Türkiye'de COVID-19 aşılaması
| Türkiye'de COVID-19 aşılaması | |
|---|---|
 Birinci ve ikinci doz aşıların şehir nüfuslarına göre oranları (28 Haziran 2021) | |
| Tarih | 14 Ocak 2021-günümüz |
| Konum | Türkiye (Ülke geneli) |
| Neden | COVID-19 pandemisi |
| Düzenleyen | Türkiye Cumhuriyeti Sağlık Bakanlığı |
| Katılanlar | 152.733.986 (Toplam yapılan aşı sayısı)
|
| Maddi hasar | Konya'daki 2 aşı, Mersin'de 24 aşı kayboldu. |
| Resmî site | covid19asi.saglik.gov.tr |
Türkiye'de COVID-19 aşılaması, Sağlık Bakanlığı tarafından CoronaVac aşısına "Acil Kullanım Onayı" verilmesinin ardından 14 Ocak 2021'de başladı.
Tarihi
25 Kasım 2020 tarihinde Sağlık Bakanı Fahrettin Koca, COVID-19 aşısı için Sinovac firması ile anlaşmaya varıldığı ve 10 milyon doz aşı temin edileceğini açıklamıştır.[1] 30 Aralık 2020 tarihinde ilk parti CoronaVac aşıları havayolu ile Türkiye'ye getirildi.[2] Getirilen aşılar iki hafta boyunca Türkiye İlaç ve Tıbbi Cihaz Kurumu tarafından analiz edilmiştir. Ardından aşı için "Acil Kullanım Onayı" verilmiştir.[3] Türkiye'de aşılama süreci 13 Ocak 2021'de Sağlık Bakanı Fahrettin Koca ve Bilim Kurulu üyelerinin vatandaşları aşı olmaya teşvik etmek için canlı yayında aşı olmasıyla başladı.[4]
25 Aralık 2020'de Sağlık Bakanı Koca, Mart ayı sonuna kadar 4.5 milyon doz Pfizer-BioNTech aşısı geleceğini açıkladı. 24 Mart 2021 tarihinde 1,4 milyon doz aşı Türkiye’ye ulaştı. 12 Nisan 2021 tarihinde Pfizer-BioNTech aşısının kullanımına başlandı.[5]
28 Nisan 2021 tarihinde Sağlık Bakanı Koca, 50 milyon doz Sputnik V aşısı için imza atıldığını açıkladı.[6] 30 Nisan tarihinde Sputnik V aşısına "Acil Kullanım Onayı" verildi. İlk sevkiyat 14 Haziran'da gerçekleşmiştir.[7][8]
30 Haziran 2021 tarihinde Sağlık Bakanı Koca 50 yaşından büyüklerin ve sağlık çalışanlarının üçüncü doz aşı olması yönünde karar verildiğini açıkladı.[9]
16 Ağustos 2021'de ise yurt dışına çıkışlarda bazı ülkeler tarafından iki doz Pfizer-BioNTech aşısı istenmesi nedeniyle, iki doz Sinovac ve bir doz BioNTech yaptıranlara dördüncü doz aşı hakkı tanımlandı.[10]
3 Kasım 2021'de Sağlık Bakanı Koca, 2 doz Pfizer-BioNTech yaptıranlar için 6 ay sonra 3. doz Pfizer-BioNTech aşısının yapılacağını açıkladı.[11]
15 Aralık 2021 Koronavirüs Bilim Kurulu toplantısının ardından yazılı açıklama yapan Sağlık Bakanı Fahrettin Koca, COVID-19'un yeni çıkan ve daha kolay bulaşan Omicron varyantının bulaşmasını engellemek için aşı türü fark etmeksizin 3.doz aşı bekleme süresinin 3 aya indirildiğini açıkladı.[12]
Aşı Kampanyası
Türkiye Sağlık Bakanlığı tarafından aşılama kampanyası için Şener Şen, Haluk Bilginer, Zeynep Bastık, Cem Yılmaz, Hayko Cepkin, İlber Ortaylı, Acun Ilıcalı, Engin Altan, Kıvanç Tatlıtuğ, Cedi Osman, Okan Bayülgen, Ezgi Mola ile Dr. Mehmet Öz’ün yer aldığı kamu spotları hazırlandı.[13]
Tartışmalar
25 Kasım tarihinde Sağlık Bakanı Fahrettin Koca COVID-19 aşısı için Sinovac ile anlaşmaya varıldığını ve 10 milyon doz aşı temin edileceğini açıkladığından beri çeşitli tartışmalar oldu. CoronaVac aşısının Faz-3 çalışmaları yapılmamış durumda olması sebebi ile yetersiz ve güvenilir olmadığı iddia edildi.[14] HDP İstanbul Milletvekili Garo Paylan, Sağlık Bakanlığı bütçesine 15 milyar TL eklenmesini ve Çin menşeli (CoronaVac) aşı yerine Alman (Pfizer-BioNTech) aşısının ücretsiz şekilde vatandaşlara uygulanması için önerge verdi fakat önerge reddedildi.[15]
9 Aralık 2020 tarihinde ise CHP Ankara Milletvekili Murat Emir, Çin'den alınan COVID-19 aşısının Türkiye’ye geldiğini ve 10 gündür AKP üyesi siyasetçiler ile yakınlarına yapılmaya başlandığını iddia etti.[16] Sağlık Bakanı Koca ise iddiayı reddetti.[17]
25 Aralık 2020 tarihinde Sağlık Bakanı Koca Pfizer-BioNTech aşısının da Türkiye'ye geleceğini duyurdu. “Mart ayı sonuna kadar 4.5 milyon doz aşı ülkemize teslim edilecektir” diyen Koca, “Anlaşmamıza göre tarafların mutabakatı ile 30 milyon doza kadar aynı şartlarda aşı temin edilebilecektir” ifadelerini kullandı.[18] Fakat Mart ayı sonuna kadar Sağlık Bakanı Koca, 1,4 milyon doz Pfizer-BioNTech aşısının Türkiye’ye ulaştığını açıkladı.[19]
2021 yılının Ocak ayında ise 23 Aralık'ta başlaması planlanan aşılamanın hâlâ başlamaması tepkilere neden oldu.[20]
26 Ocak 2021 tarihinde Türk Tabipler Birliği Merkez Konseyi Başkanı Şebnem Korur Fincancı’ya göre günde 100 bin aşılama yapıldığı takdirde üç ayda ancak 10 milyon kişi aşılanabilir. Bu rakamın toplumsal bağışıklık için yeterli olmadığını söyledi.[21]
23 Şubat 2021'de CHP Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu 1 milyon doz bedava aşı için 12 milyon dolar ödendiğini iddia etti.[22] 6 Mart 2021 tarihinde Sağlık Bakanı Fahrettin Koca, CHP Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu'nun iddiasını reddetti ve Kılıçdaroğlu'nu aşı programını riske atmakla suçladı. Koca, Çin’le aramızda kesinlikle bedava aşı anlaşması olmamış, devletimiz Sinovac ile anlaşılan bedellerin dışında hiçbir ödeme yapmamıştır." dedi.[23][24]
Sağlık Bakanı Fahrettin Koca, 25 Şubat’ta “Bizim için önemli olan Nisan, en geç Mayıs ayında bu aşılama sürecini tamamlayabilir olmak. Toplamda Nisan, en geç Mayıs sonuna kadar 105 milyon doz aşıya erişeceğimizi biliyoruz” açıklamasında bulunmuştu. Koca, 11 Mart’ta ise “Nüfusun 50 milyonluk kısmını sonbahardan önce aşılarsak, salgın ağır baskı olmaktan çıkacak” ifadelerini kullandı.[25] Bakan Koca’nın “ilkbahar” olarak açıkladığı aşılama takvimi “sonbahar” zamanına ertelenince tepki oluştu.[26]
4.doz aşı kararından sonra Prof. Dr. Esin Davutoğlu Şenol, "Tekrarlanan dozlar için şu anda dolaylı veriler dışında doğrudan kanıt yoktur" açıklamasında bulundu. Prof. Dr. Kayıhan Pala ise, "Veri/kanıt olmaksızın, bilimsel bilgiye dayanmayan düzenlemeler yapmak başka bir kötü yönetim örneği" ifadelerini kullandı.[27]
30 Temmuz 2021'de 30 Nisan’da "Acil Kullanım Onayı" alan Sputnik V aşısının hâlâ kullanımına geçilmemesi eleştirildi.[28] 2 Eylül’deki Bilim Kurulu toplantısının ardından Sağlık Bakanı Koca'ya aşının neden kullanıma geçilmediği soruldu. Koca, “Sputnik ile ilgili 200 bin kişi için doz gelmişti, yani 400 bin. Sputnik ile ilgili birinci ve ikinci dozun farklılığı var, aynı aşı değil. Birbirinden farklı. O nedenle gelen aşı farklılığından ötürü biz yeni dönemde, özellikle dün de temasa geçmiş olduk, hızla daha yoğun hem bir hem ikinci doz aşının gelmesi için gayret içindeyiz“ açıklamasında bulundu.[29]
14 Aralık 2021'de Pfizer-BioNTech aşısı olmaya gittiklerinde Çince yazılı flakonlar ile karşılaştıklarını dile getiren vatandaşların sosyal medya paylaşımları kafa karışıklığına neden oldu.[30] Sağlık Bakanlığı kaynaklarından edinilen bilgiye göre aşının BioNTech firmasına ait olduğu ve Türkiye’nin istediği aşı miktarının aksamaması amacıyla bir Uzak Doğu ülkesi için ürettiği aşıları gönderildiği öğrenildi.[31]
Kullanılan Aşılar
Dünyada çeşitli geliştirme aşamalarında birçok COVID-19 aşısı bulunmaktadır. Türkiye'de şu anda 4 farklı aşı acil kullanım onayı verilmiştir.[a]
Aşı | İlk sevkiyat | Acil Kullanım Onayı | Kullanım Durumu |
|---|---|---|---|
30 Aralık 2020 | 13 Ocak 2021 | Kullanımda | |
18 Mart 2021 | - | Kullanımda | |
Sputnik V | 14 Haziran 2021 | 30 Nisan 2021 | Kullanılmıyor |
TURKOVAC | 30 Aralık 2021 | 22 Aralık 2021 | Kullanımda |
Aşı Uygulanacak Grup Sıralaması
Bakanlığın paylaştığı aşılama sırası şu şekildedir:[32][33]
| Aşama | Gruplar | Sıra | Alt gruplar | Durum |
|---|---|---|---|---|
| 1. | A. Sağlık kurumlarında çalışanlar, eczane çalışanları | A | - |  Aşılanıyor... |
| B. Yaşlı, engelli, koruma evleri gibi yerlerde kalan ve çalışanlar | B | |||
| C. 65 yaş üstü bireyler | C1 | 90 yaş üstü bireyler | ||
| C2 | 85-89 yaş arası bireyler | |||
| C3 | 80-84 yaş arası bireyler | |||
| C4 | 75-79 yaş arası bireyler | |||
| C5 | 70-74 yaş arası bireyler | |||
| C6 | 65-69 yaş arası bireyler | |||
| 2. | A. Hizmetin sürdürülebilmesi için öncelikli sektörler | A1 | Millî Savunma Bakanlığı | |
| A2 | İçişleri Bakanlığı | |||
| A3 | Kritik görevlerdeki kişiler | |||
| A4 | Zabıta, özel güvenlik | |||
| A5 | Adalet Bakanlığı | |||
| A6 | Cezaevleri | |||
| A7 | Eğitim sektörü | |||
| A8 | Gıda sektörü çalışanları | |||
| A9 | Taşımacılık sektöründe çalışanlar | |||
| B. 50-64 yaş arası bireyler | B1 | 60-64 yaş arası bireyler | ||
| B2 | 55-59 yaş arası bireyler | |||
| B3 | 50-54 yaş arası bireyler | |||
| 3. | A. Kronik hastalığı olan kişiler | A1 | 45-49 yaş arası bireyler | |
| A2 | 40-44 yaş arası bireyler | |||
| A3 | 18-29 yaş arası bireyler | |||
| B. Diğer gruplar | B1 | 45-49 yaş arası bireyler | ||
| B2 | 40-44 yaş arası bireyler | |||
| B3 | 35-39 yaş arası bireyler | |||
| B4 | 30-34 yaş arası bireyler | |||
| B5 | 25-29 yaş arası bireyler | |||
| B6 | 17-24 yaş arası bireyler |
Notlar
- ^ Türkiye Cumhuriyeti Sağlık Bakanlığı Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü (HSGM), Pfizer-BioNTech COVID-19 Aşısına Türkiye'den İlaç Temini ve Kullanımına İlişkin Kılavuz kapsamında Türkiye'de aşı ithalatında esas alınan ABD FDA Acil Kullanım İzni'ni kabul etti.
Kaynakça
- ^ "'Çin aşısı mı Alman aşısı mı?' sorusuna Cerrahpaşa'dan yanıt". sozcu.com.tr. 25 Kasım 2020. 25 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Koronavirüs aşıları Türkiye'de". dw.com/tr. 30 Aralık 2020. 30 Aralık 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "CoronaVac aşısı için 'Acil Kullanım Onayı' çıktı". 13 Ocak 2021. 13 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "İlk Koronavirüs Aşısı Sağlık Bakanı Fahrettin Koca'ya Yapıldı". saglik.gov.tr. 13 Ocak 2021. 14 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Bugün ilk kez uygulanmaya başladı! İşte Biontech aşısı hakkında detaylar". hurriyet.com.tr. 2 Nisan 2021. 3 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Nisan 2021.
- ^ "Sağlık Bakanı Koca: 50 milyon doz Sputnik V aşısı için imza atıldı". haber7.com. 28 Nisan 2021. 28 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Nisan 2021.
- ^ "Son dakika: Bakan Koca tarih verip açıkladı! Sputnik V aşısı için anlaşma tamam". milliyet.com.tr. 28 Nisan 2021. 28 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Nisan 2021.
- ^ "Sputnik V'nin ilk partisi Türkiye'ye teslim edildi". sputniknews.com. 14 Haziran 2021. 14 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Haziran 2021.
- ^ "Bilim Kurulu sonrası Sağlık Bakanı Fahrettin Koca'dan kritik açıklamalar". sozcu.com.tr. 30 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Haziran 2021.
- ^ "4. doz aşı randevusunu kimler alabilir? İşte aşılama çalışmalarında son bilgiler". hurriyet.com.tr. 30 Ağustos 2021. 30 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ağustos 2021.
- ^ "SON DAKİKA: BioNTech'te 3. doz aşı başlıyor (Koronavirüs Bilim Kurulu sonrası açıklama)". ntv.com.tr. 4 Kasım 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Kasım 2021.
- ^ "Omicron: Türkiye'de Covid aşılarında hatırlatma dozu için bekleme süresi 3 aya indirildi". 15 Aralık 2021. 16 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Aralık 2021.
- ^ "Sağlık Bakanlığının Kovid-19 aşılama kampanyası ünlülerin desteğiyle devam ediyor". aa.com.tr. 31 Ağustos 2021. 19 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Çin aşısı güvenilir mi tartışması: Kahve muhabbetine döndü". gazeteduvar.com.tr. 5 Aralık 2019. 5 Aralık 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "'Çin Yerine Nitelikli Alman Aşısı Ücretsiz Olsun' Önergesi AKP ve MHP Tarafından Reddedildi". evosangels.com. 29 Kasım 2020. 29 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "CHP'li Emir'den bomba iddia: Corona aşısı geldi, AKP'liler aşı olmaya başladı". Sözcü. 9 Aralık 2020. 9 Aralık 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "'Corona aşısı geldi, AKP'liler olmaya başladı' iddiasına Bakan Koca'dan yanıt". Sözcü. 9 Aralık 2020. 9 Aralık 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Sağlık Bakanlığı, BioNTech aşısı ile ilgili anlaşmayı imzaladı: Yıl sonuna kadar 550 bin doz gelmesi bekleniyor". indyturk.com. 25 Aralık 2020. 25 Aralık 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Sağlık Bakanı Koca, 1,4 milyon doz BioNTech aşısının Türkiye'ye ulaştığını açıkladı". bbc.com. 24 Mart 2021. 25 Mart 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Aşı Nerede ?". 10 Ocak 2021. sozcu.com.tr. 10 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Türkiye'de aşılama planı yavaş mı işliyor?". dw.com/tr. 26 Ocak 2021. 26 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Kılıçdaroğlu: Ücretsiz aşılar fatura edildi mi?". dw.com/tr. 26 Şubat 2021. 23 Şubat 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Bakan Koca'dan Kılıçdaroğlu'nun aşı iddiasına tepki". ntv.com.tr. 6 Mart 2021. 6 Mart 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Sağlık Bakanı Fahrettin Koca, Kemal Kılıçdaroğlu'nun "Bedava aşıya para veriliyor" yalanını belgeyle çürüttü: Bunun akılla izahı var mı?". Takvim.com.tr. 25 Mart 2021. 25 Şubat 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Sağlık Bakanı 'ilkbahar' dediği aşılama takvimini 'sonbahar' olarak değiştirdi". evrensel.net. 12 Mart 2021. 12 Mart 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Bakan Koca'dan iki farklı açıklama! Sosyal medyada tepki çekti". cumhuriyet.com.tr. 12 Mart 2021. 12 Mart 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "BİLİM İNSANLARINDAN 4. DOZ AŞIYA ELEŞTİRİ!". e-gazetem.com. 16 Ağustos 2021. 30 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ağustos 2021.
- ^ "Rusya'dan gelen Sputnik V aşıları hâlâ uygulamaya geçirilmedi". Sarp Sağkal. cumhuriyet.com.tr. 30 Temmuz 2021. 26 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ağustos 2021.
- ^ "400 bin doz aşı çöpe mi gitti?". birgun.net. 22 Eylül 2021. 23 Eylül 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Eylül 2021.
- ^ "Çince yazılı Biontech aşıları kafa karıştırdı!". Cumhuriyet. 14 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Aralık 2021.
- ^ "Çince yazılı Biontech aşıları kafa karıştırdı! Sosyal medya ayağa kalktı". Sözcü. 13 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Aralık 2021.
- ^ "Aşı Uygulanacak Grup Sıralaması". covid19asi.saglik.gov.tr/. 20 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Şubat 2021.
- ^ Fahrettin Koca [@drfahrettinkoca] (19 Nisan 2021). "Bugün itibarıyla aşılama programında yeni bir safhaya geçiyoruz" (X gönderisi) – X vasıtasıyla.
