Türkiye'deki mağaralar listesi
Türkiye'de yaklaşık 40.000 adet mağara bulunmaktadır. Ülke topraklarının %40'ı mağara oluşumuna elverişli yapıdadır. Çoğunluğu Batı ve Orta Toroslar'da olmak üzere 1100 mağaranın incelenmesi tamamlanmıştır.[1] Mağara oluşumları bakımından önemli bir jeolojik-jeomorfolojik nitelik olan karstlaşma (karstik alanlar) Türkiye'de Batı ve Orta Toros Dağlarında (Muğla, Antalya, Isparta, Burdur, Konya, Karaman, Mersin ve Adana) yer almaktadır. Türkiye'nin en uzun (Beyşehir Gölü batısındaki Pınarözü Mağarası, 16 km) ve en derin mağaraları (Anamur'un kuzeyinde Çukurpınar Düdeni, 1880 m) bu dağ kuşağı üzerindedir.[2]
Türkiye'de mağara araştırmaları
Türkiye'de mağara araştırmaları 1964 yılında kurulan Mağara Araştırma Derneği (MAD) tarafından başlatılmıştır. Daha sonra ilk üniversite kulübü olan 1973 yılında Boğaziçi Üniversitesi Mağara Araştırma Kulübü (BÜMAK) kurulmuştur. Daha sonraki süreçte 1979 yılında MTA Jeoloji Etütleri Dairesi bünyesinde kurulan Karst ve Mağara Araştırmaları Birimi, mağara araştırmalarının büyük bir bölümünü gerçekleştirmiştir.
Günümüze kadar tüm yerli ve yabancı mağaracı gruplarının inceleyerek belgelendirdiği mağara sayısı yaklaşık 800'dür.
Turizm çeşitliliği açısından Türkiye'deki mağaralar, önemli bir potansiyel oluşturmaktadır. Türkiye'nin % 40’ı, mağara oluşumları açısından önemli bir nitelik olan karstlaşmaya uygun kayalardan meydana gelmiştir. Erimeye uygun kayaların kapladığı alan ve bu alanlarda tespit edilen mağara sayısının oranına göre Türkiye’de 20.000’den fazla mağaranın bulunabileceği öngörülmektedir. Bunlardan 1500 adedi MTA ile mağaracılıkla ilgili diğer dernek, kulüp, topluluk ve kuruluşlarca incelenmiştir.[2]
Türkiye’nin en uzun mağarası, 15 km’den fazla olan Isparta’daki Pınargözü Mağarası; en derin mağarası ise –1429 ile Mersin’deki Peynirlikönü Mağarasıdır. Türkiye’de 30’un üzerinde mağara turizme açılmış olup, bunların dışında yalnızca uygun ekipman sağlanarak rehber eşliğinde girilebilecek özel ilgi gruplarına yönelik birçok mağara bulunmaktadır.[2]
Türkiye'deki mağaraların kısmi listesi
Aşağıdakiler, Türkiye'deki mağaraların tam olmayan bir listesidir.[3] Turizme açık mağaralar kalın olarak gösterilmiştir. İtalik olarak gösterilen gösteri mağaraları, uygun donanıma sahip ziyaretçiler tarafından ve rehber eşliğinde gezilebilir. Özel olarak belirtilmemiş mağaralar yalnızca profesyonel mağaracılar tarafından ziyaret edilebilir.[4][5][6]
| Mağara | Yeri | Uzunluk | Derinlik |
|---|---|---|---|
| Çamlıköy Mağarası | Adana, Pozantı | 680 m[7] | 379 m[7] |
| Sütlük Düdeni | Adana | 1317 m[7] | 640 m |
| Yılanlıyurt Mağarası | Adana, Pozantı | 1866 m[7] | 538 m[7] |
| Buzluk Mağarası, Ağrı | Ağrı | ||
| Aşıklar Mağarası | Antalya | ||
| Akarca Düdeni | Antalya | 430 m | |
| Altınbeşik Mağarası | Antalya, Akseki | 4638 m[7] | 134 m[7] |
| Beldibi Mağarası | Antalya | ||
| Bucakalan Obruğu | Antalya, Akseki | (-)[7] | 345 m[7] |
| Büyükdipsiz Mağarası | Antalya | ||
| Çimeniçi Mağarası | Antalya | ||
| Çem Mağarası | Adana, Tufanbeyli | 1069 m[7] | 605 m[7] |
| Damlataş Mağarası | Antalya, Alanya | ||
| Derme Düdeni | Antalya, Manavgat | 708 m[7] | 321 m[7] |
| Derya Mağarası | Antalya | ||
| Dim Mağarası | Antalya | ||
| Düdencik | Antalya, Akseki | 1511 m[7] | 325 m[7] |
| Fosforlu Mağara, Alanya | Antalya | ||
| Geyikbayırı Mağarası | Antalya | ||
| Gürleyik Mağarası, İbradi | Antalya, İbradi | ||
| Güvercin Deliği | Antalya, Akseki | 2302 m[7] | 80 (+19/61[7] |
| İnilti Pazarı-Yaylacık Mağara Sistemi | Antalya | 5929 m[7] | 595[7] |
| Kadıini Mağarası | Antalya, Alanya | 2676 m[7] | 61 m[7] |
| Karain Mağarası | Antalya, Döşemealtı | ||
| Keçili Mağarası | Antalya, Gündoğmuş | 1886 m[7] | 534 m[7] |
| Kocadüden Mağarası | Antalya | ||
| Kocain Mağarası | Antalya | 633 m (2.077 ft) | |
| Korsanlar Mağarası | Antalya | ||
| Küçükdipsiz Mağarası | Antalya | ||
| Macar Düdeni | Antalya, Gazipaşa | 519 m[8] | 356 m[7] |
| Mahrumçali Mağarası | Antalya | ||
| Omalas Mağarası | Antalya, Gündoğmuş | 1378 m[7] | 584 m[7] |
| Oruç düdeni Mağarası | Antalya | ||
| Papazkayası Mağarası | Antalya | ||
| Peynirdeliği Mağarası | Antalya | ||
| Saçayağı Mağarası | Antalya, Gazipaşa | 2125 m[7] | 179 m[7] |
| Tilkiler Mağarası | Antalya, Manavgat | 7036 m[7] | 159 (+93/-66) m[7] |
| Yalandünya Mağarası | Antalya | ||
| Yarık Mağarası | Antalya, Gazipaşa | 1118 m[7] | 553 m[7] |
| Yerköprü Mağarası | Antalya | ||
| Zeytintaşı Mağarası | Antalya | ||
| Aslanlı Mağara | Aydın | ||
| Karaca Mağarası, Kuşadası | Aydın, Kuşadası | ||
| Baltalıın Mağarası | Balıkesir, Dursunbey[9] | ||
| İnkaya Mağarası | Balıkesir, Dursunbey[9] | ||
| İnönü İnboğazı Mağarası | Balıkesir, Havran | ||
| Yazören Mağarası | Balıkesir, Savaştepe | 3564 m[7] | 113 m[7] |
| Gürcüoluk Mağarası | Bartın | ||
| Karlık Mağarası | Bartın, Ulus | 1771 m[7] | 326 m[7] |
| Zağ Mağaraları | Bingöl | ||
| Kalkanlı Mağarası | Bingöl | ||
| İnsuyu Mağarası | Burdur | 8350 m[7] | (-)[7] |
| Kızılin Mağarası | Burdur | 2530 m[7] | (-)[7] |
| Ayvaini Mağarası | Bursa, Ayvaköy | 4866 m[7] | 22 m[7] |
| Oylat Mağarası | Bursa | ||
| Tuz Mağarası | Çankırı | ||
| Kaklık Mağarası | Denizli | ||
| Keloğlan Mağarası | Denizli | ||
| Beyyayla Mağarası | Eskişehir | ||
| Cindi Mağarası | Eskişehir | ||
| İnönü Mağarası | Eskişehir | ||
| Kara Mağara | Eskişehir | ||
| Karakaya Mağarası | Eskişehir | ||
| Karamıkini Mağarası | Eskişehir | ||
| Kőçekkıran Mağarası | Eskişehir | ||
| Manasır Çukur Mağarası | Eskişehir | (-)[7] | 368 m[7] |
| Mayıslar Mağarası | Eskişehir | ||
| Sarıkaya Mağarası | Eskişehir | ||
| Kőçekkıran Mağarası | Eskişehir | ||
| Yelinüstü Mağarası | Eskişehir | ||
| Yelini Mağarası | Eskişehir | ||
| Buzluk Mağarası, Elazığ | Elazığ | ||
| Karaca Mağarası, Torul | Gümüşhane, Torul | ||
| Sariseki Mağarası | Hatay | ||
| Ayiini Mağarası | Isparta | ||
| Kuyukule Mağarası | Isparta | 1231 m[7] | 832 m |
| İnönü Mağarası | Isparta | ||
| Kuz Mağarası | Isparta | ||
| Pınargözü Mağarası | Isparta, Yenisarbademli | 8950 m[7] | 450 m[7] |
| Zindan Mağarası | Isparta | ||
| İkigöz Mağarası | İstanbul, Çatalca | 4186 m[7] | 50 m[7] |
| İnkese Mağarası | İstanbul, Şile | 2007 m[7] | 30 m[7] |
| Yarımburgaz Mağarası | İstanbul, Başakşehir | ||
| İnkaya Mağarası | İzmir | ||
| Kurudağ Mağarası | İzmir | ||
| Yediuyurlar Mağarası | İzmir | ||
| Eshab-ı Kehf Mağarası, Afşin | Kahramanmaraş, Afşin | ||
| Keş Dağı Düdeni | Kahramanmaraş | 1801[7] | 717 m |
| Mencilis Mağarası | Karabük, Safranbolu | 5250 m[7] | 162[7] |
| Düdenağzı Mağarası | Karaman, Başyayla | 2039 m[7] | 612 m[7] |
| Gürlevik Mağarası, Taşkale | Karaman, Taşkale | 2500 m[7] | (-)[7] |
| Hışlayık Mağarası | Karaman | ||
| İncesu Mağarası | Karaman | ||
| Ilgarini Mağarası | Kastamonu | ||
| Sarpunalınca Mağarası | Kastamonu | ||
| Kuyluç Mağarası | Kastamonu | ||
| Subatağı Düdeni | Kayseri | 1514 m[7] | 643 m |
| Kuzgun Mağarası | Kayseri, Yahyalı | 3187 m[7] | 1400 m[7] |
| Dupnisa Mağarası | Kırklareli, Demirköy | 3118 m[7] | 1429 m[7] |
| *Yenesu Mağarası | Kırklareli | ||
| Cirbin Ali Mağarası | Kocaeli, Başiskele | 2227 m[7] | 146 (+132/-14) m[7] |
| *Balatini Mağarası | Konya | ||
| Büyükdüden Mağarası | Konya | ||
| Derebucak-Çamlık Mağaraları Tabiat Anıtı | Konya | ||
| Düdenyayla Mağarası | Konya, Beyşehir | 1511 m[7] | 416 m[7] |
| Körükini Mağarası | Konya | ||
| Pinarbasi Mağarası | Konya | ||
| Sakaltutan Mağarası | Konya, Seydişehir | 1425 m[7] | 303 m[7] |
| Suluin Mağarası | Konya | ||
| Susuk Güvercinlik Mağarası | Konya | ||
| Susuz Mağarası | Konya, Seydişehir | 2303 m[7] | 79 m[7] |
| Tınaztepe Mağarası | Konya | 2195 m[7] | 179 m[7] |
| Frig Vadisi Mağaraları | Kütahya | ||
| Kocadağ İni | Kütahya | (?)[7] | 458 m[7] |
| Aşağı Dünya Obruğu | Mersin | ||
| Atlılar Mağarası | Mersin, Gözne | 1450 m[7] | 410 m[7] |
| Cehennem Mağarası | Mersin | ||
| Cennet Mağarası | Mersin | ||
| Çukurpınar Mağarası | Mersin, Anamur | 3350 m[7] | 1196 m[7] |
| Dilek Mağarası | Mersin | ||
| Eshab-ı Kehf Mağarası, Tarsus | Mersin, Tarsus | ||
| Gilindire Mağarası | Mersin | ||
| Köşekbükü Mağarası | Mersin | ||
| Morca Düdeni | Mersin,Anamur | 5714 m[7] | 1276 m[7] |
| Narlıkuyu Mağarası | Mersin | ||
| Peynirlikönü(EGMA) Mağarası | Mersin, Anamur | 3118 m[7] | 1429 m[7] |
| Yalan Dünya Mağarası | Mersin | ||
| Fosforlu Mağara, Marmaris | Muğla, Marmaris | ||
| Nimara Mağarası | Muğla | ||
| Yerküpe Mağarası | Muğla | ||
| Kuzgun Obruğu | Niğde | 3.187 m (10.456 ft) | |
| İInaltı Mağarası | Sinop | ||
| Kunduz Mağarası | Tokat | ||
| Ballıca Mağarası | Tokat | ||
| Çalköy Mağarası | Trabzon | ||
| Akarsu Köyü Mağarası | Trabzon | ||
| Katır Gölleri | Tunceli, Ovacık | 1466 m[7] | 376 m[7] |
| Çokrağan Mağarası | Uşak, Banaz | 2050 m[7] | 37 m[7] |
| Cehennemağzı Mağaraları | Zonguldak, Karadeniz Ereğli | ||
| Çayırköy Mağarası | Zonguldak, Çayırköy | ||
| Cumayanı Mağarası | Zonguldak, Çatalağzı | ||
| Erçek Mağarası | Zonguldak | ||
| Gökgöl Mağarası | Zonguldak | 3350 m[7] | 43 m[7] |
| Ilıksu Mağarası | Zonguldak, Ilıksu | ||
| İnağzı Mağarası | Zonguldak | ||
| Kızılelma Mağarası | Zonguldak, Ayiçi | 6630 m[7] | 114 m[7] |
| Sofular Mağarası | Zonguldak, Sofular |
Kaynakça
- ^ ERDOĞAN, Dr. Selim. "EN UZUN MAĞARALARIMIZ" (PDF). milliparklar.gov.tr. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Eylül 2016.
- ^ a b c "Mağara Turizmi". yigm.ktb.gov.tr. 12 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ocak 2022.
- ^ "OUCC Proceedings 4, 1966". www.oucc.org.uk. 10 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ocak 2022.
- ^ "Bu mağaralar görülmeye değer". Sabah. 20 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ocak 2022.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 30 Ocak 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ocak 2022.
- ^ "Mağara Turizmi". yigm.ktb.gov.tr. 12 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ocak 2022.
- ^ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z aa ab ac ad ae af ag ah ai aj ak al am an ao ap aq ar as at au av aw ax ay az ba bb bc bd be bf bg bh bi bj bk bl bm bn bo bp bq br bs bt bu bv bw bx by bz ca cb cc cd ce cf cg ch ci cj ck cl cm Günhan, Ümit (14 Aralık 2021). "Türkiye'nin En Uzun ve En Derin Mağaraları". Mağaracılık Federasyonu. 30 Ocak 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ocak 2022.
- ^ "Macar Düdeni TAY-Yerlesme Ayrıntıları". www.tayproject.org. 23 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ocak 2022.
- ^ a b "8,000-year-old Mağarası paintings found in Turkey's Balıkesir".
