Türkiye başbakanları listesi
- Sol üst: İsmet İnönü, Türkiye'nin ilk başbakanı ve en uzun süre görev yapan başbakanıydı.
- Sağ üst: Süleyman Demirel, Türkiye'nin en çok hükümet kuran başbakanıydı.
- Sol alt: Tansu Çiller, Türkiye'nin ilk ve tek kadın başbakanıydı.
- Sağ alt: Binali Yıldırım, Türkiye'nin son başbakanıydı.
Türkiye başbakanları listesi, Türkiye Cumhuriyeti başbakanı olarak görev yapmış kişileri içeren liste.[1]
Başbakan, parlamenter sistem ile yönetilen toplumlarda yürütmenin başı olan ve devletin atacağı adımlara karar veren kişidir. Kelime anlamı olarak hükûmetin ve bakanlar kurulunun başı, kabinenin başı, başvekili ifade eder. Türkiye Cumhuriyeti'nde de parlamenter sistem uygulanırken (1923-2018) yürütme yetkisi ve ülke adına karar alma başbakanın göreviydi. Bakanlar Kuruluna başkanlık ederdi. Hükûmeti ve icraatlarını yönetirdi. Türkiye'de her 4 yılda bir gerçekleşen genel seçimlerin sonucunda başbakan, 4 yıl süre ile seçilirdi.
Muvakkat İcra Encümeni Reisi (1920)
| № | Fotoğraf | İsim | Göreve Başlama | Görevden Ayrılma | Görev süresi | Seçim | Bölge | Mevcut Hükümdar |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1 |  | Mustafa Kemal Atatürk (1881-1938) | 25 Nisan 1920[2] | 3 Mayıs 1920 | 1 hafta ve 1 gün | 1920 | Ankara mebusu | VI. Mehmed
(1920) |
İcra Vekilleri Heyeti Reisi (1920-1923)
| № | İsim | Fotoğraf | Göreve Başlama | Görevden Ayrılma | Seçim | Bölge | Hükûmet | Görevdeki Meclis Başkanı |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1 | Mustafa Kemal Atatürk (1881-1938) | | 3 Mayıs 1920 | 24 Ocak 1921 | – | Ankara mebusu | I. İcra Vekilleri Heyeti | Mustafa Kemal Atatürk
(1920–1923) |
| 2 | Fevzi Çakmak (1876-1950) |  | 24 Ocak 1921 | 19 Mayıs 1921 | – | Kozan mebusu | II. İcra Vekilleri Heyeti | |
| 19 Mayıs 1921 | 9 Temmuz 1922 | – | III. İcra Vekilleri Heyeti | |||||
| 3 | Rauf Orbay (1881-1964) |  | 12 Temmuz 1922 | 4 Ağustos 1923 | – | Sivas mebusu | IV. İcra Vekilleri Heyeti | |
| 4 | Fethi Okyar (1880-1943) |  | 14 Ağustos 1923 | 27 Ekim 1923 | 1923 | İstanbul mebusu | V. İcra Vekilleri Heyeti |
Türkiye Cumhuriyeti başbakanları (1923-2018)
Türkiye Cumhuriyeti'nde birçok koalisyon hükûmeti dönemi görülmüştür, bu durumda listeye başbakanın partisi yazılmıştır.
Başbakanlar iki farklı şekilde numaralandırılabilir. İlk sütunda her yeni başbakana bir numara verilmiş, ikinci sütunda ise aynı kişinin tekrar başbakan olması hâlinde yeni numara verilmemiştir. İki numaralandırma şekli de resmî değildir. Resmen sadece hükûmetler numaralandırılır.
| № | Başbakan | Fotoğraf | Göreve Başlama | Görevden Ayrılma | Seçim | Hükûmet | Parti | Görevdeki cumhurbaşkanı | |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1 | İsmet İnönü (1884–1973) |  | 30 Ekim 1923 | 6 Mart 1924 | – | 1. İnönü I | Cumhuriyet Halk Partisi | Mustafa Kemal Atatürk
(1923–1938) | |
| 6 Mart 1924 | 22 Kasım 1924 | – | 2. İnönü II | ||||||
| 2 | Fethi Okyar (1880–1943) |  | 22 Kasım 1924 | 3 Mart 1925 | – | 3. Okyar | |||
| (1) | İsmet İnönü (1884–1973) |  | 3 Mart 1925 | 1 Kasım 1927 | – | 4. İnönü III | |||
| 1 Kasım 1927 | 27 Eylül 1930 | 1927 | 5. İnönü IV | ||||||
| 27 Eylül 1930 | 4 Mayıs 1931 | – | 6. İnönü V | ||||||
| 4 Mayıs 1931 | 1 Mart 1935 | 1931 | 7. İnönü VI | ||||||
| 1 Mart 1935 | 1 Kasım 1937 | 1935 | 8. İnönü VII | ||||||
| 3 | Celal Bayar (1883–1986) |  | 1 Kasım 1937 | 11 Kasım 1938 | – | 9. Bayar I | |||
| 11 Kasım 1938 | 25 Ocak 1939 | – | 10. Bayar II | İsmet İnönü
(1938–1950) | |||||
| 4 | Refik Saydam (1881–1942) |  | 25 Ocak 1939 | 3 Nisan 1939 | – | 11. Saydam I | |||
| 3 Nisan 1939 | 9 Temmuz 1942 | 1939 | 12. Saydam II | ||||||
| – | Ahmet Fikri Tüzer (1878–1942) Vekâleten |  | 8 Temmuz 1942 | 9 Temmuz 1942 | – | ||||
| 5 | Şükrü Saracoğlu (1887–1953) |  | 9 Temmuz 1942 | 9 Mart 1943 | – | 13. Saracoğlu I | |||
| 9 Mart 1943 | 7 Ağustos 1946 | 1943 | 14. Saracoğlu II | ||||||
| 6 | Recep Peker (1889–1950) |  | 7 Ağustos 1946 | 9 Eylül 1947 | 1946 | 15. Peker | |||
| 7 | Hasan Saka (1885–1960) |  | 10 Eylül 1947 | 10 Haziran 1948 | – | 16. Saka I | |||
| 10 Haziran 1948 | 16 Ocak 1949 | – | 17. Saka II | ||||||
| 8 | Şemsettin Günaltay (1883–1961) |  | 16 Ocak 1949 | 22 Mayıs 1950 | – | 18. Günaltay | |||
| 9 | Adnan Menderes (1899–1961) |  | 22 Mayıs 1950 | 9 Mart 1951 | 1950 | 19. Menderes I | Demokrat Parti | Celâl Bayar
(1950–1960) | |
| 9 Mart 1951 | 17 Mayıs 1954 | – | 20. Menderes II | ||||||
| 17 Mayıs 1954 | 9 Aralık 1955 | 1954 | 21. Menderes III | ||||||
| 9 Aralık 1955 | 25 Kasım 1957 | – | 22. Menderes IV | ||||||
| 25 Kasım 1957 | 27 Mayıs 1960[3] | 1957 | 23. Menderes V | ||||||
| 10 | Cemal Gürsel (1895–1966) |  | 30 Mayıs 1960 | 5 Ocak 1961 | – | 24. Gürsel I | Askerî darbe | ||
| 5 Ocak 1961 | 26 Ekim 1961 | – | 25. Gürsel II | ||||||
| – | Fahri Özdilek (1898–1989) Vekâleten |  | 27 Ekim 1961 | 20 Kasım 1961 | – | ||||
| (1) | İsmet İnönü (1884–1973) |  | 20 Kasım 1961 | 25 Haziran 1962 | 1961 | 26. İnönü VIII | Cumhuriyet Halk Partisi | Cemal Gürsel
(1961–1966) | |
| 25 Haziran 1962 | 25 Aralık 1963 | – | 27. İnönü IX | ||||||
| 25 Aralık 1963 | 20 Şubat 1965 | – | 28. İnönü X | ||||||
| 11 | Suat Hayri Ürgüplü (1903–1981) |  | 20 Şubat 1965 | 27 Ekim 1965 | – | 29. Ürgüplü | Bağımsız | ||
| 12 | Süleyman Demirel (1924–2015) |  | 27 Ekim 1965 | 3 Kasım 1969 | 1965 | 30. Demirel I | Adalet Partisi | ||
| 3 Kasım 1969 | 6 Mart 1970 | 1969 | 31. Demirel II | Cevdet Sunay
(1966–1973) | |||||
| 6 Mart 1970 | 26 Mart 1971 | – | 32. Demirel III | ||||||
| 13 | Nihat Erim (1912–1980) |  | 26 Mart 1971 | 11 Aralık 1971 | – | 33. Erim I | Bağımsız | ||
| 11 Aralık 1971 | 17 Nisan 1972 | – | 34. Erim II | ||||||
| 14 | Ferit Melen (1906–1988) |  | 17 Nisan 1972 | 15 Nisan 1973 | – | 35. Melen | Cumhuriyetçi Güven Partisi | ||
| 15 | Naim Talu (1919–1998) | | 15 Nisan 1973 | 25 Ocak 1974 | – | 36. Talu | Bağımsız | Fahri Korutürk (1973–1980) | |
| 16 | Bülent Ecevit (1925–2006) |  | 25 Ocak 1974 | 17 Kasım 1974 | 1973 | 37. Ecevit I | Cumhuriyet Halk Partisi | ||
| 17 | Sadi Irmak (1904–1990) | | 17 Kasım 1974 | 31 Mart 1975 | – | 38. Irmak | Bağımsız | ||
| (12) | Süleyman Demirel (1924–2015) |  | 31 Mart 1975 | 21 Haziran 1977 | – | 39. Demirel IV | Adalet Partisi | ||
| (16) | Bülent Ecevit (1925–2006) | | 21 Haziran 1977 | 21 Temmuz 1977 | 1977 | 40. Ecevit II | Cumhuriyet Halk Partisi | ||
| (12) | Süleyman Demirel (1924–2015) | | 21 Temmuz 1977 | 5 Ocak 1978 | – | 41. Demirel V | Adalet Partisi | ||
| (16) | Bülent Ecevit (1925–2006) | | 5 Ocak 1978 | 12 Kasım 1979 | – | 42. Ecevit III | Cumhuriyet Halk Partisi | ||
| (12) | Süleyman Demirel (1924–2015) | | 12 Kasım 1979 | 12 Eylül 1980 | – | 43. Demirel VI | Adalet Partisi | ||
| 18 | Bülent Ulusu (1923–2015) | | 21 Eylül 1980 | 13 Aralık 1983 | – | 44. Ulusu | Askerî darbe | ||
| 19 | Turgut Özal (1927–1993) |  | 13 Aralık 1983 | 21 Aralık 1987 | 1983 | 45. Özal I | Anavatan Partisi | Kenan Evren
(1982–1989) | |
| 21 Aralık 1987 | 31 Ekim 1989[4] | 1987 | 46. Özal II | ||||||
| – | Ali Bozer (1925–2020) Vekâleten |  | 31 Ekim 1989 | 9 Kasım 1989 | – | ||||
| 20 | Yıldırım Akbulut (1935–2021) |  | 9 Kasım 1989 | 23 Haziran 1991 | – | 47. Akbulut | Turgut Özal
(1989–1993) | ||
| 21 | Mesut Yılmaz (1947–2020) |  | 23 Haziran 1991 | 20 Kasım 1991 | – | 48. Yılmaz I | |||
| (12) | Süleyman Demirel (1924–2015) |  | 20 Kasım 1991 | 16 Mayıs 1993 | 1991 | 49. Demirel VII | Doğru Yol Partisi | ||
| – | Erdal İnönü (1926–2007) Vekâleten | | 16 Mayıs 1993 | 25 Haziran 1993 | – | Sosyaldemokrat Halkçı Parti | Süleyman Demirel
(1993–2000) | ||
| 22 | Tansu Çiller (1946–) |  | 25 Haziran 1993 | 5 Ekim 1995 | – | 50. Çiller I | Doğru Yol Partisi | ||
| 5 Ekim 1995 | 30 Ekim 1995 | – | 51. Çiller II | ||||||
| 30 Ekim 1995 | 6 Mart 1996 | – | 52. Çiller III | ||||||
| (21) | Mesut Yılmaz (1947–2020) | | 6 Mart 1996 | 28 Haziran 1996 | 1995 | 53. Yılmaz II | Anavatan Partisi | ||
| 23 | Necmettin Erbakan (1926–2011) |  | 28 Haziran 1996[5] | 30 Haziran 1997 | — | 54. Erbakan | Refah Partisi | ||
| (21) | Mesut Yılmaz (1947–2020) | | 30 Haziran 1997[6] | 11 Ocak 1999 | — | 55. Yılmaz III | Anavatan Partisi | ||
| (16) | Bülent Ecevit (1925–2006) |  | 11 Ocak 1999[7] | 28 Mayıs 1999 | — | 56. Ecevit IV | Demokratik Sol Parti | ||
| 28 Mayıs 1999[8] | 18 Kasım 2002 | 1999 | 57. Ecevit V | Ahmet Necdet Sezer
(2000–2007) | |||||
| 24 | Abdullah Gül (1950–) |  | 18 Kasım 2002 | 14 Mart 2003 | 2002 | 58. Gül | Adalet ve Kalkınma Partisi | ||
| 25 | Recep Tayyip Erdoğan (1954–) |  | 14 Mart 2003 | 29 Ağustos 2007 | – | 59. Erdoğan I | |||
| 29 Ağustos 2007 | 6 Temmuz 2011 | 2007 | 60. Erdoğan II | Abdullah Gül
(2007–2014) | |||||
| 6 Temmuz 2011 | 28 Ağustos 2014 | 2011 | 61. Erdoğan III | ||||||
| 26 | Ahmet Davutoğlu (1959–) |  | 28 Ağustos 2014 | 25 Ağustos 2015 | – | 62. Davutoğlu I | Recep Tayyip Erdoğan
(2014–2018) | ||
| 25 Ağustos 2015 | 24 Kasım 2015 | 6/2015 | 63. Davutoğlu II | ||||||
| 24 Kasım 2015 | 24 Mayıs 2016 | 11/2015 | 64. Davutoğlu III | ||||||
| 27 | Binali Yıldırım (1955–) |  | 24 Mayıs 2016 | 9 Temmuz 2018 | – | 65. Yıldırım | |||
Notlar
- İçişleri bakanı Ahmet Fikri Tüzer, Refik Saydam'ın görevi başında vefat etmesi üzerine, Şükrü Saracoğlu 9 Temmuz 1942'de 13. hükûmeti kurmadan önce 12. hükûmette bir günlüğüne başbakanlık görevini üstlendi.
- Fahri Özdilek, 26 Ekim 1961'de Cemal Gürsel'in Cumhurbaşkanlığı görevi başladığı için Başbakanlık görevini 27 Ekim 1961 – 20 Kasım 1961 tarihleri arasında geçici olarak yürüttü.
- Ali Bozer, Turgut Özal'ın 31 Ekim 1989 tarihinde Cumhurbaşkanlığına seçilmesi üzerine boşalan yerine 9 Kasım 1989 tarihine dek vekalet etti.
- Erdal İnönü, Süleyman Demirel'in Cumhurbaşkanlığına seçilmesi üzerine boşalan yerine 16 Mayıs 1993 – 25 Haziran 1993 tarihleri arasında vekalet etti.
- Binali Yıldırım, Türkiye'nin son başbakanıdır. 2017 yılında yapılan referandumun ardından, 2018 yılında yapılan genel seçim ile başbakanlık kaldırılmış ve başkanlık sistemine geçilmiştir.
Zaman çizelgesi
Görev sürelerine göre
| # | Başbakan | Hükûmet | Göreve Başlama | Görevden Ayrılma | Görev Süresi | Toplam Görev Süresi |
|---|---|---|---|---|---|---|
| 1. | İsmet İnönü | 1. İnönü I | 30 Ekim 1923 | 6 Mart 1924 | 4 ay 6 gün | 16 yıl 11 ay 24 gün[a][b][c] |
| 2. İnönü II | 6 Mart 1924 | 22 Kasım 1924 | 8 ay 16 gün | |||
| 4. İnönü III | 3 Mart 1925 | 1 Kasım 1927 | 2 yıl 7 ay 28 gün | |||
| 5. İnönü IV | 1 Kasım 1927 | 27 Eylül 1930 | 2 yıl 10 ay 26 gün | |||
| 6. İnönü V | 27 Eylül 1930 | 4 Mayıs 1931 | 7 ay 7 gün | |||
| 7. İnönü VI | 4 Mayıs 1931 | 1 Mart 1935 | 3 yıl 9 ay 27 gün | |||
| 8. İnönü VII | 1 Mart 1935 | 1 Kasım 1937 | 2 yıl 8 ay | |||
| 26. İnönü VIII | 20 Kasım 1961 | 25 Haziran 1962 | 7 ay 5 gün | |||
| 27. İnönü IX | 25 Haziran 1962 | 25 Aralık 1963 | 1 yıl 6 ay | |||
| 28. İnönü X | 25 Aralık 1963 | 20 Şubat 1965 | 1 yıl 1 ay 25 gün | |||
| 2. | Recep Tayyip Erdoğan | 59. Erdoğan I | 14 Mart 2003 | 29 Ağustos 2007 | 4 yıl 5 ay 15 gün[d] | 11 yıl 5 ay 14 gün[e][f] |
| 60. Erdoğan II | 29 Ağustos 2007 | 6 Temmuz 2011 | 3 yıl 10 ay 7 gün | |||
| 61. Erdoğan III | 6 Temmuz 2011 | 28 Ağustos 2014 | 3 yıl 1 ay 22 gün | |||
| 3. | Süleyman Demirel | 30. Demirel I | 27 Ekim 1965 | 3 Kasım 1969 | 4 yıl 6 gün | 10 yıl 4 ay 29 gün[g] |
| 31. Demirel II | 3 Kasım 1969 | 6 Mart 1970 | 4 ay 3 gün | |||
| 32. Demirel III | 6 Mart 1970 | 26 Mart 1971 | 1 yıl 20 gün | |||
| 39. Demirel IV | 31 Mart 1975 | 21 Haziran 1977 | 2 yıl 2 ay 20 gün | |||
| 41. Demirel V | 21 Temmuz 1977 | 5 Ocak 1978 | 5 ay 14 gün | |||
| 43. Demirel VI | 12 Kasım 1979 | 12 Eylül 1980 | 10 ay | |||
| 49. Demirel VII | 20 Kasım 1991 | 16 Mayıs 1993 | 1 yıl 5 ay 26 gün | |||
| 4. | Adnan Menderes | 19. Menderes I | 22 Mayıs 1950 | 9 Mart 1951 | 9 ay 17 gün | 10 yıl 5 gün |
| 20. Menderes II | 9 Mart 1951 | 17 Mayıs 1954 | 3 yıl 2 ay 8 gün | |||
| 21. Menderes III | 17 Mayıs 1954 | 9 Aralık 1955 | 1 yıl 6 ay 22 gün | |||
| 22. Menderes IV | 9 Aralık 1955 | 25 Kasım 1957 | 1 yıl 11 ay 16 gün | |||
| 23. Menderes V | 25 Kasım 1957 | 27 Mayıs 1960 | 2 yıl 6 ay 2 gün | |||
| 5. | Bülent Ecevit | 37. Ecevit I | 25 Ocak 1974 | 17 Kasım 1974 | 9 ay 23 gün | 6 yıl 7 ay 7 gün |
| 40. Ecevit II | 21 Haziran 1977 | 21 Temmuz 1977 | 1 ay | |||
| 42. Ecevit III | 5 Ocak 1978 | 12 Kasım 1979 | 1 yıl 10 ay 7 gün | |||
| 56. Ecevit IV | 11 Ocak 1999 | 28 Mayıs 1999 | 4 ay 17 gün | |||
| 57. Ecevit V | 28 Mayıs 1999 | 18 Kasım 2002 | 3 yıl 5 ay 20 gün[h] | |||
| 6. | Turgut Özal | 45. Özal I | 13 Aralık 1983 | 21 Aralık 1987 | 4 yıl 8 gün | 5 yıl 10 ay 18 gün |
| 46. Özal II | 21 Aralık 1987 | 31 Ekim 1989 | 1 yıl 10 ay 10 gün | |||
- ^ Kesintisiz en uzun süre Başbakanlık görevi rekoru (12 yıl 7 ay 28 gün) İsmet İnönü'ye aittir.
- ^ Türk siyaset tarihinde (tek partili dönem de dahil) en uzun süre Başbakanlık görevi rekoru (16 yıl 11 ay 24 gün) İsmet İnönü'ye aittir.
- ^ En fazla Hükûmet kurma rekoru (10) İsmet İnönü'ye aittir.
- ^ Türk siyaset tarihinde (tek partili dönem de dahil) bir dönemde en uzun süre Başbakanlık görevi rekoru (4 yıl 5 ay 15 gün) Recep Tayyip Erdoğan'a aittir.
- ^ Çok partili dönemde kesintisiz en uzun süre Başbakanlık görevi rekoru (11 yıl 5 ay 14 gün) Recep Tayyip Erdoğan'a aittir.
- ^ Çok partili dönemde en uzun süre Başbakanlık görevi rekoru ise (11 yıl 5 ay 14 gün) Recep Tayyip Erdoğan'a aittir.
- ^ Çok partili dönemde en fazla hükûmet kurma rekoru (7) Süleyman Demirel'e aittir.
- ^ Çok partili dönemde en uzun koalisyon hükûmeti başbakanlığı yapan (3 yıl 5 ay 20 gün) Bülent Ecevit'e aittir.
Eğitimlerine göre
Mezun olduğu en üst seviye eğitim kurumuna göre Türkiye başbakanlarının listesi aşağıdaki gibidir:
- ^ Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi 1936 yılına kadar Mülkiye Mektebi adıyla İstanbul'da faaliyet göstermiştir. Bu yüzden Ankara Üniversitesi ve Mülkiye Mektebi bazı isimler için ayrı olarak ele alınmıştır.
Yaşayan eski başbakanlar
- 2024 itibarıyla yaşayan eski başbakanlar
Ölen son eski başbakan
Yıldırım Akbulut (1935–2021), 14 Nisan 2021'de 86 yaşında hayatını kaybederek ölen son eski başbakan olmuştur.
Ayrıca bakınız
- Türkiye hükûmetleri listesi
- Türkiye başbakanlarının gömüldükleri yerler listesi
- Türkiye başbakan eşleri listesi
- Türkiye cumhurbaşkanları listesi
- Türkiye ana muhalefet partisi liderleri listesi
Kaynakça
- ^ "Dünden Bugüne Başbakanlık (1920-2014)" (PDF). devletarsivleri.gov.tr. 9 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi.
- ^ Dr. Neziroğlu, İrfan; Dr. Yılmaz, Tuncer (Ekim 2013). Erdem Efe, Gülşah (Ed.). "Muvakkat İcra Encümeni Heyeti (Mustafa Kemal Paşa Hükümeti) 25 Nisan 1920-03 Mayıs 1920". Hükümetler, Programları ve Genel Kurul Görüşmeleri. Cilt 1 (24 Nisan 1920 - 22 Mayıs 1950). Birinci Bölüm “İcra Vekilleri Heyeti Dönemi” Hükümetleri: Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığı Yayınları.
- ^ "Bir çocuğun gözünden 27 Mayıs Darbesi". karar.com. 29 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Haziran 2015.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Haziran 2015.
- ^ "I.İCRA VEKİLLERİ HEYETİ Kabine Üyeleri". basbakanlik.gov.tr. 26 Şubat 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Haziran 2015.
- ^ "55. TÜRKiYE CUMHURiYETi HÜKÜMETi BAKANLAR KURULU LiSTESi". egemenlikulusundur.org. 27 Ocak 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Haziran 2015.
- ^ "Bülent Ecevit azınlık hükümeti kurdu". dunyabulteni.net. 11 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Haziran 2015.
- ^ "57. Hükümet'in kuruluşu ve icraatları". mynet.com. 15 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Haziran 2015.
