Türkiye'de yasama - Turkipedia

Türkiye'de siyaset
Makale serilerinden

Anayasa Anayasa (tarih) Üniter devlet Laiklik
Yasama Türkiye Büyük Millet Meclisi 28. dönem milletvekilleri listesi Meclis başkanı Numan Kurtulmuş İktidar partisi grup başkanı Abdullah Güler Ana muhalefet partisi grup başkanı Özgür Özel Siyasi partiler Eski Yasa dışı
Yürütme Cumhurbaşkanı (Liste) Recep Tayyip Erdoğan Cumhurbaşkanı Yardımcısı Cevdet Yılmaz Kabine (Liste) 67. Hükûmet Bakanlıklar Adalet Aile ve Sosyal Hizmetler Çalışma ve Sosyal Güvenlik Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Dışişleri Enerji ve Tabii Kaynaklar Gençlik ve Spor Hazine ve Maliye İçişleri Kültür ve Turizm Millî Eğitim Millî Savunma Sağlık Sanayi ve Teknoloji Tarım ve Orman Ticaret Ulaştırma ve Altyapı Millî Güvenlik Kurulu Başkanlıklar
Yargı Anayasa Mahkemesi Danıştay Uyuşmazlık Mahkemesi Yargıtay Bölge adliye mahkemeleri Bölge idare mahkemeleri Aile mahkemeleri Asliye hukuk mahkemeleri Asliye ticaret mahkemeleri Fikrî ve sınaî haklar hukuk mahkemeleri İcra mahkemeleri İş mahkemeleri Kadastro mahkemeleri Sulh hukuk mahkemeleri Tüketici mahkemeleri Asliye ceza mahkemeleri Ağır ceza mahkemeleri Çocuk mahkemeleri Çocuk ağır ceza mahkemeleri Fikrî ve sınaî haklar ceza mahkemeleri Sulh ceza hakimlikleri İdare mahkemeleri Vergi mahkemeleri Sayıştay Askerî Yargıtay Askerî Yüksek İdare Mahkemesi Devlet Güvenlik Mahkemesi İstiklâl mahkemesi Millî Korunma Mahkemesi Özel Yetkili Ağır Ceza Mahkemeleri Sıkıyönetim Askerî Mahkemesi
Seçimler ve referandumlar Yüksek Seçim Kurulu Cumhurbaşkanlığı seçimleri (son, 2023) Genel seçimler (2023) Yerel seçimler (son, 2019)
Dış ilişkiler Uluslararası kuruluşlara üyelikler Avrupa Birliği üyeliği süreci Gümrük Birliği Dışişleri Bakanlığı Bakanlar Dış temsilcilikler Türk diplomatlar ABD Birleşik Krallık Fransa Japonya Avustralya Azerbaycan İspanya Arnavutluk Bosna-Hersek Bulgaristan Hollanda Hırvatistan Yunanistan Kosova Karadağ Kuzey Makedonya Romanya Sırbistan Slovenya Çek Cumhuriyeti Estonya Letonya Litvanya Moldova Polonya Rusya Slovakya Ukrayna Gürcistan Cezayir Mısır Libya Fas Tunus Türk Devletleri Teşkilatı (ilişkiler) Birleşmiş Milletler ve Türkiye NATO G20 AiB
Yerel yönetim İdari bölümler İller (Nüfus) İlçeler Belde (liste) Belediye (liste) Köyler Yerleşim yerleri listesi (liste)
Merkez Bankası Başkan Fatih Karahan Türk Lirası (eski) Banknotlar Madenî paralar
Ayrıca bakınız Ekonomi Hükûmet Tarih Silahlı Kuvvetler Türk diasporası Göç Başbakanlık (liste)

Anayasanın 7. maddesine göre Yasama yetkisi Türk Milleti adına Türkiye Büyük Millet Meclisi'nindir. Bu yetki devredilemez..

Türkiye Büyük Millet Meclisi

Türkiye Büyük Millet Meclisi, beş (5) yılda bir yapılan genel oyla seçilen altıyüz (600) milletvekilinden oluşur.

Yasama dönemleri

TBMM'nin tarihçesi, kurulduğu 23 Nisan 1920 tarihinden 2023 yılına kadar 27 yasama dönemine ayrılır. Yasama dönemleri aşağıdaki şekildedir:

Seçimler	Dönem	Tarih	Üye sayısı
1920 genel seçimleri	TBMM 1. Dönem	23 Nisan 1920 - 16 Nisan 1923	436
1923 genel seçimleri	TBMM 2. Dönem	11 Ağustos 1923 - 26 Haziran 1927	333
1927 genel seçimleri	TBMM 3. Dönem	1 Kasım 1927 - 26 Mart 1931	335
1931 genel seçimleri	TBMM 4. Dönem	4 Mayıs 1931 - 23 Aralık 1934	348
1935 genel seçimleri	TBMM 5. Dönem	1 Mart 1935 - 27 Aralık 1938	444
1939 genel seçimleri	TBMM 6. Dönem	3 Nisan 1939 - 15 Ocak 1943	470
1943 genel seçimleri	TBMM 7. Dönem	8 Mart 1943 - 14 Haziran 1946	492
1946 genel seçimleri	TBMM 8. Dönem	5 Ağustos 1946 - 24 Mart 1950	503
1950 genel seçimleri	TBMM 9. Dönem	22 Mayıs 1950 - 12 Mart 1954	492
1954 genel seçimleri	TBMM 10. Dönem	14 Mayıs 1954 - 11 Eylül 1957	537
1957 genel seçimleri	TBMM 11. Dönem	1 Kasım 1957 - 25 Mayıs 1960	602
27 Mayıs Darbesi	Millî Birlik Komitesi	27 Mayıs 1960 - 25 Ekim 1961	38
Kurucu Meclis (Millî Birlik Komitesi - Temsilciler Meclisi)		6 Ocak 1961 - 25 Ekim 1961
1961 genel seçimleri	TBMM 12. Dönem^*	25 Ekim 1961 - 10 Ekim 1965	450
1965 genel seçimleri	TBMM 13. Dönem^*	22 Ekim 1965 - 12 Ekim 1969	450
1969 genel seçimleri	TBMM 14. Dönem^*	22 Ekim 1969 - 14 Ekim 1973	450
1973 genel seçimleri	TBMM 15. Dönem^*	24 Ekim 1973 - 5 Haziran 1977	450
1977 genel seçimleri	TBMM 16. Dönem^*	13 Haziran 1977 - 12 Eylül 1980	450
12 Eylül Darbesi	Millî Güvenlik Konseyi	12 Eylül 1980 - 6 Aralık 1983	5
Kurucu Meclis (Millî Güvenlik Konseyi - Danışma Meclisi)		23 Ekim 1981 - 6 Aralık 1983
1983 genel seçimleri	TBMM 17. Dönem	24 Kasım 1983 - 16 Ekim 1987	400
1987 genel seçimleri	TBMM 18. Dönem	14 Aralık 1987 - 1 Eylül 1991	450
1991 genel seçimleri	TBMM 19. Dönem	14 Kasım 1991 - 4 Aralık 1995	450
1995 genel seçimleri	TBMM 20. Dönem	8 Ocak 1996 - 25 Mart 1999	550
1999 genel seçimleri	TBMM 21. Dönem	2 Mayıs 1999 - 1 Ekim 2002	550
2002 genel seçimleri	TBMM 22. Dönem	14 Kasım 2002 - 3 Haziran 2007	550
2007 genel seçimleri	TBMM 23. Dönem	23 Temmuz 2007 - 23 Nisan 2011	550
2011 genel seçimleri	TBMM 24. Dönem	28 Haziran 2011 - 23 Nisan 2015	550
Haziran 2015 genel seçimleri	TBMM 25. Dönem	23 Haziran 2015 - 1 Ekim 2015	550
Kasım 2015 genel seçimleri	TBMM 26. Dönem	17 Kasım 2015 - 16 Mayıs 2018	550
2018 genel seçimleri	TBMM 27. Dönem	7 Temmuz 2018 - 7 Nisan 2023	600
2023 genel seçimleri	TBMM 28. Dönem	2 Haziran 2023 - günümüz	600

^*1961 yılından itibaren sıralama 1'den başlatılmış (12. yerine 1. dönem, 13. yerine 2. dönem gibi...), 1983 sonrasında Meclis'in kuruluşundan (1920'den) hareket eden sıralamaya geri dönülmüştür.

15 Ekim 1961 - 12 Eylül 1980 tarihleri arasında "Millet Meclisi" ve "Cumhuriyet Senatosu" olmak üzere iki meclis halinde çalışmıştır.

İl grubu	Seçim	Tarih
Cumhuriyet Senatosu
A grubu	1961 senato seçimleri	15 Ekim 1961 - 2 Haziran 1968
	1968 senato seçimleri	2 Haziran 1968 - 5 Haziran 1977
	1977 senato seçimleri	5 Haziran 1977 - 12 Eylül 1980
B grubu	1961 senato seçimleri	15 Ekim 1961 - 2 Haziran 1966
	1966 senato seçimleri	5 Haziran 1966 - 12 Ekim 1975
	1975 senato seçimleri	12 Ekim 1975 - 12 Eylül 1980
C grubu	1961 senato seçimleri	15 Ekim 1961 - 7 Haziran 1964
	1964 senato seçimleri	7 Haziran 1964 - 14 Ekim 1973
	1973 senato seçimleri	14 Ekim 1973 - 14 Ekim 1979
	1979 senato seçimleri	14 Ekim 1979 - 12 Eylül 1980

İlgili Araştırma Makaleleri

1924 Anayasası, 20 Nisan 1924'te yürürlüğe girdi, 1921 tarihli Teşkîlât-ı Esâsiye Kanunu'nun yerini almıştır. Atatürk ilkeleri de denilen altı ilkenin eklenmesi, devletin dininin İslam olduğuna dair ibarenin kaldırılması ve kadınlara milletvekili seçme ve seçilme hakkının verilmesi gibi birkaç önemli değişiklikle 1961'e dek yürürlükte kalmıştır. 10 Ocak 1945'te içeriği değiştirilmeden, dili Türkçeleştirilerek yeniden kabul edilmiştir. 27 Mayıs 1960 ihtilalinin ardından, yeni bir anayasa hazırlanarak 1961'de kabul edilmiş ve 1924 Anayasası yürürlükten kalkmıştır.

Madde: Devletin yönetim şekli Cumhuriyettir.
Madde: Türk Devleti'nin dili Türkçe, başkenti Ankara'dır.
Madde: Egemenlik kayıtsız şartsız milletindir. Bu egemenliğin tek temsilcisi TBMM'dir.

Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM), Türkiye Cumhuriyeti'nin yasama organıdır. 23 Nisan 1920'de Osmanlı Devleti'nin İtilaf Devletleri'nce işgaline direniş göstermek üzere kurulmuştur. Asli görevi yürütmeyi denetlemektir ve yasama erkini kullanır. "Egemenlik, kayıtsız şartsız milletindir" ilkesi, TBMM'nin varoluşunun temel dayanağını oluşturur.

<span class="mw-page-title-main">İstiklâl Madalyası</span> Türk Kurtuluş Savaşında savaşmış askerlere verilen madalya

İstiklâl Madalyası, Türk Kurtuluş Savaşı’nda yararlılık gösteren askerlere ve sivillere, o dönemde milletvekili olanlara, savaşa katılan alayların sancaklarına, Erzurum ve Sivas kongrelerine katılanlara, İstiklâl Madalyası Kanunu adlı özel bir yasaya göre verilen madalyadır. 1 Kasım 1926 tarihine kadar Türkiye Büyük Millet Meclisince verilmiş olan İstiklâl Madalyaları'nı, bu tarihten sonra müracaat edenlere Millî Savunma Bakanlığı vermektedir. Toplam 95.261 kişiye verilmiştir.

Senato, bazı ülkelerde yasama organının bir parçası olarak görev yapan kurumdur. Senatolar genellikle çift meclisli ülkelerde bulunur ve daha yüksek düzeyde olan meclise verilen isimdir. Senatoların asil üyelerine senatör denir. Dünya tarihindeki ilk senato Roma'da M.Ö. 8. yüzyılda kuruldu ve M.S. 6. yüzyıla kadar devam etti. Ayrıca Bizans İmparatorluğu da Doğu Roma İmparatorluğu olarak M.S. 4. yüzyıldan başlayarak 13. yüzyılda 4. Haçlı Seferinin İstanbul'u işgal etmesine kadar senato kurumunu devam ettirdi.

Birinci Dönem Büyük Millet Meclisi ya da kısaca Birinci Meclis, 23 Nisan 1920'de Ankara'da toplanmış, 1 Nisan 1923'te yeni seçim kararı alarak 15 Nisan 1923'te son oturumunu yapmıştır. Yeni Türk devletinin kurucu meclisi olarak kabul edilir. Meclisin açılış günü olan 23 Nisan, Türkiye'de millî bayram olarak kutlanmaktadır.

Kurtuluş Savaşı Müzesi veya I. TBMM Binası, Ankara'nın Altındağ ilçesinde bulunan bir tarih müzesidir. Ulus Meydanı'na komşu olan yapı, 1924 yılına kadar Türkiye Büyük Millet Meclisinin ilk binası olarak kullanılmıştır. 1961 yılında müzeye çevrilerek "Türkiye Büyük Millet Meclisi Müzesi" adıyla ziyarete açılmıştır. Teşhir salonlarının ve koleksiyonun yenilenmesiyle 23 Nisan 1981 tarihinde Kurtuluş Savaşı Müzesi adıyla yeniden hizmete girmiştir. Hâlen Kültür ve Turizm Bakanlığı bünyesinde hizmet veren müzede Kurtuluş Savaşı yılları ve Cumhuriyet'in ilanına ilişkin eserler sergilenmektedir.

Cumhuriyet Müzesi veya II. TBMM Binası, TBMM'nin 1924-1960 yılları arasında faaliyetlerinin gerçekleştirildiği Ankara'nın Altındağ ilçesindeki tarihî yapı.

1961 Türkiye genel seçimleri, 15 Ekim 1961 tarihinde, Türkiye Büyük Millet Meclisi 12. yasama döneminde görev yapacak 450 milletvekilini belirlemek için yapılan genel seçim. 27 Mayıs Darbesi'nin ardından yapılan ilk genel seçimlerdir. 1961 Senato seçimleri ile aynı gün yapılan seçimlerde milletvekili seçimi zarfları "pembe", Cumhuriyet Senatosu seçimi zarfları ise "yeşil" renkli olarak belirlenmişti.

Teşkilat-ı Esasiye Kanunu veya 1921 Anayasası, 1924 Anayasası'nın ilkelerini belirlemiş; 85 numaralı ve kabul tarihi 20 Kânun-ı Sani 1337 olan 23 madde ve bir ayrık maddeden oluşan kısa ve "çerçeve anayasa" niteliğinde bir belgedir.

Egemenlik kayıtsız şartsız milletindir, Teşkilat-ı Esasiye Kanunundan bu yana Türkiye anayasasında yer alan, TBMM'de kürsünün arkasındaki duvarda tamamı büyük harflerle yazılı bulunan ve Türk milleti adına Türkiye'nin kuruluşunu ilan eden Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin temel dayanağını oluşturan ilkedir.

<span class="mw-page-title-main">Şevket Raşit Hatipoğlu</span>

Mustafa Şevket Hatipoğlu, Türk devlet adamı, akademisyen.

<span class="mw-page-title-main">Raif Karadeniz</span> Siyasetçi

Raif Karadeniz, Türk siyasetçi.

Türkiye Büyük Millet Meclisi başkanları listesi, 23 Nisan 1920'de açılan TBMM başkanlarını içermektedir.

Kendisini Türkiye Devleti veya Türkiye olarak tanımlayan ve yaygın olarak Ankara Hükûmeti adıyla anılan Büyük Millet Meclisi Hükûmeti, Türk Kurtuluş Savaşı (1919-1923) ve Osmanlı İmparatorluğu'nun son yıllarında Ankara merkezli geçici ve devrimci Türk hükûmetiydi. Osmanlı Sultanı tarafından yönetilen çökmekte olan İstanbul Hükûmeti'nin aksine, Anadolu Hareketi tarafından yönetilmiştir.

Türkiye Cumhuriyeti Temsilciler Meclisi, Türkiye Cumhuriyeti Kurucu Meclisinin alt kanadı olarak toplanmış yasama organıdır. 27 Mayıs Darbesi sonrası, 6 Ocak 1961 ile 24 Ekim 1961 tarihleri arasında 1961 Anayasası'nı hazırlamak ve "İkinci Cumhuriyet" rejimini hazırlamak için Kurucu Meclis çatısı altında Millî Birlik Komitesi ile beraber kurulmuştur. Görev yürüttüğü süre boyunca Kâzım Orbay, Lûtfi Akadlı ve İbrahim Hilmi Senil Temsilciler Meclisi Başkanlığı görevinde bulunmuştur.

Türkiye'de anayasal süreç, 1808 tarihinde ilan edilen Sened-i İttifak ile başlayıp günümüze kadar devam etmektedir. II. Mahmud döneminde, Alemdar Mustafa Paşa tarafından hazırlanan Sened-i İttifak, merkezî otoriteyi taşrada hâkim kılmak için Rumeli ve Anadolu âyanları ile Osmanlı Devleti arasında 29 Eylül 1808’de imzalandı. Osmanlı'da Sened-i İttifak ile Türk tarihinde ilk defa devlet iktidarı sınırlandırıldığından, bu belge Türk tarihinde ilk "anayasal belge" kabul edilmektedir. Abdülmecid döneminde 3 Kasım 1839 tarihinde Mustafa Reşid Paşa tarafından hazırlanan Tanzimat Fermanı ilan edildi. Bu ferman ile padişah, fermanda ilân edilen ilkelere ve konulacak kanunlara uyacağına yemin etti. Tanzimat Fermanı'nın tamamlayıcısı ve pekiştiricisi olan Islahat Fermanı, Abdülmecid tarafından 1856 yılında "ferman" olarak ilan edildi. Tanzimat döneminde yetişen ve Genç Osmanlılar olarak bilinen aydın ve yazarlar, Avrupa'dan etkilenerek meşrutiyet yönetimini savunmaya başladılar ve meşrutiyeti ilan ettirmek için Abdülaziz’i tahttan indirerek, yerine II. Abdülhamid’i getirdiler. 23 Aralık 1876'da Mithat Paşa’nın hazırladığı Kanun-i Esasi ilan edilerek meşrutiyete geçildi. Kanun-i Esasî, şekli kritere göre bir anayasa olarak kabul edilmektedir. Türk tarihinin ilk anayasası olan ve 12 bölüm ile 119 maddeden oluşan Kanun-i Esasî'nin 113. maddesi gereğince, padişah olağanüstü durumlarda Anayasa'yı askıya alabilirdi. II. Abdülhamid, 1877 yılında Rus savaşlarını neden göstererek Anayasa'yı askıya aldı. 1908 yılındaki askeri ayaklanma sonucu II. Abdülhamid, 1876 Anayasası'nı tekrar yürürlüğe koydu ve böylece II. Meşrutiyet dönemi başladı. 1909 yılında 31 Mart Vakası'nın meydana gelmesinden sonra tahttan indirilen II. Abdülhamid'den sonra 1909 yılında Anayasa'da önemli değişiklikler yapıldı. Bu değişikliklerle 1876 Anayasası, meşruti bir parlamenter monarşi Anayasası haline geldi.

Kemal Sarıibrahimoğlu -, Türk siyasetçi.

Ahmet Karamüftüoğlu, Türk siyaset adamı.

Kemal Kaya, Türk siyasetçidir.

Türkiye Büyük Millet Meclisi yasama dönemleri listesi, Türkiye Büyük Millet Meclisinin tarihçesi, kurulduğu 23 Nisan 1920 tarihinden 2023 yılına kadar 27 yasama dönemine ayrılır.

Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.