İçeriğe atla

Türkiye'nin uzay programı

Millî Uzay Programı'nın logosu
Göktürk-3 uydusunun bir modeli
Türksat 5A uydusunun Cape Canaveral Uzay Kuvvetleri Üssü'nden fırlatılışı
Türkiye'nin ilk astronotu Alper Gezeravcı

Türkiye'nin uzay programı, 1993 yılında[1][2] geliştirmeye başlamış olup, 2018 yılından bu yana Türkiye Uzay Ajansı tarafından yönetilmektedir. 1993 yılından bu yana uzaya birçok uydu fırlatmış Türkiye'nin şu anki hedefi ise 2026 yılında Ay'a iniş gerçekleştirmektir.[3][4]

Tarihçe

Türkiye'nin uzay programı, 1993 yılında Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu'nun Türk Bilim ve Teknoloji Politikası'nın bir parçası olarak geliştirilmiş ve uzay teknolojisini temel teknoloji alanlarından biri olarak belirlemiştir.[5] Türkiye'nin ilk uydusu olan Türksat 1A, 24 Ocak 1994 tarihinde Fransız Guyanası'ndan fırlatılmış, ancak Ariane 4 roketindeki arıza sebebiyle okyanusa düşmüştür.[6] Bunun üzerine aynı yıl, 11 Ağustos'ta Türksat 1B fırlatılmış ve 2006 yılında kadar aktif olarak kullanılmıştır.[7]

1985 yılında, ülkenin uzay alanındaki ihtiyaçlarını karşılamak ve altyapıyı oluşturmak için TÜBİTAK bünyesinde Uzay Teknolojileri Araştırma Enstitüsü kurulmuştur.[8] 2001 yılında Türk Hava Kuvvetleri, Türkiye'nin uzay alanındaki çalışmalarını koordine etmek ve bu alanda çalışacak bir kurum oluşturulması için özel önerilerde bulunmakla görevlendirilmiştir.[9]

2018 yılında, Türkiye cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, bir uzay ajansı kurulması talimatını vermişti. Bunun üzerine, 13 Aralık 2018 tarihinde Türkiye Uzay Ajansı kuruldu.[10][11] Ajans, 2022-2030 yılları arasındaki Millî Uzay Programı strateji belgesini yayımladı.[12] Hedefler arasında, Ay yüzeyine iniş yapmak, yeni uzay teknolojilerinin geliştirilmesi, uzay limanının kurulması, Uzay Teknolojileri Daire Başkanlığı'nın kurulması ve bir Türk vatandaşının bilimsel görev için uzaya gönderilmesi yer almaktadır.[13] Axiom Mission 3 misyonu kapsamında Türkiye'nin ilk astronotu Alper Gezeravcı, 19 Ocak 2024 tarihinde Amerika Birleşik Devletleri'nin Florida Eyaleti'nden fırlatıldı. Uzayda 14 gün geçiren[14] Gezeravcı, Türkiye'deki akademik ve araştırma kuruluşları tarafından hazırlanan 13 bilimsel deneyi Uluslararası Uzay İstasyonu'nda gerçekleştirdi[15] ve 12 Şubat 2024 tarihinde Türkiye'ye geri döndü.[16][17]

Uydular

Devlete ait uydu iletişim şirketi Türksat, 1994 yılında bir dizi uydu fırlatmaya başladı. TÜBİTAK Uzay Teknolojileri Araştırma Enstitüsü, uzay teknolojisine ilişkin araştırma ve geliştirmelerden sorumludur. 2003 yılında BİLSAT-1 ve 2011 yılında RASAT dahil olmak üzere çok sayıda yer gözlem uydusu geliştirdi. Türkiye ayrıca askeri kullanım için Göktürk-1, Göktürk-2 ve Göktürk-3 uydularını da geliştirdi. Türkiye'nin uzay programı kapsamında geliştirilen uydularla ilgili diğer projeler arasında Bölgesel Konumlama ve Zamanlama Sistemi ile Uydu Fırlatma Sistemi de yer almaktadır.

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ Türkiye’de Havacılık ve Uzay Çalışmaları. Bilim ve Teknik. TÜBİTAK. Kasım 2000. s. 43. 17 Ocak 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ocak 2024. 
  2. ^ "Türkiye'deki uzay macerasının tarihi". Hürriyet. 12 Ocak 2001. 17 Ocak 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ocak 2024. 
  3. ^ bcomert (11 Temmuz 2023). "Ay'a sert iniş ertelendi". Sözcü. 3 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ocak 2024. 
  4. ^ "Türkiye's 1st spacecraft to travel to moon in 2026". www.aa.com.tr. 17 Ocak 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ocak 2024. 
  5. ^ Türk Bilim ve Teknoloji Politikası 1993-2003 (PDF). TÜBİTAK. 1993. s. 6. 17 Ocak 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 17 Ocak 2024. 
  6. ^ "Türkiye'nin uzay serüveni". TRT Haber. 9 Şubat 2021. 17 Ocak 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ocak 2024. 
  7. ^ "Türkiye'nin Türksat 1B ile başlayan uydu yayıncılığı serüveni Türksat 6A ile taçlanacak". www.aa.com.tr. 17 Ocak 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ocak 2024. 
  8. ^ Bülent Gözcelioğlu. Türkiye’de Tasarlanan ve Üretilen İlk Yer Gözlem Uydusu Rasat Uzayda!. TÜBİTAK. s. 10. 17 Ocak 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ocak 2024. 
  9. ^ Cihan Ercan, İzzet Kale (2016). Historical Space Steps of Turkey: It Is High Time to Establish the Turkish Space Agency (PDF) (İngilizce). Westminster Üniversitesi. s. 2. 7 Ocak 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 17 Ocak 2024. 
  10. ^ AA, Daily Sabah with (13 Aralık 2018). "Turkey formally establishes its national Space Agency". Daily Sabah (İngilizce). 27 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ocak 2024. 
  11. ^ "20 yıllık rüya gerçek oldu, Türkiye Uzay Ajansı kuruldu". www.aa.com.tr. 14 Aralık 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ocak 2024. 
  12. ^ "Türkiye'nin Milli Uzay Programı Strateji Belgesi hazırlandı". euronews. 24 Mayıs 2022. 17 Ocak 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ocak 2024. 
  13. ^ Milli Uzay Programı Hedefleri (PDF). Milli Uzay Programı Strateji Belgesi 2022-2030. Türkiye Uzay Ajansı. 2022. s. 27. 17 Ocak 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 18 Ocak 2024. 
  14. ^ "İlk Türk astronot Alper Gezeravcı uzay yolculuğuna çıkıyor". euronews. 17 Ocak 2024. 17 Ocak 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ocak 2024. 
  15. ^ "Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı: İlk Türk astronot Alper Gezeravcı uzayda 13 bilimsel deney yapacak". Independent Türkçe. 16 Ocak 2024. 17 Ocak 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ocak 2024. 
  16. ^ bigpara@hurriyet.com.tr (12 Şubat 2024). "Türkiye'nin ilk astronotu Gezeravcı, Türkiye'ye döndü | Teknoloji Haberleri | Bigpara". bigpara.hurriyet.com.tr. 12 Şubat 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mart 2024. 
  17. ^ "Türkiye'nin ilk astronotu Alper Gezeravcı yurda döndü". www.aa.com.tr. 16 Şubat 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mart 2024. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">TÜBİTAK</span> Bilim ve teknoloji alanında çalışan devlet kurumu ve türkiyenin en büyük şirketlerinden birisidir

Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu veya kısaca TÜBİTAK, Türkiye'de bilim ve teknolojiyi teşvik etme, yönlendirme ve popülerleştirmeyi amaçlayan, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığının ilgili kuruluşlarından olup özel hukuk hükümlerine tabidir.

<span class="mw-page-title-main">Türksat</span> Türk uydu operatörü

Türksat Uydu Haberleşme Kablo TV ve İşletme A.Ş., Türkiye'nin Kablo TV ve tek uydu operatörüdür.

<span class="mw-page-title-main">Haberleşme uydusu</span> telekomünikasyon için tasarlanmış yapay uydu

Haberleşme uyduları iletişim amacıyla uzayda konuşlu olan suni uydular. Günümüzde haberleşme uyduları Yersabit Yörünge, Molniya Yörünge ve Alçak Kutupsal Yörüngelerde konumludurlar.

Türksat 2A, 42 derece doğu boylamında görev yapmış uydudur.

Türksat 1B, Türkiye'nin ilk başarılı fırlatılmış ve yörüngeye oturmuş uydusudur.

Türksat 3A, Türkiye'nin 13 Haziran 2008 tarihinde uzaya gönderdiği yeni nesil haberleşme uydusudur. 42 derece doğu yörüngesinde görev yapmaktadır. Uydunun yapımı Thales Alenia Space şirketi tarafından üstlenilmiştir. Uydu toplam 24 adet Ku band transponder kapasitesine sahiptir. Yapımında 22 Türk mühendisi görev almıştır. Fransız Guyanası'nda yer alan Kourou Guyana Uzay Merkezi'nden İngiliz Skynet 5C uydusu ile birlikte 13 Haziran 01:05'te Ariane 5 roketince uzaya gönderilmiştir. Uydu 3 çıkış ve 2 iniş kapsama alanına sahiptir. Operasyonel ömrü 20 yıl olarak tasarlanmıştır. Diğer Türksat uydularından %25 daha uzun ömürlüdür.

<span class="mw-page-title-main">RASAT</span>

RASAT, tasarımı ve üretimi Türkiye'de gerçekleştirilen ilk yer gözlem uydusudur. Türkiye'nin BiLSAT uydusundan sonra ikinci uzaktan algılama uydusudur.DPT tarafından sağlanan kaynakla TÜBİTAK UZAY tarafından, danışmanlık ya da dış destek alınmadan Türkiye'de tasarlanan uydu, 17 Ağustos 2011 tarihinde Rusya'nın Kazakistan sınırındaki Orenburg bölgesinde bulunan Yasny Fırlatma Üssü'nden Dnepr fırlatma aracıyla uzaya gönderildi. 969 saniye içinde yörüngeye yerleşen uydu, ilk sinyalleri Türkiye saati ile 11.50'de vermeye başladı. 18 Ekim 2011 tarihindeyse uydu tarafından çekilen fotoğrafların TÜBİTAK'ın yer istasyonundan indirilmeye başlandığı duyuruldu.

<span class="mw-page-title-main">Türksat 5A</span> Haberleşme uydusu

Türksat 5A, 8 Ocak 2021 tarihinde Türkiye saati ile 05.15'te SpaceX firmasının Falcon 9 roketiyle ABD'deki Cape Canaveral Üssü'nden uzaya gönderilen haberleşme uydusudur.

Uzay teknolojisi; uzay bilimi araştırmaları veya havacılık endüstrisi tarafından uzay uçuşları, uydular ve uzayın keşfi konularında kullanılmak üzere geliştirilen teknolojiler. Uzay teknolojisi kavramının içine uzay aracı, yapay uydular, uzay istasyonları ve destek altyapısı, ekipman ve prosedürler ile uzay savaşı konuları girmektedir. Uzayda çalışma yapmak; yeni aletler ve teknikler, kısacası yeni teknolojiler gerektirmektedir. Hava tahmini, uzaktan algılama, GPS sistemleri, dijital uydu ve bazı uzak-mesafe iletişim sistemleri gibi günlük olarak kullanılan hizmetler uzay teknolojisi altyapısına bağımlıdırlar. Bilimler arasında özellikle astronomi ve yer bilimleri uzay teknolojilerinden faydalanmaktadır. Uzay ile ilgili girişimler tarafından üretilen ya da daha da geliştirilen yeni teknolojileri genellikle kısa sürede diğer ekonomik aktiviteler tarafından tüketilmeye başlar.

Türksat 4A, yapımında Türk teknik elemanlarının da yer aldığı, 14 Şubat 2014 tarihinde saat 23.09'da fırlatılan haberleşme uydusudur. Uydu, Japon Mitsubishi Electric firmasının geliştirdiği DS2000 platformu üzerinde inşa edildi. Türksat 4A, Kazakistan'da bulunan Baykonur Uzay Üssü'nden Proton taşıyıcı roketiyle fırlatılmıştır. Yaklaşık 4 ay boyunca 50° doğu yörüngesinde test işlemleri yapılmıştır. 9 Haziran 2014 tarihinde test yörüngesinden ayrılıp görev yapması planlanan 42° doğu yörüngesine yerleşmiştir. Haziran 2014 sonu itibarıyla hizmet vermeye başlamıştır. 15 Temmuz 2014 tarihinde yapılması planlanan kanal geçişleri, yayıncı kuruluşlar ve Ramazan ayı nedeni ile izleyicilerden gelen yoğun talep üzerine ileri bir tarihe ertelenmiştir. Türksat 4A’ya geçiş yapacak olan televizyon ve radyo yayınlarının frekans değişiklikleri, 17 Eylül 2014 tarihini 18 Eylül 2014 tarihine bağlayan gece yarısı yapılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Türksat 4B</span>

Türksat 4B, yapımında Türk teknik elemanlarının da yer aldığı haberleşme uydusudur. TÜRKSAT-4B uydusunun üretim ve testleri Japon Mitsubishi Electric (MELCO) firmasının Kamakura'daki uydu üretim merkezinde yapılmıştır.

BİLSAT, Türkiye'nin ilk elektro-optik yer gözlem ve uzaktan algılama uydusudur. 27 Eylül 2003 tarihinde Rusya'nın Plesetsk Rampası'ndan Cosmos-3 fırlatma aracıyla uzaya gönderildi.

<span class="mw-page-title-main">Göktürk-2</span> Yer gözetleme uydusu

Göktürk-2, TÜBİTAK UZAY, TAI iş birliği ile geliştirilen keşif uydusudur. 18 Aralık 2012 tarihinde Çin'deki Jiuquan Fırlatma Üssü'nden uzaya fırlatılmıştır. 409 kg ağırlığındaki uydu 2,5 metre siyah-beyaz ve 5 metre renkli çözünürlüğe sahiptir. Uydunun görev bilgisayarı ve görev yazılımı tamamen Türkiye'de Türk mühendislerce üretilmiştir. Türkiye Cumhuriyeti tarihi boyunca yüksek çözünürlüklü görüntü alınması için üretilen ilk uydudur.

<span class="mw-page-title-main">Türksat 5B</span> Türkiyenin en güçlü karasal uydusu.

Türksat 5B, 19 Aralık 2021'de Space X firmasına ait Falcon 9 roketi ile Cape Canevral/ABD'den uzaya gönderilen ticari bir haberleşme uydusudur. From 06.2022 im GSO: 42°e, i=0°.

<span class="mw-page-title-main">Göktürk-3</span> Türkiyeye ait uydu

Göktürk-3, Aselsan ve TÜBİTAK Uzay Teknolojileri Araştırma Enstitüsü desteğiyle Türk Havacılık ve Uzay Sanayii A.Ş. (TUSAŞ) ana yükleniciliği altında geliştirilecek sentetik açıklıklı radar (SAR) yer gözlem uydusu olup, Millî Savunma Bakanlığı için geliştirilecektir.

Türkiye Uzay Ajansı (TUA), Türkiye Cumhuriyeti'nin ulusal uzay ajansıdır. Türkiye'nin uzay bilimleri programı ile genel havacılık ve uzay araştırmalarından sorumlu devlet kurumudur.

Türksat 6A, SpaceX işbirliğiyle 2024 yılında fırlatılan, TÜBİTAK UZAY, RASAT ve GÖKTÜRK-2 projelerinde kazanılan uzay alanındaki tecrübelerden de faydalanarak, proje ortakları TUSAŞ, ASELSAN ve CTech firmaları ile birlikte milli haberleşme uydu platformu geliştirilmektedir. TURKSAT 6A Projesi 15 Aralık 2014 tarihinde başlamış olup, toplam süresi 60 ay olarak planlanmıştır. Projede yörüngede görev yapacak olan uçuş modelinin yanı sıra yer testlerinde kullanılmak üzere sistem seviyesinde ilave modeller de geliştirilmektedir. TURKSAT 6A Projesine, TÜBİTAK ve “Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı” tarafından fon sağlanmaktadır. TÜRKSAT A.Ş., yörüngede devreye alma işlemlerin başarı ile tamamlanmasından sonra uydunun işleticisi ve sahibi olacaktır.

İMECE, TÜBİTAK Uzay Teknolojileri Araştırma Enstitüsü tarafından tasarlanıp geliştirilen ve yüksek çözünürlüklü görüntü sağlamak üzere Türkiye'de üretilen bir yer gözlem uydusudur.

<span class="mw-page-title-main">Alper Gezeravcı</span> Türk askerî pilot ve ticari astronot

Alper Gezeravcı, Türk Hava Kuvvetleri'nde askerî pilot, Türkiye Uzay Ajansı yönetim kurulu üyesi, uzaya çıkan ilk Türk astronot ve uzaya giden 610. insan.

Tuva Cihangir Atasever, Türk mühendis ve Türkiye’nin uzaya giden ikinci astronotudur.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.