İçeriğe atla

Türkiye-Yugoslavya ilişkileri

Türkiye-Yugoslavya ilişkileri, Türkiye ile Yugoslavya arasındaki tarihi dış ilişkilerdi (Yugoslavya Krallığı 1918-1941 ve Yugoslavya Sosyalist Federal Cumhuriyeti 1945-1992).

Yugoslavya–Türkiye ilişkileri
Haritada gösterilen yerlerde Turkey ve Yugoslavia

Türkiye
Yugoslavya

Tarihsel İlişkiler

Yugoslavya Krallığı–Türkiye ilişkileri

Türkiye
Yugoslavya

Osmanlı dönemi

Yugoslavya'nın büyük bir bölümü bir zamanlar Osmanlı İmparatorluğu'nun içindeydi. Bölgede Habsburg'ların genişlemesi ve Yugoslavya'nın bağımsızlığını kazanmasıyla uzun süreli Osmanlı geri çekilmesi yaşandı.[1] Slovenya, Eski Karadağ, Ragusa Cumhuriyeti, Venedik Dalmaçya ve Hırvatistan'ın kuzeybatı bölgeleri hiçbir zaman uzun süreli Osmanlı egemenliği altında olmadı. Slavonya ve Voyvodina, 1804-1833 Sırp Devrimi sırasında 1699 Sırbistan Karlowitz Antlaşması ile 1908–09 Bosna Krizi sırasında Bosna ve Sandžak özgürleşirken, Kosova, Orta Sırbistan'ın en güney kısmı ve Kuzey Makedonya yalnızca Birinci Balkan Savaşı aracılığıyla özgürleşebilmişlerdir.

Savaşlar arası dönem

Mustafa Kemal Atatürk ve Yugoslavya Kralı Alexander 1933.

Türk Kurtuluş Savaşı, Türkiye Cumhuriyeti'nin yeni kurulan ülkeleri ile Sırp, Hırvat ve Sloven Krallıkları arasında resmi diplomatik ilişkilerin kurulmasını yavaşlattı. Yeni krallığın hükûmeti, yeni kurulan devletlerden biri olarak Osmanlı kamu borcunun bir kısmını miras almak istemediği için Sevr Antlaşması'nı imzalamayı reddetti daha sonra 18 Nisan 1924'te Yugoslavya, toplam Osmanlı borcunun %5.25 yani 5.435.597 Türk Lirası payını kabul etti. İki ülke 28 Ekim 1925'te barış ve dostluk anlaşmasını imzaladı.[2] 9 Şubat 1934 tarihinde Yugoslavya Krallığı, Türkiye Cumhuriyeti, Romanya Krallığı, Yunanistan Cumhuriyeti arasında "Balkan Antantı" oluşturuldu. Bu antant İkinci Dünya Savaşı'nda Nazi Almanyası'nın Romanya, Yugoslavya ve Yunanistan'ı işgal etmesi ile ortadan kalkmıştır.

Soğuk Savaş dönemi

İhsan Sabri Çağlayangil (soldan üçüncü),Yugoslavya Devlet Başkanı Josip Broz Tito (soldan dördüncü) ve Yugoslavya Dışişleri Bakanı Marko Nikezić (soldan ikinci) 1967'de Belgrad'da.
Kosova Milli Kütüphanesi'nin kuşbakışı görünümü.

Yugoslavya'da II.Dünya Savaşı'nın sona ermesinden sonraki ilk yıllarda, yeni komünist yetkililer Müslüman nüfusun Türkiye'ye göçünü desteklemeye devam ettiler. 1951-1956 arasındaki dönemde, çoğunluğu Kosova ve Makedonya'dan olmak üzere toplam 86.380 Müslüman, 67.236 Türk, 4.394 Arnavut, 13.926 Pomak ve 224'ü Türkiye'ye göç etti.[3] Bu durum, Türkiye yeni yerleşimcileri kabul etmeye istekli olduğu için iki hükûmet arasındaki ilişkileri olumsuz etkilemedi. 1948 Tito-Stalin bölünmesi, Yugoslavya ile Doğu Bloku arasındaki ilişkilerde büyük bir kopuşu temsil etti ve ardından Belgrad dış politikasını yeni müttefiklere doğru yeniden yönlendirdi. İdeolojik çelişkilere rağmen Yugoslavya, tarafsız ve nihayetinde tarafsız ülkelerle ilişkilerin geliştirilmesi için koşullar gerçekleşmeden önce Batı Bloku ülkeleriyle yakın işbirliği yaptı. Yugoslavya, NATO'ya tam üyeliğe ulaşmak yerine, kendileri potansiyel Sovyet askeri müdahalesinden korkan iki NATO üyesi ülke olarak Yunanistan ve Türkiye ile daha yakın işbirliğini tercih etti. 1953'te üç ülke, bir mutabakat imzalanan ilk üç taraflı görüşmeyi düzenledi, üç ülkeden birine yönelik saldırganlığın diğerlerinin savunmasını tehdit ettiğini belirtti.[4] 28 Şubat 1953'te üç ülke Balkan Paktı'nı kurarken aynı yılın 20 Nisan'ında Ankara ve Belgrad çifte vatandaşlık da dahil olmak üzere bir dizi anlaşma imzaladı. Yunanistan ve Türkiye, Yugoslavya’nın NATO’ya tam üyeliği için şiddetle bastırırken, Stalin'in ölümünden sonra Belgrad, Sovyetler Birliği ile bağlarını normalleştirme ve tarafsız dış politikayı yeniden değerlendirme kararı aldı. 1961'de Yugoslav yazar Ivo Andrić, Višegrad'daki Mehmed Paşa Sokolović Köprüsü etrafında geçen Drina'daki The Bridge adlı tarihi romanıyla Nobel Edebiyat Ödülü'ne layık görüldü. 1971'de Slav Müslümanları (etnik grup olarak modern Boşnaklar) Yugoslavya Sosyalist Federal Cumhuriyeti'nin kurucu halklarından biri olarak kabul edildi. 1982'de Hırvat mimar Andrija Mutnjaković, Kosova Milli Kütüphanesi'nin mevcut binasını tasarlarken Bizans ve İslam mimari formlarının harmanlanmasını kullandı. Sosyalist Yugoslavya döneminde kardeş şehirler haline gelen Türk ve Yugoslav şehirleri arasında Saraybosna-Bursa (1979) ve Üsküp-Manisa (1985) yer alıyor.

Yugoslavya savaşlarının bitmesi ve Yugoslavya'nın dağılması

Yugoslav Savaşları dinsel çağrışımlar taşırken ve Müslüman topluluklarla Türk dayanışması algısı varken, Türkiye Cumhuriyeti çok ihtiyatlı bir politika izledi. Sık sık şüphe uyandıran diğer Balkan devletleri ve Türk müttefikleri arasındaki olası tepkilere dikkat eden Türk hükûmeti, Batı politikalarını yakından takip etti ve tek taraflı olmaktan kaçındı. Aynı zamanda Bosna Savaşı, Türk vatandaşları arasında yurtiçinde büyük bir kargaşaya neden oldu. Türkiye, Sırbistan'ı düşman etmemeye çalıştı ancak Türkiye, Bosna Savaşı ile ilgili askeri müdahalelere aktif olarak katılmayı reddetti.[5] Daha sonra, Bosna'ya kıyasla Kosova Savaşına olan ilginin önemli ölçüde azalmasına rağmen, 1999 NATO Yugoslavya bombalamasına katılacaktı. 1912-1913 Birinci Balkan Savaşı sırasında Müslümanlara yönelik daha önceki zulüm deneyimlerine benzer şekilde, eski Yugoslavya'daki çatışma ve güçlü resmi tepkinin olmaması, İslamcı ve Türk milliyetçi siyasi güçlerine olan desteği güçlendirdi.

Kaynakça

  1. ^ William H. Holt (2019). Balkan Reconquista and the End of Turkey-in-Europe: Massacre and Migration, Memory and Forgetting, 1877-1878. University of Utah Press. ISBN 9781607816966. 
  2. ^ Župančić, Tonka (2004). "Посланство Краљевине Југославије у Турској–Цариград, Анкара 1919-1945 (1890-1945)". Часопис Архив (Sırpça). 5 (2). ss. 9-25. 11 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Kasım 2020. 
  3. ^ Jovanović, Vladan (2013). "Iz FNRJ u Tursku". Peščanik. 9 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Kasım 2020. 
  4. ^ Tahirovic, Mehmed (2014). "Relations between Turkey and the Balkan Countries as in a Function of Improving the Regional Peace and Stability". ADAM AKADEMİ Sosyal Bilimler Dergisi = Adam Academy Journal of Social Science. 4 (2). ss. 59-76. Erişim tarihi: 22 Kasım 2020. 
  5. ^ "Turkish policy towards the conflict in Kosovo: the preeminence of national political interests". Balkanologie. June 2004. 30 Aralık 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Kasım 2020. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Karadağ</span> Balkanlarda bir ülke

Karadağ, Avrupa'nın güneydoğusunda Balkanların Adriyatik kıyısında bir ülkedir. Kuzeyde Bosna-Hersek, kuzeydoğuda Sırbistan, doğuda Kosova, güneydoğuda Arnavutluk, batıda ise Hırvatistan ve Adriyatik Denizi ile çevrilidir. Başkenti ve en büyük şehri Podgorica ülke topraklarının %10,4'ünü ve nüfusun %29,9'unu kapsamaktadır, Çetine kenti eski krallık başkenti statüsündedir. Ülkenin büyük çoğunluğunu Karadağlılar oluşturur, Sırplar %28,7 ile en büyük azınlıktır. Ayrıca Boşnaklar, Arnavutlar ve Hırvatlar da bulunur.

<span class="mw-page-title-main">Sırbistan</span> Güneydoğu Avrupa ve kısmen Orta Avrupada yer alan ülke

Sırbistan, resmî adıyla Sırbistan Cumhuriyeti (

<span class="mw-page-title-main">Balkanlar</span> Avrupanın güneydoğusunda kalan bölge

Balkanlar veya Balkan Yarımadası, Avrupa kıtasının güneydoğu kesiminde, İtalya Yarımadası'nın doğusu, Anadolu'nun batısı ve kuzeybatısında yer alan coğrafi ve kültürel bölgedir. Bölge için bazı yayınlarda Güneydoğu Avrupa terimi de kullanılır.

Yugoslavya millî futbol takımı, Yugoslavya Krallığı, Yugoslavya SFC ve Yugoslavya FC'nin ulusal futbol takımıdır. Daha önce uluslararası alanda birçok başarıya imza atmış ancak Yugoslavya zamanla bölünüp küçülünce eski gücünü kaybetmiştir. Son olarak 2006 FIFA Dünya Kupası'nda Sırbistan-Karadağ olarak temsil edilmiştir. Yugoslavya millî takımın şu anki ardılının Sırbistan millî futbol takımı olduğu kabul ediliyor.

<span class="mw-page-title-main">Kumanova</span>

Kumanova, Kuzey Makedonya'nın Sırbistan sınırına yakın bulunan bir şehir ve belediye merkezidir. Şehir, Üsküp ve Manastır şehirleri ile birlikte ülkenin üç büyük şehrinden biridir.

<span class="mw-page-title-main">Kosova</span> Güneydoğu Avrupada bir ülke

Kosova, resmî adıyla Kosova Cumhuriyeti, Balkanlar'da bulunan ve dünyada sınırlı tanınırlığa sahip denize kıyısı olmayan bir ülkedir. Kuzeyde ve doğuda Sırbistan, güneyde Kuzey Makedonya ve Arnavutluk, batıda ise Karadağ ile komşudur. 1999'da Birleşmiş Milletler kontrolü altına alınan Kosova, 2008'de Sırbistan'dan tek taraflı olarak bağımsızlığını ilan etti. Mart 2020 itibarıyla 97 ülke tarafından tanınmaktadır. Kosova'nın bağımsızlığını tanımayan Sırbistan, bölgeyi kendisine bağlı Kosova ve Metohiya Özerk Bölgesi olarak kabul etmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Yugoslavya Sosyalist Federal Cumhuriyeti</span> 1945-1992 yıllarında Balkanlarda bulunan sosyalist federal cumhuriyet

Yugoslavya Sosyalist Federal Cumhuriyeti, Balkanlar'da II. Dünya Savaşı'ndan sonra kurulan ve 1992 yılına kadar hüküm süren sosyalist federal cumhuriyet. Devletin bulunduğu alanda bugün Bosna-Hersek, Sırbistan, Hırvatistan, Kuzey Makedonya, Karadağ, Slovenya ve Kosova bulunur.

<span class="mw-page-title-main">Bosna-Hersek tarihi</span> Bosna-Hersek ülkesinin tarihi

Bosna-Hersek tarihi Bosna-Hersek'in tarih öncesi zamanlardan günümüze uzanan tarihini kapsar.

Kosova tarihi günümüzdeki bağımsız Kosova Cumhuriyeti’nin sınırları içinde kalan toprakların tarih öncesi dönemlerden günümüze kadar uzanan tarihini kapsar.

<span class="mw-page-title-main">Yugoslavya Federal Cumhuriyeti</span>

Yugoslavya Federal Cumhuriyeti Balkanlar’da yer alan, iki cumhuriyetten oluşan ve 1992-2003 yıllarında yaşamış olan bir devlettir. Ülke iç savaşta parçalanan Yugoslavya SFC'nin sınırları değişen devamı sayılabilir. 2003'te devletin resmi adı değişti ve Sırbistan-Karadağ adı alındı. Devletin bulunmuş olduğu alanda bugün Sırbistan, Karadağ ve Kosovatanınma süreci bulunur.

Sırbistan tarihi, bugünkü Sırbistan topraklarının tarih öncesi dönemlerden günümüze kadar uzanan tarihini kapsar.

<span class="mw-page-title-main">Yugoslavya'nın dağılması</span>

Yugoslavya’nın dağılması, Yugoslavya Sosyalist Federal Cumhuriyeti'nin Josip Broz Tito'nun ölümünden sonra artan etnik çekişmeler, ekonomik bunalım ve Doğu Avrupa'daki değişiklikler nedeniyle 1980'lerin sonlarından 2000'li yıllara kadar yaklaşık 20 yıl süren kanlı bir süreç sonunda yedi ayrı egemen ülkeye bölünmesidir.

Kosova'daki Yahudilerin tarihi bazı istisnalar hariç Sırbistan'daki Yahudilerin tarihinin aynasıdır. İstisnalardan biri Holokost sırasında İtalya hakimiyetindeki Arnavutluk'a bağlı Kosova döneminde yaşananlar ve bir diğer istisna da 1999'da Sırbistan'dan ayrılırken gerçekleşen 1998-1999 Kosova Savaşı dönemidir.

<span class="mw-page-title-main">Balkanlar tarihi</span> Balkanlar Bölgesinin Tarihi

Balkanlar, Avrupa kıtasının güneydoğu kesiminde, İtalya Yarımadası'nın doğusu, Anadolu'nun batısı ve kuzeybatısında yer alan coğrafi ve kültürel bölgedir. Bölge, sarsıntılı ve hareketli bir tarihe sahiptir.

Yugoslav Halk Ordusu, Yugoslavya Sosyalist Federal Cumhuriyeti'nin ve 1945'ten 1992'ye kadar olan öncüllerinin ordusuydu.

<span class="mw-page-title-main">Sırbistan-Türkiye ilişkileri</span>

Bu madde, Sırbistan-Türkiye ve eskiden beri süregelen Türk-Sırp ilişkilerini içerir.

<span class="mw-page-title-main">Yugoslavya</span> Eski bir Balkan devleti

Yugoslavya, Balkanlar’ın batısında 20. yüzyılda, üç defa farklı yapı ve idari şekille kurulmuş olan bir devlet olmuştur. Bu ada sahip olan devlet, 1918-2003 yıllarında çeşitli idari yapılarda varlığını sürdürmüş bir Balkan devletidir.

<span class="mw-page-title-main">Bosna-Hersek-Türkiye ilişkileri</span> Bosna Hersek ve Türkiye Cumhuriyeti arasındaki siyasi ilişkiler

Bosna-Hersek-Türkiye ilişkileri, Bosna-Hersek ile Türkiye arasındaki karşılıklı ilişkileri ifade eder. Bosna-Hersek bir güneydoğu Avrupa ülkesi iken, Türkiye İstanbul çevresindeki Balkan yarımadasında küçük bir Avrupa kesimi olan bir Küçük Asya ülkesidir. İki ülke arasındaki diplomatik ilişkiler 29 Ağustos 1992'de başladı. Bosna-Hersek'in Ankara ve İzmir'de iki elçilik misyonu ve İstanbul'da bir konsolosluk misyonu varken, Türkiye'nin Saraybosna’da bir elçilik ve Mostar’da bir konsolosluk misyonu var.

<span class="mw-page-title-main">Amerika Birleşik Devletleri-Sırbistan ilişkileri</span>

Amerika Birleşik Devletleri (ABD) ile Sırbistan arasındaki ilişkiler ilk olarak 1882 yılında, yani Sırbistan'ın bir krallık olduğu dönemde, kuruldu. 1918 ile 2006 yılları arasında ABD, Yugoslavya Krallığı, Yugoslavya Sosyalist Federal Cumhuriyeti ve ardıl devleti Sırbistan olan Yugoslavya Federal Cumhuriyeti ile ilişkiler sürdürdü.

<span class="mw-page-title-main">Arnavutluk-Sırbistan ilişkileri</span>

Arnavutluk ve Sırbistan arasındaki ilişkiler, bir dizi tarihi ve siyasi olay nedeniyle karmaşık ve büyük ölçüde düşmanca olmuştur.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.