İçeriğe atla

Türkiye'de opera

Naum Tiyatrosu 1870'te yanana dek, Osmanlı'daki en önemli opera sahnesiydi

Türkiye'de opera faaliyeti devlet tarafından 1940'larda başlatılmıştır. Halen de büyük oranda Devlet Opera ve Balesi tarafından yürütülmektedir. Türkiye coğrafyasında ise 18. yüzyılda Osmanlı İmparatorluğu'na gelen yabancı kumpanyalar ile başlar.

Osmanlı Döneminde opera

Osmanlı'da opera sözcüğü ilk defa 1670 yılında Eremya Kömürcüyan'ın şiirlerinde geçer. 4. Mehmet döneminde, 1675'te bir saray düğünü için opera getirilmesi planlanır. Ancak gerçekleşmez.[1] Yirmisekiz Mehmet Çelebi 1720'de opera temsillerini eserlerinde tasvir eder. 18. yüzyıla kadar Osmanlı sefirleri Avrupa'da gördükleri bu sanatı eserlerinde anlatırlar. 1797'de 3. Selim sarayda bir opera gösterisi izler. Abdülmecid Beyoğlu'nda Avrupalıların oynadığı operaların Türk gençlerine de öğretilmesini isteyince Giuseppe Donizetti görevlendirilir.[2] II. Mahmut İstanbul'da açılan özel tiyatroları desteklemiştir. Başlarda Fransız sanatçılar yoğunluktayken, 19. yüzyıldan 20. yüzyıla dek İtalyan operacılar çoğunluğa geçmiştir. Arşak Haçaduryan, Dikran Çuhacıyan, Milli Osmanlı Operet Kumpanyası gibi gayri müslim teşebbüslerle İstanbul'da opera etkinliği devam eder. Padişahlar arasında operayla en çok ilgilenen 2. Abdülhamit olmuştur. Yıldız Sarayı'nda İtalyan kumpanyalar ağırlamış, operaya alakasını sabit memurlar tutmakla göstermiştir.[3][4]

Türkiye Cumhuriyeti dönemi

Operanın halk tarafından tanınması ancak Türkiye Cumhuriyeti'nden sonra mümkün olmuştur. 1936'da Ankara Devlet Konservatuvarı'nda sanatçı yetiştirilmeye başlandı. Alman sanatçı Carl Ebert teşkilatlanmaya destek olması için çağrıldı.[5] 1940'ta Devlet Konservatuvarı Tatbikat Sahnesi'nda uygulamaya geçildi. Carl Ebert yönetiminde Maskeli Balo, La Boheme, Figaro gibi eserler sergilendi. Ebert 1947'de Türkiye'den ayrıldı.[6] Ebert'ten sonra Muhsin Ertuğrul yönetiminde faaliyetler sürdü. Eskiden sergiler için kullanılan "sergievi" binası Devlet Opera ve Balesi'ne tahsis edildi. Yeniden düzenlenen Opera binasında 1948'den itibaren düzenli temsiller verildi. DOB, 1970'te Devlet Tiyatroları'ndan ayrılarak bağımsız bir topluluk oldu. Devlet Opera ve Balesi 1971'te İstanbul'da, 1979'da İzmir'de örgütlenmiştir.[7] Son yıllarda Mersin, Antalya ve Samsun'da şubeler açılmıştır. Yapımı planlanan İzmir Opera Binası, Türkiye'nin ilk opera binası olacaktır.[8]

Cumhuriyetin kuruluş yıllarında Mustafa Kemal Atatürk Ahmet Adnan Saygun'a ilk cumhuriyet dönemi operasını ısmarlamıştır. Saygun bu eseri üç perdelik bir opera olarak 1934'te tamamlamıştır. Özsoy Operasıinın librettosu Münir Hayri Egeli'ye aittir. Saygun'un eser sıralamasında Opus 9 olarak geçmektedir. ilk temsili 1934'te bestecinin idaresinde İran Şehinşahı Rıza Pehlevi'nin ziyareti sırasında Ankara Halkevi'nde gerçekleşmiştir. Saygun'un bestelediği ikinci opera Taş Bebek (opera) yine 1934'e tarihlenmiştir ve opus numarası 11'dir.Saygun'un üçüncü operası Kerem (opera)'in opus numarası 28'dir ve 1937-1952 arasında bestelenip revize edilmiştir.Saygun'un dördüncü operası Köroğlu (opera)'nun besteleniş tarihi 1972-1973 ve opus numarası 52'dir.[9]

Kaynakça

  1. ^ http://www.dieweltdertuerken.org/index.php/ZfWT/article/view/234/s_yore 4 Şubat 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. s.5
  2. ^ http://www.dieweltdertuerken.org/index.php/ZfWT/article/view/234/s_yore 4 Şubat 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. s.10
  3. ^ "Arşivlenmiş kopya". 1 Şubat 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ocak 2014. 
  4. ^ "Arşivlenmiş kopya". 29 Kasım 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ocak 2014. 
  5. ^ Türkiye Tarihi 4, Cem Yayınları, s.449
  6. ^ "Arşivlenmiş kopya". 1 Şubat 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ocak 2014. 
  7. ^ Türkiye Tarihi 4, Cem Yayınları, s.450
  8. ^ "İzmir'in "rüya projesi" başlıyor". İzmir Büyükşehir Belediyesi. 7 Nisan 2012. 22 Şubat 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Şubat 2014. 
  9. ^ Emre Aracı (2001). Ahmed Adnan Saygun Doğu*Batı Arası Müzik Köprüsü. Yapı Kredi Yayınları. s. 219-239. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Opera</span> Müzikli tiyatro eseri

Opera, genellikle konusunu tarihten, mitolojiden, efsanelerden veya güncel olaylardan alan, sözlerinin tümü veya birçoğu müzikle bestelenmiş, içinde güzel sanatların tümünü barındırabilen, teatral formda bir sahne eseridir.

<span class="mw-page-title-main">Ahmet Adnan Saygun</span> Türk Beşleri arasındaki klasik müzik bestecisi, müzik eğitimcisi ve etnomüzikolog

Ahmed Adnan Saygun, Türk Beşleri arasında yer alan Klasik müzik bestecisi, müzik eğitimcisi ve etnomüzikologdur.

<span class="mw-page-title-main">Leyla Gencer</span> Türk soprano

Ayşe Leyla Gencer, Türk opera sanatçısı. 20. yüzyılın önemli sopranolarından biri olarak görülür.

Atilla Manizade, Türk opera sanatçısıdır.

Dr. Okan Demiriş, Türk besteci ve orkestra şefidir.

<span class="mw-page-title-main">Semiha Berksoy</span> Türk opera sanatçısı

Semiha Berksoy, Türk opera sanatçısı, tiyatrocu ve ressamdır.

<span class="mw-page-title-main">Saraydan Kız Kaçırma</span>

Saraydan Kız Kaçırma, Wolfgang Amadeus Mozart'ın bir operasıdır. Bu opera özel olarak Alman stili Singspiel şeklinde hazırlanmıştır. Bu stildeki opera eserinde konuşma diliyle müzik dramı karışıktır; eserdeki olaylar konuşma ile geliştirilir; resitatif müzik bulunmamaktadır ve müzik, gösteri şeklinde parçalardan oluşmaktadır. Eserin Almanca librettosu önce "Christoph Friedrich Bretzner" tarafından yazılmış ve sonradan Mozart'in istek ve katkılarıyla "Gottlieb Stephanie" tarafından adaptasyonlar yapılmıştır. Eserin konusu Belmonte adlı bir İspanyol soylusunun, uşağı Pedrillo ile birlikte, sevgilisi olan Konstanze'yi ve onun İngiliz hizmetkarı Blonde'yi tutsak olarak bulundukları Selim Paşanın Akdeniz kıyılarındaki sarayından veya yazlık köşkünden ve Paşa'nın harem bekçisi olan Osminin elinden kurtarmak için yaptığı girişimlerdir. 1782 yılında Mozart'ın kariyerinin doruk noktalarından birini yaşayıp "Die Entführung aus dem Serail" ile müthiş bir başarıya ulaşmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Devlet Opera ve Balesi</span>

Devlet Opera ve Balesi Genel Müdürlüğü, 1309 sayılı kanun ile kurulmuş, ulusal opera ve bale topluluklarını bünyesinde barındıran, Kültür ve Turizm Bakanlığına bağlı bir genel müdürlüktür. 6 taşra müdürlüğünde faaliyetlerini sürdürmektedir. Bunlar; Ankara, İstanbul, İzmir, Mersin, Antalya ve Samsun Devlet Opera ve Balesi Müdürlükleridir.

<span class="mw-page-title-main">Carl Ebert</span> Alman oyuncu

Carl Ebert, Alman tiyatro yönetmeni ve oyuncusu, opera yönetmeni, eğitmen.

<span class="mw-page-title-main">Saadet İkesus</span> Türk opera sanatçısı

Fatma Saadet İkesus Altan, Türk opera sanatçısıdır.

Mehmet Balkan Türk balet, koreograf.

<span class="mw-page-title-main">Aydın Gün</span>

Aydın Gün, Türk opera sanatçısı ve rejisör.

<span class="mw-page-title-main">Osmanlı İmparatorluğu'nda sahne sanatları</span> Osmanlı Devleti bünyesindeki tiyatro, sinema, müzik, dans, opera, gölge oyunu gibi sahnede icra edilen sanat türlerinin genel adı

Osmanlı'da sahne sanatları, Osmanlı Devleti bünyesindeki tiyatro, sinema, müzik, dans, opera, gölge oyunu gibi sahnede icra edilen sanat türlerinin genel adıdır. 18. yüzyıla kadar kukla, meddahlık, Karagöz ve Hacivat ve ortaoyunu gibi geleneksel Türk tiyatrosu olarak adlandırılan sahne sanatları egemendir. 18. yüzyılda başlayan batılılaşma çabaları ile çağdaş anlamdaki tiyatro, opera ve daha sonra sinema sergilenmeye başlanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Mariinski Tiyatrosu</span> Rusya, Sankt-Peterburgda tarihi bir opera ve bale tiyatrosu

Mariinski Tiyatrosu, Rusya'nın Sankt-Peterburg şehrinde tarihi opera ve bale tiyatrosu.

<span class="mw-page-title-main">Gürcistan Ulusal Opera Tiyatrosu</span> Tifliste tarihi tiyatro binası

Gürcistan Ulusal Opera Tiyatrosu, Tiflis'te Rustaveli Bulvarı üzerinde bulunan ve geçmişte Tiflis Kraliyet Operası adıyla bilinen opera salonu.

<span class="mw-page-title-main">Bujor Hoinic</span>

Bujor Hoinic, Rumen piyanist, orkestra şefi, opera bestecisi.

Tevfik Akbaşlı, Türk besteci.

<span class="mw-page-title-main">Paris Operası</span>

Paris Operası, Fransa merkezli bir opera ve bale kurumudur. Paris Operası, 1669 yılında Kral XIV. Louis tarafından Académie d'Opéra adıyla kurulmuştur. Merkezi Paris'in 9. arrondissementinde bulunan Garnier Sarayı'nda yer almaktadır.

Güldestan, librettosu ve koreografisi Beyhan Murphy'e, müziği Mercan Dede'ye ait 2004 tarihli 2 perdelik müzik ve dans yapımı.

Burcu Soysev, Türk opera sanatçısı, eğitimci, avukat.