İçeriğe atla

Türk futbolunda lig sistemi

Bu madde, Türkiye futbol liglerinin sistemini içermektedir.

Tarihçe

Millî Lig kurulmadan önce Türkiye'nin bazı illerinde (İstanbul, İzmir, Eskişehir, Adana, Trabzon, Bursa)[1] mahalli ligler kurulmuştu. Bu liglerden İstanbul Ligi ise yabancılar, özellikle de İngiliz askerler ve tüccarlar [2] tarafından kurulmuştur. Türkiye topraklarında yapılan ilk maç ise 1897 yılında İzmir'den İstanbul'a gelen İzmir Karması'yla İstanbul Karması arasında oynanmıştır.[1]

1905 yılından itibaren Türk futbol kulüplerinin kurulmasıyla birlikte Cuma Ligi, Pazar Ligi ve İstanbul Futbol Ligi gibi organizasyonlar oluşturulmuştur. Daha sonra, 1918 yılında Beşiktaş, Cuma Ligi'ne katılma talebiyle Lig Tertip Komitesi'ne başvurdu ve bu istekleri uzun bir bekleme süresinden sonra reddedildi.[3] Şeref Bey yeni bir lig kurulması fikrini ortaya atmış, Cuma Ligi'ne alınmayan ve bu fikri destekleyen kulüpler ile birlikte İstanbul Türk İdman Birliği Ligi'ni kurmuştur.

1923 yılında Türkiye Futbol Federasyonu, Yusuf Ziya Öniş başkanlığında kurulmuştur. Yeni kurulan federasyon, 21 Mayıs 1923 tarihinde FIFA'ya, 1962 yılında UEFA'ya üye olmuştur.

Türkiye'de futbol, ulusal çapta 1936-1950 yılları arasında İstanbul, Ankara, İzmir şehirlerinin takımlarının ağırlıkta olduğu Millî Küme adlı deplasmanlı bir ligde oynanmıştır.

Türkiye millî futbol takımının 1954 FIFA Dünya Kupası'na katılması ile birlikte Federasyon, profesyonel bir ligin kurulmasına karar vermiştir. Bu doğrultuda, 1956-57 ve 1957-58 sezonlarında Federasyon Kupası adında bir lig düzenlenmiştir. Bu iki sezonda şampiyonluk kupasını kazanan Beşiktaş futbol takımı Avrupa Şampiyon Kulüpler Kupası'nda ülkemizi temsil hakkı kazanmıştır.

1959 yılında, şu andaki adı Süper Lig olan Millî Lig kurulmuştur. Düzenlenen ilk sezonda ligin şampiyonu Fenerbahçe olmuştur. Ligin ilk golünü İzmirsporlu Özcan Altuğ atmıştır. Yeni kurulan ligin ilk sezonunda gol kralı ise Galatasaraylı Metin Oktay olmuştur.

1962 yılında Federasyon, UEFA'ya üye olmuş ve bunun sonucunda UEFA Kupa Galipleri Kupası'na takım göndermeye hak kazanmıştır. Bu sebeple, aynı yıl Türkiye Kupası organize edilmeye başlamıştır. İlk kupayı Galatasaray kazanmıştır.

1963 yılında, şu andaki adı 1. Lig olan Türkiye 2. Futbol Ligi kurulmuştur. Bu ligin ilk kazananı Şekerspor olmuştur.

1967 yılında 3. Lig düzenlenmeye başlamıştır.

1989-90 sezonunda, 15 Ekim 1989 tarihinde Beşiktaş, Adana Demirspor'u 10-0 yenerek, Türkiye profesyonel futbol liglerindeki en farklı skora ulaşmıştır. Galatasaray, 2023-24 sezonunu 102 puanla kapatmış ve Süper Lig tarihinde bir rekor kırmıştır.

1991-92 sezonunda Beşiktaş, Türkiye 1. Futbol Ligi'ni namağlup şampiyon olarak bitirmiştir. Aynı sezonun son haftasında Fenerbahçe, Gaziantepspor'u 8-4 yenerek rekor kırmıştır.

Türkiye'de mevcut olan lig sistemine 2010 yılında geçilmiştir. 4 kademe şeklinde (Süper Lig, 1. Lig, 2. Lig, 3. Lig) profesyonel Lig oynanmaktadır. Profesyonel Liglerde 126 takım mücadele etmektedir. Amatörden Profesyonele geçiş için Bölgesel Amatör Ligler kurulmuştur. Burada da 12 grup halinde oynanan sezonda şampiyonlar play off oynayıp 3. Lige yükselmektedir. Amatör Ligler ise idari olarak her il bazında süper amatör, 1. Amatör ve 2. amatör şeklinde 3 kademede oynanmaktadır.

Lig tablosu

Seviye

Ligler

1

Süper Lig
(Trendyol Süper Lig)
20 kulüp (2024-25 sezonunda 19, 2025-26 sezonundan itibaren 18)

2

1. Lig
(Trendyol 1. Lig)
19 kulüp (2024-25 sezonunda 20, 2025-26 sezonundan itibaren 19)

3

2. Lig Beyaz Grup
(TFF 2. Lig)
19 kulüp

2. Lig Kırmızı Grup
(TFF 2. Lig)
19 kulüp

4

Spor Toto 3. Lig 1. Grup
(TFF 3. Lig)
15 kulüp

Spor Toto 3. Lig 2. Grup
(TFF 3. Lig)
15 kulüp

Spor Toto 3. Lig 3. Grup
(TFF 3. Lig)
15 kulüp

Spor Toto 3. Lig 4. Grup
(TFF 3. Lig)
15 kulüp

5

Bölgesel Amatör Lig 1. Grup 14 kulüp (Batman, Bitlis, Diyarbakır, Hakkari, Mardin, Muş, Siirt, Şırnak, Van)
Bölgesel Amatör Lig 2. Grup 14 kulüp (Adıyaman, Bingöl, Elazığ, Kahramanmaraş, Malatya, Şanlıurfa, Tunceli)
Bölgesel Amatör Lig 3. Grup 14 kulüp (Ağrı, Ardahan, Artvin, Bayburt, Erzurum, Iğdır, Kars, Rize, Trabzon)
Bölgesel Amatör Lig 4. Grup 14 kulüp (Amasya, Erzincan, Giresun, Gümüşhane, Ordu, Samsun, Sivas, Tokat)
Bölgesel Amatör Lig 5. Grup 14 kulüp (Ankara, Bartın, Bolu, Çankırı, Düzce, Karabük, Kastamonu, Sinop, Zonguldak)
Bölgesel Amatör Lig 6. Grup 14 kulüp (Aksaray, Ankara, Çorum, Kayseri, Kırıkkale, Kırşehir, Nevşehir, Niğde, Yozgat)
Bölgesel Amatör Lig 7. Grup 14 kulüp (Adana, Gaziantep, Hatay, Kilis, Mersin, Osmaniye)
Bölgesel Amatör Lig 8. Grup 14 kulüp (Afyonkarahisar, Antalya, Burdur, Eskişehir, Isparta, Konya)
Bölgesel Amatör Lig 9. Grup 14 kulüp (Aydın, Denizli, İzmir, Muğla)
Bölgesel Amatör Lig 10. Grup 14 kulüp (İstanbul, İzmir, Manisa, Uşak)
Bölgesel Amatör Lig 11. Grup 14 kulüp (Bilecik, İstanbul, Sakarya, Tekirdağ)
Bölgesel Amatör Lig 12. Grup 14 kulüp (Balıkesir, Çanakkale, İstanbul, Kütahya)
Bölgesel Amatör Lig 13. Grup 14 kulüp (Bursa, Edirne, İstanbul, Kırklareli, Kocaeli)
Bölgesel Amatör Lig 14. Grup 14 kulüp (Bursa, İstanbul, Kocaeli, Yalova)
(Ligin tüm grupları birbirine paralel şekilde hareket etmektedirler.)

6

Süper Amatör Lig (Adana, Afyonkarahisar, Ankara, Antalya, Aydın, Balıkesir, Bursa, Çanakkale, Denizli, Diyarbakır, Düzce, Edirne, Eskişehir, Gaziantep, Giresun, Hatay, İstanbul, İzmir, Kayseri, Kırklareli, Kocaeli, Konya, Kütahya, Manisa, Mersin, Muğla, Rize, Sakarya, Samsun, Şanlıurfa, Tekirdağ, Yalova, Zonguldak)
1. Amatör Lig (Adıyaman, Ağrı, Aksaray, Amasya, Ardahan, Artvin, Bartın, Batman, Bayburt, Bilecik, Bingöl, Bitlis, Bolu, Burdur, Çankırı, Çorum, Elazığ, Erzincan, Erzurum, Gümüşhane, Hakkari, Iğdır, Isparta, Kahramanmaraş, Karabük, Karaman, Kars, Kastamonu, Kırıkkale, Kırşehir, Kilis, Malatya, Mardin, Muş, Nevşehir, Niğde, Osmaniye, Siirt, Sinop, Sivas, Şırnak, Tokat, Trabzon, Tunceli, Uşak, Van, Yozgat)

7

1. Amatör Lig (Adana, Afyonkarahisar, Ankara, Antalya, Aydın, Balıkesir, Bursa, Denizli, Diyarbakır, Düzce, Edirne, Eskişehir, Gaziantep, Giresun, Hatay, İstanbul, Kayseri, Kırklareli, Kocaeli, Kütahya, Manisa, Mersin, Muğla, Rize, Sakarya, Samsun, Şanlıurfa, Tekirdağ, Yalova, Zonguldak)
2. Amatör Lig (Batman, Mardin, Trabzon)

8 2. Amatör Lig (Adana, Afyonkarahisar, Ankara, Antalya, Aydın, Balıkesir, Bursa, Denizli, Diyarbakır, Düzce, Edirne, Eskişehir, Gaziantep, Giresun, Hatay, İstanbul, Kayseri, Kırklareli, Kocaeli, Kütahya, Manisa, Mersin, Muğla, Ordu, Sakarya, Şanlıurfa, Tekirdağ, Yalova, Zonguldak)

Kaynakça

  1. ^ a b "Arşivlenmiş kopya". 6 Mayıs 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Mart 2012. 
  2. ^ "Arşivlenmiş kopya". 12 Eylül 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Mart 2012. 
  3. ^ "Yeni Ligin Kuruluşu". 5 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Aralık 2012. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Süper Lig</span> Türkiyenin en üst düzeydeki futbol ligi

Süper Lig ya da sponsorluk anlaşması gereği Trendyol Süper Lig, Türkiye'deki en üst seviye futbol ligidir. Bir sezonda 19 takımın mücadele ettiği ligde, her takımın diğerleriyle ikişer maç yaptığı çift devreli lig usulü uygulanır. En üst sırada yer alan takım şampiyon olurken son dört sıradaki takım 1. Lig'e düşmekte, 1. Lig'deki üç takım ise ertesi sezon mücadele etmek üzere Süper Lig'e yükselir. Ağustos ve mayıs ayları da dâhil olmak üzere dokuz ay süren bir organizasyon olan Süper Lig'in 2023-24 sezonu, 38 hafta ve 380 maçtan oluşmaktadır. 2022-23 sezonunu lig, UEFA ülkeler sıralamasında 12. sırada tamamlamıştır ve 2023-24 sezonunda UEFA Şampiyonlar Ligi'ne 1, UEFA Konferans Ligi'ne 2 takım yollar. Türkiye Kupası şampiyonu olup ilk 3'e giremeyen bir takım UEFA Avrupa Ligi 2. eleme turuna katılabilir.

<span class="mw-page-title-main">Malatyaspor</span> Türk futbol takımı

Malatyaspor, 1966 yılında Malatya'da kurulan ve Bölgesel Amatör Lig'de mücadele eden futbol takımıdır. Sarı-kırmızı renklere sahip olan kulüp maçlarını Yeşiltepe 3 Numaralı Saha'da oynamaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Edirnespor</span>

Edirnespor, Edirne merkezli 3. Lig'de mücadele eden takımdır. 9 Mayıs 1966 yılında kurulan kulübün renkleri sarı-kırmızıdır.

<span class="mw-page-title-main">Gordon Milne</span> İngiliz teknik direktör ve eski futbolcu

Gordon Milne, İngiliz eski futbolcu, teknik direktör. Uzun yıllar Beşiktaş'ın teknik direktörlüğünü yapan Milne, Türkiye'de ayrıca Bursaspor ve Trabzonspor'un da teknik adamlığını yaptı.

<span class="mw-page-title-main">Başbakanlık Kupası</span>

Başbakanlık Kupası, ilk kez 1944 yılında oynanmaya başlanmıştır. 5 yıl devam eden kupa, Türkiye Futbol Birincisi ile Millî Küme Şampiyonu arasında oynanmıştır. 1950 yılında Millî Küme'nin son bulması ile Başbakanlık Kupası da 1966 yılına kadar yapılmamıştır.

İstanbul Profesyonel Ligi, 1952-1959 yılları arasında Türkiye'nin İstanbul ilinde düzenlenen ve yalnız bu ildeki takımların katılabildiği eski futbol ligidir.

<span class="mw-page-title-main">Çetinkaya TSK</span> Kuzey Kıbrıs Türk spor kulübü

Çetinkaya Türk Spor Kulübü, Kıbrıs, Lefkoşa'da 1930 yılında kurulan bir spor kulübüdür. Renkleri sarı ve kırmızıdır. Karşılaşmalarını Lefkoşa Atatürk Stadı'nda yapmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Bakırköyspor</span> Türk spor kulübü

Bakırköyspor, İstanbul'un Bakırköy ilçesinde kurulmuş bir spor kulübüdür. Futbol ve basketbol başta olmak üzere çeşitli branşlarda hizmet vermektedir. Futbol takımı 1990-93 yılları arası Süper Lig'de mücadele etmiştir. İstanbul Süper Amatör Ligi'nde mücadele etmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Türkiye'de spor</span> Türkiyedeki spor etkinlikleri hakkında inceleme

Türkiye nüfusunun % 29’unu 12-24 yaş grubu oluşturmaktadır. Geriye kalan orta yaş ve yaşlı nüfusu oluşturan grupla birlikte genç nüfusun spora olan ihtiyacı oldukça fazladır. Şöyle ki; günümüzde gerek bilim ve teknolojideki gelişmeler, gerekse tıp alanındaki gelişmeler ortalama yaşam sınırını yükseltmiştir. Böylece spor yapmaya olan ihtiyaç artmaktadır. Spora ihtiyaç gösteren grupların spor yapabilmesi ise öncelikle spor kulüpleri ile okullarda olabilmektedir. Ancak Türkiye’de spor kulübü sayısı, 1999 verilerine göre 5.988’dir. Bunun 4.828’i futbol branşında, 1.160’ı ise diğer spor branşlarında faaliyet göstermektedir. Yani, her 10.455 kişiye bir spor kulübü düşmekte, futbol branşı baz alındığında ise her 12.967 kişiye bir futbol spor kulübü düşmektedir. İl bazında ise, Uşak'ta 3874 kişiye bir spor kulübü düşerken, Ankara’da 14.004 kişiye, İstanbul’da 14.474 kişiye bir spor kulübü düşmektedir. Böylece, Ankara, İstanbul gibi büyük iller Türkiye ortalamasının altında kalmaktadır. Nüfusa göre spor kulübü başına düşen en fazla insan sayısı ise Kilis'te bulunmaktadır (36.681).

Galatasaray sezonları listesi, Galatasaray 'nın, herhangi bir ligde ilk kez mücadele etmeye başladığı 1906-07 sezonundan günümüze kadarki lig, Avrupa kupaları ve ulusal kupalardaki sezonlarının listesini içermektedir. Kulüp, 1905'te, Galatasaray Lisesi öğrencilerinden Ali Sami Yen önderliğinde Asım Tevfik Sonumut, Emin Bülent Serdaroğlu, Celal İbrahim, Boris Nikolof, Milo Bakiç, Pol Bakiç, Bekir Sıtkı Bircan, Tahsin Nahit, Reşat Şirvanizade, Hüseyin Hüsnü Kayacan, Refik Cevdet Kalpakçıoğlu ve Abidin Daver tarafından kuruldu.

<span class="mw-page-title-main">Süper Lig şampiyonları listesi</span> Türkiyenin en üst düzeydeki futbol liginde şampiyonluk sıralanışı

Süper Lig şampiyonları listesi, Türkiye'nin en üst düzey futbol ligi olan Süper Lig'in şampiyonlarının sezonlara göre yapılmış listesidir. Zaman içinde Millî Lig, 1. Lig gibi isimlerle anılan ligin adı 2001-02 sezonundan itibaren Süper Lig olmuştur. 1959'daki ilk sezonu grup sistemiyle yapılan lig ikinci sezondan itibaren deplasmanlı iki maç üzerinden oynanmaya başlamıştır. 1994-95 sezonundan itibaren 18 takımla oynanmaktadır. Ligde puan sistemi olarak 1987-88 sezonuna kadar galibiyete iki, beraberliğe bir puan veren sistem uygulanırken bu sezondan itibaren galibiyete üç, beraberliğe bir puan veren üç puanlı sisteme geçilmiştir. Süper Lig'de 1959'dan beri ligde yer alıp hiç küme düşmeyen üç takım Beşiktaş, Fenerbahçe ve Galatasaray iken Trabzonspor sonradan çıktığı ligde hiç küme düşmemeyi başarmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Beşiktaş (futbol takımı)</span> Türk futbol kulübü

Beşiktaş, Beşiktaş Jimnastik Kulübü'nün Süper Lig'de mücadele eden futbol takımıdır. 1903 yılında Bereket Jimnastik Kulübü adıyla kurulan Beşiktaş JK'nin, Ağustos 1911'de kurulan şubesidir. Maçlarını 2012-13 sezonuna kadar 32.086 kapasiteli İnönü Stadyumu'nda oynamıştır. 2012-13 sezonu sonunda kulüp, yeni stad yapım çalışmaları başlatmıştır. Armasında ay-yıldız taşıma izni verilen 28 Türk kulübünden biridir. Beşiktaş, Türkiye futbol tarihinin başarılı ve en çok taraftarı olan spor kulüplerinden birisidir.

Bu sayfada Beşiktaş'nın Türkiye birinci seviye futbol liglerindeki istatistikleri ve başarıları listelenir.

<span class="mw-page-title-main">Bursaspor (futbol takımı)</span> Türk futbol kulübü

Bursaspor, 3. Lig'de mücadele eden Bursa merkezli futbol takımıdır. Renkleri yeşil-beyaz, takma adı Yeşil Timsahlar'dır. Süper Lig'de şampiyon olan 6 takımdan biridir.

<span class="mw-page-title-main">Başbakanlık Kupası maçları listesi</span> Vikimedya liste maddesi

Türkiye Futbol Federasyonu tarafından 1944-1998 yılları arasında düzenlenen Başbakanlık Kupası, yıllar içinde farklı formatlarla düzenlenmiş tek maçlık bir müsabakaydı. Millî Küme ile Türkiye Futbol Şampiyonası'nın tamamlanan son sezonlarının şampiyonlarının karşılaştığı 1944 Başbakanlık Kupası'nda Beşiktaş, Fenerbahçe'yi yenerek şampiyonluğa ulaştı. Bu formatta 1950'ye kadar devam eden Başbakanlık Kupası'na, İstanbul'da profesyonel bir futbol liginin kurulmasıyla birlikte ara verildi. 1966'da tekrar başlayan etkinliğin formatı, Türkiye 2. Futbol Ligi ile Türkiye Amatör Futbol Şampiyonası şampiyonlarının karşılaşacağı şeklindeydi. Yeni sistemdeki ilk müsabakada İdmanocağı'nı yenen Eskişehirspor şampiyonluğa ulaştı. 1968 Başbakanlık Kupası'nda şampiyon olan İzmir Denizgücü, futbolun profesyonel olarak oynanmaya başlamasının ardından müsabaka tarihinde şampiyonluk yaşayan tek amatör kulüp oldu.

<span class="mw-page-title-main">İstanbul Başakşehir FK</span> Türk futbol kulübü

İstanbul Başakşehir Futbol Kulübü veya sponsorluk anlaşması gereğince Rams Başakşehir Futbol Kulübü, 1990 yılında dönemin İstanbul Belediye Başkanı Nurettin Sözen tarafından kurulan ve 2014 yılının Haziran ayına kadar İstanbul Büyükşehir Belediyespor bünyesinde faaliyet göstermesinin ardından, 4 Haziran 2014 tarihinde belediye bünyesinden ayrılıp faaliyetlerine futbol kulübü olarak devam etme kararı alarak ismini İstanbul Başakşehir Futbol Kulübü olarak değiştiren futbol kulübü. Kulüp maçlarını İstanbul'un Başakşehir ilçesinde yer alan Başakşehir Fatih Terim Stadyumu'nda oynamaktadır. Şu anki teknik direktörü Çağdaş Atan'dır. 2019-20 Süper Lig sezonunda tarihinde ilk kez lig şampiyonu oldu.

1956-57 Federasyon Kupası, Türkiye Futbol Federasyonu tarafından 1957-58 sezonunda Şampiyon Kulüpler Kupası'na katılacak takımı belirlemek için düzenlenen organizasyondur.

Fenerbahçe 1956-57 sezonunda tarihinde on beşinci kez İstanbul Ligi şampiyonu oldu.

<span class="mw-page-title-main">Türkiye futbol şampiyonları listesi</span> Vikimedya liste maddesi

Türkiye futbol şampiyonları, Türkiye'nin her yıl düzenlenen en üst düzey futbol şampiyonalarını kazanan takımlardır. Ülke çapında düzenlenen ilk futbol turnuvası, Türkiye Futbol Şampiyonası ya da diğer adıyla Türkiye Futbol Birinciliği'dir. İlk kez 1924 yılında Türkiye Futbol Federasyonu tarafından düzenlenen bu organizasyonda bölge (mıntıka) liglerinde şampiyon olan takımlar eleme usulüne göre karşılaşıp Türkiye şampiyonunu belirlemişlerdir. İlk şampiyonada askerî mıntıkasında birinci olup katılan Harbiye İdman Yurdu yenilgisiz ve tek bir gol yemeden Türk futbol tarihindeki ilk ülke şampiyonu olmuştur. 1937'de ise ülkenin ilk deplasmanlı millî futbol ligi olan Millî Küme hayata geçirilmiştir. Lig 1950'de son kez icra edilip sonlandırılmıştır.

Federasyon Kupası, Türkiye Futbol Federasyonu tarafından 1956-57 ve 1957-58 sezonlarında Şampiyon Kulüpler Kupası'na katılacak takımı belirlemek için düzenlenen ulusal futbol şampiyonasıdır. 1950'de sonlanan Millî Küme'den sonra profesyonel yerel liglerin başlamasıyla Türkiye çapında düzenlenen bir turnuva yoktu. 31 Ağustos 1955'te Futbol Federasyonu, 1955-56 sezonunu takiben profesyonel lig bulunan bölgelerin takımlarından oluşan bir Federasyon Kupası'nın oynanacağını açıkladı. 26 Eylül 1956'da İstanbulspor - Emniyet maçı ile kupa maçları başladı. Kupayı kazanan takım Beşiktaş oldu ve Türkiye'yi Avrupa'da temsil etme hakkı kazandı ancak TFF'nin UEFA'ya geç başvurması nedeniyle bu hakkı kullanamadı. İlk sezonu başarı ile düzenlenen kupa, bir sene sonra tekrar düzenlendi. Bu turnuvayı kazanan takım da Beşiktaş oldu.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.