İçeriğe atla

Türkiye'de dinsizlik

Makale serilerinden
Türkiye arması
Başlıca dini gruplar
Diğerleri
Konular

Türkiye'de dinsizlik, ülkedeki dini inancın eksikliği, ilgisizliği veya reddinin boyutunu ifade eder. Anketlere göre, deistlerin, ateistlerin, agnostiklerin ve diğer bağımsız kişilerin nüfus içindeki payına ilişkin kesin tahminler farklılık gösterse de, Türkiye'de İslam baskın inançtır[1] ve dinsizler azınlık oluşturmaktadır.

Türkiye'deki resmî sayımlarda dinsiz kişiler sayılmadığı için ateist veya agnostiklerin sayısını saptamak güçtür. Araştırmalara göre Türkiye'deki dinsizlerin %85'inin 35 yaşının altında olduğu tespit edilmiştir.[2]

Anketler ve istatistikler






2022 KONDA raporuna göre Türkiye'de dindarlık

  Çok dindar (sofu) (%10)
  Dindar (%50)
  İnançlı (%33)
  İnançsız ve ateist (%7)
  • 2012 yılında yapılan bir ankette Türkiye'deki ateistlerin ülke nüfusunun %2'sini oluşturduğu sonucuna varıldı.[3]
  • Fransız bir şirket tarafından, 22 ülkeden 17.180 katılımcı ile görüşülen bir başka ankette ise Türkiye'deki katılımcıların %7'sinin ateist, %3'ünün ise agnostik olduğu raporlandı.[4]
  • 2015'te KONDA araştırmasına göre Türkiye'nin %2,9'u ateistlerden oluşmaktadır.[5] Türkiye'de ateist olmakla alakalı büyük bir damgalama vardır ve bu yüzden birçok Türk ateist internet üzerinden birbirleriyle iletişim kurmaktadır.[6][7][8][9]
  • 2013 yılında yapılan anketler ile 4,5 milyon insanın dinsiz olduğu bilgisi paylaşıldı. Aynı kurumlar tarafından 2015'te yapılan anketlerde ise bu rakam 5,5 milyon kişiye ulaştığını ve bu kişilerden Türk vatandaşlarının kabaca %9,4'ünün bir dini olmadığı sonucu çıktı. Araştırmalarda Türkiye'deki dinsizlerin %85'inin 35 yaşından küçük olduğu ileri sürüldü.[10]
  • 2020 yılında Türkiye'nin 12 ilinden 1062 katılımcı sayısıyla yüzyüze gerçekleştirilen Gezici Araştırma anketinde ise 20 yaş altı Z Kuşağı mensubu bireylerin %28.5'inin inançsız olduğu sonucuna ulaşıldı.[11]
  • KONDA'nın 2022'de yayımlanmış 2021 verilerine göre Türkiye'de inançsız ve ateist kişilerin toplam nüfusa oranı %7'dir. Bu veri 2011'deki %2 oranıyla karşılaştırıldığında büyük bir artış olarak nitelendirilmektedir.[12][13]

KONDA'nın 2018'de yaptığı ankete göre Türkiye'deki insanların dinlere bakış açısı:[14][15]

  • %51 – Kendini "dindar" olarak tanımlayanlar.
  • %34 – Kendini "dindar değil, ama inançlı" olarak tanımlayanlar.
  • %10 – Kendini "sofu" olarak tanımlayanlar. (Aşırı dindar)
  • %2 – Kendini "inançsız" olarak tanımlayanlar.
  • %3 – Kendini "ateist" olarak tanımlayanlar.

Sadece 15–29 yaş arası dahil edilince:[15]

  • %43 – Kendini "dindar" olarak tanımlayanlar.
  • %45 – Kendini "dindar değil, ama inançlı" olarak tanımlayanlar.
  • %5 – Kendini "sofu" olarak tanımlayanlar. (Aşırı dindar)
  • %4 – Kendini "inançsız" olarak tanımlayanlar.
  • %4 – Kendini "ateist" olarak tanımlayanlar.

Sadece 15–20 yaş arası dahil edilince:[15]

  • %55.8 – Kendini "dindar değil, ama inançlı" olarak tanımlayanlar.
  • %28.5 – Kendini "inançsız" olarak tanımlayanlar.
  • %15.7 – Kendini "dindar" olarak tanımlayanlar.
Çeşitli anketlerden elde edilen veriler
Anket şirketi İslam Dinsizlik Hristiyanlık Diğer
Gezici (2020, Sadece Z Kuşağı) 71.5% 28.5% – –
Optimar (2019) 89.5% 8.5% 0.3% 1.7%
KONDA (2018) 94% 5% 0.2% 0.8%
MAK (2017) 86% 12.5% 0.5% 1%
Ipsos (2016) 82% 13% 2% 3%
Pew Research Center (2010) 98% 1.2% 0.4% 0.4%
KONDA (2008) 97% 2% 0.2% 0.8%
Sabancı Üniversitesi (2006) 98.3% 1.5% 0.2% –

Ateizm derneği

Orta Doğu ve Kafkasya'da ilk resmî ateist kuruluş olan Ateizm Derneği ise 2014'te kuruldu.[16] 2018 yılında Ateizm Derneği'nin, üyeleri üzerindeki baskılar ve hükûmet yanlısı medyanın saldırıları nedeniyle kapatılacağı söylendi, ancak derneğin kendisi durumun böyle olmadığını ve hala aktif olduğunu açıklamıştı.[17]

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ Girit, Selin (10 Mayıs 2018). "Losing their religion: The young Turks rejecting Islam". BBC News. 3 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Temmuz 2018. 
  2. ^ "Atheists raising their voice in Turkey amid polarized reactions". Daily News. 19 Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Kasım 2015. 
  3. ^ "Global Index of Religiosity and Atheism" (PDF). WIN/GIA. 2012. 13 Temmuz 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 23 Şubat 2018. 
  4. ^ "Fazil Say and Turkey's war on atheism". The Daily Telegraph. 4 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Kasım 2015. 
  5. ^ "Ateist sayısı artıyor mu?". hurriyet.com.tr. 22 Ağustos 2015. 14 Şubat 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Şubat 2018. 
  6. ^ "Uneasy neighbors in Turkey: atheism and Islam". Deutsche Welle. 11 Ağustos 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Kasım 2015. 
  7. ^ "Turkey's Atheists Face Hostilities, Death Threats". VOA. 27 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Kasım 2015. 
  8. ^ "Atheists, the "Ultimate Other" in Turkey | Inter Press Service". Ipsnews.net. 24 Haziran 2014. 29 Mayıs 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Kasım 2015. 
  9. ^ Semih Idiz (22 Nisan 2014). "Turkey's atheists get organized - Al-Monitor: the Pulse of the Middle East". Al-Monitor. 14 Temmuz 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Kasım 2015. 
  10. ^ "Atheists raising their voice in Turkey amid polarized reactions". Daily News. 19 Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Kasım 2015. 
  11. ^ ""Gezici Araştırma Merkezi Başkanı Murat Gezici SÖZCÜ'ye açıkladı: Türkiye'nin kaderi Z kuşağının elinde"". 11 Haziran 2020. 26 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Temmuz 2020. 
  12. ^ "TR100". interaktif.konda.com.tr. 27 Şubat 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ocak 2023. 
  13. ^ "KONDA Araştırma'dan "Türkiye 100 Kişi Olsaydı" raporu". T24. 15 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ocak 2023. 
  14. ^ "KONDA Toplumsal Değişim Raporu: Türkiye'de inançsızlık yükselişte". euronews. 3 Ocak 2019. 4 Ocak 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Ağustos 2020. 
  15. ^ a b c "Hayat Tarzı - 10 Yılda Ne Değişti?". interaktif.konda.com.tr. 17 Ocak 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Ağustos 2020. 
  16. ^ "The first Atheist Association in Turkey is founded". 3 Mart 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Nisan 2017. 
  17. ^ "Turkey's Atheism Association threatened by hostility and lack of interest | Ahval". Ahval (İngilizce). 1 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ekim 2018. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Agnostisizm</span> Tanrının varlığının bilinemeyeceğini savunan öğreti

Agnostisizm ya da bilinemezcilik, en yaygın ve bilinen tanımıyla, tanrı veya tanrısal varlıkların bilinemez veya varlığı ile birlikte yokluğunun da kanıtlanamaz olduğunu savunan bir felsefi görüştür. Agnostik düşünce epistemolojik alanda yer alan bir felsefi görüş olmakla birlikte, zayıf agnostisizm, güçlü agnostisizm gibi alt türlere ayrılır. Bununla birlikte agnostik felsefe varsayımların, özellikle tanrı gibi daha yüksek bir otoritenin varlığına veya yokluğuna ilişkin teolojik varsayımların bilimsel olarak hiçbir zaman açıklanamayacağı görüşündedir. Bu fikir akımının destekçilerine agnostik denir. Agnostisizm kendi içinde de farklı görüşlere ayrılır.

<span class="mw-page-title-main">Ateizm</span> Tanrının varlığını reddeden öğreti

Ateizm ya da tanrıtanımazlık, Tanrı'nın, tanrıların, doğaötesi inançların ya da ruhani varlıkların reddidir. Bu fikirde olanlara ateist ya da tanrıtanımaz denir.

<span class="mw-page-title-main">Doğaüstü</span> terim olarak "fizik yasalarına tabi olmayan" anlamında

Doğaüstü veya tabiatüstü, doğa kanunlarının bilimsel anlayışının kapsamı dışında kalan tüm varlıkları, yerleri ve olayları kapsayan olgulardır. Buna melekler, tanrılar ve ruhlar gibi manevi varlıkları içeren gözlemlenebilir evreni aşan varlık kategorileri dahildir. Aynı zamanda büyü, telekinezi, prekognisyon ve duyu dışı algılama gibi iddia edilen insan yeteneklerini de içerir.

Dinsizlik ya da din dışılık, din kavramının var olmaması, reddedilmesi veya dikkate alınmaması durumudur. Tanrının varlığı tartışmasından bağımsız olarak, ritüelleriyle, anlatılarıyla, temsilcileriyle ve yöneticileriyle birlikte bütün olarak din kurumunun kabul edilmemesidir.

Ateistlerin nüfus dağılımının saptanması oldukça zordur. Pek çok insan "ateizm" ve onunla alakalı olan terimleri yorumlama konusunda ayrıma düşmektedir. Bunun yanında ateizm, din karşıtı inançlar ve teizm karşıtı inançlar arasında kesin bir ayrım yapmak mümkün değildir. Üstelik pek çok ateist, bulundukları toplumun sosyal baskıları yüzünden kendi kimliklerini ifade edememektedir. Sayıca çok az olmalarına rağmen ateist yönetimlerde de tam tersi bir durum söz konusu olabilmektedir. Tüm bu olumsuzluklara rağmen bir araştırmaya göre dünya nüfusunun %2.5'i kendini ateist, %12.7'si ise kendisini dinsiz olarak tanımlamıştır.

<span class="mw-page-title-main">Agnostik ateizm</span> Hem ateizmi hem de agnostisizmi kapsayan bir felsefi görüş

Agnostik ateizm ya da diğer tanımıyla ateist agnostisizm, hem ateizmi ve hem de agnostisizmi içine alan bir felsefi görüştür. Agnostik ateistler, herhangi bir tanrıya ve tanrısallığa inanmadıkları için hem ateist, aynı zamanda kesin olarak herhangi bir tanrının var olup olmadığını bildiklerini iddia etmedikleri için de agnostiktir. Agnostik ateist bir kişi, bir veya daha fazla tanrının var olduğuna inanan ama hakkında mutlak bilgi sahibi olduğunu iddia etmeyen bir agnostik teist kişinin zıddı olabilir.

<span class="mw-page-title-main">Uluslararası Ateist Birliği</span>

Uluslararası Ateist Birliği (UAB), kamuoyunu ateizm, sekülerizm ve benzer konularda eğitmeyi amaçlayan çeşitli örgütlerin ve bireylerin bir araya geldiği bir federasyondur. UAB 1991 yılında kurulmuştur.

Türkiye'de din, çeşitli dinî inançlardan oluşur. Ülkedeki en yaygın dinin İslam olduğu bilinmekle beraber, bu dine mensup kişilerin oranına ilişkin yayınlanan veriler çelişkilidir. Pew Araştırma Kuruluşu'nun yayımladığı 2012 yılı raporuna göre Müslümanların nüfusa oranı %98'dir. Sabancı Üniversitesi'nin katkılarıyla yapılan bir ankete göre de bu oran %98,3'e ulaşmaktadır. Ipsos'un 2016 tarihli anketine göre Türkiye'deki Müslümanlar nüfusun %82'sini oluşturmaktadır. Optimar'ın 2019'da yayınladığı ankete göre ise Müslümanların nüfusa oranı %89,5'tir. 2021 KONDA anketine göre insanların %92'si Müslüman olarak tanımlandı.

Apateizm ya da tanrıumursamazlık, tanrının veya tanrıların varlığı veya yokluğu konusunda ilgisiz, kayıtsız kalma durumudur. Bir apateist, tanrının veya tanrıların var olduğu veya olmadığı yönündeki iddiaları kabul etmek veya reddetmekle ilgilenmez. Bir inanç, iddia veya bir inanç sisteminden ziyade bir tutum olarak nitelendirilir.

Ateistlere karşı ayrımcılık, diğer kişiler tarafından ateist olarak imlenerek zulüm görmek ve ayrımcılığa uğramaktır. 13 farklı ülkede ateist olanlar idam ile cezalandırılmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Ateizm Derneği</span> Türkiyede faaliyet gösteren düşünce özgürlüğü derneği

Ateizm Derneği, Türkiye’nin ilk resmî ateist derneğidir. Ateizm Derneği, toplumda genel kabul görmüş olan ön yargı ve inançlardan arınmış; dinin, felsefi ya da ideolojik görüşlerin, toplumsal bir baskı aracı olarak kullanılmasına karşı kurumsal mücadele veren; Türkiye ateistlerinin kendi görüşlerini yasal zeminde özgürce ifade edebilmesini teşvik eden, bilimsel, felsefi ve teolojik konularda eğitici projeler düzenleyen yasal bir kurumdur.

<span class="mw-page-title-main">Yahudi ateizmi</span> Etnik ve kültürel olarak Yahudi olanların benimsediği ateizm

Yahudi ateizmi, etnik olarak Yahudi, ancak fikir ve dünya görüşü olarak ateist olanlardır. Yahudilik etnik olduğu kadar dinî noktaları da kapsadığı için, doğal olarak Ateist Yahudilik çelişkilere yol açmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Azerbaycan'da dinsizlik</span>

Azerbaycan'da dinsizlik sayıma ve nüfus sayımına göre yoruma açıktır. Şii İslam Azerbaycan'da en büyük inançtır. Azerbaycan'daki ateistlerin, deistlerin veya agnostiklerin sayısını ölçmek zordur çünkü bunlar ülke nüfus sayımında resmi olarak sayılmamaktadır.

Yeni Ateizm, bazı yirmi birinci yüzyıl ateistleri tarafından ileri sürülen bir akımdır. Bu modern ateizm ve laiklik akımı, din eleştirmenleri olarak da bilinen, batıl inanç, din ve usdışılıkçılık gibi görüşlerin anlayışla karşılanmaması gerektiğini; tam tersine, özellikle de bunların etkilerinin devlet, eğitim ve politikada hissedildiği her dönemde bunlarla mücadele edilmesi, bunların eleştirilmesi ve yalanlarının açığa çıkarılması gerektiğini düşünen bir grup yazar ve düşünür tarafından savunulmaktadır. "Yeni Ateizm" terimi, Gary Wolf tarafından 2006 yılında Wired dergisinde yayımlanan bir makalede ilk defa kullanılmıştır.

Richard Dawkins tarafından Tanrı Yanılgısı kitabında popülerleştirilen bu tanrısal olasılık yelpazesi, bir kişinin kendi inançlarını, herhangi bir tanrının var olmasına yönelik olasılığa göre kategorize etmesini mümkün kılan bir ölçektir.

Ateizme genel bir bakış ve güncel bir rehber olarak aşağıdaki ana hatlar verilmiştir:

Çekya'da 20. yüzyılın ortalarına kadar Hristiyanlık egemen dindi. 1945 yılında Sovyetler Birliği işgaliyle gelen komünist yönetimden ötürü nüfusun çoğunluğu dinsiz oldu.1419-1434 yılları arasında yapılan Hussit savaşları ve bu mezhebin kurucusu Jan Hus'un yakılması ile Hussitlerin zorla tekrar Katolik yapılması ve Otuz Yıl Savaşı sırasında çıkan Bohemya İsyanının 1630'da Beyaz Dağ Savaşında bastırılması ile Protestanların zorla Katolik yapılması nedeniyle yaşanan şiddet olayları propaganda olarak kullanıldı Genel olarak, Hristiyanlık 20. yüzyılın ortalarından beri Komünizm etkisiyle istikrarlı bir şekilde düşüş gösterdi ve bugün sadece bir azınlık olarak kaldı. Modern Çeklerin büyük çoğunluğunu oluşturan dinsizlerin büyük çoğunluğu ateist değildir çoğunluk sadece dinsiz olduğunu söyler ateist ve agnostikler azınlıktadır her şeye rağmen Hristiyanlık bir kültür olarak devam etmektedir dini bayramlar resmi tatildir.

Katolik Hristiyanlık çoğunluk dinidir. 2023'te, İspanyol Sosyolojik Araştırmalar Merkezi tarafından yapılan bir araştırmaya göre, İspanyolların % 51'i kendini Katolik Hristiyan olarak, %2,4'ü diğer inançların takipçileri olarak, Geri kalan ise ateist, agnostik veya inançsız olarak tanımlıyor.

<span class="mw-page-title-main">Dinsiz nüfusa göre ülkeler listesi</span> Vikimedya liste maddesi

Dinsizlik; deizmi, agnostisizmi, ignostisizmi, din karşıtlığını, ateizmi, şüpheciliği, letsizmi, dindar olmayan spiritüalizmi, özgür düşünceyi, antiteizmi, apateizmi, inançsızlığı, pandeizmi, seküler hümanizmi, dindar olmayan teizmi, panteizmi, panenteizmi ve yeni çağı da kapsayabilecek çeşitliliktedir.

Negatif ateizm veya zayıf ateizm, bir kişinin tanrıların var olduğuna inanmadığı ancak kesin olarak var olmadıklarını açıkça iddia etmediği bir bir ateizm türüdür. Pozitif ateizm veya güçlü ateizm ise hiçbir tanrının var olmadığını ileri süren ateizm türüdür.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.