Türkiye-DHKP-C çatışması
| Türkiye-DHKP-C çatışması | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Türkiye'de terörizm | |||||||
| |||||||
| Taraflar | |||||||
Destek: |  DHKP/C | ||||||
| Komutanlar ve liderler | |||||||
| Dursun Karataş # | |||||||
| Kayıplar | |||||||
| 70+ ölü | |||||||
Türkiye-DHKP-C çatışması, Devrimci Halk Kurtuluş Partisi-Cephesi ile Türk güvenlik güçleri arasında 1990 yılından beri süren çatışmaları kapsamaktadır. İlk olarak 1990'ların başında siyasi suikastlarla başladı ve daha sonraki yıllarda intihar saldırıları ve silahlı çatışmalar halinde tırmandı.
Arka plan
Örgüt ilk olarak 1978 yılında, Dursun Karataş tarafından Devrimci Sol (Dev Sol) adıyla yine Türkiye Halk Kurtuluş Partisi-Cephesi'nin (THKP-C) bir fraksiyonu olan Devrimci Yol'un (Dev Yol) bir fraksiyonu olarak kuruldu. İlk eylemleri, sağ-sol çatışmalarının olduğu dönemde gerçekleşti.
Çatışmalar
İlk yıllar (1990-2001)
Dev Sol, 1990 yılında ABD askeri ve diplomatik personel ve tesislerine yönelik saldırıları da içeren dış menfaatlere karşı yeni bir mücadele başlattı.
Körfez Savaşı sırasında Amerikan emperyalizmi olarak nitelendirdiği şeyi protesto etmek için örgüt iki ABD askerî personelini öldürdü, bir Hava Kuvvetleri subayını yaraladı ve 20'den fazla ABD ve NATO askeri, ticari ve kültürel tesisini bombaladı.
Birinci Körfez Savaşı sırasında bir terör saldırısı sonucu öldürülen tek Amerikalı yine bir Dev Sol mağduruydu. ABD Sigorta Yöneticisi John Gandy, Şubat 1991'de İstanbul ofisinde, iyi eğitilmiş bir Dev Sol suikastçıları tarafından suikast sonucu öldürüldü. Militanlar, binaya polis kılığında girdiler ve kendisini defalarca başından vurdu. Militanlar daha sonra ofis duvarlarına kurbanın kanıyla ABD karşıtı grafit yazdı.
Dev Sol, Amerikan, İngiliz, Fransız, Avusturya ve Danimarkalı istihbarat ve güvenlik servisleri tarafından aktif bir şekilde soruşturulmasına rağmen, terörle mücadele uzmanları için önemli bir zorluk oluşturdu, çünkü o zamanlar operasyonel ve karşı istihbarat gibi profesyonel olarak çalışan birkaç silahlı örgütten biriydi. Gelişmiş gözetleme ve karşı gözetim teknikleri ile birincil ve ikincil nişancılar ile çok katmanlı suikast timleri kullanmaktaydı ve Batı Avrupa ile Türkiye arasında eylemlerini gerektiği gibi başarıyla yürüttü. Profesyonelce sahte belgeler ve kılıklar kullandı ve Avrupa'da yaşayan Türkleri tehdit ettikleri, koruma karşılığında onlardan haraç aldıkları iddia edildi. Bununla birlikte, örgüt bu iddiaları reddetmekte ve organize suç örgütlerinin DHKP/C ve diğer silahlı siyasi grupların isimlerini, bu kuruluşlarla herhangi bir yetkilendirme veya fiili bağlantı olmaksızın, faaliyetleri için bir örtü olarak kullandıkları iddia edilmektedir.
13 Ağustos 1991'de İstanbul'daki Britanya Ticaret Birliği başkanı bir suikast sonucu Andrew Blake öldürüldü.[3] Suikast, Dev Sol tarafından üstlense de İslami Cihad'ın Türkiye kanadı tarafından da üstlendi. Dev Sol ayrıca Hiram Abas (1990), Memduh Ünlütürk, İsmail Selen, Adnan Ersöz ve Hulusi Sayın (1991) ve Kemal Kayacan (1992) suikastlarını da üstlendi.
Dev Sol, 30 Mart 1994 tarihinde partileşme kararından sonra adını Devrimci Halk Kurtuluş Partisi-Cephesi (DHKP-C) olarak değiştirdi.
9 Ocak 1996 tarihinde Sabancı Center'ın 25. katında Sabancı Holding Yönetim Kurulu Üyesi Özdemir Sabancı, Toyota SA genel müdürü Haluk Görgün ve başkanlık sekreteri Nilgün Hasefe öldürüldü.[4] Suikastı, binada hizmetçi olarak çalışan ve o sırada çalışan öğrenci Fehriye Erdal tarafından gerçekleştirildi. DHKP-C daha sonra suikastı üstlendi.
Haziran 1999'da DHKP-C üyesi iki kişi tabanca ve hafif tanksavar silahlarla İstanbul'daki ABD Başkonsolosluğu'na saldırı girişiminde bulundu. Saldırı, Müttefik Güç Operasyonu'nu protesto etmek ve Yugoslavya halkıyla dayanışma amacıyla gerçekleştirildi. Her iki saldırgan da polisle girdikleri çatışmada öldürüldü.[5]
Eylemlerin artması (2001-günümüze)
DHKP-C, 2001 yılında yaptığı eylemlere, o yılın Ocak[6] ve Eylül[7] aylarında polise düzenlenen saldırılarla intihar saldırıları ekledi. 10 Eylül 2001'de, Gümüşsuyu'nda düzenlenen saldırıda saldırganla birlikte iki polis ile yoldan geçmekte olan bir sivil öldü ve örgüt tarafından düzenlenen en kanlı saldırı oldu.[7]
Daha sonra Türkiye ve başka yerlerdeki örgüte düzenlenen operasyonlar örgütü zayıflattı. DHKP-C, 2003 yılında herhangi bir büyük saldırı gerçekleştirmedi, ancak DHKP/C'li kadın intihar bombacısı Şengül Akkurt 20 Mayıs 2003'te Ankara'da bir eylem için hazırlanırken kazara patlayıcı kemerini patlatması sonucu öldü.
24 Temmuz 2004 tarihinde, İstanbul'daki bir otobüste başka bir patlama gerçekleşti, saldırgan Semiran Polat ile üç kişi öldü ve 15 kişi daha yaraladı.
1 Temmuz 2005'te Eyüp Beyaz adlı DHKP-C militanı, Ankara'da Adalet Bakanlığına yönelik intihar saldırısı girişimi sırasında öldürüldü.
Şubat 2006 sonlarında, kadın üye Fehriye Erdal, Belçika'da ev hapsinde iken hapis cezasına çarptırıldı. Ancak mahkûmiyetinden kısa bir süre önce, kaçtı ve hala bulunamadı.
29 Nisan 2009 tarihinde Didem Akman adlı DHKP-C militanı, Anayasa Hukuku dersinden hemen önce eski Adalet Bakanı Hikmet Sami Türk'e Bilkent Üniversitesinde suikast girişimi sırasında yaralandı. Akman ve suç ortağı S. Onur Yılmaz yakalandı.
11 Eylül 2012'de İstanbul Sultangazi 75. Yıl Polis Merkezi'ne DHKP-C üyesi İbrahim Çuhadar tarafından intihar saldırısı düzenlendi. Saldırıda canlı bombanın dışında polis memuru Bülent Özkan öldü, 7 kişi yaralandı.[8]
11 Aralık 2012'de İstanbul'da 9 Aralık'ta Yenibosna karakoluna yapılan saldırıda yakalanan Nebiha Aracı'ya işkence yapıldığı gerekçesiyle Gaziosmanpaşa'da Mücahit Daştan isimli polis öldürüldü.[9]
1 Şubat 2013'te Ankara'da ABD Büyükelçiliğine Ecevit Şanlı adlı örgüt üyesinin düzenlediği intihar saldırısı sonucu büyükelçilikte çalışan güvenlik görevlisi Mustafa Akarsu öldü, Didem Tuncay adlı gazeteci ağır yaralandı.[10]
19 Mart 2013'te Ankara Kızılay meydanında bulunan Adalet Bakanlığı ve AK Parti Ankara Genel Merkezine 15 dakika ara ile saldırı düzenledi. Bir kişi hafif yaralandı.[11]
21 Eylül 2013'te Ankara Dikmen'de Emniyet Genel Müdürlüğü ve ek binalarına DHKP-C'li iki eylemci tarafından roketli saldırı düzenlendi. Saldırıda 3 roketten 2'si binalara isabet ederken, daha sonrasında polis ve eylemcilerin arasında çıkan silahlı çatışmada eylemcilerden Muharrem Karataş öldü, Serdar Polat ise yaralandı.[12]
29 Eylül 2013 tarihinde DHKP-C sempatizanı ve üyeleri Maltepe'de uyuşturucu çetesiyle çarpıştı. Genç bir yerel sakin ve solcu eylemci Hasan Ferit Gedik, çatışmalarda öldü. Çatışmaların ardından bir grup silahlı DHKP-C üyesi Maltepe'deki sokaklarda devriye gezmeye başladı.[13]
6 Ocak 2015'te bir kadın intihar bombacısı, İstanbul'un Sultan Ahmet semtindeki bir polis karakolunda kendini patlatması sonucu bir polis memuru öldü ve diğer bir polis memuru da yaralandı. DHKP-C, "Berkin Elvan'ın katillerini cezalandırmak" ve "AKP'nin yolsuz bakanlarını koruyan faşist devletten hesap sormak" amacıyla saldırıyı üstlendi. Grup ayrıca intihar bombacısının Elif Sultan Kalsen olduğunu iddia etti. Cesedi tanımlamak için bir suçlu tıp merkezine çağrıldıktan sonra Kalsen'in ailesi, kızları olmadığını belirterek iddiaları reddetti. 8 Ocak 2015'te fail, Dağıstanlı bir Rusya vatandaşı olan Diana Ramazova olarak tanımlandı. Polis, Ramazova'nın El-Kaide veya Irak ve Şam İslam Devleti ile olası bağlantılarını araştırdı. Diğer araştırmalar, şüphelinin DAEŞ'in isyancılarıyla fotoğraf çektiğini ortaya koydu.[14] 8 Ocak'ta DHKP-C, herhangi bir açıklama yapmadan web sitesinden sorumluluğunu üstlendiği eylemi kaldırdı. Henüz, saldırının sorumluluğunu neden üstendikleri bilinmemektedir.
31 Mart 2015'te İstanbul Çağlayan Adalet Sarayı'nda Berkin Elvan davasına bakan Cumhuriyet Savcısı Mehmet Selim Kiraz rehin alındı. Talepleri kabul edilmeyen örgüt mensupları savcı Kiraz'ı öldürürken, yapılan operasyon sonucunda iki saldırgan öldürüldü.[15]
1 Nisan 2015'te örgüt üyesi Elif Sultan Kalsen tarafından İstanbul Emniyet Müdürlüğüne el bombası ve Kalaşnikof tüfeği ile saldırı düzenlendi. Saldırıda Elif Sultan Kalsen ölürken, 1'i polis 2 kişi yaralandı.[16]
26 Temmuz 2015'te, Gazi Mahallesi'nde bir polis memuru örgüt tarafından düzenlenen silah saldırı sonucu öldü.
10 Ağustos 2015'te DHKP-C'den iki kadın, ABD konsolosluğuna bir saldırı düzenledi. Hatice Aşık olarak belirlenen saldırganlardan biri tüfeğiyle birlikte yakalandı.
3 Mart 2016'da örgüt üyesi Çiğdem Yakşi ve Berna Yılmaz tarafından İstanbul Bayrampaşa'da bulunan Çevik Kuvvet Şube Müdürlüğü'ne silahlı ve el bombalı saldırı düzenlendi. Saldırıdan sonra çıkan çatışmada Çiğdem Yakşi ve Berna Yılmaz ölürken, 1 polis memuru ise yaralandı.[17][18]
30 Mart 2016'da örgüt üyesi Onur Polat isimli kişi Tunceli'de bulunan valilik ve adliye binasının girişindeki polis noktasına el bombası atarak kamu binasına yöneldi, çıkan çatışma sonucunda örgüt üyesi Onur Polat güvenlik güçlerince öldürüldü.[19]
19 Mart 2020 tarihinde Yunan polisi 20'den fazla DHKP-C üyesini tutukladı.[20]
2020 yılında Türk güvenlik güçleri 301'den fazla DHKP-C üyesini yakaladı.[21][22][23][24][25][26][27][28][29][30][31][32][33][34]
2015'ten 2021'e kadar Türk güvenlik güçleri DHKP-C'nin 16, PKK'nin 401, MLKP'nin 9 ve TKP/ML'nin 6 üst düzey üyesini öldürdüğünü iddia etti.[35]
6 Şubat 2024 tarihinde İstanbul Adalet Sarayı önünde gerçekleşen çatışmada 2 DHKP-C militanı güvenlik güçleri tarafından öldürüldü, 1 sivil hayatını kaybetti, 3'ü polis 5 kişi yaralandı.[36]
Ayrıca bakınız
- Devrimci Halk Kurtuluş Partisi-Cephesi tarafından düzenlenen saldırılar listesi
- Türkiye-PKK çatışması
- Türkiye'de Maocu çatışması
Kaynakça
- ^ "Turkey concerned about more acts of terrorism". Deutsche Welle. 3 Şubat 2013. 28 Eylül 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Eylül 2019.
- ^ Casier, Marlies (2010). Nationalisms and Politics in Turkey. Routledge. s. 133.
- ^ "Terrorist Tactics and Security Practices" (PDF). Feb 1994. 7 Eylül 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF).
- ^ "Derin devletimizin Nuriş çete(leme)si". 13 Şubat 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Eylül 2019.
- ^ Political Violence against Americans 1999. DIANE Publishing. ISBN 9781428965621 – Google Books vasıtasıyla.
- ^ "Canlı bomba ELİNİ KOLUNU SALLAYARAK Emniyet'e girdi". İstanbul: Milliyet. 4 Nisan 2001. 6 Ocak 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Eylül 2019.
- ^ a b "Canlı bomba dehşeti". Hürriyet. 11 Eylül 2001. 6 Ekim 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Eylül 2019.
- ^ "İstanbul'da karakolda canlı bomba saldırsı". Milliyet. 11 Eylül 2012. 6 Şubat 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Şubat 2024.
- ^ "İstanbul'da polise silahlı saldırı". 3 Aralık 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Eylül 2019.
- ^ "ABD Büyükelçiliği'nde patlama: 2 ölü". 4 Şubat 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Eylül 2019.
- ^ "Saldırıyı DHKP-C üstlendi". 24 Mayıs 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Eylül 2019.
- ^ "Ankara'da Emniyet'e roketli saldırı". 9 Kasım 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Eylül 2019.
- ^ FAZLI MERT, ÖZGÜR GÜNEŞ İSTANBUL (1 Eylül 2013). "DHKP-C ve torbacı savaşı". Zaman. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Eylül 2019.
- ^ "Canlı bombanın El Kaide ve IŞİD bağlantısı araştırılıyor". Hürriyet. 9 Ocak 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Eylül 2019.
- ^ "Berkin Elvan savcısı Mehmet Selim Kiraz şehit oldu". 2 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Emniyet'e saldıran 'canlı bomba' Elif Sultan Kalsen". NTV. 18 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ekim 2023.
- ^ "İstanbul'da Bayrampaşa Çevik Kuvvet Şube Müdürlüğü'ne bombalı saldırı". 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Eylül 2019.
- ^ "İstanbul'da Bayrampaşa Çevik Kuvvet Şube Müdürlüğü'ne saldırı". 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Eylül 2019.
- ^ "Tunceli'deki çatışmada öldürülen terörist DHKP-C'li çıktı". 2 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Eylül 2019.
- ^ "Over 20 DHKP-C terror suspects arrested in Greece". www.aa.com.tr. 16 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Mayıs 2021.
- ^ "Far-left terror suspect arrested in NW Turkey". www.aa.com.tr. 16 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Mayıs 2021.
- ^ "2 far-left DHKP-C terror suspects arrested in Istanbul". 21 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Turkey arrests 97 far-left DHKP-C terror suspects". www.aa.com.tr. 16 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Mayıs 2021.
- ^ "'7 leftist terror suspects arrested in Istanbul'". www.aa.com.tr. 16 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Mayıs 2021.
- ^ "Turkey arrests over 90 far-left terror suspects". www.aa.com.tr. 16 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Mayıs 2021.
- ^ "Far-left terror suspect arrested in NW Turkey". www.aa.com.tr. 16 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Mayıs 2021.
- ^ "Turkey: 6 far-left terror suspects arrested in Istanbul". www.aa.com.tr. 16 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Mayıs 2021.
- ^ "Turkey decodes far-left terror group's digital archive". www.aa.com.tr. 16 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Mayıs 2021.
- ^ "Far-left terror suspect arrested in NW Turkey". www.aa.com.tr. 16 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Mayıs 2021.
- ^ "Turkey arrests 16 far-left DHKP-C terror suspects". www.aa.com.tr. 16 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Mayıs 2021.
- ^ "DHKP-C terror suspect trying to flee Turkey arrested". www.aa.com.tr. 16 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Mayıs 2021.
- ^ "Turkey: 30 arrested for suspected terror ties to DHKP-C". www.aa.com.tr. 16 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Mayıs 2021.
- ^ "Turkey arrests 43 at funeral of DHKP-C terrorist". www.aa.com.tr. 16 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Mayıs 2021.
- ^ "Turkey: Wanted DHKP-C terror suspect arrested". www.aa.com.tr. 16 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Mayıs 2021.
- ^ AA, DAILY SABAH WITH (22 Nisan 2021). "Turkish security forces eliminate 465 senior terrorists in 6 years". Daily Sabah (İngilizce). 16 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Mayıs 2021.
- ^ "İstanbul Adliyesi önündeki polis kontrol noktasına terör saldırısı". www.aa.com.tr. 6 Şubat 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Şubat 2024.
