İçeriğe atla

Türkiye'de cumhurbaşkanlığı seçimleri

Makale serilerinden
Türkiye'de siyaset
Türkiye arması
Anayasa
Yasama
Yürütme
Yargı
  • Bölge adliye mahkemeleri
  • Bölge idare mahkemeleri
Seçimler ve referandumlar
Dış ilişkiler

Türk Devletleri Teşkilatı (ilişkiler)

Yerel yönetim
Merkez Bankası

Fatih Karahan

Ayrıca bakınız

Türkiye'nin kuruluşundan bu yana 12 farklı Türk vatandaşını cumhurbaşkanlığı makamına getiren yirmi iki cumhurbaşkanlığı seçimi yapıldı. TBMM tarafından Mustafa Kemal Atatürk ve İsmet İnönü dört defa, Celâl Bayar üç defa; Cevdet Sunay, Fahri Korutürk, Turgut Özal, Süleyman Demirel, Ahmet Necdet Sezer ve Abdullah Gül bir defa cumhurbaşkanlığına seçildiler. Cemal Gürsel, 27 Mayıs Darbesi sonrası yapılan genel seçimler sonucunda yine TBMM tarafından; Kenan Evren, 12 Eylül 1980 Darbesi sonrası 1982 Türkiye anayasa referandumu sonucu (%91,37) cumhurbaşkanı olmuştur.[1] Recep Tayyip Erdoğan, doğrudan halkoyuyla üç defa cumhurbaşkanı seçilmiştir.

Tarih

Cumhurbaşkanı 2007 anayasa değişikliği referandumuna kadar TBMM tarafından 7 yıllığına seçilmekte ve en fazla bir dönem görev yapabilmekteydi. 2017 anayasa değişikliği referandumu ile yapılan değişiklikle beraber cumhurbaşkanının halk tarafından 5 yıllığına seçilmesi ve bir kimsenin en fazla iki kere 5 yıllık dönem görev yapabilmesi sağlandı. Ancak cumhurbaşkanının ikinci döneminde Meclis tarafından seçimlerin yenilenmesine karar verilmesi hâlinde, cumhurbaşkanı bir dönem daha görev yapabilir.

Adaylık süreci

Cumhurbaşkanı olma şartları

Cumhurbaşkanı milletvekili seçilme yeterliliğine sahip olmasının yanı sıra 40 yaşını doldurmuş, Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı ve üniversite mezunu olan adaylar arasından doğrudan halk tarafından seçilir. Cumhurbaşkanının görev süresi beş yıldır. Bir kimse en fazla iki defa cumhurbaşkanı seçilebilir.

Aday gösterme

Cumhurbaşkanları mecliste grubu bulunan partiler, son seçimde birlikte veya ayrı ayrı geçerli oyların %5'ini alan siyasi partiler veya en az 100.000 seçmenin imzası ile aday gösterilir.

Cumhurbaşkanlığı seçimlerinde en fazla imza toplayan ilk 5 aday

# İsim Partisi Seçim Topladığı İmza Sonuç
1 Meral AkşenerİYİ Parti2018255.582 Aday oldu
2 Temel KaramollaoğluSaadet Partisi2018167.967 Aday oldu
3 Doğu PerinçekVatan Partisi2018118.575 Aday oldu
4 Muharrem İnceMemleket Partisi2023114.661[2]Aday oldu
5 Sinan OğanBağımsız2023111.508[2]Aday oldu

Tablo

Seçimler Tarih Toplam üye
veya seçmen 		Toplam
kullanılan oy 		Aday sayısı Kazanan Aldığı oy Aldığı oy oranı
ve seçildiği tur 		Kaynak
İki dereceli seçim
1. seçim29 Ekim 1923 333 158 1 Mustafa Kemal Atatürk158 100 (1. tur)
2. seçim1 Kasım 1927 316 288 1 Mustafa Kemal Atatürk288 100 (1. tur)
3. seçim4 Mayıs 1931 317 289 1 Mustafa Kemal Atatürk289 100 (1. tur)
4. seçim1 Mart 1935 399 386 1 Mustafa Kemal Atatürk386 100 (1. tur)
5. seçim11 Kasım 1938 399 348 1 İsmet İnönü348 100 (1. tur)
6. seçim3 Nisan 1939 429 413 1 İsmet İnönü413 100 (1. tur)
7. seçim8 Mart 1943 455 435 1 İsmet İnönü435 100 (1. tur)
8. seçim5 Haziran 1946 465 451 3 İsmet İnönü388 86 (1. tur)
9. seçim22 Mayıs 1950 487 453 2 Celâl Bayar387 85 (1. tur)
10. seçim14 Mayıs 1954 541 513 2 Celâl Bayar486 95 (1. tur)
11. seçim1 Kasım 1957 638 607 1 Celâl Bayar434 71 (1. tur)
12. seçim26 Ekim 1961 541 513 1 Cemal Gürsel486 95 (1. tur)
13. seçim28 Mart 1966 636 532 2 Cevdet Sunay461 87 (1. tur)
14. seçim6 Nisan 1973 635 557 4 Fahri Korutürk365 66 (15. tur) [3]
15. seçim22 Mart 1980 - - - -[a]- - [4]
16. seçim31 Ekim 1989 450 285 2 Turgut Özal263 92 (3. tur) [5]
17. seçim16 Mayıs 1993 450 431 4 Süleyman Demirel244 57 (3. tur) [6]
18. seçim5 Mayıs 2000 550 533 10 Ahmet Necdet Sezer330 62 (3. tur) [7]
19. seçim28 Ağustos 2007 550 448 3 Abdullah Gül339 76 (3. tur) [8]
Tek dereceli seçim
20. seçim10 Ağustos 2014 55.892.858 41.026.021 3 Recep Tayyip Erdoğan21.000.143 51,8 (1. tur) [9]
21. seçim24 Haziran 2018 59.367.469 51.197.959 6 Recep Tayyip Erdoğan26.330.823 52,6 (1. tur) [10]
22. seçim28 Mayıs 2023 64.197.454 54.023.601 4 Recep Tayyip Erdoğan27.834.589 52,2 (2. tur) [11]

Ayrıca bakınız

Notlar

  1. ^ Türkiye Büyük Millet Meclisi, 22 Mart 1980'den 12 Eylül 1980'e kadar cumhurbaşkanı seçemedi. 12 Eylül Darbesi'yle yönetime gelen Kenan Evren, 1982 referandumu sonucu cumhurbaşkanı oldu.

Kaynakça

  1. ^ "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 7 Ocak 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Nisan 2020. 
  2. ^ a b "İmza süreci tamamlandı: Hangi Cumhurbaşkanı adayı kaç imza topladı?". NTV. 27 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Mart 2023. 
  3. ^ "6. Cumhurbaşkanı Fahri Korutürk". gencgelisim.com. 12 Mart 2021. 29 Eylül 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Eylül 2022. 
  4. ^ Yildiz, Muhammet; Edi, Ahmet (15 Aralık 2021). "1980 cumhurbaşkanlığı seçim süreci". Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim (TEKE) Dergisi. 10 (4): 1651-1658. ISSN 2147-0146. 29 Eylül 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Eylül 2022. 
  5. ^ "Turgut Özal'ın Cumhurbaşkanı Seçilmesi". tarihibilgi.org. 11 Şubat 2018. 29 Eylül 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Eylül 2022. 
  6. ^ "103 üncü Birleşim" (PDF). TBMM. 16 Mayıs 1993. 1 Mart 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Nisan 2023. 
  7. ^ "Ve Sezer, 330 oyla 10'uncu Cumhurbaşkanı". Hürriyet. 5 Mayıs 2000. 29 Eylül 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Eylül 2022. 
  8. ^ "11. Cumhurbaşkanı ve ettiği yemin". Hürriyet. 29 Ağustos 2007. 29 Eylül 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Eylül 2022. 
  9. ^ "2014 Cumhurbaşkanlığı seçim merkezi". Cnnturk.com. 28 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ağustos 2014. 
  10. ^ "Arşivlenmiş kopya". 10 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Nisan 2020. 
  11. ^ "Yüksek Seçim Kurulunun 28 Mayıs 2023 Pazar günü yapılan Cumhurbaşkanı Seçimi İkinci Oylaması kesin sonuçlarının tespitine ilişkin 01/06/2023 Tarihli ve 2023/1269 Sayılı Kararı" (PDF). Yüksek Seçim Kurulu. 1 Haziran 2023. 8 Haziran 2023 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Haziran 2023. 

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Türkiye cumhurbaşkanları listesi</span> Vikimedya liste maddesi

Türkiye cumhurbaşkanları listesi, Türkiye Cumhuriyeti cumhurbaşkanı olarak görev yapmış kişileri içeren listedir. Türkiye Cumhuriyeti Anayasası'na göre cumhurbaşkanı, devlet ve hükûmet başkanıdır ve Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM) adına Türk Silahlı Kuvvetleri'nin başkomutanlığını temsil eder. Cumhurbaşkanı, beş yıllığına görev yapar. Bir kimse en fazla iki defa cumhurbaşkanı seçilebilir. Günümüzde cumhurbaşkanı; kırk yaşını doldurmuş, yükseköğrenim yapmış ve milletvekili seçilme yeterliliğine sahip Türk vatandaşları arasından doğrudan halk tarafından seçilmektedir. Cumhurbaşkanının hastalık, yurt dışına çıkma, ölüm, çekilme veya başka bir nedenle görevini sürdürememesi durumunda, yenisi seçilene kadar en yaşlı cumhurbaşkanı yardımcısı makama vekâlet eder.

<span class="mw-page-title-main">Ahmet Necdet Sezer</span> 10. Türkiye cumhurbaşkanı (2000–2007)

Ahmet Necdet Sezer, Türk hukukçu ve devlet görevlisi. Türkiye'nin 14. Anayasa Mahkemesi başkanı ve 10. cumhurbaşkanıdır. Türkiye Cumhuriyeti tarihinde hem cumhurbaşkanlığı görevini hem de bir yüksek yargı organının başkanlığını yapmış tek kişidir.

<span class="mw-page-title-main">Fahri Korutürk</span> 6. Türkiye cumhurbaşkanı (1973–1980)

Esseyit Hasan Fahri Korutürk, Türk Deniz Kuvvetleri eski komutanı, Türkiye'nin altıncı cumhurbaşkanı asker ve siyasetçi. 1957-1960 yılları arasında Türk Deniz Kuvvetleri komutanı olarak görev yapmış olan Korutürk, 1973-1980 yılları arasında cumhurbaşkanlığı görevini sürdürdü.

<span class="mw-page-title-main">Türkiye'de siyaset</span> Türkiye Cumhuriyetinin siyasi yapısı

Türkiye'de siyaset, Türkiye'nin kuvvetler ayrılığı ilkesine dayalı bir yapısı vardır. Yasama, Yürütme ve Yargı erklerinden oluşan üçlü kuvvet ayrılığı ilkesi temel alınmıştır. Buradaki üç erk; Yasama (TBMM), Yürütme (Cumhurbaşkanı) ve Yargı (Mahkemeler) tarafından oluşmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Türkiye Büyük Millet Meclisi</span> Türkiye Cumhuriyetinin parlamentosu

Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM), Türkiye Cumhuriyeti'nin yasama organıdır. 23 Nisan 1920'de Osmanlı Devleti'nin İtilaf Devletleri'nce işgaline direniş göstermek üzere kurulmuştur. Asli görevi yürütmeyi denetlemektir ve yasama erkini kullanır. "Egemenlik, kayıtsız şartsız milletindir" ilkesi, TBMM'nin varoluşunun temel dayanağını oluşturur.

<span class="mw-page-title-main">Türkiye siyasi tarihi</span> Türkiye Cumhuriyeti siyasetine genel bakış

Türkiye siyasi tarihi, Mustafa Kemal Atatürk'ün Türk ulus devletini ihdas etmesine giden yolda bir evre olan Türk Kurtuluş Savaşı ile başlar.

<span class="mw-page-title-main">2000 Türkiye cumhurbaşkanlığı seçimi</span> Türkiyenin 10. cumhurbaşkanını belirleyen seçim

2000 Türkiye cumhurbaşkanlığı seçimi Türkiye'nin 10. cumhurbaşkanını seçmek üzere TBMM'de düzenlenen seçim sürecidir. 23 Nisan 2000 tarihinde çok partili Türk siyasi tarihinde bir ilk gerçekleşmiş ve mecliste temsil edilen tüm partilerin ortak kararıyla TBMM dışından bir aday cumhurbaşkanlığı için ortak bir aday gösterilmiştir. Seçim sonucunda TBMM'de grubu bulunan 5 partinin üzerinde mutabakat sağladığı ve TBMM dışından adaylık önerisi için gerekli olan 110 milletvekilinin imzası sayesinde seçimlere katılan emekli Anayasa Mahkemesi Başkanı Ahmet Necdet Sezer 3. tur sonunda gereken oy sayısının (276) üzerine çıkarak Türkiye'nin 10. Cumhurbaşkanı seçilmiştir. İlk iki turda ise gereken 2/3 (367) çoğunluğa hiçbir aday ulaşamamıştır. 2. tur oylamasında ikinci olan TBMM Başkanı Yıldırım Akbulut ise 3. tura katılmamıştır. Sezer cumhurbaşkanlığı görevini 16 Mayıs 2000 tarihinde Süleyman Demirel'den devralmıştır.

<span class="mw-page-title-main">2007 Türkiye cumhurbaşkanlığı seçimi</span> Türkiyenin 11. cumhurbaşkanını belirleyen seçim

2007 Türkiye cumhurbaşkanlığı seçimi, Türkiye'nin 11. cumhurbaşkanının belirlenmesi için yapılan seçim. Nisan ayında başlayan ve olaylı geçen süreç 28 Ağustos'ta Abdullah Gül'ün cumhurbaşkanı seçilmesiyle tamamlanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">E-muhtıra</span> 27 Nisan 2007 askerî muhtırası

E-muhtıra ya da 27 Nisan Bildirisi, Türk Silahlı Kuvvetleri adına Genelkurmay Başkanlığının cumhurbaşkanlığı seçimi dolayısı ile 27 Nisan 2007 tarihinde gece saat 23.20'de yaptığı, laiklikle ilgili açıklama. Türkiye kamuoyunda hâkim olan görüş, basın açıklamasının "muhtıra" olduğu yönündedir. Bildiri internet aracılığıyla verildiği için "e-muhtıra" olarak da adlandırılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">2007 Türkiye genel seçimleri</span> TBMM 23. dönem milletvekillerini belirleyen seçim

2007 Türkiye genel seçimleri, 22 Temmuz 2007 tarihinde TBMM 23. dönem üyelerini belirlemek için yapılan seçimdir.

<span class="mw-page-title-main">Türkiye cumhurbaşkanı</span> Türkiye Cumhuriyetinin devlet ve hükûmet başkanı

Türkiye Cumhuriyeti cumhurbaşkanı, Türkiye Cumhuriyeti'nin devlet ve hükûmet başkanıdır. Türkiye Büyük Millet Meclisi adına Türk Silahlı Kuvvetlerinin başkomutanlığını, Türkiye Cumhuriyeti'ni ve Türk milletinin birliğini temsil eder. Türkiye Cumhuriyeti Anayasası'nın uygulanmasını ve devlet kurumlarının uyum içinde çalışmasını temin eder. Cumhurbaşkanının görev ve yetkileri, Türkiye Cumhuriyeti Anayasası'nın 104. maddesinde düzenlenmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Türkiye Cumhuriyeti Anayasası</span> 1982 yılından beri yürürlükte olan Türkiye Anayasası

Türkiye Cumhuriyeti Anayasası, 2709 Sayılı Türkiye Cumhuriyeti Anayasası veya resmî olmayan kullanımıyla 1982 Anayasası, Türkiye'nin 9 Kasım 1982'den bu yana geçerli olan anayasasıdır. 12 Eylül Darbesi sonrasında askerî yönetimin emriyle Danışma Meclisi tarafından hazırlanmış, 23 Eylül 1982 tarihinde Danışma Meclisi tarafından ve 18 Ekim 1982 tarihinde Millî Güvenlik Konseyi tarafından kabul edilmiştir. Devlet Başkanı Kenan Evren, Anayasa'nın ilk üç maddesinin "değiştirilemeyeceğini ve değiştirilmesinin teklif edilemeyeceğini" dördüncü madde olarak taslağa ekletmiştir. 7 Kasım 1982 Pazar günü yapılan halk oylaması sonucu yüzde 91,37 oranında kabul oyu ile kabul edilmiştir.

Tabii Senatörlük, 1961 Anayasası'na göre kurulan Cumhuriyet Senatosu'nu oluşturan üç çeşit üyeden biridir. Tabii Senatörler kendi içinde iki gruba ayrılıyorlardı.

<span class="mw-page-title-main">2007 Türkiye anayasa değişikliği referandumu</span> Türkiyede yapılan beşinci halk oylaması

2007 Türkiye anayasa değişikliği referandumu, 21 Ekim 2007 tarihinde Türkiye'de, Cumhurbaşkanının halk tarafından seçilmesi başta olmak üzere birtakım anayasa değişikliklerinin halkoyuna sunulmasıdır. Türkiye'de yapılan beşinci halk oylamasıdır.

<span class="mw-page-title-main">1982 Türkiye anayasa referandumu</span> Türkiyede yapılan ikinci halk oylaması

1982 Türkiye anayasa referandumu, Türkiye'de yapılan ikinci halk oylamasıdır.

<span class="mw-page-title-main">1987 Türkiye anayasa değişikliği referandumu</span> Türkiyede yapılan üçüncü halk oylaması

1987 Türkiye anayasa değişikliği referandumu Türkiye'de yapılan üçüncü halk oylamasıdır. 12 Eylül 1980 darbesi ile getirilen siyasi yasakları kaldıran anayasa referandumu olarak bilinir.

<span class="mw-page-title-main">Türkiye'de seçimler</span>

Türkiye'de seçimler devletin altı pozisyonu için yapılır: cumhurbaşkanlığı (ulusal), parlamento (ulusal), belediye başkanlığı (yerel), ilçe belediye başkanlığı (yerel), il veya belediye meclis üyeleri (yerel) ve muhtarlar (yerel). Seçimler dışında referandumlar da yapılmaktadır.

1973 Türkiye cumhurbaşkanlığı seçimi, 13 Mart-6 Nisan 1973 tarihleri arasında 15 tur olarak yapıldı. 15. turda 635 milletvekilinin 557'si oylamaya katıldı ve Cumhuriyet Senatörü Fahri Korutürk, 365 oyla Cumhurbaşkanlığa seçildi.

<span class="mw-page-title-main">Cumhurbaşkanlığı Kabinesi</span> Türkiye Cumhuriyetinin yürütme organı

Cumhurbaşkanlığı Kabinesi, Hükûmet veya Kabine, Türkiye'de Cumhurbaşkanının başkanlık ettiği ve tüm bakanların bir araya gelip kararlar aldığı kuruldur. Her bakan, kendi bakanlığını ilgilendiren iş ve emri altındaki kamu personelinin yerine getirdikleri işlem ve eylemlerinden sorumludur.

1980 Türkiye cumhurbaşkanlığı seçimi, Türkiye'nin 7. cumhurbaşkanını seçmek üzere yapılan ancak 22 Mart 1980 tarihinden 12 Eylül 1980 tarihine kadar sonuç alınamadan devam eden seçim sürecidir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.