarafından atanır ve savaş zamanında başkomutanlık görevini Cumhurbaşkanlığı namına yerine getirir. Millî Savunma Bakanına bağlıdır. 16 Ağustos 2023 tarihinden beri Genelkurmay Başkanı Orgeneral Metin Gürak'tır.

<span class="mw-page-title-main">Başkanlık sistemi</span> ülke yönetim sistemi

Başkanlık sistemi, kuvvetler ayrılığının uygulandığı sistemlerde hükûmet başkanının yasama organından ayrı bir yürütme organına liderlik ettiği bir yönetim şeklidir. Hükümet başkanı çoğu ülkede aynı zamanda devlet başkanıdır. Yasama, yürütme ve yargı ilkeleri arasında katı bir ayrılık olur. Parlamenter sisteme göre farklarından biri, yürütme ile yasama arasındaki ayrımdan dolayı hükûmet başkanının direkt halk oyuyla iktidara gelerek, seçilmiş bir yasama organının güvenini kazanmadan bunu sağlamasıdır. Parlamenter sistemde ise yürütme ile yasama arasında güçlü bir işbirliği bulunur.

<span class="mw-page-title-main">Türkiye cumhurbaşkanı</span> Türkiye Cumhuriyetinin devlet ve hükûmet başkanı

Türkiye Cumhuriyeti cumhurbaşkanı, Türkiye Cumhuriyeti'nin devlet ve hükûmet başkanıdır. Türkiye Büyük Millet Meclisi adına Türk Silahlı Kuvvetlerinin başkomutanlığını, Türkiye Cumhuriyeti'ni ve Türk milletinin birliğini temsil eder. Türkiye Cumhuriyeti Anayasası'nın uygulanmasını ve devlet kurumlarının uyum içinde çalışmasını temin eder. Cumhurbaşkanının görev ve yetkileri, Türkiye Cumhuriyeti Anayasası'nın 104. maddesinde düzenlenmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Cumhurbaşkanlığı Kabinesi</span> Türkiye Cumhuriyetinin yürütme organı

Cumhurbaşkanlığı Kabinesi, Hükûmet veya Kabine, Türkiye'de Cumhurbaşkanının başkanlık ettiği ve tüm bakanların bir araya gelip kararlar aldığı kuruldur. Her bakan, kendi bakanlığını ilgilendiren iş ve emri altındaki kamu personelinin yerine getirdikleri işlem ve eylemlerinden sorumludur.

<span class="mw-page-title-main">Almanya cumhurbaşkanı</span> Almanyanın devlet başkanı

Almanya cumhurbaşkanı ya da resmî adıyla Almanya Federal Cumhuriyeti federal cumhurbaşkanı, Almanya Federal Cumhuriyeti devletinin başıdır.

Başkomutan veya başkumandan; silahlı kuvvetler veya askerî birim üzerinde kara, deniz ve hava kuvvetlerini komuta eden en üst rütbeli komutandır. Terim teknik olarak, bir ülkenin yürütme liderliğinde, devlet veya hükûmet başkanında bulunan askerî yeterliliklerini ifade eder.

<span class="mw-page-title-main">Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti cumhurbaşkanı</span> Kuzey Kıbrısın devlet başkanı

Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti cumhurbaşkanı, 1983 yılında kurulan Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nin en yüksek siyasi makamıdır. Şu ana kadar 5 farklı cumhurbaşkanı görev yaptı. Ülkenin şu anki cumhurbaşkanı Ersin Tatar'dır. Cumhurbaşkanı Kuzey Lefkoşa'da bulunan Cumhurbaşkanlığı Sarayı'nda ikamet etmektedir. 23 Ekim 2020 tarihinden beri Ersin Tatar görevdedir.

<span class="mw-page-title-main">Portekiz cumhurbaşkanı</span> Portekizin devlet başkanı

Portekiz cumhurbaşkanı, (Presidente da República Portuguesa, Portekizce telaffuz: [pɾɨziˈðẽtɨ ðɐ ʁɛˈpuβlikɐ]) Ülkenin en üst siyasi makamıdır. Cumhurbaşkanı, yasal olarak geniş yetkilere sahiptir. Ancak cumhurbaşkanları teamül gereği bu yetkileri fazla kullanmamaya özen gösterir. Cumhurbaşkanı, Mecliste herhangi bir sorun çıktığı zaman doğrudan müdahale etme yetkisine sahiptir. Cumhurbaşkanı, beş yıllık bir dönem için seçilir ve en fazla iki dönem üst üste görev yapabilir. Cumhurbaşkanı'nın resmi konutu Belém Sarayı'dır. Eğer görevdeki cumhurbaşkanı istifa eder veya ölürse, yerine yeni yapılacak seçimlere kadar Meclis Başkanı vekalet eder.

<span class="mw-page-title-main">Azerbaycan cumhurbaşkanı</span> Azerbaycanın devlet başkanı

Azerbaycan cumhurbaşkanı, Azerbaycan Cumhuriyeti'nin başıdır. Cumhurbaşkanı, vatandaşların seçimi sonucu yedi yıl için belirlenir. Azerbaycan Anayasası, cumhurbaşkanının yürütme gücünün somutlaşmışı, başkomutan, "Azerbaycan'ın iç ve dış politikadaki temsilcisi" olacağını ve" dokunulmazlık hakkına sahip olacağını belirtir. Başkan, bir grup sekreter ve departman bakanından oluşan Başkanlık İdaresi olan icra dairesi aracılığıyla yönetir. Ek olarak, ekonomik ve sosyal politikayla ilgili bir Bakanlar Kurulu ve dış, askeri ve adli konularda bir Güvenlik Konseyi bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Sırbistan cumhurbaşkanı</span>

Sırbistan cumhurbaşkanı, resmî olarak Cumhuriyet cumhurbaşkanı olarak adlandırılan Sırbistan devletinin başı.

<span class="mw-page-title-main">Türkiye cumhurbaşkanı yardımcısı</span> Türkiyede bir resmî makam

Türkiye cumhurbaşkanı yardımcısı, Türkiye Büyük Millet Meclisi başkanından sonra devlet protokolünde 2. sırada yer alan makamdır. Cumhurbaşkanlığı Kabinesi üyesidir. Makam, 16 Nisan 2017'de gerçekleştirilen anayasa değişikliği referandumu ile oluşturuldu ve 2018'deki cumhurbaşkanlığı seçiminden sonra yeni cumhurbaşkanının 9 Temmuz 2018'de göreve başlamasıyla yürürlüğe girdi.

<span class="mw-page-title-main">Macaristan cumhurbaşkanı</span> Macaristanın devlet başkanı

Macaristan cumhurbaşkanı, resmi olarak cumhuriyet başkanı, Macaristan'ın devlet başkanıdır. Makamın büyük ölçüde törensel bir rolü vardır, ancak aynı zamanda yasaları veto edebilir veya yasayı gözden geçirilmek üzere Anayasa Mahkemesine gönderebilir. Hükûmet bakanlarını seçmek ve yasama girişimlerine öncülük etmek gibi diğer yürütme yetkilerinin çoğu, onun yerine başbakanlık makamına verilmiştir.

Azerbaycan Cumhurbaşkanının hastalık ve yurt dışına çıkma gibi sebeplerle geçici olarak görevinden ayrılması hallerinde, birinci Cumhurbaşkanı yardımcısı Cumhurbaşkanına vekâlet eder ve Cumhurbaşkanına ait yetkileri kullanır.

<span class="mw-page-title-main">Letonya cumhurbaşkanı</span>

Letonya cumhurbaşkanı veya resmî adıyla Letonya Devlet Cumhurbaşkanı, Letonya'nın devlet başkanıdır. Cumhurbaşkanı, aynı zamanda Letonya Ulusal Silahlı Kuvvetleri'nin de başkomutanıdır.

<span class="mw-page-title-main">Tunus başbakanı</span> Tunusun hükûmet başkanı

Tunus başbakanı Tunus hükümetinin yürütme organının başıdır. Başbakan, cumhurbaşkanı ile birlikte yürütme organını yönetir ve başbakanın kabinesi ile birlikte Halk Temsilcileri Meclisine, başbakanın siyasi partisine ve nihayetinde yürütme ve yasamanın politikaları ve eylemleri için seçmenlere karşı sorumludur.

<span class="mw-page-title-main">Lübnan başbakanı</span> Lübnanın hükûmet başkanı

Resmi olarak Bakanlar Kurulu Başkanı adına sahip Lübnan başbakanı, hükümet başkanı ve Lübnan'ın Bakanlar Kurulu başkanıdır. Başbakan, Lübnan devlet başkanı tarafından atanır, Lübnan Parlamentosunun onayına gerek yoktur Sözleşmeye göre, makam sahibi her zaman bir Sünni Müslümandır.

<span class="mw-page-title-main">Sri Lanka cumhurbaşkanı</span> Sri Lankanın devlet başkanı

Sri Lanka cumhurbaşkanı Sri Lanka Demokratik Sosyalist Cumhuriyeti'nin devlet başkanı ve hükümet başkanıdır. Cumhurbaşkanı, birlik hükümetinin baş yürütücüsü ve Sri Lanka Silahlı Kuvvetlerinin başkomutanıdır. Önceki cumhurbaşkanlığı makamlarının yetkileri, işlevleri ve görevlerinin yanı sıra başbakan ve Sri Lanka hükûmeti ile olan ilişkileri, makamın oluşturulmasından bu yana çeşitli anayasal belgelerle zaman içinde farklılık göstermiştir. Cumhurbaşkanı, Sri Lanka Parlamentosunun güven oyuna sahip olan Sri Lanka başbakanını atar.

<span class="mw-page-title-main">Sri Lanka başbakanı</span> Sri Lankanın hükûmet başkanı

Sri Lanka Demokratik Sosyalist Cumhuriyeti başbakanı, bakanlar kurulundaki en kıdemli parlamento üyesidir. Sri Lanka'nın yürütme organında anayasal yürütmenin başı olan cumhurbaşkanından sonra en güçlü ikinci pozisyondur. Kabine, politikaları ve eylemleri için parlamentoya karşı kolektif olarak sorumludur. Başbakanın yetkileri ve işlevleri, makamın 1947'de oluşturulmasından bu yana birkaç kez değişmiştir.