İçeriğe atla

Türkiye'de özgür yazılımın geçmişi

Türkiye'de özgür yazılım topluluğu 1992 yılında oluşmaya başlamış 1993 yılında linux@bilkent.edu.tr listesi etrafinda örgütlenmeye başlamış, 1995 yılında ilki düzenlenen "Türkiye'de İnternet" Konferansı'nda ilk kez yüz yüze bir araya gelmiştir. 1995'ten 2000 yılı ortasına kadar Türkiye Linux Kullanıcıları Grubu adı ile bir birlik oluşturan Türk özgür yazılım gönüllüleri, 2000 Mayıs ayında başlatılan girişimler ile bir derneğe kavuşarak, Linux Kullanıcıları Derneği adı ile ilk genel kurullarını Kasım 2001'de gerçekleştirmiştir. LKD Mayıs 2002'de Ankara Üniversitesi'nde 1. Linux ve Özgür Yazılım Şenliğini gerçekleştirilmiştir. Şenlik 2002'den sonra her yıl yinelenmektedir.[1]

Türkiye'de bir Linux geleneği oluşunca insanlar Türkiye'ye özgü, gereksinimleri karşılayabilecek bir Linux dağıtımı yapma işine giriştiler. 1998 yılında İTÜ'lü ve Yeditepeli bir öbek öğrencinin "Türkçeleştirilişmiş bir işletim sistemimiz, yazılımlarımız olsun!" düşüncesi ile çıkan Turkuaz Linux [2] tasarısı bu alanda öncülerdendir. Tasarı şu an durdurulmasına karşın [3] ardılları olan tasarılara yol göstermiştir. 2004 Nisan'ında başlayan Truva Linux tasarısı, 2003 yılında TÜBİTAK UEKAE bünyesindeki Pardus tasarısı diğer önemli Linux dağıtımı girişimleridir. Bunlardan en önemlisi halen süren Pardus Linux dağıtımıdır.

Şu anda da Türkiye'deki Linux ve özgür yazılım topluluğu varlığını büyüyerek sürdürmektedir.

Kaynakça

  1. ^ "Arşivlenmiş kopya". 30 Ocak 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ocak 2008. 
  2. ^ "Arşivlenmiş kopya". 11 Ağustos 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ocak 2008. 
  3. ^ "Arşivlenmiş kopya". 30 Eylül 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ocak 2008. 

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Linux</span> Bir işletim sistemi çekirdeği

Linux ; Linux çekirdeğine dayalı, açık kaynak kodlu, Unix benzeri bir işletim sistemi ailesidir. GNU Genel Kamu Lisansı versiyon 2 ile sunulan ve Linux Vakfı çatısı altında geliştirilen bir özgür yazılım projesidir. Linux ismi ilk geliştiricisi olan Linus Torvalds tarafından 1991 yılında verilmiştir. Günümüzde süper bilgisayarlarda, akıllı cihazların ve internet altyapısında kullanılan cihazların işletim sistemlerinde yaygın olarak kullanılmaktadır. Bunlardan en popüler olanı Google tarafından geliştirilen Android işletim sistemidir.

<span class="mw-page-title-main">Özgür yazılım</span> belirli kullanıcı kullanım, kopyalama, değiştirme, yeniden dağıtma özgürlüğünün (değiştirilmiş dahil) mevcut olduğu yazılım

Özgür yazılım, kullanıcısına yazılımı herhangi bir amaç için çalıştırma, inceleme, değiştirme ve dağıtma özgürlükleri tanıyan yazılım türüdür. Tersi, özel mülk yazılımdır.

<span class="mw-page-title-main">GNU</span> bilgisayar işletim sistemi

GNU; çekirdeği, sistem araçlarını, açıcılarını, kütüphanelerini ve son kullanıcı yazılımlarını içeren, GNU Tasarısı kapsamında geliştirilen bir işletim sistemidir. İsminin açılımı "GNU's Not Unix" dir. Bu ismi almasındaki sebep de tasarımının Unix'e benzerken kendisinin özgür yazılım olması ve herhangi bir UNIX kodunu içermemesidir.

<span class="mw-page-title-main">Debian</span> Linux çekirdeği kullanan işletim sistemi

Debian, 1993 yılında başlatılmış, Dünya'nın çeşitli bölgelerindeki gönüllüler tarafından hazırlanan; GNU/Hurd, GNU/Linux gibi farklı çekirdek seçeneklerine dayalı tamamen özgür bir Linux dağıtımıdır. En yaygın GNU/Linux dağıtımlarından biri konumundaki Debian, aynı zamanda Elive, Knoppix, Linux Mint, Mepis, Pardus, Parsix, Ubuntu, Peppermint OS ve Xandros gibi birçok GNU/Linux dağıtımına da kaynak teşkil etmekte ve Google başta olmak üzere iyi tanınan birçok Web sitesinde de tercih edilmektedir. Debian, farklı işletim sistemi çekirdekleriyle birlikte AMD64, ARM, DEC Alpha, i386, IA-64, PowerPC, SPARC, MIPS, HPPA, S390 gibi çok sayıda donanım platformunda da çalışabilmektedir. Desteklediği donanım ve çekirdek zenginliğinin yanı sıra Debian'ı diğer dağıtımlara nispetle özgün kılan en önemli husus, dağıtım kapsamındaki yazılımların bütünüyle özgür lisans şartlarına sahip olması, yazılım özgürlüğünü denetlemek ve sürekli kılmaya yönelik bir Debian Sosyal Sözleşmesi'nin bulunmasıdır.

Linux dağıtımı ; Linux çekirdeği, GNU araçları ve bir masaüstü ortamının bir araya gelmesiyle, bu birlikteliği sürdürülebilir şekilde yönetecek bir yapılandırma araçları seti, yazılım güncelleme araçları vb. ile oluşturularak tam teşekküllü bir işletim sistemi haline gelen uygulamalar bütününü ifade eder.

<span class="mw-page-title-main">Ubuntu (işletim sistemi)</span> Linux tabanlı bir işletim sistemi

Ubuntu, Linux tabanlı özgür ve ücretsiz bir işletim sistemidir. Bilgisayarlar, sunucular ve akıllı telefonlara yönelik olarak geliştirilmektedir. Ubuntu projesi Linux ve özgür yazılımın, bilgisayar kullanıcılarının günlük yaşamının bir parçası haline gelmesi amacıyla başlatılmış olup ilk kararlı masaüstü sürümü Ekim 2004'te yayınlanmıştır. Ubuntu’nun masaüstü sürümü günümüzde 40 milyonu aşkın kullanıcı sayısıyla dünyanın en yaygın kullanılan masaüstü Linux dağıtımı konumundadır.

Pardus, Türkiye'de TÜBİTAK ULAKBİM tarafından geliştirilen bir GNU/Linux dağıtımı olan işletim sistemi. Planlamasına 2003 yılında başlanmış olup, ilk kararlı sürümü 27 Aralık 2005'te yayınlanmıştır. Kamu kurum ve kuruluşlarına yönelik olarak geliştirilmekte olup bireysel kullanıcılar tarafından da kullanılabilmektedir. Masaüstü, bulut, ARM, sunucu, konteyner ve akıllı tahta sürümleri bulunur.

<span class="mw-page-title-main">UEKAE</span>

Ulusal Elektronik ve Kriptoloji Araştırma Enstitüsü (UEKAE), TÜBİTAK'ın bünyesinde yer alan bir enstitüdür.

<span class="mw-page-title-main">GNOME</span> Unix benzeri işletim sistemleri için geliştirilen bir masaüstü ortamı

GNOME, açık kaynak kodlu, özgür masaüstü ortamı. GNU Tasarısı'na bağlı GNOME Projesi topluluğunca geliştirilmekte olan GNOME, Unix ve BSD tabanlı birçok işletim sistemine kurulabilmektedir.

Turkuaz Linux, İTÜ mensubu H. Turgut Uyar ve F. Kağan Gürkaynak ile Yeditepe Üniversitesi mensubu Giray Devlet ve Nurhan Çetin'in bir araya gelmesiyle yola çıkmış bir Linux dağıtımı tasarısıdır. Türkiye'ye özgü Linux dağıtımları arasında ilktir. Çekirdek öbek 10'a, toplam katkıcı sayısı 100'e kadar ulaşmıştır. Ancak tasarı sürekli olamamıştır. Ardından gelen Gelecek Linux gibi tasarıların öncüsü olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Linux ve Özgür Yazılım Şenliği</span>

Linux ve Özgür Yazılım Şenliği, Linux Kullanıcıları Derneği çatısı altında gönüllü katılımcıların yardımları ile her yıl düzenlenen bir organizasyondur. Organizasyonun amacı Linux işletim sistemini ve ilişkili olan özgür yazılım felsefesini halka tanıtmak ve sevdirmek ve ayrıca bu yola gönül verenleri bir araya getirmektedir. Düzenlenen seminerler ve posterler ile yenikler ve gelişmeler ziyaretçilerin ilgisine sunulmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Matthias Ettrich</span>

Matthias Ettrich 1996'da Usenet üzerinde tanıttığı, UNIX için Qt GUI araçlarını kullanan bir proje olan KDE'yi kuran bilgisayar mühendisidir. Kullanımı kolay masaüstünü düşüncesini o dönemde kız arkadaşı kullanmakta zorlanıyor diye ortaya atmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Pardus 2008</span>

Pardus 2008, Pardus Linux dağıtımının 27 Haziran 2008 tarihinde çıkan kararlı sürümüdür.

<span class="mw-page-title-main">Pardus 2011</span>

Pardus 2011 Linux dağıtımı olan Pardus'un Ocak 2011'de çıkan sürümü.

<span class="mw-page-title-main">Kaptan (yazılım)</span>

Kaptan, Pardus tasarısı kapsamında yazılmış bir ilk ayar sihirbazıdır. Kaptan, işletim sisteminin kurulumu sonrasında kullanıcıyı masaüstünde karşılayarak kullanıcının masaüstünü daha rahat kullanabilmesi için ihtiyaç duyabileceği bazı kişiselleştirme ayarlarını ve temel yapılandırma seçeneklerini sunar. Pardus 2011.2'nin devamı olan Pisi Linux tarafından kullanılmaktadır.

Pisi Linux; PiSi paket yönetim sistemini içeren Pardus 2011 sürümünü taban alan, özgür yazılım topluluğu tarafından geliştirilen, bilgisayar kullanıcılarına kurulum, yapılandırma ve kullanım konusunda büyük kolaylık sağlayan ve onların başlıca masaüstü gereksinimlerini karşılamayı amaçlayan, son kullanıcı odaklı bir GNU/Linux dağıtımıdır. Anka takımı tarafından geliştirilme süreci devam eden Pisi Linux, 10 Temmuz 2015'te 1.2 sürümü yayımlandı. İçerisinde 6000'den fazla güncellenmiş paketi bulunan 1.2 sürümü sonrası ise büyük değişimler getirecek olan 2.1 sürümü ile tüm paketler yeni sürümlerine geçirildi ve birçok hata giderildi, bu sayede Pisi Linux'un hızı ve stabilitesi artırılmış oldu.

<span class="mw-page-title-main">GNU Projesi</span> Özgür yazılım projesi

GNU Tasarısı, toplu işbirliğini temel alan bir özgür yazılım tasarısıdır. Richard Stallman tarafından Massachusetts Teknoloji Enstitüsü'nde 27 Eylül 1983 tarihinde kamuoyuna duyurulmuştur. Tasarının hedefi işbirliği yoluyla özgür yazılımlar geliştirip dağıtarak bilgisayar kullanıcılarının bilgisayarlarını ve benzeri araçlarını kendi istekleri doğrultusunda özgürce kullanmalarını sağlamaktır. Bu tasarının temelinde kullanıcıların yazılımı çalıştırma, paylaşma, inceleme ve değiştirme konularında özgür olmaları yatar. GNU yazılımları bu özgürlükleri dağıtıldıkları lisans ile yasal olarak güvence altına alır, dolayısıyla GNU yazılımları özgür yazılımlardır.

Çatal ya da çatallama, bir yazılım projesinin mevcut kaynak kodları kopyalanarak başlatılan yeni projeye verilen addır. Özgür yazılım alanında yaygın bir şekilde görülmekle birlikte özel mülk yazılımlarda da örnekleri görülebilir.

<span class="mw-page-title-main">Mustafa Akgül</span> Türk bilgisayar bilimci

Mustafa Akgül, internetin Türkiye'de yaygınlaşması için yaptığı çalışmalarla tanınan Türk mühendis, bilim insanı, bilişim uzmanı

<span class="mw-page-title-main">Linux Kullanıcıları Derneği</span>

Linux Kullanıcıları Derneği ya da kısa adıyla LKD, Türkiye'de Linux ve özgür yazılıma gönül vermiş kişilerin oluşturduğu, bilgi ve deneyim paylaşımı ile ortak hareket etmeyi amaçlayan bir sivil toplum örgütüdür.