İçeriğe atla

Türk animasyon tarihi

Türk animasyon tarihi, Türkiye'de 20. yüzyılın ortalarına doğru geleneksel canlandırma teknikleriyle Türk karikatürcülerin kısa filmler oluşturma denemeleriyle başlamış; 1960'ların ortalarında canlandırma, reklam ajanslarının yoğun ilgisine mazhar olmuş ve ticari işlerde yoğun olarak kullanılır hale gelmiştir. Uzunca bir süre deneysel çalışmalar ve reklam işleriyle var olan Türk animasyonu, 1970'lerde festival katılımlarıyla birlikte her ne kadar daha sanatsal ürünler vermişse de, 1990'larda eğitim kurumlarınca canlandırma bölümleri açılana ve 2000'lerin sonunda canlandırma devlet tarafından desteklenene değin sektör devamlılık arz edememiştir. 2010'larla birlikte televizyon dizileri, uzun metraj filmler ve kısa animasyonların niceliği ve niteliği artmış; yurt dışına ihraç ve yurt dışından şirketlerle ortak yapımlar ortaya çıkmıştır. Türkiye'de animasyon filmlerle ilk tanışma ise 1930'lu yıllarda yabancı film dağıtımcılarının ülkeye girmesiyle beraber toplu gösterimlerin yaygınlaşması neticesinde cereyan etmiştir. Türkiye'de yayınlanan ilk animasyon, Walt Disney yapımı İskelet Dansı [en] isimli filmdir.

Tarihçe

20. yüzyılda Türk animasyonu

1940'larda, Türkiye'de ilk animasyon denemelerinden biri, 1947 yılında vefat eden karikatürist Cemal Nadir Güler'in, yarattığı Amcabey isimli çizgi roman tiplemesini kendi imkânlarıyla canlandırmaya çalışmasıdır fakat teknik ve maddi imkânsızlıklar nedeniyle bu çaba sonuçsuz kalmıştır. 1947-1949 yılları arasında Devlet Güzel Sanatlar Akademisi'nde eğitmen olarak görev alan Vedat Ar'ın bir grup öğrencisiyle beraber ürettiği üç dakikalık kısa canlandırma Zeybek Oyunu, ilk Türk animasyonu olarak anılmaktadır.

1950'lerde ise Turgut Demirağ'ın yapımcılığında, Yüksel Ünsal'ın yönetiminde 1951-57 yılları arasında yapımı tamamlanan ve Türkiye'nin ilk uzun metraj animasyon çalışması olarak gösterilmesi beklenen Evvel Zaman İçinde isimli film, renklendirme işlemleri için gönderildiği ABD'de kaybolmuştur.[1] Bu dönemde Vedat Ar tarafından kurulan Filmar Stüdyosu kısa film çalışmalarını sürdürmüş, Süheyl Gürbaşkan tarafından kurulan İstanbul Reklam Ajansı ise animasyonu reklam sektöründe değerlendirmek üzere daha fazla karikatürist istihdam etmiştir.

1960'lı yıllarda Türkiye'nin ilk devlet televizyonu TRT'nin kurulmasıyla birlikte oldukça fazla reklam ajansı kurulmuş ve Türk animasyon çalışmaları da çoğunlukla reklam üzerine gerçekleştirilmiştir.

1970'ler ve 1980'ler, reklam sektörüyle tecrübe kazanan Türk animasyonunun bir sanat ürünü olarak değer kazandığı, ödüllü festivallerin gerçekleştirildiği ve Türk filmlerinin yurt dışındaki festivallere ilk kez katılım gösterdiği yıllara denk gelir. Bu dönemde Tan Oral'ın TRT Kültür ve Sanat Bilim Ödülleri Kısa Film Yarışması'nda birinci seçilen Sansür isimli kısa filmi, TRT tarafından söz verildiği halde televizyonda yayınlanmamıştır.[2] Amentü Gemisi Nasıl Yürüdü? isimli kısa film ise, Annecy Uluslararası Animasyon Film Festivali gösterilen ilk Türk yapımı olmuştur. Ateş Benice'nin Stereo isimli kısa film, Zagreb Film Festivali'nde gösterilmiş, Ali Murat Erkorkmaz'ın Quick Case isimli kısası da yine Annecy'de yer bulmuştur. Ayrıca 1988 yılında Derviş Pasin tarafından hazırlanan Boğaç Han isimli 50 dakikalık film, ilk uzun metraj Türk animasyonu olarak kabul edilir.[3]

1990'larla birlikte Eskişehir Anadolu Üniversitesi'nde Türkiye'de ilk defa animasyon bölümünün kurulmasıyla okullu canlandırmacıların yetiştirilmesi için önemli bir adım atılmıştır. Yine 1993 senesinde Çizgi Filmciler Derneği kurulmuş ve dernek Kültür ve Turizm Bakanlığı'nca desteklenmiştir. Buna karşın animasyon, bu dönemde de reklam sektörüyle var olmaya devam etmiştir. Özel kanalların ardı sıra açılmasıyla birlikte reklam sektöründe özellikle üç boyutlu canlandırma teknikleri sıklıkla kullanılmıştır.

21. yüzyılda Türk animasyonu

2000'ler farklı üniversitelerde yeni animasyon bölümlerinin açılması ve 2008 yılında TRT Çocuk kanalının kurulmasıyla[4] birlikte Türk animasyonu hiç olmadığı kadar talep görmeye ve var olmaya başlamasına tanıklık etti.

2010'lar ile birlikte sektörde firma sayısı ve deneyim oldukça arttı. Devlet kanalı dışında özel kanallara da televizyon dizileri üretilir hale geldi. Dahası televizyon projeleri sinemaya uzun metraj olarak uyarlanır hale geldi. Sinema için yerli yapım animasyon ve canlı çekimin bir arada olduğu filmler üretildi. 2011 yılında Canlandıranlar Derneği, 2012 yılında ASIFA Türkiye kuruldu. Yerli yapım kısa animasyonlar, yurt dışında festivallerde Türkiye seçkilerinde sergilenmeye başladı. Bu dönemde reklam sektöründen deneyimli Mehmet Kurtuluş ve Ayşe Ünal'ın ortak yönettikleri, çizgi roman uyarlaması yetişkin animasyonu Kötü Kedi Şerafettin Annecy'de uzun metraj seçkisinde yer alan ilk Türk filmi oldu. Film, onlarca festival katılımı ve çeşitli ödüller için adaylıklar almasının yanı sıra birçok ülkede dublajlanarak sinema ve televizyonlarda gösterildi; DVD, Blu-ray ve VOD için yayınlandı.

Türk animasyon listeleri

Daha fazla bilgi için: Türk animasyon sinema filmleri listesi

Kaynakça

  1. ^ "Reklam sektörünün duayen ismi hayata veda etti!". MedyaRadar.com. 30 Ocak 2017. 14 Aralık 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Aralık 2018. 
  2. ^ "Altın Portakal'da sansüre karşı 'Sansür'!". Milliyet. 11 Eylül 2012. 15 Aralık 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Aralık 2018. 
  3. ^ Mutlu, Sefa (16 Ağustos 2014). "Türkiye'nin çizgi dedesi: Derviş Pasin". timeturk.com. 15 Aralık 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Aralık 2018. 
  4. ^ "TRT Çocuk yayına geçti". Radikal. 1 Kasım 2008. 15 Aralık 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Aralık 2018. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Türkiye Radyo Televizyon Kurumu</span> Türk kamuya açık televizyon şirketi ve radyosu

Türkiye Radyo Televizyon Kurumu (TRT), 1 Mayıs 1964 tarihinde çıkarılan TRT yasasıyla kurulan ve Türkiye'nin kamu yayıncılığı yapmakla görevli ilk ve tek kuruluşudur. TRT aynı zamanda Türkiye’den Avrupa Yayın Birliği (EBU)’ne tam üye olan ilk ve tek yayıncıdır.

<span class="mw-page-title-main">Antalya Altın Portakal Film Festivali</span> Antalyada gerçekleşen geleneksel film festivali

Antalya Altın Portakal Film Festivali, 1964 yılından bu yana Türkiye'nin Antalya ilinde düzenlenen film festivalidir. Direktörlüğünü Ahmet Boyacıoğlu'nun gerçekleştirdiği festival, Antalya Büyükşehir Belediyesi ve Antalya Kültür Sanat Vakfı tarafından her yılın sonbahar mevsiminde Antalya genelindeki çeşitli mekanlarda gerçekleştirilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">TRT 1</span> Türk kamu televizyon kanalı

TRT 1, Türkiye'nin ülke çapında yayın yapan ilk ulusal televizyon kanalıdır. Ana binası Ankara'dadır. Türkiye'de açılan ikinci televizyon kanalı ve ilk ulusal televizyon kanalıdır. İlk genel müdürü 29 Nisan 1964'te Adnan Öztrak olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Ankara Uluslararası Film Festivali</span>

Ankara Uluslararası Film Festivali veya Ankara Film Festivali, Ankara'da her yıl düzenlenen uluslararası bir film festivalidir. Türkiye'nin en köklü film festivallerinden biri olarak anılan Ankara Uluslararası Film Festivali, ilk olarak 1988 yılında "Ankara Film Şenliği" adıyla Ankara'nın ilk film festivali olarak ortaya çıktı. Dünya Kitle İletişimi Araştırma Vakfı tarafından düzenlenen festival, her yıl çeşitli kategorilerde ödüller dağıtmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Sylvain Chomet</span>

Sylvain Chomet, 1963 Maisons-Laffitte, Paris doğumlu Fransız animatör ve yönetmen. 1982 yılında mezun oluncaya dek lisede sanat eğitimi aldı. 1986'da, ilk çizgi romanı "Secrets of the Dragonfly"ı yayınladı. Chomet, 1988 yılında Richard Purdum stüdyosunda animatör olarak çalışmak üzere Londra'ya taşındı.

Kısa film ya da kısa metrajlı film, uzun metrajlı film kriterlerini karşılayacak uzunlukta olmayan film. Tanımı üzerinde evrensel bir uzlaşma yoktur. Oskar ödüllerini dağıtan Amerikan Sinema Sanatları ve Bilimleri Akademisine göre kısa filmlerin süresi -jenerik dahil- 40 dakika veya daha kısa olmalıdır. Aynı kuruluşa göre şunlar kısa film sayılmaz:

<span class="mw-page-title-main">Semih Kaplanoğlu</span> Türk yönetmen, senarist ve yapımcı

Semih Kaplanoğlu,, Türk yönetmen, senarist ve yapımcıdır.

<span class="mw-page-title-main">Türk sineması</span> Türkiyede sinemaya genel bakış

Türk sineması, Türkiye sineması veya eski adıyla Yeşilçam, Türkiye'deki film endüstrisine dair faaliyetleri ve sinema kültürünü kapsamaktadır.

2007 Antalya Altın Portakal Film Festivali 19-28 Ekim tarihleri arasında Antalya'da yapılan film festivali. Festival, kısa adı TÜRSAK olan; Türkiye Sinema ve Audiovisuel Kültür Vakfı ile yine kısa adı AKSAV olan Antalya Kültür Sanat Vakfı işbirliği ile gerçekleştirildi.

<span class="mw-page-title-main">Alper Çağlar</span> Türk yönetmen, senarist ve yapımcı

Süleyman Alper Çağlar, Türk yönetmen, yapımcı ve senarist.

Biray Dalkıran, Türk film yönetmeni, yapımcı ve senarist.

Mehmet Aksın Türk görüntü yönetmenidir.

<i>Kötü Kedi Şerafettin</i> (film) 2016 çıkışlı Türk animasyon filmi

Kötü Kedi Şerafettin, karikatürist Bülent Üstün'ün oluşturduğu aynı isimli çizgi roman dizisinden uyarlanmış olan, Mehmet Kurtuluş ve Ayşe Ünal tarafından yönetilmiş, Türk yapımı bir animasyon filmidir. Film 13 yaş ve üzeri sınıflandırma ile 5 Şubat 2016 tarihinde vizyona girmiş, Türkiye genelinde vizyonda kaldığı 6 hafta boyunca 350 binden fazla seyirci tarafından izlenmiştir. Filmin DVD sürümü orijinal dilinde ilk kez 6 Mayıs 2016 tarihinde yayınlanırken, Fransa ile Benelüks'e yönelik hazırlanan Fransızca dublajlı DVD ve Blu-Ray sürümleri ise 6 Eylül 2017 tarihinde piyasaya sürüldü.

<span class="mw-page-title-main">Annecy Uluslararası Animasyon Film Festivali</span>

Annecy Uluslararası Animasyon Film Festivali, Fransa'nın güney batısında bulunan Annecy kentinde düzenlenen uluslararası film festivalidir. 1960'tan bu yana devam etmektedir.

<i>Amentü Gemisi Nasıl Yürüdü</i> Tonguç Yaşarın yönettiği, 1969 yılı Türk yapımı bir animasyon kısa film

Amentü Gemisi Nasıl Yürüdü, Tonguç Yaşar'ın yönettiği, 1969 yılı Türk yapımı bir animasyon kısa filmdir. Film 1973'te 30 ülkenin 600 filmle katıldığı uluslararası 9. Annecy Çizgi Film Festivali'nde ön elemeyi geçerek gösterime hak kazanan ilk Türk çizgi filmi oldu.

Anima Mundi ya da Brezilya Uluslararası Animasyon Festivali, Her yıl Temmuz ayında Brezilya'nın Rio de Janerio ve Sao Paulo kentlerinde gerçekleşen animasyon festivali.

Tonguç Yaşar Türk karikatürist, çizgi film yönetmeni.

Özgür Bakar, Türk yönetmen, senarist ve yapımcı.

Belmin Söylemez, Türk film yönetmeni, fotoğrafçı

<i>Kuşlar Bizim Gibi</i> İlk uzun metraj animasyon filmi

Kuşlar Bizim Gibi, 2017 çıkışlı macera türünde bilgisayar destekli üretilen Bosna-Hersek yapımı ilk uzun metraj animasyon film. Yapımcı Prime Time şirketinin Ferîdüddin Attâr'ın Mantıku't-Tayr isimli manzumesinden hareketle hayata geçirdiği projenin toplam bütçesi 7.5 milyon Euro. Projenin yatırımcıları arsında Türkiye'den yer alan TRT'nin 3 milyon Euro ile deskteklediği filmin ilk gösterimi Almanya'da Stuttgart Uluslararası Animasyon Filmleri Festivali'nde 5 Mayıs 2017 tarihinde yapılırken, film festivaller hariç hiçbir ülkede, sinemalarda genel gösterime girmeden 16 Ekim 2018 tarihinde TRT tarafından televizyonda yayınlandı.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.