İçeriğe atla

Türkiye İhtilalci İşçi Köylü Partisi

Türkiye İhtilalci İşçi Köylü Partisi
KısaltmaTİİKP
Genel başkanDoğu Perinçek
Kuruluş tarihi21 Mayıs 1969
Kapanış tarihiEylül 1977
BölünmeTürkiye Komünist Partisi/Marksist-Leninist
ÖnceliTeorik miras olarak kabul edilen Türkiye İşçi ve Çiftçi Sosyalist Fırkası, Türkiye Sosyalist Emekçi Köylü Partisi[1]
ArdılıTürkiye İşçi Köylü Partisi
İdeolojiMarksizm-Leninizm-Maoizm[2]
Siyasi pozisyonAşırı sol

Türkiye İhtilalci İşçi Köylü Partisi (kısaca TİİKP), Aydınlık çevresinin 21 Mayıs 1969 tarihinde kurduğu ilk fakat yasa dışı siyasi parti. Genel başkanı Doğu Perinçek'ti. TİİKP'nin ilk Merkez Komitesi üyeleri şu şekildedir: Doğu Perinçek, Vecdi Özgüner, Cengiz Çandar, Hasan Yalçın, Ömer Özerturgut, Gün Zileli, Mehmet Altun ve Oral Çalışlar. Merkez Komitesi Yedek Üyeleri ise Bora Gözen, Ferit İlsever, Halil Berktay ve İbrahim Kaypakkaya'dır. Daha kuruluş aşamasında silahlı mücadeleye yaklaşım konusunda parti içinde görüş ayrılıkları belirdi. Bu tartışmalar sonucu önce Garbis Altınoğlu partiden ayrıldı. Partinin Doğu Anadolu Bölge Sorumlusu İbrahim Kaypakkaya ve onun çevresinde bulunan bir grup Nisan 1971'de parti çizgisine yönelik eleştiriler getirdiler. Bu sürecin sonucunda Şubat 1972'de "DABK (Doğu Anadolu Bölge Komitesi) Kararı" adıyla bilinen bir bildiri yayınlayan parti muhalefeti partiden ayrıldı ve daha sonraki süreçte Türkiye Komünist Partisi/Marksist-Leninist adlı örgütü kurdu.

12 Mart Muhtırası'ndan sonra tutuklanan parti yöneticileri, Ceza Kanunu'nun 141. maddesine göre mahkûm edildiler. Ancak 1974 yılında aftan yararlanarak serbest kaldılar. Önce Saçak isimli yayını satın alıp yayın organı olarak kullandılar, sonra da Halkın Sesi dergisini yayınladılar. TİİKP'nin 9-10 Eylül 1977'de yapılan parti kongresinde yasal parti kurma kararının alınmasından sonra partinin adı Türkiye İşçi Köylü Partisi olarak değiştirildi.

1970'li yıllarda Filistin Demokratik Halk Kurtuluş Cephesi ile temasa geçip Filistin'e gönderilecek parti mensuplarının askeri eğitim görmeleri hususunda anlaşmaya vardı. TİİKP bu anlaşmaya dayanarak Filistin'e çeşitli gruplar halinde militanlarını gönderdi. 1970–1973 yılları arasında TİİKP'lilerin kaldığı Lübnan'da Golan Tepeleri, Reşadiye ve Nahr El Bared olmak üzere üç ayrı kamp vardı. Hahr El Bared İsrail tarafından bombalandı ve sekiz partili hayatını kaybetti.[3]

Saldırıda öldüğü sanılan Faik Bulut'un ise İsrail'e esir düştüğü daha sonraları anlaşıldı. 7 yıl İsrail zindanlarında kalan Bulut, 1980 Mart'ında Türkiye'ye döndü.

Filistin'de yaşamını yitiren 8 kişi şunlardır: Bora Gözen, Kerim Öztürk, Cafer Topçu, Ali Kiraz, Gürol İlban, Şükrü Öktü, Ahmet Özdemir, Yücel Özbek. Bir kişinin daha öldürülmüş olduğu haberi gelmiş olsa da o kişinin yaralı olarak kurtulduğu sonradan öğrenilmiştir.

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ İşçi Partisi Tüzüğü, 1977
  2. ^ {{Perinçek, D. (1970b). Marksizm-Leninizm-Mao Zedung Düşüncesi Bütün İnsanlığın Malıdır. Proleter Devrimci Aydınlık, 10(24). ss. 479-496}}
  3. ^ Aydınlık Dergisi 24.02.2008

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Aydınlık çevresi</span> Türkiyede sol grup

Aydınlık çevresi, 1966'dan sonra Türk solunun, Mihri Belli'nin teorisini ve öncülüğünü yaptığı Millî Demokratik Devrim (MDD) ve Behice Boran'ın öncülüğünü yaptığı Sosyalist Devrim (SD) stratejileri çevresinde ikiye bölünmesi sonucunda MDD'cilerin Türk Solu ve Sosyalist Aydınlık dergisini yayımlamaları üzerinde oluşan dergi çevresi bir gruptur. 12. sayısının ardından Sosyalist Aydınlık dergisinde anlaşmazlık ortaya çıktı ve bölünme yaşandı.

<span class="mw-page-title-main">Doğu Perinçek</span> Türk siyasetçi, hukukçu, yazar

Doğu Perinçek, Türk siyasetçi, Aydınlık Hareketi önderi, hukuk doktoru ve yazar. 15 Şubat 2015 tarihinden beri Vatan Partisi (VP) genel başkanlığı görevini sürdürmektedir. 1978-1980 yılları arasında Türkiye İşçi Köylü Partisi (TİKP), 1991-1992 yıllarında Sosyalist Parti (SP) ve 1992-2015 yılları arasında İşçi Partisi (İP) genel başkanlığı görevini üstlenmiştir. 2018 Türkiye cumhurbaşkanlığı seçiminde partisinin cumhurbaşkanı adayı olmuştur. 2023 Türkiye cumhurbaşkanlığı seçiminde de aday adayı olmuş lakin 100.000 imzayı toplayamadığı için aday olamamıştır.

<span class="mw-page-title-main">İbrahim Kaypakkaya</span> Türk Marksist-Leninist militan

İbrahim Kaypakkaya, fikirlerini benimseyenler arasında anıldığı adıyla İbo veya kod adıyla Hamza, 68 Kuşağı'nın en öne çıkan isimlerinden Türk Marksist-Leninist devrimci ve Türkiye Komünist Partisi/Marksist-Leninist'in kurucu lideridir.

<span class="mw-page-title-main">İşçi Partisi (Türkiye)</span> Türkiyede bir siyasi parti (1992–2015)

İşçi Partisi, 10 Temmuz 1992 tarihinde kapatılan Sosyalist Parti'nin yerine Doğu Perinçek tarafından 11 Temmuz 1992 tarihinde kurulmuş olan Türk siyasî parti. Rus milliyetçisi Aleksandr Dugin'in Neo-Avrasyacılık düşüncesini desteklemekteydi.

Oral Çalışlar, Türk gazeteci ve yazar.

<span class="mw-page-title-main">Türkiye Komünist Partisi/Marksist-Leninist</span> 1972de İbrahim Kaypakkaya ve arkadaşları tarafından kurulan yasa dışı Maocu komünist parti

Türkiye Komünist Partisi/Marksist-Leninist (TKP/ML), 24 Nisan 1972'de İbrahim Kaypakkaya ve arkadaşları tarafından kurulan yasa dışı komünist parti. Partinin siyasi düşünceleri doğrultusunda askeri kolu Türkiye İşçi Köylü Kurtuluş Ordusu (TİKKO) ve gençlik örgütü Türkiye Marksist-Leninist Gençlik Birliği'dir (TMLGB).

Aydınlık, Vatan Partisi'nin günlük gazetesidir.

Ziya Ulusoy, Türk komünist devrimci.

Türkiye İşçi ve Çiftçi Sosyalist Fırkası (TİÇSF), Osmanlı Devleti'nde Mütareke döneminde kurulan sol görüşlü siyasi örgüt.

Hasan Yalçın, 68 Gençlik Hareketi önderlerinden Türk siyasetçi.

<i>Proleter Devrimci Aydınlık</i>

Proleter Devrimci Aydınlık, 5 Ocak 1970 tarihinde Aydınlık hareketinin ikiye bölünmesinde Mihri Belli ve Mahir Çayan'a karşı Doğu Perinçek'in başını çektiği gruptur. Bu ismin yanında Aydınlıkçıların çıkardığı kırmızı kapaklı dergiye karşın PDA dergisinin beyaz kapaklı çıkmasından dolayı kendilerinin Beyaz Aydınlık, diğer grubunsa Kırmızı Aydınlık olarak anılmasına yol açmıştır. Doğu Perinçek'le beraber Cüneyt Akalın, Ömer Madra, Bora Gözen, Hasan Yalçın, Halil Berktay, Gün Zileli, Oral Çalışlar, İbrahim Kaypakkaya, Atıl Ant, Ferit İlsever ve Nuri Çolakoğlu da bölünmede PDA saflarında yer almıştır. Aylık çıkan Aydınlık dergisinin aksine PDA haftalık yayın yapmıştır. 9 Mart darbesine katkı sağlama ve Millî Demokratik Devrim yapma teşebbüsleri yüzünden 12 Mart muhtırasından sonra Erim hükûmeti tarafından kapatılmıştır.

Ferit İlsever, Türk yazar, gazeteci ve siyasetçidir.

<span class="mw-page-title-main">Türkiye Sosyalist İşçi Partisi</span> Türkiyede bir siyasi parti

Türkiye Sosyalist İşçi Partisi (TSİP), Türkiye'de 12 Mart Dönemi sonrasında kurulan ilk sosyalist partidir. Başlıca kurucuları; Ahmet Kaçmaz, Yalçın Yusufoğlu, Oya Baydar, Osman Sercan, Aydoğan Gezer, Burhan Şahin, Ali Kar, Hamdi Gülen, Hikmet Karahan, İbrahim Şahin olan TSİP'in kuruluş tarihi 16 Haziran 1974 olarak kabul edildi.

<span class="mw-page-title-main">Halkın Yolu</span> Türkiyede komünist topluluk

Halkın Yolu yasadışı politik dergi çevresidir. Türkiye Halk Kurtuluş Partisi-Cephesi'nin 12 Mart Muhtırası ile yenilgiye uğrayıp kadroları arasında çıkan ayrışmadan sonra Devrimci Yol, THKP-C/MLSPB ve THKP-C/HDÖ ile aynı yılda Maoizm ideolojisini benimseyen Militan Gençlik Dergisi grubunun Halkın Yolu dergisini çıkarmasıyla kurulmuştur. Kuruluşundan itibaren grup yayın organı "Halkın Yolu" ve "Kızıl Bayrak" dergilerini çıkarmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Türkiye İşçi Köylü Partisi</span> Türkiyede bir siyasi parti (1978–1981)

Türkiye İşçi Köylü Partisi, 29 Ocak 1978’de Ankara’da kurulan Türk siyasal partisi.

<span class="mw-page-title-main">Ali Haydar Yıldız</span> TİKKOnun kurucularından komünist eylemci

Ali Haydar Yıldız, TKP/ML-TİKKO kurucularından olan Kürt kökenli Türk militan.

TKP/ML-Hareketi , 1976-1994 arasında faaliyet gösteren yasa dışı devrimci örgüt. 1972’de İbrahim Kaypakkaya tarafından kurulan TKP/ML’nin dışarıda faaliyeti devam ettiren Koordinasyon Komitesi tarafından; eski TKP/ML tezlerinin bir kısmının özeleştirisi yapılarak kurulmuştur.

68 kuşağı, tüm dünyada etkisini hisettiren 1968 kuşağı protestolarının Türkiye'deki yansıması olarak Deniz Gezmiş, Mahir Çayan, Kemal Bingöllü, İbrahim Kaypakkaya, Behice Boran, Sevgi Soysal, Şirin Cemgil, İlkay Demir, Gülten Savaşçı, Hatice Alankuş, Füsun Özbilgen, Necmiye Alpay, Hasan Yalçın, Cihan Alptekin, Hüseyin İnan, Yusuf Aslan, Harun Karadeniz, Sinan Cemgil, Ali Haydar Yıldız, Rasih Ulaş Bardakçı, Kadir Manga, Ahmet Atasoy, Alpaslan Özdoğan, Hüseyin Cevahir, Ömer Ayna, Taylan Özgür, Doğu Perinçek, Zülfü Livaneli gibi isimlerin liderliğinde oluşturulan Marksist-Leninist sentezli hareketin adıdır.

<span class="mw-page-title-main">Vatan Partisi (2015)</span> Türkiyede bir siyasi parti

Vatan Partisi, 15 Şubat 2015 tarihinde Doğu Perinçek liderliğinde kurulan ve Türkiye'de faaliyet gösteren siyasi partidir. Parti tüzüğüne göre resmî kısaltması "Vatan Partisi" şeklindedir. Simgesi iki buğday başağının arasında yer alan yıldızdır. Genel başkanı Doğu Perinçek'tir.

İşçi Siyonizmi ya da Sosyalist Siyonizm, Siyonist hareketin solcu kanadıdır. Yıllar boyunca, Siyonistler ve Siyonist kuruluşlar arasında en kayda değer eğilim olmuştur. Harekete mensup gruplar, kendilerini, Doğu ve Orta Avrupa’daki Yahudi işçi hareketlerinin Siyonist dilimi olarak gördüler ve birçok ülkede çok sayıda Yahudi üyeye sahip yerel birimler kurdular. Theodor Herzl tarafından kurulan ve Haim Wiezmann tarafından desteklenen Politik Siyonizm’in tersine, İşçi Siyonizmi, bir Yahudi devletinin, İngiltere, Almanya ve ya Osmanlı İmparatorluğu gibi büyük devletlere yanaşıp yardım isteyerek basit bir şekilde kurulamayacağına inanıyordu. Aksine, İşçi Siyonistler, bir Yahudi devletinin ancak Yahudi işçi sınıfının gayretleriyle, İsrail topraklarına yerleşerek ve çalışarak kurulacağına inandılar. Yahudiler, kibbutz ve moşavlar ile ilerici bir Yahudi toplumu ve şehirli Yahudi proletaryasını kurmalıydılar.