İçeriğe atla

Türkiye'de COVID-19 aşılaması

Türkiye'de COVID-19 aşılaması
Birinci ve ikinci doz aşıların şehir nüfuslarına göre oranları (28 Haziran 2021)
Tarih14 Ocak 2021 (2021-01-14)-günümüz
KonumTürkiye (Ülke geneli)
NedenCOVID-19 pandemisi
DüzenleyenTürkiye Cumhuriyeti Sağlık Bakanlığı
Katılanlar152.733.986 (Toplam yapılan aşı sayısı)
  • 57.960.640 (1. doz uygulanan kişi sayısı)
  • 53.195.029 (2. doz uygulanan kişi sayısı)
  • 28.236.851 (3. doz uygulanan kişi sayısı)
  • 28.206.135 (4. doz uygulanan kişi sayısı)
Güncelleme: 17 Şubat 2024, Cumartesi 23:33
Maddi hasarKonya'daki 2 aşı, Mersin'de 24 aşı kayboldu.
Resmî sitecovid19asi.saglik.gov.tr

Türkiye'de COVID-19 aşılaması, Sağlık Bakanlığı tarafından CoronaVac aşısına "Acil Kullanım Onayı" verilmesinin ardından 14 Ocak 2021'de başladı.

Tarihi

Pfizer-BioNTech COVID-19 aşısının uygulandığı bir aşı odası
Samsun'daki bir COVID-19 aşılama durağından görünüm.

25 Kasım 2020 tarihinde Sağlık Bakanı Fahrettin Koca, COVID-19 aşısı için Sinovac firması ile anlaşmaya varıldığı ve 10 milyon doz aşı temin edileceğini açıklamıştır.[1] 30 Aralık 2020 tarihinde ilk parti CoronaVac aşıları havayolu ile Türkiye'ye getirildi.[2] Getirilen aşılar iki hafta boyunca Türkiye İlaç ve Tıbbi Cihaz Kurumu tarafından analiz edilmiştir. Ardından aşı için "Acil Kullanım Onayı" verilmiştir.[3] Türkiye'de aşılama süreci 13 Ocak 2021'de Sağlık Bakanı Fahrettin Koca ve Bilim Kurulu üyelerinin vatandaşları aşı olmaya teşvik etmek için canlı yayında aşı olmasıyla başladı.[4]

25 Aralık 2020'de Sağlık Bakanı Koca, Mart ayı sonuna kadar 4.5 milyon doz Pfizer-BioNTech aşısı geleceğini açıkladı. 24 Mart 2021 tarihinde 1,4 milyon doz aşı Türkiye’ye ulaştı. 12 Nisan 2021 tarihinde Pfizer-BioNTech aşısının kullanımına başlandı.[5]

28 Nisan 2021 tarihinde Sağlık Bakanı Koca, 50 milyon doz Sputnik V aşısı için imza atıldığını açıkladı.[6] 30 Nisan tarihinde Sputnik V aşısına "Acil Kullanım Onayı" verildi. İlk sevkiyat 14 Haziran'da gerçekleşmiştir.[7][8]

30 Haziran 2021 tarihinde Sağlık Bakanı Koca 50 yaşından büyüklerin ve sağlık çalışanlarının üçüncü doz aşı olması yönünde karar verildiğini açıkladı.[9]

16 Ağustos 2021'de ise yurt dışına çıkışlarda bazı ülkeler tarafından iki doz Pfizer-BioNTech aşısı istenmesi nedeniyle, iki doz Sinovac ve bir doz BioNTech yaptıranlara dördüncü doz aşı hakkı tanımlandı.[10]

3 Kasım 2021'de Sağlık Bakanı Koca, 2 doz Pfizer-BioNTech yaptıranlar için 6 ay sonra 3. doz Pfizer-BioNTech aşısının yapılacağını açıkladı.[11]

15 Aralık 2021 Koronavirüs Bilim Kurulu toplantısının ardından yazılı açıklama yapan Sağlık Bakanı Fahrettin Koca, COVID-19'un yeni çıkan ve daha kolay bulaşan Omicron varyantının bulaşmasını engellemek için aşı türü fark etmeksizin 3.doz aşı bekleme süresinin 3 aya indirildiğini açıkladı.[12]

Aşı Kampanyası

Türkiye Sağlık Bakanlığı tarafından aşılama kampanyası için Şener Şen, Haluk Bilginer, Zeynep Bastık, Cem Yılmaz, Hayko Cepkin, İlber Ortaylı, Acun Ilıcalı, Engin Altan, Kıvanç Tatlıtuğ, Cedi Osman, Okan Bayülgen, Ezgi Mola ile Dr. Mehmet Öz’ün yer aldığı kamu spotları hazırlandı.[13]

Tartışmalar

25 Kasım tarihinde Sağlık Bakanı Fahrettin Koca COVID-19 aşısı için Sinovac ile anlaşmaya varıldığını ve 10 milyon doz aşı temin edileceğini açıkladığından beri çeşitli tartışmalar oldu. CoronaVac aşısının Faz-3 çalışmaları yapılmamış durumda olması sebebi ile yetersiz ve güvenilir olmadığı iddia edildi.[14] HDP İstanbul Milletvekili Garo Paylan, Sağlık Bakanlığı bütçesine 15 milyar TL eklenmesini ve Çin menşeli (CoronaVac) aşı yerine Alman (Pfizer-BioNTech) aşısının ücretsiz şekilde vatandaşlara uygulanması için önerge verdi fakat önerge reddedildi.[15]

9 Aralık 2020 tarihinde ise CHP Ankara Milletvekili Murat Emir, Çin'den alınan COVID-19 aşısının Türkiye’ye geldiğini ve 10 gündür AKP üyesi siyasetçiler ile yakınlarına yapılmaya başlandığını iddia etti.[16] Sağlık Bakanı Koca ise iddiayı reddetti.[17]

25 Aralık 2020 tarihinde Sağlık Bakanı Koca Pfizer-BioNTech aşısının da Türkiye'ye geleceğini duyurdu. “Mart ayı sonuna kadar 4.5 milyon doz aşı ülkemize teslim edilecektir” diyen Koca, “Anlaşmamıza göre tarafların mutabakatı ile 30 milyon doza kadar aynı şartlarda aşı temin edilebilecektir” ifadelerini kullandı.[18] Fakat Mart ayı sonuna kadar Sağlık Bakanı Koca, 1,4 milyon doz Pfizer-BioNTech aşısının Türkiye’ye ulaştığını açıkladı.[19]

2021 yılının Ocak ayında ise 23 Aralık'ta başlaması planlanan aşılamanın hâlâ başlamaması tepkilere neden oldu.[20]

26 Ocak 2021 tarihinde Türk Tabipler Birliği Merkez Konseyi Başkanı Şebnem Korur Fincancı’ya göre günde 100 bin aşılama yapıldığı takdirde üç ayda ancak 10 milyon kişi aşılanabilir. Bu rakamın toplumsal bağışıklık için yeterli olmadığını söyledi.[21]

23 Şubat 2021'de CHP Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu 1 milyon doz bedava aşı için 12 milyon dolar ödendiğini iddia etti.[22] 6 Mart 2021 tarihinde Sağlık Bakanı Fahrettin Koca, CHP Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu'nun iddiasını reddetti ve Kılıçdaroğlu'nu aşı programını riske atmakla suçladı. Koca, Çin’le aramızda kesinlikle bedava aşı anlaşması olmamış, devletimiz Sinovac ile anlaşılan bedellerin dışında hiçbir ödeme yapmamıştır." dedi.[23][24]

Sağlık Bakanı Fahrettin Koca, 25 Şubat’ta “Bizim için önemli olan Nisan, en geç Mayıs ayında bu aşılama sürecini tamamlayabilir olmak. Toplamda Nisan, en geç Mayıs sonuna kadar 105 milyon doz aşıya erişeceğimizi biliyoruz” açıklamasında bulunmuştu. Koca, 11 Mart’ta ise “Nüfusun 50 milyonluk kısmını sonbahardan önce aşılarsak, salgın ağır baskı olmaktan çıkacak” ifadelerini kullandı.[25] Bakan Koca’nın “ilkbahar” olarak açıkladığı aşılama takvimi “sonbahar” zamanına ertelenince tepki oluştu.[26]

4.doz aşı kararından sonra Prof. Dr. Esin Davutoğlu Şenol, "Tekrarlanan dozlar için şu anda dolaylı veriler dışında doğrudan kanıt yoktur" açıklamasında bulundu. Prof. Dr. Kayıhan Pala ise, "Veri/kanıt olmaksızın, bilimsel bilgiye dayanmayan düzenlemeler yapmak başka bir kötü yönetim örneği" ifadelerini kullandı.[27]

30 Temmuz 2021'de 30 Nisan’da "Acil Kullanım Onayı" alan Sputnik V aşısının hâlâ kullanımına geçilmemesi eleştirildi.[28] 2 Eylül’deki Bilim Kurulu toplantısının ardından Sağlık Bakanı Koca'ya aşının neden kullanıma geçilmediği soruldu. Koca, “Sputnik ile ilgili 200 bin kişi için doz gelmişti, yani 400 bin. Sputnik ile ilgili birinci ve ikinci dozun farklılığı var, aynı aşı değil. Birbirinden farklı. O nedenle gelen aşı farklılığından ötürü biz yeni dönemde, özellikle dün de temasa geçmiş olduk, hızla daha yoğun hem bir hem ikinci doz aşının gelmesi için gayret içindeyiz“ açıklamasında bulundu.[29]

14 Aralık 2021'de Pfizer-BioNTech aşısı olmaya gittiklerinde Çince yazılı flakonlar ile karşılaştıklarını dile getiren vatandaşların sosyal medya paylaşımları kafa karışıklığına neden oldu.[30] Sağlık Bakanlığı kaynaklarından edinilen bilgiye göre aşının BioNTech firmasına ait olduğu ve Türkiye’nin istediği aşı miktarının aksamaması amacıyla bir Uzak Doğu ülkesi için ürettiği aşıları gönderildiği öğrenildi.[31]

Kullanılan Aşılar

Dünyada çeşitli geliştirme aşamalarında birçok COVID-19 aşısı bulunmaktadır. Türkiye'de şu anda 4 farklı aşı acil kullanım onayı verilmiştir.[a]

Aşı
İlk sevkiyat
Acil Kullanım Onayı
Kullanım Durumu
30 Aralık 2020
13 Ocak 2021
Kullanımda
18 Mart 2021
-
Kullanımda
Sputnik V
14 Haziran 2021
30 Nisan 2021
Kullanılmıyor
TURKOVAC
30 Aralık 2021
22 Aralık 2021
Kullanımda

Aşı Uygulanacak Grup Sıralaması

Bakanlığın paylaştığı aşılama sırası şu şekildedir:[32][33]

Aşama Gruplar Sıra Alt gruplar Durum
1. A. Sağlık kurumlarında çalışanlar, eczane çalışanları A - Aşılanıyor...
B. Yaşlı, engelli, koruma evleri gibi yerlerde kalan ve çalışanlar B
C. 65 yaş üstü bireyler C1 90 yaş üstü bireyler
C2 85-89 yaş arası bireyler
C3 80-84 yaş arası bireyler
C4 75-79 yaş arası bireyler
C5 70-74 yaş arası bireyler
C6 65-69 yaş arası bireyler
2. A. Hizmetin sürdürülebilmesi için öncelikli sektörler A1 Millî Savunma Bakanlığı
A2 İçişleri Bakanlığı
A3 Kritik görevlerdeki kişiler
A4 Zabıta, özel güvenlik
A5 Adalet Bakanlığı
A6 Cezaevleri
A7 Eğitim sektörü
A8 Gıda sektörü çalışanları
A9 Taşımacılık sektöründe çalışanlar
B. 50-64 yaş arası bireyler B1 60-64 yaş arası bireyler
B2 55-59 yaş arası bireyler
B3 50-54 yaş arası bireyler
3. A. Kronik hastalığı olan kişiler A1 45-49 yaş arası bireyler
A2 40-44 yaş arası bireyler
A3 18-29 yaş arası bireyler
B. Diğer gruplar B1 45-49 yaş arası bireyler
B2 40-44 yaş arası bireyler
B3 35-39 yaş arası bireyler
B4 30-34 yaş arası bireyler
B5 25-29 yaş arası bireyler
B6 17-24 yaş arası bireyler

Notlar

  1. ^ Türkiye Cumhuriyeti Sağlık Bakanlığı Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü (HSGM), Pfizer-BioNTech COVID-19 Aşısına Türkiye'den İlaç Temini ve Kullanımına İlişkin Kılavuz kapsamında Türkiye'de aşı ithalatında esas alınan ABD FDA Acil Kullanım İzni'ni kabul etti.

Kaynakça

  1. ^ "'Çin aşısı mı Alman aşısı mı?' sorusuna Cerrahpaşa'dan yanıt". sozcu.com.tr. 25 Kasım 2020. 25 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  2. ^ "Koronavirüs aşıları Türkiye'de". dw.com/tr. 30 Aralık 2020. 30 Aralık 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  3. ^ "CoronaVac aşısı için 'Acil Kullanım Onayı' çıktı". 13 Ocak 2021. 13 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  4. ^ "İlk Koronavirüs Aşısı Sağlık Bakanı Fahrettin Koca'ya Yapıldı". saglik.gov.tr. 13 Ocak 2021. 14 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  5. ^ "Bugün ilk kez uygulanmaya başladı! İşte Biontech aşısı hakkında detaylar". hurriyet.com.tr. 2 Nisan 2021. 3 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Nisan 2021. 
  6. ^ "Sağlık Bakanı Koca: 50 milyon doz Sputnik V aşısı için imza atıldı". haber7.com. 28 Nisan 2021. 28 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Nisan 2021. 
  7. ^ "Son dakika: Bakan Koca tarih verip açıkladı! Sputnik V aşısı için anlaşma tamam". milliyet.com.tr. 28 Nisan 2021. 28 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Nisan 2021. 
  8. ^ "Sputnik V'nin ilk partisi Türkiye'ye teslim edildi". sputniknews.com. 14 Haziran 2021. 14 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Haziran 2021. 
  9. ^ "Bilim Kurulu sonrası Sağlık Bakanı Fahrettin Koca'dan kritik açıklamalar". sozcu.com.tr. 30 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Haziran 2021. 
  10. ^ "4. doz aşı randevusunu kimler alabilir? İşte aşılama çalışmalarında son bilgiler". hurriyet.com.tr. 30 Ağustos 2021. 30 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ağustos 2021. 
  11. ^ "SON DAKİKA: BioNTech'te 3. doz aşı başlıyor (Koronavirüs Bilim Kurulu sonrası açıklama)". ntv.com.tr. 4 Kasım 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Kasım 2021. 
  12. ^ "Omicron: Türkiye'de Covid aşılarında hatırlatma dozu için bekleme süresi 3 aya indirildi". 15 Aralık 2021. 16 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Aralık 2021. 
  13. ^ "Sağlık Bakanlığının Kovid-19 aşılama kampanyası ünlülerin desteğiyle devam ediyor". aa.com.tr. 31 Ağustos 2021. 19 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  14. ^ "Çin aşısı güvenilir mi tartışması: Kahve muhabbetine döndü". gazeteduvar.com.tr. 5 Aralık 2019. 5 Aralık 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  15. ^ "'Çin Yerine Nitelikli Alman Aşısı Ücretsiz Olsun' Önergesi AKP ve MHP Tarafından Reddedildi". evosangels.com. 29 Kasım 2020. 29 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  16. ^ "CHP'li Emir'den bomba iddia: Corona aşısı geldi, AKP'liler aşı olmaya başladı". Sözcü. 9 Aralık 2020. 9 Aralık 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  17. ^ "'Corona aşısı geldi, AKP'liler olmaya başladı' iddiasına Bakan Koca'dan yanıt". Sözcü. 9 Aralık 2020. 9 Aralık 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  18. ^ "Sağlık Bakanlığı, BioNTech aşısı ile ilgili anlaşmayı imzaladı: Yıl sonuna kadar 550 bin doz gelmesi bekleniyor". indyturk.com. 25 Aralık 2020. 25 Aralık 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  19. ^ "Sağlık Bakanı Koca, 1,4 milyon doz BioNTech aşısının Türkiye'ye ulaştığını açıkladı". bbc.com. 24 Mart 2021. 25 Mart 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  20. ^ "Aşı Nerede ?". 10 Ocak 2021. sozcu.com.tr. 10 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  21. ^ "Türkiye'de aşılama planı yavaş mı işliyor?". dw.com/tr. 26 Ocak 2021. 26 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  22. ^ "Kılıçdaroğlu: Ücretsiz aşılar fatura edildi mi?". dw.com/tr. 26 Şubat 2021. 23 Şubat 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  23. ^ "Bakan Koca'dan Kılıçdaroğlu'nun aşı iddiasına tepki". ntv.com.tr. 6 Mart 2021. 6 Mart 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  24. ^ "Sağlık Bakanı Fahrettin Koca, Kemal Kılıçdaroğlu'nun "Bedava aşıya para veriliyor" yalanını belgeyle çürüttü: Bunun akılla izahı var mı?". Takvim.com.tr. 25 Mart 2021. 25 Şubat 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  25. ^ "Sağlık Bakanı 'ilkbahar' dediği aşılama takvimini 'sonbahar' olarak değiştirdi". evrensel.net. 12 Mart 2021. 12 Mart 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  26. ^ "Bakan Koca'dan iki farklı açıklama! Sosyal medyada tepki çekti". cumhuriyet.com.tr. 12 Mart 2021. 12 Mart 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  27. ^ "BİLİM İNSANLARINDAN 4. DOZ AŞIYA ELEŞTİRİ!". e-gazetem.com. 16 Ağustos 2021. 30 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ağustos 2021. 
  28. ^ "Rusya'dan gelen Sputnik V aşıları hâlâ uygulamaya geçirilmedi". Sarp Sağkal. cumhuriyet.com.tr. 30 Temmuz 2021. 26 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ağustos 2021. 
  29. ^ "400 bin doz aşı çöpe mi gitti?". birgun.net. 22 Eylül 2021. 23 Eylül 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Eylül 2021. 
  30. ^ "Çince yazılı Biontech aşıları kafa karıştırdı!". Cumhuriyet. 14 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Aralık 2021. 
  31. ^ "Çince yazılı Biontech aşıları kafa karıştırdı! Sosyal medya ayağa kalktı". Sözcü. 13 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Aralık 2021. 
  32. ^ "Aşı Uygulanacak Grup Sıralaması". covid19asi.saglik.gov.tr/. 20 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Şubat 2021. 
  33. ^ Fahrettin Koca [@drfahrettinkoca] (19 Nisan 2021). "Bugün itibarıyla aşılama programında yeni bir safhaya geçiyoruz" (X gönderisi) – X vasıtasıyla. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Aşı (tıp)</span> belirli bir hastalığa karşı bağışıklık sağlamak için üretilen biyolojik ilaç

Aşı, belirli bir bulaşıcı veya malign hastalığa karşı aktif kazanılmış bağışıklık sağlayan biyolojik bir preparattır. Aşıların güvenliği ve etkinliği geniş çapta incelenmiş ve doğrulanmıştır. Bir aşı tipik olarak hastalığa neden olan bir mikroorganizmaya benzeyen bir ajan içerir ve genellikle mikrobun zayıflatılmış veya öldürülmüş formlarından, toksinlerinden veya yüzey proteinlerinden yapılır. Vücudun bağışıklık sistemi ajanı bir tehdit olarak tanır, yok eder ve bu sayede gelecekte karşılaşabileceği bu ajanla ilişkili mikroorganizmaları daha fazla tanır ve yok eder.

<span class="mw-page-title-main">Pfizer</span> İlaç ve Aşı firması

Pfizer, dünyanın önde gelen ilaç şirketlerinden biridir. Alman asıllı bilim insanları Charles Pfizer ve Charles Erhart adlı kuzenler tarafından 1849 yılında New York'ta kurulmuş olup; hâlâ etkinliğini sürdürmektedir. Türkiye'deki faaliyetlerine 1957'de başlamıştır.

<span class="mw-page-title-main">Pandemrix</span>

Pandemrix, 2009 domuz gribi salgınında etkili olan H1N1 virüsüne karşı İngiltere merkezli ilaç şirketi GlaxoSmithKline tarafından üretilen grip aşısıdır. Avrupa Komisyonu, Avrupa İlaç Ajansı'nın tavsiyesi üzerine Pandemrix'in H1N1 aşısı olarak kullanılmasını onaylamıştır.

<span class="mw-page-title-main">Fahrettin Koca</span> Türk siyasetçi

Fahrettin Koca ; Türk tabip ve bürokrat. Türkiye Cumhuriyeti eski sağlık bakanıdır.

<span class="mw-page-title-main">Türkiye'de COVID-19 pandemisi</span> Türkiye COVID-19 pandemi maddesi

Dünya geneline yayılan COVID-19 salgınının Türkiye'de tespit edilen ilk vakası Sağlık Bakanlığı tarafından 11 Mart 2020 günü açıklandı. Ülkedeki virüse bağlı ilk ölüm ise 15 Mart 2020'de gerçekleşti. Sağlık Bakanı Fahrettin Koca, 1 Nisan 2020'de yaptığı açıklamada koronavirüs vakalarının tüm Türkiye'ye yayıldığını açıkladı. 7 Nisan 2023 itibarıyla Türkiye'de koronavirüs ile enfekte olmuş toplam hasta sayısının 17.232.066 olduğu ve mevcut hastalardan kişinin yoğun bakımda tedavi görmekte olduğu; şimdiye kadar iyileşen hasta sayısının ve ölen hasta sayısının toplam 102.174 kişi olduğu bildirildi. Bugüne kadar toplam 162.743.369 test yapıldı. 14 Ocak 2021'de başlayan aşı uygulaması kapsamında 5 Mayıs 2021 itibarıyla toplam 24 milyon 278 bin 886 kişiye aşı yapıldı. Bunlardan 14 milyon 327 bin 674 kişiye birinci doz aşı uygulanırken 9 milyon 951 bin 212 kişiye ise ikinci doz aşı uygulandı. İstanbul, Ankara, İzmir, Bursa ve Antalya en çok aşının uygulandığı ilk 5 şehir arasında yerini aldı. Ayrıca Türkiye dünyada; Amerika Birleşik Devletleri, Çin, Hindistan, Birleşik Krallık ve Brezilya'nın ardından en çok aşı uygulayan 6. ülke oldu. 26 Nisan 2022 itibarıyla toplam 147 milyon 455 bin 844 doz aşı uygulandı. Bunlardan 57 milyon 814 bin 672 kişiye birinci doz aşı uygulanırken 53 milyon 29 bin 128 kişiye ikinci doz aşı, 27 milyon 738 bin 522 kişiye üçüncü doz aşı uygulandı.

Türkiye'de COVID-19 pandemisi sırasında yaşanan önemli olayların gün gün listelendiği zaman çizelgesi. Şablon:2019-2020 koronavirüs pandemisi verileri/Türkiye Tıbbi vaka tablosu

Sputnik V ya da resmî kayıt adıyla Gam-COVID-Vac, Gamaleya Epidemiyoloji ve Mikrobiyoloji Araştırma Enstitüsü tarafından üretilen COVID-19 aşısı adayıdır. Aşı adayı, Rusya Sağlık Bakanlığı tarafından 11 Ağustos 2020'de duyuruldu. Soğuk Savaş dönemindeki uzay rekabetine atfen isimlendirilen aşı COVID-19'a karşı tescil edilen ilk aşıdır. 8 Ağustos 2020 itibarıyla, Gam-KOVİD-Vak aşı adayı hakkında güvenilir bilimsel bir rapor yayımlanmamıştır. Rus yetkililere göre iki aydan kısa bir süre insan deneklerde test edilen aşıyı Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin duyurdu ve 20'den fazla ülkeden milyarlarca talep olduğu belirtildi.

<span class="mw-page-title-main">Uğur Şahin</span> Türk asıllı Alman immünolog, onkolog ve BioNTechin CEOsu

Uğur Şahin, Türk-Alman immünolog, onkolog, akademisyen, bilim ve iş insanı. Mainz merkezli biyoteknoloji şirketi BioNTech'in kurucu ortağı ve CEO'su olan Şahin aynı zamanda Mainz Johannes Gutenberg Üniversitesi Tıp Merkezi'nde öğretim görevlisi olarak çalışmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Pfizer-BioNTech COVID-19 aşısı</span> Pfizer ile işbirliği içinde BioNTechten COVID-19a karşı mRNA aşısı

Pfizer-BioNTech COVID-19 aşısı BioNTech ve Pfizer şirketlerinin iş birliğinde geliştirilen COVID-19 aşısı. Dünya Sağlık Örgütü tarafından sıkı düzenleyici kurumlar olarak tanımlanan kurumlardan acil kullanım onayı ve düzenli kullanım onayı alan ilk COVID-19 aşısıdır. Etkin maddesi tozinameran adıyla bilinmektedir.

<span class="mw-page-title-main">BioNTech</span> Alman biyoteknoloji şirketi

BioNTech SE, Almanya merkezli halka açık biyoteknoloji şirketi. Çeşitli hastalıkların tedavisi için hastaya özgü yaklaşım ile aktif immünoterapiler üretmektedir. Kanser immünoterapisi için mRNA tabanlı ilaçlar, bulaşıcı hastalıklar için aşılar ve nadir hastalıklar için protein tedavileri geliştirmektedir.

Sinovac Biotech, 1993 yılında Weidong Yin tarafından kurulan ve bulaşıcı insan hastalıklarına karşı koruma sağlayan aşıların araştırılması, geliştirilmesi, üretimi ve satılmasına odaklanan bir biyofarmasötik şirketidir. Şirketin merkezi Pekin, Çin'dedir.

<span class="mw-page-title-main">CoronaVac</span> COVID-19a karşı Sinovac aşısı

CoronaVac, Çinli biyofarmasötik şirketi Sinovac tarafından geliştirilen inaktif bir COVID-19 aşısıdır. 2020'nin ortalarından itibaren Faz III klinik araştırmalarından geçmeye başlayan aşı, klinik sonuçlar açıklanarak Faz III aşamasını tamamlamıştır. 2 ile 8 derece sıcaklığında buzdolabında saklanabilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">RNA aşısı</span>

RNA aşısı veya mRNA aşısı, sentetik RNA moleküllerini insan hücrelerine transfer eden yeni bir aşı türüdür. Burada genetik malzemenin nakli (transfeksiyon) söz konusudur. RNA, hücrenin içine girdikten sonra mRNA olarak çalışır ve hücreyi yeniden programlayarak, hücrenin normalde patojen veya kanser hücreleri tarafından üretilen yabancı proteini üretmesini sağlar. Ardından bu protein molekülleri vücudun uyumlayıcı bağışıklık tepkisini harekete geçirir, böylece vücut, proteinin içindeki patojenleri ya da kanser hücrelerini yok etmeyi öğrenir. Kırılgan mRNA iplikçiklerini korumak ve bunların insan hücreleri tarafından emilmesini kolaylaştırmak için mRNA molekülleri bir ilaç taşıyıcı sistemiyle kaplanır.

<span class="mw-page-title-main">Katalin Karikó</span> Macar biyokimyager ve bilim insanı

Katalin Karikó, Macar biyokimyager ve bilim insanı. Almanya merkezli biyoteknoloji şirketi olan BioNTech'te kıdemli başkan yardımcısı olan Karikó, Pfizer-BioNTech'in ortaklaşa geliştirdikleri COVID-19 aşısının temel aldığı mRNA teknolojisini geliştirmesi ile tanınmaktadır. COVID-19'a karşı etkili mRNA aşılarının geliştirilmesini sağlayan nükleozit baz modifikasyonlarına ilişkin keşfi nedeniyle Drew Weissman ile birlikte 2023 Nobel Fizyoloji veya Tıp Ödülü'ne layık görüldü.

<span class="mw-page-title-main">İnaktif aşı</span> bir hastalık patojeninin öldürülmüş bir halini kullanan aşı

İnaktif aşı, kültürde yetiştirilen ve daha sonra hastalık üretme kapasitesini yok etmek için öldürülen virüs partikülleri, bakteriler veya diğer patojenlerden oluşan bir aşıdır. Buna karşılık, canlı aşılar hâlâ canlı olan patojenleri kullanır. İnaktif aşılar için patojenler kontrollü koşullar altında yetiştirilir ve enfektiviteyi azaltmak ve böylece aşıdan kaynaklanan enfeksiyonu önlemek için bir araç olarak öldürülür.

Turkovac, Türkiye Sağlık Bakanlığı ve Erciyes Üniversitesi tarafından geliştirilmiş inaktif tipte bir COVID-19 aşısıdır. Veteriner hekim Prof. Dr. Aykut Özdarendeli'nin ekip liderliğiyle geliştirilen aşı, Türkiye'de acil kullanım onayı almıştır.

<span class="mw-page-title-main">Hatırlatma dozu</span> ilk uygulamadan sonra ekstra aşı uygulaması

Tıbbi terimlerle bir hatırlatma dozu, pekiştirme dozu, takviye dozu veya rapel bir aşının daha önceki (primer) bir dozdan sonra fazladan uygulanmasıdır. İlk bağışıklamadan sonra bir hatırlatma enjeksiyonu veya bir hatırlatma dozu, bağışıklık kazandırıcı antijene yeniden maruz kalmadır. Bu antijene karşı hafıza zamanla azaldıktan sonra, o antijene karşı bağışıklığı tekrar koruyucu seviyelere yükseltmesi amaçlanır. Örneğin, tetanoz aşısı hatırlatıcıları genellikle her 10 yılda bir önerilir; çünkü tetanoza özgü bellek hücreleri işlevlerini kaybeder veya apoptoza uğrar.

<span class="mw-page-title-main">Keymen İlaç</span> uluslararası hizmet veren Türkiye merkezli bir ilaç firmasıdır

Keymen İlaç, uluslararası hizmet veren Türkiye merkezli bir ilaç firmasıdır.

<span class="mw-page-title-main">PastoCovac</span>

PastoCovac, İran ve Küba'nın ortak COVID-19 aşısıdır. Bu aşı Küba Finlay Enstitüsü ile İran Pasteur Enstitüsü tarafından geliştirilmektedir. Aşı iki temel doz ve PastoCovac Plus adlı bir takviye dozundan oluşmaktadır. Soz konusu aşılar Küba'da Sobrana02 ve Sobrana adıyla üretmektedir. PastoCovac ve PastoCovac Plus, protein bazlı aşılarındandır. PastoCovac 29 Haziran 2021 tarihinde İran'da ve Ağustos 2021'de Küba'da acil kullanım onayı almıştır. Üstelik bu aşı 2 yaş üstü çocuklar için kullanılabilir. 2 Ocak 2022 tarihina kadar aşının 8 milyon dozu İran'ın sağlık bakanlığı'na sunuldu. İranlı ve Kübalı araştırmacılar aşıyı Omicron varyantına karşı da tasarlıyorlar. PastoCovac, iki ülkede üzerinde çalışılan tek İran aşısıdır ve İran, Küba, Nikaragua, Venezuela'da kullanım onayı almıştır. Aşının Gana ve Arjantin'de üretilmesi için planlar yapılmış. İran ve Küba arasındaki ortak işbirliği doğrultusunda, Sobrana aşısının üretimine etkili katılım nedeniyle İran Pasteur Enstitüsü Başkanı'na Küba Ulusal Ödülü verildi.

<span class="mw-page-title-main">Aşı içerikleri</span> aşı üretimi için kullanılan bileşenler

Bir aşı dozu, çok azı aktif bileşen olan immünojen olan birçok bileşen içerir. Tek bir dozda sadece nanogram virüs partikülleri veya mikrogram bakteri polisakkaritleri bulunabilir. Bir aşı enjeksiyonu, ağızdan damla veya burun spreyi çoğunlukla sudur. Bağışıklık yanıtını güçlendirmek, güvenliği sağlamak veya depolamaya yardımcı olmak için diğer bileşenler eklenir ve üretim sürecinden arta kalan çok az miktarda malzeme bulunur. Çok nadiren, bu malzemeler kendilerine karşı çok hassas olan kişilerde alerjik reaksiyona neden olabilir.