İçeriğe atla

Türkiye'de elektrik

Türkiye'nin elektriğin kaynakları

Türkiye'de her yıl yaklaşık 300 TWs elektriği, yani Türkiye'nin birincil enerjisinin miktar karşı beşte bir, kullanılır. Türkiye'de elektriği çok kömür yakıyor, hem yerel hem ital. O yüzden Türkiye'nin sera gaz emisyonlarının en büyük kaynağı Türkiye'nin kömür yakan termik santralleri. Onlar'dan çok hükûmet sübvansiyon veriyor.

Ekoniminin en büyük ithalat masrafı doğal gazı ve en çok doğal gaz termik santraller kullanılır. Ancak Türkiye'nin güneş enerjisi ve rüzgâr enerjisi yavaşça yükseliyor ve Türkiye'nin mevcut hidroelektrik kolayca dengesi yapabilir.

Tarih

Bursa'da tarihi bir trafo
Ana madde: Türkiye'de elektriğin tarihi

İlk elektrik santralı 1902'de Tarsus dışında inşa edildi. 1914'te İstanbul'daki Silahtarağa Elektrik Santrali üretmeye başladı. O Osmanlı İmparatorluğun ilk büyük santralıydi.

2015 Türkiye Elektrik Kesintisi neredeyse bütün ülkede 8 saat surdu.

Tüketim

Türkiye elektrik enerjisi tüketimi 2018 yılında bir önceki yıla göre %2,2 artarak 304,2 milyar kWh, elektrik üretimi ise bir önceki yıla göre %2,2 oranında artarak 304,8 milyar kWh olarak gerçekleşmiştir.

2018'de 303 TWs kullanıldı,[1] zirvesi 50 GW Ağustos'ta oldu.[2]

Rasyonel kullanmaya

2019'dan sonradaki beş yıl 11 milyar dolar enerji verimliliği yatırım planlıyor.[3] Ayrıca 2035'teki %80 akıllı saat hedefi var.[4]

Talep tahminleri

Genelde devletten öncedeki tahminleri daha fazla oldu.

Üretim

Ayrıca bakınız: Türkiye'de yenilenebilir enerji
Mersindeki Greenway güneş kulesi

2018'deki elektriği %37% kömür, %30 doğal gaz, %20 hidrolik,%7% rüzgâr, %3 güneş ve %2,5 jeotermal dan üretildi.[1] Devletin EÜAŞ yanı sıra özel şirketler de çok var.

2023 yılı sonu verilerine göre en yüksek elektrik kurulu güç 25.350 MW ile doğalgazdan elde edildi.[5]

Yayın

Türkiye Elektrik İletim A.Ş. yayın yapar.[6] Sabancı Üniversitesinin 2018 araştırmasını göre 2026'te Türkiye'nin elektriğinden %20'si rüzgâr ve güneşten normal yayın yatırımdan üretebilecek. Ayrıca %30'su ağ yatırımlı küçük bir artış.[7]

Dağıtım

Ana madde: Türkiye'de elektrik dağıtımı

Türkiye Elektrik Dağıtım ve bölgesel tekeller elektriği dağıtıyor.[8][9]

Politika ve kurallar

Sübvansiyonlar

Çevresel etkisi

Eski Halfetideki cami Fırat Nehrinin deki Birecik Barajı ve Hidroelektrik Santrali yüzünden su altında

İktisat ve finans

EPİAŞ toptan pazarı yapar[10] ve devletin şirketi EÜAŞ toptan fiyatlar idare eder. Devlet son kullanıcının fiyatlar kural yapar.[11] Yeni rüzgar ve güneş santralleriyle elektrik üretmek, mevcut ithal kömür santralleriyle üretmekten daha ucuz.[12]

Şirketler

Enerji şirketlerin kredisi çoğunun dolar kredisi olarak alınması ancak enerji şirketlerinin gelirinin Türk lirası olması, enerji sektörünün TL'nin değer kaybından etkilenmesine (2019 (2019) itibarıyla) yol açıyor.[13]

Uluslararası ticaret

Yaklaşık %1 ithalat veya ihracat var.[14]

Geleceği

Ocak 2019'da EDPK santralın finanslara tehmin etti ve yayıldı.[15]

Kaynakça

  1. ^ a b "Elektrik". Türkiye Cumhuriyeti Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı. 3 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Nisan 2019. 
  2. ^ Direskeneli, Haluk (10 Ocak 2019). "Turkey: Energy And Infrastructure Forecast, Risks And Opportunities 2019 – OpEd". Eurasia Review. 18 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Nisan 2019. 
  3. ^ "Turkey set to invest $11 billion in energy efficiency". Anadolu. 10 Nisan 2019. 18 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Nisan 2019. 
  4. ^ "Turkey sets its roadmap for smart grids". Anadolu. 26 Nisan 2018. 26 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Nisan 2019. 
  5. ^ "Elektrik kurulu gücünde geçen yılki artışın yüzde 99,5'ini yenilenebilir enerji oluşturdu". Anadolu Ajansı. 22 Ocak 2024. 22 Ocak 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Ocak 2024. 
  6. ^ "HAKKIMIZDA". TEİAŞ. 19 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Nisan 2019. 
  7. ^ Godron (2018), s6
  8. ^ "Dağıtım Şirketleri". Türkiye Elektrik Dağıtım A.Ş. 18 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Nisan 2019. 
  9. ^ "Electricity Regulation in Turkey". Lexology. 8 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Nisan 2019. 
  10. ^ "HAKKIMIZDA". Enerji Piyasaları İşletme Anonim Şirketi (EPİAŞ). 18 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Nisan 2019. 
  11. ^ "Turkish lira tumble triggers electricity curtailment fears". ICIS. 13 Ağustos 2018. 19 Ekim 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Nisan 2019. 
  12. ^ "Türkiye'de Yeni Rüzgar ve Güneş Santralleriyle Elektrik Üretmek, Mevcut İthal Kömür Santralleriyle Üretmekten Daha Ucuz". Ember (İngilizce). 27 Eylül 2021. 28 Eylül 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Eylül 2021. 
  13. ^ "Bakan Albayrak'ın açıkladığı yeni paket ekonomiye ivme katar mı?". BBC. 24 Mayıs 2019. 24 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Mayıs 2019. 
  14. ^ "Turkish energy sector hit by lira depreciation: MUFG research". S & P Global. 17 Ağustos 2018. 30 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Nisan 2019. 
  15. ^ "TÜRKİYE ELEKTRİK PİYASASININ ARZ TARAFI" (PDF). 2 Nisan 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Nisan 2019. 

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

Türkiye'de her yıl yaklaşık 300 TWsa elektrik üretilmektedir. Burada en önemli santraller listelenmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Nükleer enerji santrali</span> Nükleer reaktör yardımıyla elde edilen enerjiyi dağıtan merkez

Nükleer santral (NPP) veya atom santrali (APS), ısı kaynağının nükleer reaktör olduğu termik santraldir. Termik santrallerde tipik olduğu gibi, ısı, elektrik üreten jeneratöre bağlı buhar türbinini çalıştıran buhar üretmek için kullanılır. Eylül 2023 itibarıyla Uluslararası Atom Enerjisi Kurumu, dünya çapında 32 ülkede faaliyette olan 410 nükleer santral ve inşa halinde olan 57 nükleer santral olduğunu bildirdi.

<span class="mw-page-title-main">Yenilenebilir enerji</span> Bir enerji türü

Yenilenebilir enerji, güneş ışığı, rüzgar, yağmur, gelgitler, dalgalar ve jeotermal ısı gibi karbon nötr doğal kaynaklardan elde edilebilen ve insan zaman ölçeğinde doğal olarak yenilenen kaynaklardan elde edilebilen enerjiye denir. Bu kaynaklar güneş enerjisi, rüzgâr enerjisi, dalga enerjisi, jeotermal enerji, hidrolik enerjisi, biyokütle enerjisi olarak sıralanabilir. Bu tür bir enerji kaynağı, yenilenmekte olduklarından çok daha hızlı kullanılan fosil yakıtların tam tersidir.

<span class="mw-page-title-main">Elektrik Üretim Anonim Şirketi</span>

Elektrik Üretim Anonim Şirketi, (EÜAŞ); Türkiye'nin genel enerji ve ekonomi politikasına uygun olarak, elektrik üretim faaliyetlerinde bulunmak amacıyla teşkil edilen kamu kuruluşu niteliğindeki, %100 hissesi hazineye ait bir şirkettir. Türkiye'deki elektrik üretiminin büyük bir kısmını karşılamaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Elektrik santrali</span> elektrik enerjisi üreten tesis

Elektrik santralı, elektrik üretecek bir fabrikayı meydana getiren tesislerin tümü.

<span class="mw-page-title-main">Rüzgâr gücü</span> Rüzgârdan elektrik enerjisi üretimi

Rüzgâr gücü, elektrik üretmek için rüzgâr türbinleri, mekaniksel güç için yel değirmeni, su veya kuyu pompalama için rüzgâr pompaları veya gemileri yürütmek için yelkenler kullanarak rüzgârın kullanışlı formundaki rüzgâr enerjisinin sonucudur.

Elektrik santralinin net kapasite faktörü (KF), santralin belli bir periyotta ürettiği toplam enerjinin tam kapasitede üretebileceği enerjiye bölümüdür. Kapasite faktörü kullanılan yakıt türüne ve santralin tasarımına bağlı olarak aşırı derecede değişir. Kapasite faktörü, uygunluk faktörü veya verimlilik ile karıştırılmamalıdır.

<span class="mw-page-title-main">Enerji kaynakları</span> enerji elde edilebilen fiziksel veya kimyasal fenomen

Enerji kaynakları, herhangi bir yolla enerji üretilmesini sağlayan kaynaklardır. Dünya üzerindeki enerji kaynakları, klasik ve alternatif kaynaklar olmak üzere ikiye ayrılabilir. Birincil enerji kaynaklarından kullanım oranları; %33,1 petrol, %30,3 kömür, %23,7 doğalgaz, hidrolik ve diğer yenilenebilir %8, nükleer enerji %5.

<span class="mw-page-title-main">Enerji dönüşümü</span> Enerjiyi bir veya iki formdan diğerine dönüştürme süreci

Enerji dönüşümü enerjinin bir biçimden diğerine dönüşümüdür. Fizikte enerji terimi bir sistemdeki belirli değişiklikleri oluşturma kapasitesini açıklar. Dönüşümde entropinin sınırlamaları göz ardı edilir. Sistemlerin toplam enerji dönüşümü, yalnızca enerjinin eklenmesi veya çıkarılması ile sağlanabilir. Termodinamiğin birinci kanununa göre enerji, dönüştürülebilen bir büyüklüktür. Bir sistemin toplam kütle miktarı, enerjisinin bir ölçüsüdür. Bir sistemdeki enerji dönüştürülebildiğinden dolayı, farklı bir hale veya başka bir biçime dönüşebilir. Çoğu haldeki enerji, birçok fiziksel iş yapmak için kullanılabilir. Enerji doğal süreçler veya makinelerde kullanılabilir. Ayrıca ısı, ışık veya harekete dönüşebilir. Örneğin bir güneş pili, güneş ışınımını elektrik enerjisine dönüştürür ve böylece ampul yanar veya bilgisayara güç sağlanır.

Gerze Enerji Santrali, Sinop ilinin Gerze ilçesindeki Yaykıl köyü civarında kurulması planlanan enerji santralidir.

<span class="mw-page-title-main">Dünya enerji tüketimi</span> Küresel enerji üretimi ve tüketimi

Dünya enerji tüketimi‭ ‬bütün insan‭ ‬uygarlığı‭ ‬tarafından kullanılan toplam‭ ‬enerji‭yi ‬ifade eder.

<span class="mw-page-title-main">Türkiye'de yenilenebilir enerji</span>

Türkiye'de yenilenebilir enerjinin resmi alt yapı kazanması 2005'te çıkartılan Yenilenebilir Enerji Kanunu (YEK)'e dayanmaktadır, ayrıca AB'ye uyum kapsamında 2011-2020 yıllarını kapsayan Ulusal Yenilenebilir Enerji Eylem Planı (YEEP) yürürlüğe girmiştir. Plana göre 2023'te Türkiye'de üretilen elektriğin %22'si hidroelektrikten ve %16'sı diğer yenilenebilir enerji kaynaklarından üretilmesi hedeflendi YEEP'e göre ulaştırma sektörünün %10'u yenilenebilir enerjiden yararlanması planlandı. 2023 yılı sonu verilerine göre yenilenebilir enerji kurulu gücü 59 bin 236 megavat oldu. 2023 yılında yenilenebilir enerjinin kurulu güçteki payı %56, üretimdeki payı ise %42 oldu.

<span class="mw-page-title-main">Elektrik üretimi</span>

Elektrik üretimi, elektrik ve diğer kaynaklardan birincil enerji üretme sürecidir. Elektrik üretiminin temel ilkeleri İngiliz bilim insanı Michael Faraday tarafından 1820'lerde ve 1830'ların başında keşfedildi. Onun temel yöntemi bugün hâlâ kullanılmaktadır: Elektrik, bakır gibi iletken bir telin manyetik bir alan içinde hareket ettirilmesi ile üretilir. Elektrik jeneratörü, bir mıknatıs içinde dönen sarılı iletken tellerin bulunduğu ve bu tellerin mıknatıs içinde dönmesiyle elektrik akımı üreten bir makinedir. Evlerimizde, işyerlerimizde, endüstride gereksinim duyduğumuz büyük miktardaki elektrik enerjisini elde etmek için, elektrik jeneratörlerini döndürecek büyük güç santrallarına ihtiyaç duyarız. Çoğu güç santrali, jeneratörü döndürmek için ısı üretiminde bulunurlar. Fosil yakıtlı santrallar ısı üretimi için doğal gaz, kömür ve petrol yakarlar. Nükleer santrallar da uranyum yakıtını parçalayarak ısı üretirler. Ancak bütün bu değişik tip santrallar ürettikleri ısıyı, suyu buhar haline dönüştürmek için kullanırlar. Oluşan buhar ise elektrik jeneratörüne bağlı olan türbine verilir. Su buharı, türbin şaftı üzerinde bulunan binlerce kanatçık üzerinden geçerken daha önce üretilen ısıdan almış olduğu enerjiyi kullanarak, türbin şaftını döndürür. İşte bu dönme, jeneratörün elektrik üretmek için gereksinim duyduğu mekanik harekettir. Jeneratörde oluşan elektrik ise iletim hatları denilen iletken teller ile kullanılacağı yere gönderilir. Türbinden çıkan, enerjisi diğer bir deyişle basınç ve sıcaklığı azalmış buhar ise yoğunlaştırıcı (kondenser) denilen bölümde soğutulup su haline dönüştürüldükten sonra, tekrar kullanılmak üzere santralın ısı üretilen bölümüne geri gönderilir. Yoğunlaştırıcıda soğutma işini sağlayabilmek için deniz, göl veya ırmaklarda bulunan su kullanılır. Su kaynaklarından uzak bölgelerde ise santralın hemen yanında bulunan ve uzaktan bakıldığı zaman geniş dev bacalara benzeyen soğutma kuleleri kullanılır. Bu kulelerin üzerinde görülen beyaz duman ise su buharıdır.

<span class="mw-page-title-main">Türkiye'de enerji</span>

Türkiye her yıl birincil enerjisi 6 exajoule tüketiyor, kişi başı 20 megawatt saat (MW/s)'ten fazla. Türkiye'de enerji beşte dört'ten fazla fosil yakıtan: %31 petrol, %28 doğalgaz ve %27 kömür(2016 itibarıyla). Türkiye'nin enerji politikası fosil yakıtın ithalatını küçültmek ister, çünkü onlar ithalatın ödemelerinden dörtte biri kapsamaktadır.. Enerjisi kaynaklarının fosil yakıt olması yüzünden Türkiye’den sera gazı emisyonları dünyada ortalama kişi başından daha büyük, yılda kişi başına 6 ton'dan fazla gelmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Türkiye'nin enerji politikası</span>

Türkiye'nin enerji politikası, kaynak ülke ve güzergâh çeşitliliğine gidilmesini, Türkiye'de enerji karışımında yenilenebilir enerjinin payını arttırırken, nükleer enerjiden de yararlanılmaya başlanılmasını, enerji verimliliğinin arttırılmasına yönelik çalışmalarda bulunulmasını ve Avrupa’nın enerji güvenliğine katkıda bulunulmasını amaçlamaktadır. 2019 itibarıyla, Türkiye'nin elektrik enerjisi toplam kurulu gücü 91 gigawatt'tır (GW). Bunun %31'ini hidroelektrik, %29'unu doğal gaz, %22'sini kömür, %8'ini rüzgâr, %6'unu güneş ve %2'sini jeotermal enerjisi oluşturmaktadır.

İsviçre'de enerji sektörü Avrupa'nın diğer gelişmiş ülkelerine benzer özelliklere sahiptir. 2017 yılındaki enerji tüketimi 849.790 Terajoule (TJ)'dür. Hidroelektrik ve biyoyakıt enerji kaynakları dışında fazla yakıt kaynakları yoktur. Petrol, gaz ve nükleer yakıtlar ülke dışından ithal edilir. Toplam ihtiyacın sadece % 15'i yerel kaynaklardan karşılanır.

<span class="mw-page-title-main">Türkiye'deki kömür yakıtlı elektrik santralleri listesi</span> Vikimedya liste maddesi

Türkiye'deki kömür yakıtlı elektrik santralleri listesi, Türkiye'de kömürden elektrik enerjisi üreten bütün tesisleri listelemektedir. Türkiye'de 2020'den bu yana elektrik üreten bütün kömür yakıtlı termik santraller aşağıda listelenmiştir.

Afşin Elbistan C Termik Santrali 1800 MW Kahramanmaraş taki Elektrik Üretim Anonim Şirketi (EÜAŞ)tan önerilen kömür yakan termik santralidir. ₺17 milyar yatırımlı termik santrali açıldığı takdirde ÇED raporunu göre yıllık 61 Mt dan fazla CO2 salması tahmin ediliyor, Türkiye’nin toplam sera gaz emisyonları %10 dan fazla artış gösterecek. Açılırsa Afşin Elbistan C yakın sahadan linyit alacak.

Sırbistan'da enerji, Sırbistan'daki enerji ve elektrik üretimi, tüketimi ve ithalatını açıklar.

<span class="mw-page-title-main">Arnavutluk'ta yenilenebilir enerji</span>

Arnavutluk'ta yenilenebilir enerji, biyokütle, jeotermal, hidrolik güç, güneş ve rüzgâr enerjisini kapsamaktadır. Arnavutluk çoğunlukla hidroelektrik kaynaklara güvenmektedir, bu nedenle su seviyeleri düşük olduğunda zorlanmaktadır. Arnavutluk'ta iklim Akdeniz'dir, bu nedenle güneş enerjisi üretimi için önemli bir potansiyele sahiptir. Dağ kotları rüzgâr projeleri için iyi alanlar sağlar. Arnavutluk'ta doğal kuyular olduğu için potansiyel olarak kullanılabilir jeotermal enerji de vardır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.